Winstdeeling voor arbeiders
PERSONEELSUITGAVEN I Kind of knecht
DE KAMER
SINT DOMINICUS
Nieuw Noordhollandsch Dagblad
3
Een ideale toonvorm die meestal mislukt
De Minister kon er niet uit komen
4200 Jeeps
in aantocht
Kloosterling met vele talenten
ZATERDAG 3 AUGUSTUS 1946
Nonnenkap en hul! Wie kent in de Streek zuster Geziena niet,
van het gesticht te Lutjebroek? De beminde zuster herdacht
haar veertigjarig professie-feest en onze fotograaf maakte
deze karakteristieke foto, toen een paar Westfriesche oudjes
de jubileerende zuster kwamen gelukwenschen!
DEZER DAGEN heeft men in de pers kunnen lezen, dat de
Directie van een der grootste textielfabrieken van Twente,
n.l. de Kon. Stoomweverij te Nijverdal, aan haar arbeiders
heeft medegedeeld, dat zij in het vervolg zullen deelen in de
winst van de onderneming. Een statutenwijziging doet een
deel van de overwinst ten bate van het personeel komen. Als
overwinst wordt beschouwd de winst, welke ter verdeeling
beschikbaar is, nadat het geïnvesteerde kapitaal vier procent
dividend ontvangen heeft.
Ir, den loop uet tijden zijn ver
schillende loonvormen uitge
dacht, die ten doel hebben de ar
beiders óf een prikkel te geven
tot grooteren ijver, óf hen. uit
billijkheidsoverwegingen, een
grooter deel te geven van het
inkomen van de onderneming.
Zoo onderscheid men het stuk
loon, waarbij de arbeider be
taald wordt naar gelang van het
arbeidsresultaat door hem mede
tot stand gebracht. Dit stukloon
is algemeen verbreid ondanks
de scherpe critiek door Marxis
tische zijde op dezen loonvorm
uitgeoefend. „Bij stukloon wer
ken de arbeiders zich stuk", is
de populaire zegswijze. Ook ken
nen wij het verleenen van aller
lei premies onafhankelijk van
het eindresultaat van de onder
neming. Vlijtpremies en spaar-
premies, waakzaamheid- en
nfluwkeurigheidspremies hebben
tot doel de belangen van werk
gever en werknemer te vereeni
gen. Een andere loonvorm is de
„glijdende" loonschaal, waarbij
het loon op en neer gaat met
het stijgen en dalen van den
marktprijs d'e,r producten. In het
kader van dit artikel zou het te
ver voeren al deze loonvormen
nader te bespreken.
Winstdeeling men spreekt
ook dikwijls van participa
tiestelsel of „profitsharing"
is een loonvorm, die zich
richt naar de gemaakte
winst. Niettemin is een vast
loon grondslag van dezen
loonvorm. Is een vast loon
afwezig en is de arbeider
uitsluitend, aangewezen op
een aandeel in de winst, dan
verliest de winstdeeling het
karakter van loonvorm.
Bij de winstdeeling wordt,
wanneer de resultaten van het
bedrijf bekend zijn boven een
vast loon, al of niet een tan-
tiem uitgekeerd. Het komt ook
wel voor, dat de arbeiders hun
aandeel in de winst niet in
contanten wordt uitgekeerd, maar
een certificaat in handen krij
gen dat hen tot zuivere aan
deelhouders maakt. In dit laat
ste geval spreekt men ndet meer
van „profitsharing" maar van
„copartnership".
0e toonvorm van de winstdeeling
heeft zich niet alleen mogen ver
heugen iri een uitgebreide theoreti
sche verdediging, maar men heeft
ook dikwijls getracht met errjst dit
stelsel in de practijk te verwezenlij
ken. Om bij ons land te blijven,
moge Ik wijzen op het pionierswerk
op dit gebied verricht door den be
kenden Delftsohen industrieel Van
Marken en op de firma Stork te
Hengelo.
Ter verdediging van de winstdee
ling heeft men gewezen op de bil
lijkheid de arbeiders te doen deelen
in de winst, waartoe ook zij hebben
meegewerkt. Ook hoopt men door
winstdeeling het aantal werkstakin
gen te verminderen door versterking'
van de solidariteitsgedacbte. Werk
gevers en werknemers zullen dichter
bij eikaar worden gebracht, wanneer
de arbeider het besef heeft, dat het
belang van de onderneming ook zijn
belang is. Tenslotte verwacht men
van dit stelsel een grootere ijver en
meerdere zuinigheid bij de arbeiders.
