Eenige aspecten
van het Indonesische probleem
DE PACHT VAN HET LAND
Atoombom een machtig wapen
Nieuw Noordhollandsch Dagblad
9
Naar aanleiding van het Congres
van de Partij van den Arbeid
Congres voor religieuze
muziek
Anti-semitisme in de pers
Aanvragen nafionali-
teifsbewijzen mofor-
voerturgen
Een antwoord aan S.
Gevaarlijk voor bevolking
Fongers jubileert
Opvoeding en Onderwijs
in Duitschland
Het concordaat niet
meer van kracht
Sluiting der zitting van
de Staten-Generaal
DINSDAG 10 SEPTEMBER 1946
CR ZIJN op het Indonesisch
Congres van de Partij van
den Arbeid tal van interessan'.e
en belangrijke dingen gezegd, die
wij, terwille van het algemeen
aspect, dat zij voor hei Indone
sisch probleem hebben, gaarne
nog even onder de loupe nemen.
Men kan zich soms niet aan
den indruk onttrekken, dat <*e
verschillende stroomingen in ons
land minder ver van 'elkaar af
staan, dan uit veler schrijven en
spreken zöu blijken. Maar even
min drukt ieder zich bewust
of onbewust altijd even dui
delijk uit en daardoor, ontstaan
nieuwe misverstanden.
Kijk, in Indië wil men, In
donesië heèït Nederland histo
rische rechten. Dat erkennen
bijv. ook Amerika en Engeland.
De oorlog heeft ook in Indonesië
een geestelijke revolutie aange
moedigd. Zeker zoo fel als in de
Europeesche landen na 1918,
klinkt thans, na 19.45, in Aziati
sche landen de roep om vrijheid
en zelfbeschikking. Die roep ver
staan wij voor ons Indië, dat
graag Indonesië wil heeten. Maar
vrijheid, ie.s dat behalve
rechten, ook plichten en verant
woordelijkheden meebrengt.
is niet bet eenige recht, dat in de
samenleving beslaat. Hoe men
ook theoretische construc
ties kan bedenken, om voor de
Indonesische Natie alle recht op
vrijheid te kunnen bedingen, in
de wereld van het reëele hande-,
len, (de staatkunde), telt de
p r a c t ij k ook mee. Hier gaat
het over onze verworvenheden
en verantwoordelijkheden
Nu is het typisch om vast te
stellen, dat een man als oud
minister Logemann op het PvdA-
Congres spreekt over de „conti-
nuitei in de vroegere verhoudin
gen", natuurlijk aangepast aan de
wenschen van de nationalisten.
En belangrijk was, dat Logemann
zei, dat dit ook de opvatting is
van de leiders van de tegenwoor
dige republiek. Er moet, zei hij
verder, „met groote omzichtig
heid" te werk worden gegaan en
rekening worden gehouden me;
den toestand in Indonesië. Het
gaat om „vele verantwoordelijk
heden, die deJNederlandsche Re
geering niet van zich af mag
schuiven". Wij gelooven, dat dui
zenden buiten de PvdA er ook
zoo over denken. Dit maakt de
kwestie van de troepenzendingen
zoo moeilijk, in verband met den
eisch, die Sjahrir stelt als voor
waarde voor het aanvaaraen van
een wapenstilstand.
Op verschillende punten nu
heeft de Commissie-Generaal een
bijzondere taak voor het leggen
van een vertrouwensbasis. Zij
moet niet zooals men dit op
het Ams'erdamsche Congres wèl
deed bepaalde standpunten
van Indonesische zijde ,,a priori"
als onaantastbaar aanvaarden. Zij
moot ginds vertrouwen winnen
door de redelijkheid van Neder-
landsche opvattingen te beplei
ten. Zou het onmogelijk zijn, de
aanwezigheid en dus he; op^
peil houden van onze troe
pen in Indonesië aannemelijk te
maken terwille van onze taak
voor recht en veiligheid? Men
kan ook hard tegen hard gaan
s'-aan. De gevolgen daarvan zou
den niet te overzien zijn. Waar
om zouden we de b"~'p opgeven,
dat ook Sjahrir c.s, t "willen in
zien, 'Maar algemeen ook in Indo
nesië de wensch tot samenwer
king me. Nederland bestaat, en
internationale tusschenkomst. nog
anders dan in den vormkan de
missie-Killearn, onigewenscht is.
