Nieuw
MEENING VAN GERBRANDY
Voorstanders van Linggadjati
Een regeling, die dringend
verbetering behoeft
Een gevecht van drie dagen
bij Medan
T
Voor Alkmaar en omgeving
Kras oordeel
over Linggadjati
EEN MANIFEST EN
EEN ADRES
Van progressieve Indië-
kenners en Hoogleeraren
Voor onze jongens in Indië
HET N.N.H.D. HEEFT
DUIZEND ABONNé'S
IN INDSë
En mag 21 kranten
verzenden!
Roofmoordenaars
in Duitschland
gearresteerd
Export
van aardappelen
stopgezet
Extremisten gebruikten dum-dumkoge/s
Hoofdrerfa-'teur: H. N.
Smits; rayon-redacteur
Fr Otten; binnenland
P. Sigom
Abonnementsprijs t 3.40
per kwartaal; f 1.20 per
maand; inclusief incasso
Advertentie-prijs: per
editie 13 ct. p. m.m^
minimum 2.50; in alle
ecïities 26 ct. p m.m.:
minimum f 4.—.
Fam. ber. 20 ct. p. m m.;
in alle edities 30 ct.
Buiten Gofl is 't
nergens veilig
Vondel
DINSDAG 3 DECEMBER 1946
42e JAARGANG - NUMMER 11093
BUREAUX:
ALKMAAR: I -ngestraat
42A - tel. 2046 (adm.);
2047 (redactie) K 2200
HOORN: Draafsingel 59
tel. 4243 (K 2290) 2 lijnen
DEN HELDERWest
straat 80; tel. 2230 2333
SCHAGEN: Molenstraat
52 tel. 459 (K 2240)
Bank: Noorderbank
Directeur:
E. J. M. Stumpel
DROF. GERBRANDY, die als
minister-president van on
ze Regeering te Londen, ook
achter de schermen gekeken
heeft en weet, wat er interna
tionaal te koop is, terwijl hij
mede-verantwoordelijk is voor
de Koninklijke rede van 7 De
cember 1942, heeft Maandag
avond een interessante lezing
gehouden in verband met de
a.s. beslissing over Indië. Hij
sprak van het onheil, dat zich
zal voltrekken over 70 mïllioen
Nederlandsche onderdanen in
onzen Oost-lndischen Archipel.
„Wij Nederlanders, staan op
het punt den oorlog alsnog te
verliezen .Het ergste bij het
zich voltrekken van deze ramp
is, dat het geschiedt met onze
eigen medewerking. Tenzij wij
resoluut ons omkeeren op den
weg, die ons thans heeft ge
bracht tot de ontwerp-over-
eenkomst van Linggadjati, is
onze rechtvaardige zaak ver
loren.
Deze, door de Commissie-
Generaal geparafeerde over
eenkomst, die de Nederland-
sche souvereiniteit over Ne-
derlandsch-Indië prijsgeeft, en
feitelijk de volken aldaar uit
levert aan een kleine boven
laag, welke staat onder leiding
van een man, die met onzen
vijand en dien van zijn eigen
land collaboreerde en welke
overeenkomst, om een zekeren
schijn te redden, een koning
aan den top zet van een unie,
die voor de helft republiek is,
deze, door de Commissie-Ge
neraal of waarschijnlijk meer
naar waarheid: deze door de
driehoeksfiguur dr. van Mook,
Sjahrir, Lord Killearn gepro
jecteerde staatsregeling beëin
digt, als ze grondwet wordt,
het rijk der Nederlanden en
verspert de volken in 'Neder-
landsch-Indië en het volk van
Nederland den weg naar een
betere toekomst."
„Men heeft n*®t zelfstandig
het beleid bepaald, allhans dat
voor een deel aanvaard uit Brit.
©dh.e hand", aldus prof. Ger.
brandy.
Spreker trok een vergelijking
tusschen de Britsohe bemidde
ling in Indië en de rol, die Lord
Runciman in 1938 in Praag heeft
gespeeld en zeide; „Ik som nieï
de knievallen op, die gedurende
d'e werking van den Britschen
driehoek in Nederlandsch-Indië
achtereenvolgens door Dr. v.
Mook en zijn discipelen zijn ge
daan voor de extreme nationa
listen. Ze leggen evenals in
Praag stuk voor stuk geluigenis
af van de onmogelijkheid' een
staatkunde te bouwei# op het
drijfzand van stroomingen en
wilsuitingen, cfie het °°g sluiten
voor de waarachtige werkelijk
heid eener historisch bepaalde
staatsorde."
Prof. Gerbrandy keerde zich
vervolgens tegen het argument
„het kon niet anders". Volgens
spreker had het echter zeker
anders gekund, indien niel eeni.
gen der huidige bewindsmannen
Nederlandsoh-Indie innerlijk
reeds hadiden losgelaten.
„Het nopens Indië gevoerde
beleid, gedragen door het „het
kon niet anders" is oorzaak ge
weest dal men aan de extreme
nationalisten in eigen oog en in
dat der wereld een prestige
h.eeft gegeven, dal in geenen
deele dekt wat ze werkelijk
waard zijn."
