Eere-promotie Dr. Stanley K. Hornbeck De poëzie der jongeren EEN UURTJE TELEX Doodstraf tegen politie-man Boekenproductie in vogelvlucht NIEUW NOORDHOLLANDSCH DAGBLAD- Woensdag 5 Maart 1947 3 Amerikaansche ambassadeur spreekt te Utrecht De ware geest Rekening van winst en verlies Jubileum A. A. M, Stols Sober en somber beeld hingen gevraagd werden drie kinderen n Vrijdag, Enkhuizer- 3ovenkarspel, overge- r Enkhuizen om daar jiken wegens Joodsehe midden 1943 werden iracht naar Heerhugo-r^ ir zij plm. October '44 15 andere Joodsehe sor de Duitschers wer- haald. ien z;jn zij spoorloos Het oudste meisje en werd 5 April 1932 3ij zonder kenmerk is rvlek in den nek in an een muis: 't Tweede Rulh en werd gebo- Iclober 1935. Bijzonder lm, 4 cm lang lidtee. n arm. Het derde kind 'en, genaamd Samuël, 20 September 1938. van de onderduikers Snkhuizen resp. Nelly, Pietje Jansen. Het is 1 of zij in Heerhugo- dezelfde namen droe- en wordt verzocht de ïgevens over deze kin- ïelden. Tevens is van wijzingen te verstrek- ren, die de arrestatie bben of het transport nderen geleid hebben, is pas laat uit een ïcentratiekamp terug- jodat het niet uitge- at de kinderen ergens i verpleegd worden, e kan meewerken om eenige zekerheid ie over hel lot van zijn zordt verzocht dit te n den burgemeester gowaard. E „PINKSTERBLOM" leiding van ons be. 5 weken geleden be- ït lofwaardig initiatief per IJsclub tot het er beschikking stellen prijzen, die een histo- im dragen, bereikten re vragen, vooral om i uitleg van den vier- e „Pinksterblomprijs". en der op onderzoek >n kunnen belangstel- volgende mede leelen: prijs, die telkenjare :ing zal worden ge- de Leeghwaterprijs. de groote Rijper, is rwer-droogmaker van r, de ontwerper van emmermeer-droogma- end om zijn steunver- Frederik Hendrik bij Den Bosch, waar hij elangrijk waterbouw- verrichtte. Jan Mens ;ven populair verteld ld". prijs „de Dirck van rek van Oss was een .msterdamsche fin an. .'t hun geld de Beem- van Leeghwater voorzagen, dat voor generaties deze groot- i altijd hun rende- >en. Hij wordt zijde. id in „Waterland" en in het boek „J A. door De Roever 1944), een boek, dat er en daar te ver ekerjde critlek nogal verwekt in de vrien- rond J. A. Leegh- prijs is de Pinckster- De Pincksterblom. lardig beschreven in waar verhaald wordt iter zijn vrouw vond Pinksterdrie-feesten rorn. Aan de werken lofdijk ontleenen we t hierover: rmerhorn was de n een jong meisje, op een berrie, door jonge meisjes gedra- et meisje was ge. ;wintig zilveren lui- veren bellen, drie m en vijfentwintig n barnsteen en van in de rechterhand i zilveren kommetje, e giften ontving; in i zilveren bel waar- id maakte, der ig verdwenen, groot deel symboliek liting rond zomer, gstfeesten. e komende jaren ge it per schaats om ioneele, historische „De Noorderpolders" 'eten onze lezers hoe ontstond in den er van 1947" en iun naam danken. VAN GEMERT Jr. istanders en derbijslag rs, nog steeds een be terug te komen op den stuk, waarvan .O.S., waarin ik wees hen nood van de en der middenstan en werknemer, welk litoefent, wordt kin. even vanaf het eer. angs is deze toeslag hpogd, wat mij tot t. Maar waarom is gemaakt, die ook kindertoeslag aan rs? Zij werken toch ïrgens vroeg tot des )it komt mij als een dat verholpen moet ilgië krijgt iedereen, iddenstander of ar- ertoeslag. Daarom, standers, op welke ;ij ook komt, praat olijf aandringen op óók voor de mid- 3., Egmond Binnen. In de statige Pieterskerk te Utrecht on'ving Maandagmid dag de scheidende ambassadeur der Ver. Staten in ons land dr. Stanley K. Hornbeck, uit han den van prof. Kernkamp het eere-doctoraat in de rechts we. tenschappen van de Rijksuni versiteit te U' recht. In een inleidend woord tot deze plechtigheid zeide de rect.