ONZE TAAK IN INDIE
De zuivering van het
Dagblad voor Noordholland
4
Nieuw Noordhollandsch Dagblad
TWEEDE KAMER
ACTIE VOOR
ANNEXATIE
KRASSE TWEELING
Hitier-jacht wordt
Churchill-hote!
DIEFSTAL VAN
LEGERCOEDEREN
Reeds acht arrestaties.
Oorlogsmisdadigers
SCHAKERS NAAR
GRONINGEN
Vacantie bouwvak
arbeiders
TWEEDE KAMER OVER
DEN DIENSTPLICHT
Men is niet tevreden
Capitulanten naar
beroepspersoneel
Buitengewesten zenden
geen vertegenwoordigers
DINSDAG 6 AUGUSTUS 1946
x 11
Dat de heer F. Butter de func
tie van hoofddirecteur ambieerde,
poogde hij voor de Zuiveringscom
missie te ontkennen; maar uitzijn
correspondentie met de nazi
machthebbers en uit getuigenver
klaringen bleek wel anders.
„Ik ben een van de meest-wel-
willende directeuren" had Butter
geschreven, waarmee hij wilde
zeggen: Ik kom het. meest aan
jullie verlangens tegemoet en één
telefoontje van den beruchten
Marinus, den politieken NSB-re
dacteur van het blad, die o.m.
wegens majesteitsschennis werd
gearresteerd, één telefoontje met
den pers-dictator Eggerth was
voldoende; Butter werd opperdi
recteur.
„Wie mijn blad leest, moet toch
wel tot de conclusie komen
zoo schreef hij ook eens aan de
heeren in Den Haag da(*ik be
reid ben om mede te werken aan
de nieuwe orde; als ik het erger
maakte, zouden de abonnees be
danken", waaruit, de voorzitter
van de Zuiveringscommissie, Mr.
Vonckenberg, concludeerde, dat
hij zoover mogelijk ging met het
opnemen van de nazi-lectuur
Hij ontzag zich ook niet ande
re bladen, die een meer posi
tieve houding aannamen te
gen den bezetter, aan te bren
gen. „Onze Courant" in Hoorn
bijv. nam het niet zoo nauw
met de voorschriften tot ver
plichte opname van artikelen,
foto's en advertenties, die de
nazi-persdictatoren de bladen
gaven; menige passage uit re
devoeringen van Mfcssert,
Seyss en Woudenberg werd
f geschrapt. Butter bemerkte
dat en rapporteerde het aan
zijn NSB-vrienden in Den
Haag.
Hij deed dit zoo verweerde
hij zich voor de Zuiveringscom
missie met. het °°S op een
rechtvaardiger verdeeling van den
moreelen druk. Dat „Onze Cou
rant" verboden werd, was vol
gens Butter geen gevolg van deze
klacht. Maar zijn verdediger, Mr.
Winkel, deed er nog een schepje
op, door te betoogen, dat Butter
dit blad een dienst bewees; im
mers doordat „O Crt" werd op
geheven, werd het veel leed be
spaard. Het verwondert ons, dat
hij er nog niet aan toevoegde, dat
„Onze Courant" het aan den heer
Butter te danken heeft, dat zijn
persen niet door de Duitschers
zijn weggehaald en dat ook „Onze
Courant" niet in de fusie, die een
moffencreatie werd genoemd, op-
i genomen werd. Pogingen daartoe
zijn er genoeg ondernomen, maar
stuitten steeds af op de vastbera
den houding van de directie van
het Katholieke blad.
Ook de Enkhuizer Crt. en de
Prov. N. H. Crt. waarop de hoofd
directeur van de Moffencreatie
zijn begeerige blikken had laten
vallen, werden door den heer
Butter op deze wijze „aange
bracht".
„De Enkh. Crt." zoo schreef
hij „begint een goeden (anti-
Duitschen - Red.) naam te krij
gen; kan daar niets tegen gedaan
worden, want dat kost mij abon
nees?" Dit briefje typeert weer
echt den hoofddirecteur, die niet
slechts probeerde zijn krant in
stand te houden, doch ook deze
vooruit te helpen ten koste van
anderen Met de heeren in Den
Haag onderhield hij nauwe rela
ties en merkwaardig is in dit ver
band ook de kantteekening, die
y" Max Blokzijl op één van Butter's
brieven maakte: „Is pro!". Toch
durfde Butter nog te zeggen, dat
hij zich flink gedragen had. al
moest hij toegeven, dat hij in zijn
correspondentie niet altijd even
gelukkig geweest is. Dat al die
brieven bewaard zijn gebleven,
was al heel ongelukkig voor hem.