Vervolgens kwam prof. Ger
brandy te spreken over de be-
teekenis van Linggadjati en de
gevolgen, die het aecoord op
Nederlandsch positie zou heb
ben.
„Het roer moet radicaal om.
Het transigeeren over de hoog
ste belangen des rijks met Soe.
karno, president van een repu
bliek, die geen republiek is,
moet ophouden. Het heeft Se~
leid van de eene vernedering
naak de andere en zal dal blij.
ven doen."
„Men late zich toch niet in een
dwangpositie brengen. Laten
toch regeering en Slaten.Gene-
raal, die voor groofe moeilijk
heden, maar ook voor groote
verantwoordelijkheden staan,
ook niet den weg bewandelen
van amendeering van een ac-
coord, hetwelk zou zijn als het
slaan van een spijker in het
zand."
DE LEDEN van de
Commissie Generaal
werden Maandag
avond door H.M. de
Koningin ten paleize
Huis ten Bosch te den
Haag in audiëntie
ontvangen, in ver
band met de bespre
kingen te Linggadjati.
Op het terras van
Huis ten Bosch v.l.n.r.
de heeren Max van
Poll, prof. W. Scher-
merhorn en F. de Boer
Het onderhoud duur
de ruim een uur.
Thans hebben de heeren prof.
dr. C. C. Berg, dr. K. J. Brouwer,
zendingsdirector, mr. A. B. Cohen
Stuart, oud-regeeringsgemaehtigde
voor de decentralisatie, ir. Ch. G,
Cramer, oud-lid Van den Volks-
ILNDUI ZENDEN Nederland
sche jongemannen zijn in mi
litairen dienst. Tienduizenden zijn
in Indië. Wie even doordenkt zal
begrijpen dat al die jongemannen
snakken naar nieuws uit het Va
derland, naar nieuws vooral uit
de omgeving waarin ze zijn gebo
ren en opgegroeid.
Sinds maanden is er onderhan
deld moeten worden om kranten
naar Indië te kunnen verzenden.
En nu eindelijk is er dan een
regeling. Maar die regeling is vol
komen onvoldoende, die regeling
is eenvoudig bespottelijk.
Er zijn twee mogelijkheden voor
verzending, per boot en per lucht
schip. Bij verzending per boot
komen de kranten vier a 6 weken
na verschijning in handen van on
ze mannen en jongens in Indië.,
Aan dergelijke oude lectuur heb
ben ze weinig of niets.
Dus verzenden per luchtpost.
Dat Is de oplossing. Dan toch zijn
de kranten in een paar dagen op
hun bestemming. Maar.ver
zending per luchtpost is zoo duur
dat slechts weinigen daarvan ge
bruik kunnen maken.
De porto voor verzending van
een krant in het huidige kleine
formaat bedraagt twintig cent per
dag. dus f 15,60 per kwartaal. Het
abonnementsgeld hebben wij te
ruggebracht op de helft, du,s fl.70.
Enveloppen voor verzending kos
ten f 1,70 per kwartaal. In totaal
kost een abonnement voor Indië
dus f 19,
Maar nu komt de getroffen re
geling: ieder dagblad mag een
klein aantal couranten voor mili
tairen in Indië verzenden per
luchtschip en tegen binnenland-
sche porto. Een abonnement komt
dan op ruim f 3,per kwartaal
Dat is te aanvaarden.
Het aantal couranten dat op deze
wijze verzonden mag worden is
echter vastgesteld op ongeveer een
duizendste van de geheele oplage.
Wij mogen dus 21 couranten op
deze wijze verzenden.
Als men nu weet, dat we bijna
duizend abonnée's in Indië heb
ben genoteerd, dan begrijpt men
dat de getroffen regeling nergens
op lijkt.
Er is te weinig ruimte in de
vliegmachines zegt men. Dat kan
juist zijn.
Ons leger kost echter millioe-
nen.. Is het nu onmogelijk, voor
zulk een belangrijk doel van al
die millioenen een beetje meer te
besteden voor de zoo broodnoodige
lectuur voor onze jongens?
Als men het belang inziet van
lectuurverschaffing voor hen, die
zoo ver van huis zich geheel moe.
ten geven in het belang van de
goede zaak, dan zal er en dan kan
er een oplossing gevonden wor
den.
Moge regeering en legerleiding
spoedig handelen.
Wij doen wat mogelijk is. Wij
gaan voorloopig nog door met ver
zending aan de opgegeven adres
sen in Indië in het vertrouwen dat
spoedig een betere regeling tot
stand za komen. Volgens de be
staande tarieven zou de verzen
ding aan de duizend door ons ge
noteerde lezers een tekort opleve
ren van ruim tienduizend gulden
per kwartaal. En dat is toch al te
erg!