Toch heeft een algemeene invoe
ring van de winstdeeling niet
plaats gehad. De bezwaren kwa
men zoowel van werkgevers- als
van werknemerszijde. Van werk
geverszijde werd ontkend, dat de
billijkheid het zou vorderen, de
arbeiders een deel te geven in de
winst. Want zoo redeneerde
men dan zou het ook billijk
zijn de arbeiders te doen deelen
in het eventueele verlies van de
onderneming. Ook wordt van deze
zijde beweerd, dat winstdeeling,
vooral wanneer de winst gering is
'en eerst na een vrij lang tijds
verloop wordt uitgekeerd, niet
tot ijver en zuinigheid bij de ar
beiders zal leiden.
In het geval, dat de winst niet
in contanten, maar in den
vorm van een aandeel wordt
uitgekeerd, dus bij „copartner
ship", is het noodzakelijk, dat
de arbeiders zich voor goed of
althans voor geruimen tijd
aan de onderneming binden.
Voor dit laatste voelen vooral
jonge arbeiders niet veel.
Ook dienen de arbeiders bij „co-
partnership" het recht te hebben,
inzage te mogen doen van de boe
ken der onderneming en hiervan
zijn de werkgevers geen voor
standers.
Als economisch bezwaar tegen
winstdeeling voert men wel aan,
dat de kapitaalbezitters hiermede
geen genoegen zullen nemen en
zullen trachten elders investee-
ringsmogelijkheden le zoeken. Zoo
doende verwacht men, wanneer
een bepaald land dezen loonvorm
algemeen zou invoeren, een kapi-
taalvlucht naar het buitenland en
dus vermindering van kapitaal
aanbod in eigen land
Wanneer wij het vcor en te
gen van de winstdeeling over
zien en overdenken, dan moet
onze conclusie zijn, dat deze
loonvorm allleen dan kan sla
gen, wanneer er zijn vooruit
strevende ondernemers en eco
nomisch en zedelijk ontwik
kelde arbeiders.
Winstdeeling kan alleen dan
een blijvende plaats in de maat
schappij veroveren, wanneer de
klassenstrijd volledig heeft plaats
gemaakt voor de solidariteitsge-
dachte zoowel bij werkgevers als
werknemers. Dit beteekent, ctot
iedere groep doordrongen moet
zijn van de waarheid: het belang
van de onderneming is het belang
van ons allen.
M. P. JANSSEN
Minister eieftinck
beleefde een zwaren
dag, toen hij de nota, inhou
dende de overzichten van de
personeelsuitgaven en van de
sterkte van het Rijkspersoneel
ter kennis van de Kamer
bracht. Reeds spoedig na zijn
optreden heeft de Minister
periodieke personeelsoverzich-
ten van de Ministeries opge
vraagd, in de veronderstelling,
dat zooals bij elke normale
organisatie het verschaffen
van deze inlichtingen mogelijk
was, zonder dat speciale maat
regelen hoefden te worden ge
nomen. De langzamerhand
binnenkomende gegevens wa
ren echter zoo onvolledig en
onbetrouwbaar, dat deze ver
onderstelling alras ijdel bleek.
Bij een daaropvolgend onder
zoek is gebleken, dat in vrijwel
alle departementen en diensten de
administraties onbetrouwbaar en
met grooten achterstand function-
neerden. Derhalve heeft de Minis
ter opdracht gegeven op ko-ten
termijn zoo betrouwbaar mogelijke
personeels- en salarisadministra
ties samen te stellen.
Van het bezoldigingsbesluit is
een herziening aanhangig, welke
verbetering moet brengen in de
moeilijkheden, verbonden aan een
massale administratieve uitvoe
ring. Een commissie van deskun
digen heeft het toezicht op de ad
ministratieve uitvoerbaarheid van
alle uit te vaardigen salarisbepa
lingen
Aantal ambtenaren moet
verminderd.