Dat hij een van de meest-wel-
willende directeuren was, zullen
de redacteuren Eriks en Adema
hem niet nazeggen; toen Eriks
moest onderduiken, werd hem zijn
salaris niet meer uitbetaald en
Adema, die in de tusschenperiode,
toen er even geen NSB-hoofdre-
dacteur was, deze functie moest
waarnemen, wilde hij niet ont
slaan, uit vrees, dat hem dit door
c,a'i, „.buitenwereld als een verdien
de ien ic worden aangerekend;
ste zou"ct, n- man van onge-
Adema eerwholicp 'Alkmaar
schonden reputatie yói als de vlag,
wilde hij handhayep'i«ing moest
die zijn verdachte ïao
dekken. an onbe-
Butter is niet met ee'piiverjng
smet blazoen uit deze gm tèferk-
te voorschijn gekomen; i Sr» ftuj
deel, al was hij geen NSB'ei <ar-
vvas wel zoo verstandig zich dc
bij niet aan te sluiten), zijn poli
tiek zondenregister bleek zwarter
dan dat van menigen NSB'er, die
zich voor het Tribunaal moest
verantwoorden en tot langdurige
detentie en hooge geldboete ver
oordeeld werd.
De maximumstraf werd tegen
ting uit de krantenwereld. „Ik
Butter geëischt: 20 jaar uitslui-
wil niet het risico nemen aldus
de openbare aanklager dat in
een volgenden oorlog zóó'n man»
nog eens aan het hoofd van zóó'n
krant komt te staan."
En hij heeft gelijk.
De medewerkers van den heer
Butter, de heer S. Koning en C.
Krak (technisch directeur) werden
in "mindere mate verantwoordelijk
gesteld.
De heer Koning, president-com
missaris van de combinatie_N.V.
die altijd een man achter de
schermen was. handhaafde in dit
opzicht zich reputatie. Hij was
vóór de fusie, waarvan de moffen
creatie het gevolg was.' directeur
van de Held. Crt. en zeer ten on
rechte prijkt zijn naam alweer en
ook nu nog, aan het hoofd van dit
blad, dat tot veler verwondering
in tegenstelling met de Alkmaarsche
Courant direct na de bevrijding
kans zag weer te mogen verschijnen,
hoewel het geen halve haar beter
was dan de Alkm. Crt. destijds. Den
heer Koning werd door zijn collega
Keesman verweten, dat hij (Kees
man, Dir. Schager Crt.) nog 20 ton
papier ondergedoken had, dat kort
daarna prompt met- een briefje van
den Rijkscommissaris voor het Dag-
v. N. Koiland gevorderd werd. Ko_
ning's satelliet, de heer Bijlsma, ont
kende dit. doch kon deze beschuldi
ging niet ontzenuwen. Uit het proces
bleek wel. dat het lang' geen koek en
ei was tusschen de directeuren on
derling. Koning had in Bijlsma een
slechte verdediger, inplaats van een
pledooi voor Koning te houden,
hield deze Heldersche journalist een
requisitoir tegen de Schager Cr. en
Holl. Noorder Kwartier, waarvan de
heer Koning nota bene mededirecteur
was en hij ging daarbij zoo hatelijk
en minderwaardig te werk, dat hij
niet alleen door den President tot de
orde werd geroepen, maar zich ook
nog de afkeer van allen op de hals
haalden, die in de zittingszaal aan
wezig waren. Het zou ons daarom
niets verwonderen, als de 7 jaren die
tegen Koning geëischt werden, met
nog eenige jaren vermeerderd wer
den, bovenden liet de president uit
komen dat Koning zich ook nog zal
moeten verantwoorden voor het ma
ken van drukwerk voor de Kriegs.
marine.
De heer Krak, die technisch direc
teur was, voerde als zijn verdediging
aan, dat hij met de eigenlijke leiding
niets te maken had en uit commer.
cieele overwegingen, waarbij de' be
langen van het» personeel een groote
rol speelden, zich niet tegen de fu
sie verzet had, immers indien de
mensehen niet aan het werd gehou
den konden worden, zouden zij wel
licht naar Duitschland moeten.