-mgani. ficus der universiteit prof. Pompe, dat deze eerepromotie-een uitzon derlijk karakter droeg, aangezien de universiteit een eeredoctoraat verleende aan een geleerde van uitstekende verdienste, die zich *e- vens als ambassadeur een groot vriend van ons vaderland heeft ge toond in de bootste moeilijkheden. Daarna sprak de ambassadeur der Vereenigde Staten, dr. Stanley K. Hornbeck en legde in zijn pro motie-redevoering den nadruk op het feit. dat hij als „zich-zelf" en niet als zijn „officieele zelf" sprak. Sprekende over beide landen zeide dr. Hornbeck, dat de twee bevolkingen veel met elkaar ge- meen hebben. De vraagstukken die het menschdom van heden bezig houden, eischen de volledige vermogens van alle volkeren en van ieder mensch. Spr. ging niet accoord met de meening dat een of andere vin ding een revolutie in onze wijzen van denken of leven zou kunnen teweeg brengen. Hij meent, dat alles voortkomt uit evolutie. Fun- damenteele waarheden en wetten, aldus dr. Hornbeck, worden ver worpen voor nieuwe ideeën. Men- schen, die vertrouwd zijn met deze fundamenteele wetten en waarhe den veranderen hierover niet van gedachten. Er kunnerr echter om standigheden zijn, welke hun me thoden veranderen. Gedurende mijn verblijf als „tolk" in Neder land, aldus dr. Hornbeck. ben ik onder den indruk geraakt van het karakter en de capacitei'en van dit stoere en schoone, strakke en toch hartelijke volk. Spr. zejde zeer onder den in druk te zijn geraakt van het toegewijde en nauwgezette werk van de Nederlandsche re geering, alsook van de toewij ding van de Koninklijke Fami lie voor het volk en de weder- keerige toewijding van het volk voor het Koninklijk Huis, Hieruit ontstonden de onder- grondsche strijdkrachten. Spr. roemde de aanhankelijk heid aan zijn historische "vaarden en cultureele schatten en de karak tereigenschappen van ons volk. Dr. Hornbeck herinnerde aart de harde oorlogsjaren en zeide ervan overtuigd te zijn, dat de Neder landers breeder van denken, vrien delijker in hun houding en sym pathieker gestemd zijn tegenover elkaar, de volkeren en de mensch- hedd in het algemeen, dan zij voor. tijdens of zelfs aan het eind van den tweeden wereldoorlog waren. Ten aanzien van het Konink rijk zeide dr .Hornbeck, dat er groote mogelijkheden in we reldzaken voor moreel en gees telijk leiderschap liggen. Het Koninkrijk staat betreffende bevolking en hulpbronnen hoog op de landenlijst. Dt. Hornbeck achte de religieuse overtuiging en den godsdienst een hechte fundeerinig voor ons volle. Spr. noemt het volk, dat van kind af vertrouwd is met den bijbel en onderwezen wordt in hetgeen door Grieken en Romeinen werd ge schreven, een gelukkig volk. Ver volgens ging dr. Hornbeck in op verantwoordelijkheden en moge lijkheden na den oorlog. Hij sprak over de tendentie, om, na versto ring van het oude, terug te grij - pen op doen en gewoonten van het «ÜH Vhssr s Spi Aan den ambassadeur der Vereenigde Staten, dr. Stanley K. Hornbeck, werd in de Pieterskerk te Utrecht het eere-doctoraat in de rechtswetenschappen verleend. Tijdens de receptie biedt mi nister-president dr. L. J. M. Beel, den promovendus zijn geluk- wenschen aan. (AnefoP.) Positie onzer passagiers schepen „AMERSKERK", Rottendam Australia, passeerde 3-3 Gibraltar. „GAASTERKERK", Rotterdam Australië, 3-3 van Bombay. „JOHAN DE WITT", 3-3 van Amsterdam te Batavia, „RANDFONTEIN", Amsterdam