Een reorganisatie van het door
de tijdsomstandigheden sterk uit
gebreide staatsapparaat is onver
mijdelijk, zoowel om de rijksuitga
ven binnen nauwe perken te hou
den als om aan den vraag naar
arbeidskrachten in het bedrijfs
leven tegemoet te komen. Het to
taalbedrag aan salarissen be
draagt 375 millioen, terwijl het
mogelijk blijkt uit de diensten die
geheel of gedeeltelijk zullen wor
den geliquideerd 50.000 personen
vrij te maken voor de particuliere
productie
De Minister behandelde ieder
departement afzonderlijk en be
rekende voor alle diensten als een
totaal aantal werkzame arbeids
krachten 124.061, tegenover 40.óo2
in 1940. De uitgaven bedragen
thans f 374.200.000. tegenover
Woensdagavond zijn te 's Graven-
hage 75 jeeps aangekomen, het
eerste deel van de 4200, die door
het Ministerie van Overzeesche
Gebiedsdeelen en de Importfirma
Sieberg uit Amsterdam zijn aan
gekocht uit de dump te Suipes bij
Reims. Ongeveer de helft van deze
jeeps is bestemd voer Ned. Pidië;
van de overige komen er 455 aan
overheidsinstellingen, 200 aan den
landbouw als lichte tractoren, 300
aan het Ministerie van Marine,
terwijl de rest voor civiel gebruik
bestemd is.
In de dump heeft men de keuze
uit 3 soorten: goed, redelijk en
slecht. Nederland heeft uit alle 3
klassen jeeps aangekocht; uit de
„slechte" klasse o.m. wegens de-
viesenschaarschte. De slechte
jeeps worden echter zoodanig on
derhanden genomen, dat men
verwacht van b.v. 600 slechte 300
redelijke wagentjës te maken.
De voor het moederland be
stemde voertuigen zullen in Ne
derland, de andere in Frankrijk
gereviseerd worden. De Rijkspoli
tie krijgt de beschikking over 150
jeeps van goede kwaliteit
die na in Garage Centraal te Den
Haag een goede beurt te hebben
gehad, in politiekleur afgeleverd
zullen worden voor de dagelijk-
sche surveillance. De overige jeeps
worden per schip naar ons land
vervoerd. Om de twee dagen zul
len de schepen in Rotterdam en
in Amsterdam aankomen.
Amerika en het inter
nationale gerechtshof
De Senaat der V. S. heeft gis
teravond met 60 tegen 2 stem
men een resolutie aangenomen
waarbij de Ver. Staten op zich
nemen de beslissingen van het
internationale gerechtshof ten
aanzien van verdragen, interna
tionaal recht en herstelbetalingen
te aanvaarden.
f89.167.000. Justitie oeschikt over
de grootste personeelssterkte, ni
32,017, terwijl Financiën op de
tweede plaats komt met 19.969.
Onder Justitie ressorteeren thans
ook de Raad voor Rechtsherstel en
Beheer, de Bijzondere Raad van
Cassatie en het geheele apparaat
van de Bijzondere Rechtspleging,
de Politieke Recherche, de bewa-
ringskampen en de bijzondere
jeugdzorg, die op zichzelf al een
personeel omvatten van 15 938
personen, bijna de helft van het
totale bij Justitie ondergebrachte
getal. En zoo is het bijna bij iede-
ren dienst. Slechts Overzeesche
Gebiedsdeelen boekte een kleine
teruggang tot 203.
De gemiddelde salarissen
schommelen vrijwel bij eiken
dienst tusschen 2000 en 3500. Bui-
tenlandsche Zaken komt echter
gemiddeld tot de f6000, terwijl de
Algemeene Oorlogvoering van liet
Koninkrijk zelfs een gemiddelde
van f8.203 bezit.
Het kan moeilijk iemand spijten,
dat de omvang van het ambtena-
renanparaat besnoeid wordt? Men
zou echter benieuwd kunnen zijn,
hoe zekere kringen in de P.v.d.A.,
die zoo onthutst waren over de
bezuinigingsplannen van Minister
Gielen, thans reageeren op iden
tieke voornemens van partijgenoot
Lieftinck!
CCHT CHRISTENDOM is
blij, vreugdevol, omdat het
niet door de angst van knech
ten voor hun heer, doch door
de liefde van kinderen voor
hun vader wordt gekenmerkt.
