K. V. P. De humor van den Martelaar LAF VERRAAD BIJ OVERVAL HET NEDERLANDSCHE BOEK NA DEN OORLOG GROOTSCHE INTOCHT VAN DE „ORANJE" 4 Nieuw NoordhollandscH Dagblad Voor het Gezira ft Het drama aan de Weteringschans Gebrek aan goede literatuur De boekenliefhebber „WIE HEEFT ER WATER BIJ GEDAAN?" Enthousiasme te Amsterdam ZATERDAG 20 JULI 1946 AVONTUREN DER HEILIGEN Lieden die voor grappig ■willen doorgaan zijn meestal onuitstaanbaar vervelend. Ze denken dat onzin praten hu moristisch is, maar echte hu mor komt altijd van philoso- phische en van heilige men- schen, die het betrekkelijke van alle aardsche zaken te diep hebben leeren beseffen, om ze absoluut ernstig te ne men. De verstandige fronst het voorhoofd, de wijze glim lacht. De quasi-humoristen drij ven met anderen de spot, maar hun eigen gewichtig persoontje moet doodelijk- ernstig worden genomen. In benauwdheid of doodsgevaar vergaat hun alle lust tot scherts, ofwel er rest hun nog een even duistere, als wrange en bittere galgenhumor. De galgenhumor der heili gen is echter mild en sterk. Het verhevenste voorbeeld daarvan heeft ons de H. Tho mas More gegeven, de groote kanselier van Engeland, die onder Hendrik VIII als „ver rader" ter dood werd veroor deeld, omdat hij den EngeL schen koning niet als paus en diens huwelijksopvattingen niet als wettig wilde erken nen. Een terechtstelling was in die dagen een soort volksvermakelijk heid, waarbij niemand wilde ont breken. Vooral wanneer het een beroemd man als Thomas More betrof, want de massa ziet gaarne datgene wat boven haar uitsteekt, vernederd. Een groote menigte volgde den H. Thomas op zijn weg naar het schavot. Daar schoot een vrouw op hem af met den eisch dat hij haar ter stond „die papieren" zou terug geven die zij hem op zijn kanse larij had toevertrouwd! (Alsof een ter dood veroordeelde op weg naar den beul zijn archief bij zich zou dragen!) Die vrouw wist natuur lijk wel, dat ze onzin sprak, maar ze wilde „het" hem nog eens goed „laten voelen". Mevrouwtje, zei Thomas More, nog een half uurtje, en dan word ik door de Goddelijke Ma jesteit zelf van iederen zorg om trent papieren ontheven. Het volgende incident werd eveneens door een vrouw ver oorzaakt. Deze begon te schreeu wen, dat hij zijn verdiende loon kreeg, want toen en toen, toen hij nog rechter was, had hij een be paalde zaak die haar betrof, schandelijk verkeerd berecht! Ik herinner me uw zaak nog heel precies, antwoordde Thomas More, maar ik moet u zeggen: als ik opnieuw een oordeel moest uit spreken, zou ik hetzelfde vonnis vellen als toen! Maar toen de stoet aan het schavot gekomen was, viel het Thomas op, dat dit nogal slecht in elkaar was getimmerd, hij vond het een wankel gevalletje. Toen zei hij tegen den luitenant die op de voltrekking van het vonnis moest toezien: Mijnheer de luitenant, wees zoo vriendelijk mij erop te helpen! En hij voegde er aan toe: Er af komen zal ik zelf wel! Op het schavot staande, hield hij een korte toespraak tot de me nigte. „Bidt voor mij", zei hij, „ik zal voor u bidden! En bidt voor valt ook in de ge meenteraden nog wel het een en ander te doen. Er is maar één Partij, die welbewust en weldoordacht de g e z i n s politiek in haar vaandel schrijft Dat is de Katholieke Volkspartij. Stemt daarom op 26 Juli de lijsten van de den koning, dat hij goeden raad zal ontvangen". En tot slot riep hij allen tót getuigen, dat hij stierf in en voor het geloof aan de Katholieke Kerk, „als trouwe dienaar van den Koning, maar in de eerste plaats van God!" En daarna bad hij geknield het „Mi serere". Volkomen kalm stond hij weer op, haalde een goudstuk uit zijn beurs, gaf dat aan den beul en zei: „Raap je moed bijeen, man! Aarzel niet je plicht te doen, en houd je eer hoog!" De beul stak de fooi bij