Nu viel het ook op, da'; op het
congres van gezaghebbende zijde
is gezegd, dat wij de republiek de
„samenwerking in rijksverband"
niet moeten opdringen, als blijkt
dat de republiek in deze om
schrijving steeds blijft zien „een
terugkeer naar de koloniale ver
houdingen". Het schijnt ons ech
ter niet de taak van Nederland,
in dit. fatale misverstand te be-,
rusten, maar om de republikei
nen te overtuigen, dat Nederland
de zaak zoo niet ziet. De Commis
sie-Generaal heeft ook 'op dit
punt een belangrijke en niet on
mogelijke taak!
Wan. wij willen hoe ver wij ook
gaan in de richting der republi-
keinsche wenschen, niet „al on
ze belangen in Indonesië liqui
deeren'', zooals Logemann hek
noemde in verband met de prac-
tische noodzakelijkheid der troe
penzendingen.
Beide partijen zijn er van over
tuigd, da), de oplossing niet van
buiten af moet komen. Daarom
moeten wij niet te grif de conse
quent ie aanvaarden van uitla
tingen van Palar, dat de Ver-
eemigde Staten aandringen op een
zelfde politieke onafhankelijkheid
en zelfbeschikkingsrecht als
Amerika aan de Philippijnen
gaf. En nog onpre- tiger is het,
uit zijn mond te hooren, dai ..Ne-,
derland zich moet voegen naar de
resultaten van den Engelschen
bemiddelaar Killearn". De En
gelschen zelf lalten niet na in alle
toonaarden te herhalen, dat het
hier een Nederlandsche
aangelegenheid betreft. Geen in
ternationale inmenging, „al zal
het er van moeten komen, als wij
niet slagen" meent prof. Loge
mann. De ongewenschtheid van
deze inmenging zal voor beide
partijen ^gelden; die overtuiging
moge beider leidster zijn. als de
Commissie-Generaal straks.haar
moeilijke en weinig-bemjdens-
waardige taak aanvaardt!
Van 16 tot 22 September zal te
Duik het tweede internationaal
congres voor religieuze muziek
bijeenkomen, waaraan R.K.,
Prot en Isr. afgevaardigden van'
een twaalftal landen zullen deel
nemen. Onder de gedelegeerden
bevinden zich o.a. Georges Alexis
president van het musicologisch
instituut te Luik; Pater Bonhome
Ö.P., directeur van de school
voor koorleiders te Rome. M. H.
Franssen. voorzitter van de ver-
eeniging van Katholieke orga
nisten in Nederland en mgr Van
Nuffel, directeur van het Lern-
meninstituut te Mechelgn Dr Va-
nek, chef van het departement
van schoone kunsten van dë or
ganisatie der Vereenigcle Volken
heeft zijn adhaesie met het con
gres betuigd. Het Canadëesch
episcopaat zal een vertegenwoor
diger naar deze bijeenkomst
zenden
De „Groningen IV", welke tijdens den hongerwinter 1944-'45
tengevolge van een aanvaring zonk, is thans gelicht en naar
Enkhuizen versleept. Het wrak in de haven van Enkhuizen.
Het bestuur van dë Ned. jour
nalistenkring heeft een- motie
aangenomen waarin naar aanlei
ding van uitingen van anti-semi-,
«tisme wordt gezegd dat dergelij
ke uitingen in strijd zijn met de
Nederlandsche tradities van
menschelijlcheid en verdraag
zaamheid.
Van bevoegde zijde wordt me
degedeeld, dat vele houders van
motorvoertuigen, die niet of niet
meer in het bezit zijn van een
bij zulk voertuig behoorenö na-
tionaliteitsbewijs, zich persoon
lijk wenden tot het bureau mo
torrijtuigen van het ministerie
van financiën met het verzoek
om afgifte van een nieuw dan
wel duplicaat-nationaliteitsbewijs.
Veelal maken zij onnoodig een
lange reis naar 's-Gravenhage in
de veronderstelling dat, het na-
tionaliteitsbewijs aldaar kan
worden afgehaad. Dit is echter
niet juist aangezien alleen
schriftelijk ingediende verzoeken
in behandeling kunnen worden
genomen waardoor bovendien
een spoedige afdoening van het
geval wordt bevorderd..