De heer Keesman, directeur te
Schagen, die maar drie jaar tegen
zich had hooren eischen, en zich zoo
lang mogelijk verzet had tegen het
overbrengen van zijn pers en perso
neel naar Alkmaar zij het meer
uit eigen belang, had zich ook verzet
tegen aansteling van den redacteur
Leen in Schagen, die hij als een
1 nazi-spion beschouwde.
Wfj gelooven, dat hij zich op dit
punt vergist heeft, de heer Leen,
die wel als nazi-onderwijzer naar
Duischland ging (hij was toen niet
katholiek) kwam in Duitschland,
waar hij de "zegeningen" van het
na2i_regime van nabij kon gadeslaan
tot andere gedachten. Van voorstan
der werd hij tegenstander, hij ging
in Duitschland over tot de Katholie
ke Kerk en wei'd deswege uit zijn
functie ontslagen, zoodat hij weer
naar Nederland kwam. Een nazi
spion was hij dan ook geenszins.
De commissarissen van de zes ge
fuseerde bladen, die commissaris
werden van de "moffencreatie" en
hun sanctie hier dus aan gegeven
hadden, hoorden twee of één jaar
tegen zich eischen. De eerzame kan
tonrechter uit Utrecht Mr. Otten,
tegen wlen de eisch luidde: 2 jaar
zal dit zeker op zijn kantonrechter.
lijke fatsoen trekken, ook de goede
heer Nobel uit Lutjewinkel, trok het
zich erg' aan, dat tegen hem een jaar
schorsing als commissaris werd ge
ëischt.
Over de zuivering van de journa
listen in een slotbeschouwing nog
enkele opmerkingen.
In de plaais van den heer J.
Vlam te Hengelo (O.), die zijn
benoeming tot lid der Tweede
Kamer niet heeft aangenomen,
heeft de voorzitter van het Cen
traal Stembureau benoemd ver
klaard tot lid dier Kamer den
heer G. M. Nederhorst Ie Gou
da (Partij van den Arbeid).
In de vacature-mej. Tjeenk
Willink (Partij van den Arbeid)
benoemd verklaard tot lid der
Tweede Kamer den heer J. W.
Rengelink te Amsterdam.
Voor de Kamer van Koophandel en
Fabrieken voor Noordlholland, Karu
toor Alkmaar, trad Woensdag j.l.
24 Juli als spreker op Prof. Mr. J. E.
Jonkers, hoogleeraar te Leiden, die
na de Japansclhe capitulatie g*edu.
rende 6 maanden (Oct. '45 tot eind
Maart '46) op verzoek der Regeerinig
het ambt van Procureur_Generaal in
Indie heeft waargenomen. Het on_
derwerp luidde: "Onze taak in
Indië".
Spr. stond uitvoerig stil bij drie
verschillende perioden n.l. de tijd
vóór den' oorlog, de tijd gedurende
de bezetting van Nederland toen
Indie nog niet bezet was en de tijd
na de Japansche capitulatie; waarna
hij nog een blik in de toekomst
wierp.
Van de eerste periode getuigde de
spreker; die zelf 21 jaren m ver
schillende rechterlijke functies- in
Indië vertoefde, dat wij ons stellig
niet behoeven te schamen voor het
beleid, dat wij ten opzichte van Indië
gevoerd hebben ih de vóóroorlogsche
jaren, i Vooral de laatste decennia
(hebben wij doelbewust gestreefd naar
de zelfstandigmaking van de uitge
strekte Overzeesche gebieden. Zoo
wel op politiek terrein als op onder
wijsgebied was de tendenz vooruit
strevend. De hygiëne, een voor het
Oosten belangrijke materie, lag ons
na aan het hart. Trouwens het vele
"grootsche', da in Indië op allerlei
gebied tot stand gebracht is, niet
Een scène uit het historisch
spel „De Vrijheid Vlagt",
welks opvoering een der hoog
tepunten vormt van de viering
van het 700-jarig bestaan van
Haarlem als stad. (A.H.F. P.)
alleen in het ambtelijke maar ook in
het particuliere, bewijst onmisken
baar, dat ons doel gericht was op
geestelijke en materieele verrijking
van Indië.
Internationaal is ons van verschil
lende zijden voor ons Indisch beleid
meermalen uitbundige lof toege
zwaaid Het is dan ook onjuist en
bezijden de waarheid om ons thans
voor de voeten te werpen, dat wij
ten opzichte van Indië in het nabije
verleden een "koloniale" politiek
hebben gevoerd. Het vele, dat vóór
den oorlog reeds tot stand gebracht
is, is een verblijdend resultaat van
de goede en hartelijke samenwerking
tusschen Oost en West.