Dat beteekent echter geens
zins, dat het leven van den
Christen een vroolijk speelsch
vertier is geworden. Walht al
leen „zij zijn kinderen Gods"
(zie het Epistel van morgen),
die door den geest van God
handelen", d.w.z. die handelen
alskinderen en niet als
knechten. Het verbittert onzen
Vader, wanneer wij zelf elders
het knechtenjuk weer opnet
men, dat Hij van onze schou
ders nam. „Wanneer gij vol
gens het vleesch leeft, zult gij
sterven!" Wanneer wij ons
aan de tyrannie van onze lage
re begeerte (heerschen! heb
ben! genieten!) als knechten
onderwerpen, dan verliezen wij
daardoor onze vrijheid van
kinderen Gods en dan rest ons
inderdaad: te vreezen met
groote vreeze! De vrijheid is
ons geschonken; aan ons „de
tyrannie te verdrijven", die
deze vrijheid voortdurend be
dreigt!
MARCUS
DE MIDDELEEUWEN en voor
al de 12de en 13de eeuw zijn
van groot belang geweest voor
de ontwikkelingsgeschiedenis van
onze hedendaagsche klooster
orden en hebben voor eeh groot
deel dë plaats bepaald die de
reguliere geestelijkheid later in
de organisatie der Kerk in zou
nemen.
Men kan gerust zeggen, dat de
stichting van nieuwe orden die
in deze periode meermalen plaats
vonden, voor velen, die zich tot
het geestelijk leven voelden aan
getrokken, een tot dusverre on
gekend groot arbeidsterrein
opende.
Twee figuren trokken in dezen
tijd bijzonder de aandacht, het
waren Dominicus en Franciscus.
Dominicus werd in 1170 in het
hertogdom Castilie in Spanje ge
boren uit een oud en adellijk
geslacht Op jeugdigen leeftijd
wijdde hij zich aan theologische
studiën en werd na zijn priester
wijding kanunnik te Osfna. Het
leven beviel hem echter met;
deze man met zijn actieve natuur
werd aangetrokken tot grootere
activiteit en hij zocht een wijder
arbeidsveld dan het terrein van
de kapittelkerk.
Na lang beraad stichtte hij zijn
wereldberoemd geworden Orde
der Dominicanen, die zich spe
ciaal op de prediking toelegde en
daarom algemeen den naam ver
kreeg van de Orde der Predik-
heeren. Dominicus muntte uit
in geestkracht en organisatie
talent, zijn helderheid van den
ken en zijn groote zielenijver
zijn door zijn orde, die weldra
een leidende positie in de weten
schappelijke wereld kreeg, over
genomen.
Paus Innocentius III keurde de sta
tuten van zijn orde goed en Htonorius
III bevestigde het besluit van zijn
voorganger. Helaas heeft Dominicus
niet lang getuige moge zijn van het
schoone werk dat door de nieuwe
orde werd verricht, hij stierf in 1221
in de knaoht van zijn leven. Bij zijn
dood liet hij een organisatie na die
de storm des tijds glansrijk heeft
weten te weerstaan. In 1234 werd hij
reeds tot de eer der altaren veThe_
ven. Het is Dominicus geweest die
de devotie van het rozenkransgebed
in het leven heeft geroepen en ze
onder zijn volgelingen verspreidde.
Niet alleen de wetenschap, ook de
zielzorg' ging Dominicus en zijne zo
nen zeer ter 'harte en het is dan ook
niet te verwonderen dat men; ook
in ons land, naast vele kloostörêJ
een zeer groot aantal kerken vindt
die door de Dominicanen worden be
diend.
Het valt op dat in deze kerken een
eenigszins andere misliturgie gebe
zigd wordt dan daar waar men het in
1570 algemeen in gebruik gekomen
Romemsche Missaal volgt. Deze li
turgie is eigen aan de orde en vol
gens speciaal privilege verleend. Er
zijn slechts enkele orden in ons land
die een dergelijke privilege bezit
ten.
Naast de Franciscanen hebben ook
de Dominicanen zich? een blijvende
plaats in de harten van de bewoners
van ons land weten te veroveren en
zij werden tot de hoogste ambten
geroepen denken wij maar eens aan
onze R.K. Universiteit en de radio.
Zoo leeft in het werk dier zwarte
witte monniken nog steeds de geest
voort van Dominicus die tot het
eind der tijden zijn zonen vanuit den
hooge bij zal staan.
LOU STEYGER
Te 's-Hertogenbosch zijn aan leden van de Kon. Landmacht
de Kon. Marine, de koopvaardij, van het verzet en aan eenige
burgers door H.M. de Koningin, die door Z.K.H. Prins Bernhard
vergezeld was, onderscheidingen uitgereikt. Tijdens de plech
tigheid. (A.N.P. P.)