Beira, passeerde 4-3 Daikar. „ROEiPIT", AustraliëRotter dam, passeerde 3-3 Kaap Guard a- fui. „TALISSE", 2-3 van Loncen .e Batavia. verleden, hoewel nieuwe dingen soms wel eens beter kunnen zijn, ook al is veel van het oude goed. Hij kan zich# geen volk voorstel len, dat door-ondervinding en hou ding beter geschikt is, om over te schakelen naar nieuwe methoden, dan het Nederlandsche. Hier ligt, een gelegenheid voor bijzonder leiderschap voor hen, die met de opvoeding zijn belast. In dit ver band zette hij zijn gedachten over opvoeding en studie uiteen, waar bij het leeren van feitelijkheden en „de opleiding in de kunst van net doen" in evenwicht met elkaar moeten zijn. Er zullen voor het Koninkrijk der Nederlanden belangrijke mo gelijkheden bestaan, er zullen in het gebied rijke hulpbronnen z(jn, die om pioniersaandacht vragen. Bij al of niet bestaan van poli tieke veranderingen, zal steeds het volkskarakter blijven, bene vens de daaruit voortvloeiende capaciteiten en kundigheden. Ik geloof, ald'us spr., dat dit volk op vele gabieden veel bereiken kan. Dr. Hornbeck eindigde met een woord van dank, mede namens zijn vrouw, voor den tijd in Ne derland dborigebracht en ver klaarde, dat hier gesloten vriend schappen blijvend zullen zijn. De promotor, prof. Kernkamp, schetste nog de wetenschappelijke carrière van den Amerikaansahen ambassadeur. Deze promoveerde in de philosophie aan de univer siteit vap Wisconsin en verkreeg achtereenvolgens vier eeredocto raten. Hij was lector in de poli tieke wetenschappen aan de uni, versiteit van Wisconsin en later hoogleeraar aan verschillende regeeringscolleges in China. Na dien werd hij hoogleeraar en bui tengewoon hoogleeraar aan ver schillende universiteiten. TERUG NAAR GOD DOOR GEBED EN BOETE (Vervolg van pag. 1) Want alleen de waarheid, de eeb.'.heid, de oprechtheid, de on gekunsteldheid en ongeveinsdheid openharen de volmaaktheid van het wezen van iets of van een persoon en zijn daarom zelf een voortreffelijkheid, een eerbied af dwingende hoedanigheid daar van. Het gebed openbaart de to tale afhankelijkheid van den mensch ten overslaan van God, gelijk die aan zijn gasehaipen-zijn natuurnoodzakelijk past. Men- moet deze grondwaarhe den op zich laten inwerken, om dat de sfeer, de geest van het moderne heidendom, dat zich, doch tevergeefs, van God tracht te ontdoen, de helderheid van onzen kijk op de dingen pro-beert te vertroebelen. Het is een even gemakkelijke als domme leuze te beweren, zooals het goddelooze communisme dil doet, dat gods dienst opium is voor het volk. Spotten, minachtend zich uitlaten over gebet is goedkoop. Er zijn menschen, en men vindt ze over al, ook onder ons, die lachen over anderen die bidden. Zij weten zelf niet, hoe grenzeloos dom en zichzelf onleerend zij daarmee doen. Want het gebed, het bidden behoort tot het meest wezenlijke van ons mensoh-zijn. Zonder het gebed kunnen wij eenvoudig niet bestaan en het is dan ook zoo ten volle waar, als gezegid wordt, dat een mensch, die niet bidt, ver loren gaat. Waar ook andersom: wie bidt, gaat niet verloren. Het gebed is de aangewezen weg om ons be houd voor tijd en eeuwigheid te verzekeren, Het getbed brengt ons terug naar God, de oer-bron van ons bestaan. Het gebed is daarom ook de, eenige oplossing om ie komen tot een in alle opzichten be tere wereld. Een wereld die niet uit vrees vopr de massa, maar uit naasten liefde tracht naar sociale gerech tigheid. Men mag zich de vraag stellen: wordt de kracht van het gebed biet al te zeer onderschat? Hoe komt het, dat men tijdens den oorlog wel kon