Indien houders van motorvoer
tuigen meenen persoonlijk hun
belangen aan het Bureau Motor
rijtuigen. Kneuterdijk 22 te Den
Haag, te moeten bepleiten, be
staat daartoe uitsluitend gelegen
heid van 's Maandags tot en met
Vrijdags van 913 uur
Met zeer veel balangstelling
las ik in het nummer van 5 Sept.
de hartekreet van S. over boj
vengenoemd onderwerp. Ik zou
er een paar kantteeken'ingen op
willen maken. S raakt een pro
bleem aan waaraan mogelijk
door velen wel wat te weinig
wordt gedacht en gedaan. Laat
mij eenter eerst enkele onjuist,
heden in zijn betoog recht zetten.
Dat de prijzen van de landbouwl
producten 4 tot 5 maal zoo hoog
zijn dan in 1939 is zonder meer
onwaar. S. moet niet overdrijven
Dat verzwakt zijn betoog, dat in
den grond juist is. Dat arbeids-
loonen boven de Collectief.con-
tractloonen dë arbeidsmarkt be
derven is wel juist en het zijn
bijv. de leiders van de arbeiders,
organisaties, die het met ons
allen eens zijn, dat deze onge
zonde toestand zoo gauw moge
lijk moet verdwijnen. Maar.
het is voor de meeste boeren en
tuinders niet waar dat zij dit
doen omdat zij zooveel geld om
handen hebben Het is de bittere
noodzaak om het werk gedaan te
krijgen a tout prix, omdat het
anders niet klaar komt, omdat
bepaalde groepen losse arbeiders
misbruik maken (onze arbeiders
leiders geven dit grif toe) van
den toestand.
Het is óók niet juist dat de
bonden (S bedoelt hier blijk
baar de land- en tuinbouwbon-
den') wel de belangen van <Je
pachters en niet die van de eige-
De kapitein >er zee G. Salm,
souschef van den marinestaf
die met majoor dr. Bruinink
als vertegenwoordiger van
ons land aanwezig is geweest
bij de atoombomprocven bij
Bikini heeft een causerie
over deze proeven gehouden,
toegelicht ctoor lantaarn
plaatjes.
Zooals men zich nerinneren zal.
werd de eerste bom uit een
vliegtuig geworpen. De bom is
êen bijzonder machtig en gevaar
lijk wapen, doch ze bezit niet die
onbeperkte verwoestingskrach);,
welke er aan is toegeschreven. Er
is veel fantasie naar aanleiding
van de uitwerking der bommen
op Japansche steden. Men be
denke ecbj'.er, dat steden als Hi-
rosjina voor een groot deel be
staan uit hou en papier, zoodat
daar een enorme vuurzee kon
ontstaan.
De eerste bom, welke te Bikini
geworpen werd, is een' verbeter
de uitgaaf van die, welke te
Hirosjima gebruikt werd. Deze
bom heefj gedaan, wat men er
van verwacht had.
De tweede bom is drie weken
later onder water tot ontploffing
gebracht. De kans voor het ge
schiktste' weer was één op twee
en het kwam goed ui^ Ér was
zoodanige radio-a'ctivfteit in het
water achtergebleven, dat de
eerste dagen de lagune niet te
bereiken was.
Bij de ontploffing van de eer
ste bom is eerst <den volgenden
dag een der schepen naar den
kelder gegaan. Bij de tweede
proef zijn .twee schepen en wat
„klein grut" gezonken.
Ontstellend 6cvaarlijk acht
men de bommen niet. Ze dienen
van zeer groote hoog-e geworpen
te worden, opdat het vliegtuig
zelf veilig zij. Het gevaarlijks-
achtte spr. de bommen voor de
bevolking.
Een atoombom kost 'n millioen,
een kruiser is duurder.
Wanneer Duitschland de be
schikking zou hebben gehad over
atoombommen, zouden de geal
lieerden bij hun landing in Nor-
mandië er veel schade van heb
ben kunnen ondervinden. Maar
vermoedelijk zouden de Duit-
schers en de Fransche bevolking
.de nadeelen daarvan ondervon
den hebben.