IN HAMBURG neemt de mis
daad, vooral door minderjarigen,
hand over hand toe- Maandelijks
komen 350 min of meer zware
gevallen voor den rechter.
raad en van de Tweede Kamer,
Alb. de La Court, oud-hoofdamb
tenaar dep. van ond. en eerediensf,
H. J. de Dreu, oud-lid van den
Volksraad, E. Gobee, oud-advi
seur voor inl. en arab. zaken, mr."
W. Hakker, itisp. van financiën,
prof. dr. J. P. B. de Josselin de
Jong, prof. dr. H. Kraemer, oud
afgevaardigde van het Bijbelge
nootschap, W. Middendorp, oud
lid van den Volksraad, mr. F. C.
Graaf van Randwijck, zendings.
coinsu^ J. E. Stokvis, oud-lid van
den Volksraad en lid van de
Tweede Kamer, Z. Stokvis, oud
inspecteur M. O., mr. B. van Tijn,
rechterlijk ambtenaar, dr. J. A.
Verdoom, zendingsarts, een mani
fest tot het Nederlandsche volk
gericht, waarin zij, die verant
woordelijke functies in Indonesië
hebben bekleed, verklaren, dat zij
de basis-overeenkomst, welke te
Linggadjati tusschen de Commis
sie-Generaal en de delegatie der
Indonesische Republiek is tot
stand gekomen, beschouwen als
een bruikbare grondslag voor een
gerechtvaardigde bevrediging van
nationale aanspraken der Indone
siërs en voor de verkrijging van
een in moreel en staatkundig op-"
zicht juistere verhouding.
Een poging om op eenigerlei
wijze aan de Indonesiërs het oude
Rijksverband op le leggen, zouden
zij in strijd achten met de voor
waarde van vrijwillige samenwer
king, welke in de Koninklijke re.'
de van 7 December 1942 in ver
band met een herbouw van het
Koninkrijk staat vermeld.
Dat de te Linggadjati verkregen
overeenstemming zou leiden tot
In Frankfort werden gear
resteerd Cornelia Hoogen-
bocm, oud 24 jaar en diens
broer Jacob Hoogenboom) oud
22 jaar, verdacht van den
moord in de Wannoesstraat,
Amsterdam, op de 61-jarige
alleenwonende vrouw Anna
M. Marsman op 2 November.
De arrestatie geschiedde op 28
November j.l. door de Duitscho
politie, wegens onbevoegde grens,
overschrijding en het zich bevin
den in andermans wening zonder
verbVjfsvergunning.
De export van aardappe
len is door den Minister v.
Landbouw naar de
„Volkskrant" meldt plot
seling stopgezet Verder
overweegt de Minister een
algemeen verbod om aard
appelen als veevoeder te
gebruiken.
een ontbinding van het Konink
rijk, ontkennen zij met nadruk.
Door de overeenkomst zal h.i.
„in vrijheid en vriendschap een
duurzame band kunnen worden
gelegd, welke in w aarde verre zal
uitgaan boven elk dwingend ver
band. Een vrije rijksverscheiden
heid zal Nederland en Indonesië
dichter bijeenhouden dan een on
vrijwillige rijkseenheid."
Voorts hebben een veertiental
Hoogleeraren van de verschillen
de universiteiten een adres gericht
tot den Raad van Ministers, waar
in zij op een spoedige behandeling
van de ontwerp-overeenkomst
van Linggadjati en op goedkeu
ring daarvan aandringen. Zij rich
ten zich daarbij in het bijzonder
tegen het adres van de vijf hoog
leeraren, die betoogd hebben, dat
de ontwerp-overeenkomst in strijd
is met de Grondwet. Zij betoogen,
dat de normale Grondwetsproce
dure thans niet kan worden ge
volgd. Zooals men weet, kunnen
wij in dit geval op dit punt de
veertien hooggeleerde heeren niet
volgen. Wij hopen nog gelegenheil
te vinden, daarop in te gaan.
Een woordvoerder van het
Kon. Ned. lnd. Leger heeft
verklaard, dat met Neder
landsche artillerie, gesteund
door de luchtmacht, Pemoe-
da's verdreven zijn uit stel
lingen, welke dezen bij Me
dan hadden betrokken en
welke zij, volgens beloften,
op 28 Nov. hadden moeten
ontruimen.
In het door de Nederlanders
bezette gebied van den Zuid-
Oostelijken sector van Medan
handhaafden de Indonesiërs
hun sedert kort ingenomen
stellingen en versterkten deze
zelfs, ondanks toezegging van
de Indonesische delegatie, dat
zij ten laatste op 28 November
zouden worden ontruimd.
Na vijf uur schermutselingen
werd, volgens den militairen
woordvoerder, geciteerd door
den L.V.D., Zondagmorgen de
orde en rust te Medan hersteld.
De Legervoorlichtingsdienst
deelt mede, dat er volgens of
ficieren van gezondheid en
burgerartsen van de gesneu
velde Nederlandsche militairen
in gevechten bij Medan 70 ge
dood zijn door dum-dum ko
gels. Een gevangen genomen
Pemoeda had een tasch met 51
dum-dumpatronen bij zich.