Over de tweede periode, die spre
ker de revue liet passeeren, merkte
hij op, dat het wellicht aanbeveling
verdiend had, reeds toen aan som
mige nationale verlangens tegemoet
te komen met hehulp van het
"staats-noodrecht". In elk geval da
teert uit die periode de bekende Ko
ninklijke Boodschap, waarin zoowel
aan" Oost_lndië als aan West-Indië
opname in Rijksverband op voet van
gelijkgerechtigden is toegezegd. De
zoogenaamde "republiek", die speelt
in de derde door spreker behandelde
periode, is van Japanschen oorsprong
Zij is geïnspireerd door Japan,
steunt op Japansche wapenen en op
door Japan uitgeruste en getrainde
troepen. Dat zij zich heeft kunnen
handhaven en handhaaft, is een ge
volg van de chaos, die nog steeds op
Java en Sumatra heerscht. Leidt er
vooral niet uit af, dat zij zou wor
den begeerd en gesteund door de
massa. Door afwezigheid van vol
doende gezag' zoowel van Engelsche
als van Nederlandsche zijde bestaat
zij feitelijk voort. Kenmerkend voor
de republiek is: terreur en moord
op groote schaal. Er zit geen "bin
ding" in, maar 'ontbinding".
B'uiten Java en Sumatra, derhalve
op Borneo, de Groote Oost enz.
wordt op voortreffelijke wijze tesa-
men met de bevolking gewerkt aan
den Wederopbouw. Ondanks de
chaos op Java en Sumatra is spre
ker optimistisch gestemd. Het sla
gen der Malino_conferentie houdt
beloften in voor de toekomst. Aan
den wederopbouw op Java en Su
matra kan eerst worden begonnen
als orde en rust zijn hersteld. Het
stemt tot verheugenis, dat de
Troonrede op dit punt duidelijke taal
spreekt, ook de instelling van een
commissie-generaal juicht spreker
toe, de onderhandelingen hebben tot
voor kort teveel gestaan in het tee_
ken van de visie van één man! Zoo
wel de massa als de minderheden
kunnen eerst vrij-uit spreken, als
orde en rust zijn hersteld.
Spreker is ervan overtuigd, dat
ook op Java en Sumatra duizenden
ja zelfs millioenen uitzien naar het
herstel van deze rust.
Oost en West, zij het in een nieuw
verband, zullen straks tesamen wer
ken aan den bloei en groei van het
schoone en gezegende Indië in Rijks
verband.
Valkjachten in actie tijdens de nationale zeilwedstrijden van
,de „Holland Week" op het IJsselmeer en het Buiten Y. (A.N.P.)
Op initiatief van de commissie
„Opbouw Nijmegen" is voor Nij
megen en omgeving een studie-
en actiecomité gevormd in ver
band mei plannen tot annexa
tie van stukken Duitsch gebied
bij Oost-Nederland.
6 Augustus hopen de wed.
Montens-Shaver en de heer Mel-
chtor Straver le Waspik hun
90sten verjaardag te vieren. Bei
den, als tweeling ter wereld ge
komen zijn nog kras.
Hitiers particuliere jacht
„Grille" dat I millioen pond
sterling heeft gekost, zal volgens
de „Daily Express" tot een drij
vend hotel worden omgebouwd
en „Winston ChurchilF' worden
gedoopt De theatermagnaat
Harry Buxton heeft het voor
68,000 pd st. van de admirali
teit gekocht. Het jacht bevat
thans 39 luxe hutten, een dans
zaal en een bioscoopzaal Bux
ton verklaarde, dat het jacht
met de totale uitrusting 111.000
Pd st. zou kosten Hitier heeft
behalve den aankoop nog I mil
lioen pd. st. aan de uitrusting
besteed. Zijn suite bestond uit
slaapkamer, zitkamer en badka
mer met in den grond ingebouwd
bad
De politie te Roosendaal heeft
een zevental militairen gearres
teerd, die er van verdacht worden
een groote hoeveelheid goederen
afkomstig uit Frankrijk en be
stemd voor d aan- en afvoertroe-
pen, te hebben gestolen. De gesto
len goederen bestonden voorna
melijk uit dekens, honderden pa-
.ren sokken en kleeding. Een kap
per werd wegens heling gearres
teerd. Men veracht dat er nog een
aantal burgers wegens heling ge
arresteerd zal worden.