De bekende Groninger rijwiel-
fabriek Fongers herdacht op 1
Sept. haar 50-jarig jubileum als
Naamlooze Vennootschap. Ter
gelegenheid van dit heuglijke
feit werd een gedenkboek uitge
geven waarin de geschiedenis
van het bedrijf in korte trekken
wordt weergegeven Twaalf jaar
vóór de oprichting der N.V. be
gon de heer A. Fongers in een
kleine smederij zijn rjjwielfabriek
die uitgroeide tot een dér groot
ste bedrijven van ons land.
Werd in den vorigen oorlog
veel belemmering ondervonden,
deze oorlog en de bezetting heb
ben het bedrijf in een totaal ont-
rëdderden toestand achtergela
ten. De Nederlandsche onderne
mingslust is echter een waarborg
dat het bedrijf zich spoedig her
stellen zal en de naam van de
Ned. rijwielindustrie hoog zal
houden.
naren zouden behartigen. Dat
zou niet alleen in strijd zijn met
onze beginselen (ik doel hier op
de Kath. Bond) doch óók met de
rechtstreeksche belangen van
meer dan de helft van hun leden,
die eigenaar zijn van hun bedrijf
en nog een ander groot deel dat
eigenaar en pachter gelijk is.
Voor zoover dezen immers dé
voorzieningen voor hun ouden
dag moeten vinden uit de op
brengst van hun eigendom, zou
den zij bij verwaarloozing van
hun belang op Hien ouden dag in
dezelfde positie komen als waar
over S zich thans beklaagt.
Om deze zelfde reden is dus zijn
conclusie onjuist dat er wel niets aan
e doen zal zijn omdat de boeren-
bonden in de Kamer een groot aantal
_3 els beze.ten. De boerenbonden
beze-. .en geen enkele zetel.
Voor zciJver KVP.ers onderschrij
ven de agrarische leden het program
dezer partij, dat het recht op eigen
•bezit en het op rechtvaardige wijze
hieruit verkregen voordeel, uitdruk
kelijk handhaaft. K'et is juist een van T> -
de kernpunten in de Kamerrede van ïverK Zijn nu niGt van uien aard
mr. Romme geweest, toen deze een i dat men met vertrouwen de toe-
"rin.^fïhnlif ;clr oicnl-ito "Hon I 1j u-it
Op de onlangs te Fulda gehou
den bisschopsconferentie waarbij
alle Duitsche kerkvorsten, be.
halve de bisschop van Meissen
die geen verlof van <fe Russische
autoriteiten kon verkrijgen, aan
wezig waren werden verschillen
de moeilijke kwesties afmge.
roerd. Een der voornaamste was
wel: liet gevolg van de opheffing
van het Concordaat dat Hitier
indertijd met Rome had gesloten
en waaraan hij zich nooit gehou
den heeft doch cTat inderdaad
bestond. Men had gehoopt dat de
geallieerden, nu de kans» schoon
was, dit concordaat zouden ge
handhaafd hebben doch dit heeft
niet zoo mogen zijh. Het geal
lieerd bestuur ging van de mee
ning uit dat daar er geen Duitsch
bestuur meer was ook het con
cordaat vervallen kon
Dit is echter een vergissing die
groote en onaangename gevolgen
voor de Duitsche katholieken
blijkt te hebben. Immers de ka
tholieke kerk is momenteel ge
heel rechteloos qn wat dit betee-
kerit manifesteert zich vooral in
onderwijs en opvoeding van het
Duitsche volk. De vrijheid van
godsdienstonderwijs wordt prac-
tisch onmogelijk gemaakt en de
houding die niet onchristelijke
groepen aannemen tegenover de
regeeringspoliiiek eischte welke den I Irnmsif fpppmnp+ bsn 71011 TiStpn
toegang tot cte stoffelijke soedeTen" te8emoet Kan zien, .naren
waaronder te begrijpen het verkrijgen
van een eigen bezit, zou bevorderen.
Maar.S. moge, en met hem vele
anderen, nu persoonlijk de gevolgen
van de ontwrichte maatschappelijke
verhoudingen aan den lijve voelen;
het woord ('onreeürt" is hier wat te
dik. Ik sprak van een probleem; ik,
doelde op het loonen. en prijzen.
vraagstuk, een schier onoplosbaar
probleem. Een zeer wijze regeering',
gesteund door een Kamer, die de
belangen van het- Nerf. volk .(dus ook
de categorie waartoe S. behoort) wil
behartigen, aal een toer hebben om
het maatschappelijke leven weer in
"normale" verhoudingen te brengen.