zich en zag, hoe zijn slachtoffer een doek voor den dag haalde en deze zich zelf voor de oogen bond. Daarna bukte de heilige marte laar zich, en tastte naar het blok en toen hij dat gevonden had, ging hij voorover liggen en legde zijn hals nauwkeurig op het blok, als wilde hij het den scherprech ter zoo gemakkelijk mogelijk ma ken. Maar eerst streek hij zijn baard die in de gevangenis erg lang geworden was van het blok weg, met de woorden: „Die baard heeft geen kwaad gedaan!" Dit was zijn laatste woord in deze wereld, want het volgende oogenblik rólde zijn hoofd naast het blok, en wandelde hij den he mel binnen, biddend voor Enge land, voor alle huisvaders, voor alle staatslieden en diplomaten enom de genade der milde humor voor een al te gewichtig en dikdoend menschdom. Als onderdeel van de lustrumfeesten ter gelegenheid van het 310_jarig be staan der Utrechtsche Universiteit werden hij het theehuis Rijnauwen militaire oefeningen gehouden. Pant serwagens trekken over een pas ge slagen pontonbrug over den Kromme Rij". A.N.P. die zich van tijd tot tijd eens een goed boek aan wil, schaffen en daartoe een tocht langs de boekenwinkels en stalletjes onderneemt, kan moeilijk een gevoel van te leurstelling onderdrukken als hij de bonte warreling voor de ramen ziet. Bij nadere beschouwing blijkt dat net overgroote deel der zoo royaal te koop aangeboden wer ken helaas de toets van een scherpe critiek, die wij voor den oorlóg gewend waren, niet kan doorstaan. Waar er vanzelfspre kend na de bevrijding een groote leeshonger wife, werd allereerst voldaan aan de verlangens van velen om iets meer te weten te komen van spionnage, illegaal werk, kampleven etc. Het ge volg daarvan was, dat 'wij in d'en waren zin des woords over stroomd werden met verhalen, waaronder, er zeer zeker heel goede warén, doch helaas te wei nig over de grfiwelen, die. God beter 't, in het „beschaafde" Europa hebben kunnen plaats hebben. Op den duur kon echter deze literatuur den min of meer ontwikkelden lezer niet bevredi gen. Men zag uit naar werken, die den mensch iets positiefs te geven hadden, hem op een hoo- Deze week op een laten avond en een nacht moesten achtereen volgens vijf, zes auto's in en om de Wieringermeer door een kraanwagen uit Wieringen wor den versleept, omdat zij niet ver der konden Bij onderzoek bleek, dat alle wagens leden aan het zelfde euvel: water in de benzine. Een d'er slachtoffers vertelde ons, dat hij een liter water uit zijn benzinetank gepompt had! Alle automobilisten hadden bij dezelfde pomp, ergens op den Afsluitdijk, aan de zijde van het Noordhollandsche land, getankt; Aan klachten bij den leveran cier natuurlijk geen gebrek. Er wordt nu onderzocht, wie er 'wa ter bij de benzine gedaan heeft. Maar vijf, zes automobilisten met hun gezelschappen hadden uren vertraging, en kwamen ver in het nachtelijk uur weer op hun bestemming, nadat kilometers waren afgelegd om hulp te be reiken! Her niveau konden verheffen. En het is een gebrek van dezen na- oorlogschen tijd, dat deze be hoefte aan iets schoons, iets be ters, niet voldoende kon worden bevredigd Waar ligt de fout? Bij het publiek, dat grootendeels lie ver een Engelsche detective- story leest; bij den uitgever, die, een enkele uitzondering daarge laten. het experiment van een uitgave in het betere genre bijna niet aandurft; of bij de auteurs, waarvan velen zich moeilijk tot het oude peil kunnen verheffen? Het is moeilijk te zeggen. Intus- schen wordt en is er tóch van verschillende kanten op dit ge bied goed en veel werk verricht, maar we zijn nog lang niet daar, waar wij in 1940 bleven steken. Een volgenden keer hopen wij op eenige in den laatsten tijd uit gekomen werken, die speciaal de aandacht verdienen, nader in te gaan. LOU STEYGER In Juli '44 besloten een aantal leiders van de K.P.'s in Amster dam, met het voorbeeld van Ger- rit v. d. Veen voor oogen. om een overval te doen op de gevangenis aan de Weteringschans waar een 70 gevangenen zaten opgesloten. Om van succes verzekerd te zijn werd contact gezocht; met de S.S.'er Boogaard, van wie bekend was dat hij ontevreden was over de Duitsche behandeling Zij be legden met hem verscheidene be sprekingen en Bogaard, die een niet onbetrouwbare indruk maak te, Iiet zich overhalen zijn mede werking aan een overval te ver- leenen. Boogaard deelde mede, dat hij naar het Oostfront moest en zich daaraan wilde onttrekken. Overeen werd gekomen dat Boo gaard, die als S.S.'er in het be zit was van alle sleutels, zijn me dewerking zou verleenen en als belooning met zijn moeder tot het eind van den oorlog naar een on derduikadres zou worden ge bracht. Een week lang duurden de besprekingen en men begon groot vertrouwen in Boogaard te krijgen. Het was wel riscant, een S.S.'er te vertrouwen, maar men moest terwille van de 70 men- schen wel eenig risico nemen. Het verraad Boogaard hield echter van den eersten avond af ruggespraak met den beruchten S.D.'er Lages, naar wien Maarten Kuiper hem had verwezen. In overleg met dezen maakte hij lijsten waarop de na men der te bevrijden gevangenen voorkwamen, alsmede eenige „zware" gevallen. Op Vrijdag 14 Juli '44 kwamen zestien gewapende K.P.'ers in een naast de gevangenis gelegen ge bouw, waar zij tot drie uur in den nacht verbleven. Om vijf over drie opende Boogaard volgens af spraak de verbindingsdeur met de gevangenis en de K.P.'ers slo pen de binnenplaats op. Boogaard zou de deur naar de gang met cellen openen, doch niets gebeur de. Tegen half vier werden er Duiische bevelen geschreeuwd, de K.P.'ers zaten in de val! De kogels vlogen over de bin nenplaats en naar alle kanten zochten de mannen dekking, zij verweerden zich heftig en via muren en ramen wist een deel der bedrogenen te ontsnappen naar het gebouw van instructie. Met z'n tienen poogden zij de straat te bereiken, maar ook daar hadden de Duitschers een val op gesteld. De soldaten waren echter slechts'met geweren gewapend en konden niet /tegen den stroom van kogels uit de stengun's op Een wilde jacht werd op de K.P. ers ingezet, waaraan de heer J Paff slechts kon ontkomen door in de Stadshouderskade te duiken en onder een sluisje, met alleen het hoofd boven water, 4 uur lang te blijven zitten. De slachtoffers Den volgenden dag werden er zes van de gearresteerden met ze- De binnenkomst van de „Oranje" in de haven van Amsterdam na haar zeven jarige zwerftocht als hospi taalschip over de wereldzee ën, is een grootsche intocht geworden. Toen het vlagge- schip van de Amsterdamsche Scheepvaart omringd door talrijke bootjes, hef IJ op voer, brak een fluitconcert los van de vele in den haven gemeerde schepen en klonk het gejuich van de groote, aan beide oevers geschaar de menigte, waarvan vele menschen zelfs op de daken der gebouwen geklommen waren. Vuurpijlen ontplof ten tegen den blauwen hemel en een militair muziekcorps speelde het „Wilhelmus". Statig voer het schip langs het Centraal Station, waar een loco motief zich mengde in de fluit- groeten van de schepen langs de kaden. In dikke hagen stonden de toeschouwers on bruggen, steigers, pieren en straten, wui vend naar de opvarenden, die nu voor het eerst na vele jaren de hoofdstad terugzagen. Op de Surinamekade bij de groote loods van de repatriee- ring hadden zich vele autoriteiten met het personeel in slagorde geschaard. Namens het hoofd van de re- patrieering werden in het bij zonder de kapitein en de beman ning na hun langdurige afwe zigheid. in het vaderland wel kom geheeten, waarop kapitein I. Bakker, gezagvoerder van de „Oranje" met een