Door tusschenkomst van The
Netherlands Warcrimes Commis
sion zijn den laatsten tijd ver
scheidene grooiere en mindere
oorlogsmisdadigers uit Duitsch
land naar ons land overgebracht,
waar zij zich zullen moeten ver
antwoorden voor de door hen
daar bedreven oorlogsmisdaden.
De Russische groolmeesters
Botwinnik. Smyslov, Kolov, Flohr
en Boleslavsky zijra uit Moskou
vertrokken, met bestemming
Groningen. Naar bekend zuilen
zij deelnemen aan het Interna
tionaal Stauntontournoci da; 13
Augustus te Groningen aan
vangt.
De bouwvakarbeiders, die mo
menteel met vacantie zijn. ont
vangen geen vacantietoeslag. Een
en ander brengt voor' velen hun
ner groote moeilijkheden mede,
waarover de noodige ontstem
ming heerscht. Woensdagmid
dag zal een deputatie van bouw
vakarbeiders ontvangen worden
door de afd. Sociale Zaken van
het Rijksarbeidsbureau te 's-Gra-
venhage.
Er bestaan nogal wat bezwa
ren tegen het wetsontwerp
„dienstplicht voorziening" en de
toestand waarin een deel van
ons leger momenteel verkeert.
Dat komt duidelijk naar voren iri
het voorloopig verslag der twee-
Se kamer die dit onderwerp een
dezer dagen aansneed. Het wa
ren vooral moreele bezwaren die
naar voren gebracht werden. De
klachten die van verschillende
zijden geuit zijn, hebben de aan
dacht van de leden die zelf ook
van oordeel zijn dat het moreele
peil in leger en vloot danig ge
zakt is. Ook hier heeft de oorlog
hare sporen nagelaten. Men zal
er bij den minister op aan drin
gen dat aan het naleven van de
goede zeden streng de hand
wordt gehouden. Speciaal dient
de aandacht op de keuringen ge
vestigd „te worden, daar gaat het
niet altijd toe zooals in een chris
telijk land wenscfielijk is.
De vrijstellingen.
De aangekondigde afschaffing
van vrijstelling wegens broeder-
dienst en kostwinnerschap viel
ook al niet in goede aarde even
min als de inschrijving van lich
tingen uit den bezettingstijd.
Jongelui die reeds vijf jaar ver
loren zouden nog meer gedu
peerd worden als ze nu weer in
dienst moeten
Het viel de leden op dat er zoo
weinig oproepingen voor de zee
macht gedaan zijn wijl daar toch
vele menschen van voor den oor
log dienen die terecht zeggen:
„nu eens een ander".
De kwestie van de uitzending
der dienstplichtigen naar Indië
is niet formeel'geregeld. In de
kostwinnersvergoedingen dient
een grondige wijziging te worden
gebracht, de vergoedingen zullen
aanmerkelijk hooger moeiten lig
gen dan eertijds.
Verscheidene leden drongen er
op aan de opleiding zooveel mo
gelijk in Nederland plaats te
doen vinden en althans de ge
huwde militairen.regelmatig met
verlof naar het vaderland te la
ten gaan.
Het wordt nu zoo langzamer
hand eens tijd de vrijwilligers,
die zich destijds in het Zuiden
spontaan hebben gemeld en die
voor het meerendeel de ver
schrikkingen van den modernen
oorlog hebben ondervonden naar
huis te laten gaan
Voor gewezen dienstplichtige
onderofficieren-capitulanl, die
tijdens de vijandelijke bezetting
in het genot van groot verlof
zijn gesteld, is de gelegenheid
geopend met een vrijwillige ver
bintenis over te gaan bij het be
roepspersoneel der Kon. Landm.
Van officieele zijde wordt
vernomen, dat geen vertegen
woordigers van de conferentie te
Malino naar Nederland zullen
komen. Men was voornemens de
resoluties, die tijdens de confe
rentie genomen zijn. aan de Ne
derlandsche regeering ter hand
te stellen en het Nederlandsche
volk voor te lichten over de
standpunten van dé bevolking
der buitengewesten.
Men is van meening, dat aan
wezigheid van deze vertegen
woordigers van essentieel belang
is voor Nederlandsch-ïlndië,
voornamelijk met het oog op
den wederopbouw van Borneo
en het oosten van den archipel.