Van haar te verlangen dat dit snel
gebeurt is een onmog'elijke eiscih.
Maar de excessen dienen met grooten
spoed te worden bestreden Daartoe
behoort ook naar mijn opvat.ing de
wanverhouding die door de vermin
derde koopkracht van den gulden is
ontstaan tussc'hen huren en pachten
en productenprijzen. Ik ben voicp
voorstander van de PaohUve Er wa
ren miss'ianden op dit gebied, zeer
groote zelfs en de pachters dienden
beschermd te worden tegen toestan
den die wij vroeger meemaakten.
Maar als er bij rechtvaardig'e pacht
prijzen bijv. vóór den oorlog een
pacht- en 'prijsverhouding was van
1 tot 10, dan voelt men dat het fout
is 'als die verhouding nu j tot 20 zou
zijn. "Het is hier niet alleen het par
ticuliere belang dat in het gedrang is
doch ook het algemeen belang.
Meer nog dan bij 'pachtprijzen
spreekt dit bij huren. Wij kun
nen thans practisch niet bouwen,
maar als er een oogenblik komt
dat het weer wel kan, is er bij de
huidige verhouding geen sterve
ling die als particulier huizen zal
gaan bouwen, omdat men voor
uit weet dat de huur niet betaald
zal kunnen worden. Het verkrij
gen van een „eigen" huisje is om
dezelfde reden al even onmoge
lijk, En nu moet men niet te
gauw gaan zeggen dat de Staat
het dap maar moet doen. Laat
men niet vergeten dat dé Staat
dit practisch ook niet kan De
Staat zijn wij zelf; het Ned
volk. Welnu: de Staatsschuld
overtreft op het oogenblik ver
de gezamenlijke bezittingen van
alle Nederlanders!
Ik ga niet door op dit gewel
dige probleem. God schenke de
Regeering wijsheid om dit te
trachten op te lossen. Maar-nog
eens: de ergste uitwassen, óók op
gebied van huren en pachten die
nen spoedig te worden uitgesne
den, Alle Nederlanders hebben
recht op behartiging Hunner be
langen: óók die tot de bezitters
gerekend! worden doch waarvan
er tegenwoordig heel wat tot de
stille armen benooren
Jac. Groen Az.
wij hopen dat er spoedig ten
deze een gunstige verandering
zal komen
SLECHT GEKLEED; SLECHT
GEVOED; SLECHT BEHUISD
EN SLECHT BESTUURD!
De "Daily Mail" is naar
aanleiding van de slechte
oogstberichfcen zeer somber
gestemd. Volgens het blad be_
seffen veel menschen niet;
dat hun verloren week-end
slechts een kenmerkend deel
is van wat een verloren jaar
wordt: "De hoop op een spoe_
dige oplossing der interna
tionale vraagstukken is dit
jaar verloren gegaan, over
vredesverdragen en de toe
komst van Duitschland is men
het nog niet eens. De organi
satie der V.N. zakt in den
modder; onze regeering is een
droevige teleurstelling; het
voedsel is schaarscher dan
ooit. Slecht-gekleed, slecht-
gevoed, slecht.behuisd en
slecht_bestruurd heeft het En.
gelsche volk, zonder verwach
tingen en zonder oogst, in dit
verloren jaar 1946 zijn diepte
punt bereikt."
In hel Staatsblad is opgeno
men een Kon Besluit, waarbij
de minister van binnenlandsche
zaken gemachtigd wordt dë bui
tengewone zitting van de Sta
len Generaal in naam van H.M.
de Koningin te sluiten in een
vereenigde vergadering der bei
de kamers op Zaterdag den 14en
September a.s. te drie uur.
De minister van binnenland
sche zaken ward voorts gemach
tigd in naam van H.M. de Ko
ningin de gewone zitting der
Staten Generaal te openen in
een vereenigd-e vergadering der
beide kamers op Dinsdag den
17en September des namiddags
te 1 uur.
Naar uit Den Haag wordf ver
nomen zal Prins Bernhail# .gedu
rende eenige dagen in het buiten
land vertoeven.