krachtig „Dank u wel" antwoordde. Het aantal passagiers bestond' uit 800 repatrieerenden, 100 niet- repatrieerenden, 166 brancardzie- ken 49 loopende patiënten en 10 oorlogspleegkinderen. Aan boord bevond zich ook de matroos C. Beek, die reeds in 1942 als gesneuveld aan zijn ouders was opgegeven. Deze matroos had aan boord van de „De Ruyter" aan den slag in de Balistraat. deelgenomen, was ern stig gewond in het marinehospi taal te Soerabaja opgenomen en ondergedoken, toen de Jappen Java bezetten. Door dit laatste had het Roode Kruis hem als gesneuveld gemeld. ven gevangenen doodgeschoten. Ook „Arie" (Hilvert van Dijk) en de knokploegleider Post werden gegrepen en doodgeschoten. Zij hadden zich naar het huis van Boogaard begeven om hem en zijn moeder na ce overval in vei ligheid te brengen. Ook een daar aanwezige koerierster werd ge grepen; deze werd naar een con centratiekamp vervoerd en is ge lukkig levend teruggekomen. Gisteren stond de verrader voor het bijzonder gerechtshof te Am sterdam. Als getuigen traden de K.P.'ers Paff en Meeuwis, de ge detineerde Duitscher Lages en de S.D.'er Maarten Kuiper op. VERVOLG VAN PAG. 1 Steinbauer liet er, toen hij Seyss' rol in Nederland begon te behandelen, geen twijfel over bestaan, dat het Neder- landsche volk hem als ver drukker beschouwt en hem haat. „Maar ik heb vaak ge dacht, zoo zeide hij in een ka rakterschets van zijn cliënt, dat een man, die zoo fijnge voelig over Bach, Mozart, Beethoven en Bruckner kon praten, geen onmensch en ze ker geen onmenscheljjk koel bloedig misdadiger kon zijn." Het was volgens Steinbauer de tragiek van Seyss, dat hij, met welke plannen hij ook bezield was, naar Nederland kwam als de vertegenwoordiger van Adolf Hitler en een door de wereld ge haat systeem. Steinbauer betoogde dat Seyss bij zijn bestuur van het stand punt was uitgegaan, dat het Haag- sche Landoorlogsreglement door ontwikkeling van den totalen oor log onbruikbaar was geworden en dat deze ontwikkeling moest toe laten, dat het potentieel van be zette landen tot aan door de men- schelijkheid gestelde grenzen mocht worden ingeschakeld. Voorts had de ontwikkeling van het ondergrondsche verzet geleid tot de strengste preventieve maat regelen. Steinbauer gaf vervolgens een overzicht van de toenemende hy perorganisatie en centraliseering van het nationaal-socialistisch be stuur. Behalve het rijkscommissariaat waren er zeven organisaties, die maatregelen troffen, waarop Seyss Inquart volgens Steinbauer gee nerlei invloed heeft gehad: leger, politie, Goerings Vierjarenplan Rosenbergs „einsatzstabe", Sau- ckel, Speer en de NSDAP De onafhankelijkheid van het land zou niet door Seyss zijn aan getast. De genomen maatregelen waren volgens hem geen inbreuk op het volkenrecht, „want tijdens een bezetting beslist de bezetier zelf, inhoeverre een noodzaak tot wettelijke maatregelen en tot ver andering der wetgeving bestaat". Opheffing der politieke par'ijen was volgens spreker het goed recht van den bezetter geweest, daar de partijen zich tegen hem keerden Daar stelde hij tegenover dat Seyss de vorming van een re geering consequent had afgewe zen. Steinbauer sprak uitvoerig over de gijzelaarskwestie. Het was in beide ten laste gelegde gevallen aan hem te danken, dat niet veel meer menschen waren gedood De Amerikaansche leening aan Enge land. Bovenstaande, per radio over gebrachte foto, geeft het moment weer, waarop president Truman de overeenkomst der leening aan Enge land ten bedrage van 937.500.000 onderteekent. Staande achter den president de Amerikaanschc staats secretaris Byrnes en de Engelsche ambassadeur Lord Inverchapel. Ass Press P.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Nieuw Noordhollandsch Dagblad : voor Alkmaar en omgeving | 1946 | | pagina 4