bidden? Hoe komt het, dat de katholieken alleen des Zondags hun „plicht" doen (zoo als men dat noemt), omdat het nu eenmaal „moet"? Waarom zijn in de week, 's morgens en des avonds, de kerken leeg? Wie durft daar voor zichzelf eerlijk een antwoord op te geven en er de practische conclusie uit te trekken? Laten we niet bang wezen, in 'deze dagen van inkeer, waartoe de Vasten ons toch bren gen wil, onszelf te onderzoeken en ons af te vragen wat wij van ons gebed terecht brengen. Bid den we 's morgens en 's avonds, vóór en na tafel, en hóé doen we dat? In het Rozenhoedje des avonds gezamenlijk in den huise- lijken kring? Juist hierom heeft Christus gevraagd bij Zijn ver schijningen te Heexle, Het gebed, het gezamenlijk Rozenkransgebed in de gezinnen is nog in staat, de ergste rampen te voorkomen. Want het gebed is de meest krachtige hulp in den strijd, die ons met het goddelooze communisme te wachten staat. Het gebed tezamen met de boetvaardigheid. Denkt aan het woord van onzen Goddelijken Zaligmaker: „Er ia een soort van duivels, dat niet wordt uitgedreven dan door ge bed en vasten". Ook op de boet vaardigheid wordt hier uitdruk kelijk gewezen en als Maria, ja Christus Zelf verschijnen, te Lourdes, Beaurainig, Banneux, Heede, is het ook telkens de boete waar Zij op aandringen. Die bood- sdhap geldt voor een ieder van ons persoonlijk, ook voor u en mij. Wij moeten boete doen, ons versterven, ons iels ontzeggen in spijs en drank en vermaken, ons een offertje opleggen daar ligt heel een terrein voor een ieder open. Alleen de boete tezamen met het gebed kan ons nog redden. Want de tijden zijn ernstig en hoog dreigt het gevaar. Dat is de boodschap uit Heede, Dat is de boodschap van den Vastenbrief der bisschoppen. Gebed en boete, in dezen heili gen tijd van den Vasten. Met de Kerk. Met Christus. Dan vinden we verhooring. God Zelf verze kert het ons. Dén is de overwin ning aan ons! D. S E. r>OOR tot dusverre on- opgehelderde oorza ken reed een automobi list 2 personen. d!ie op een hoek van de Hasselt straat te Tilburg stonden te praten dusdanig aan, dat beiden tegen den muur werden geslingerd en vrijwel op slag dood waren, sfc Het onderzoek dat is ingesteld naar he ramp van de Chimarra, die 19 Januari j.l. op eun rots liep, waarbij bijna 400 personen den dood vonden, heeft geleid tot de conclusie, dat de of ficieren en bemanning voor de paniek, die volg de verantwoordelijk zijn. Te Parijs is de alge meen e vergadering van Fransdbe kardinalen en bisschoppen begonnen. s|; De veerdienst over de Wes'.er-Schelde is met uit sondering van het veer 'v Kruiningen-Perkpolder, nog altijd gestremd, :jJ Volgens berichten in de Chineesche dagbladen zijn te Nanking meer dan 130 menschen verdronken tengevolge van het neer storten van een brug op ongeveer 20 Chineesche sloepen. Nadat men in korten tijd eenige oude distributielokalen had her schapen in ruime, lichte werkgelegenheden, is de zer dagen in Roosendaal het Philips-montage-ate- lier met de werkzaamhe den begonnen. Noch Duitschland noch Japan zullen worden uitgenoo- digd voor de spelen van 1948. Dit is categorisch vaarden ter gelegenheid van zijn bezoek in Mei as. De plechtige installa tie tot eereburger zal in een speciale raadsverga dering plaats vinden. Radio Moskou heeft be kend gemaakt, dat J. V. Stalin, voorzitter van den X' verklaard door een offi cial van het Britsche Olympisch Comité. De verwachting is gerechtigd dat dé obstakels welke het strandleven te Hoek van Holland verleden jaar belemmerden, nog voor het a.s. badseizoen zullen zijn verdwenen. Kon verleden jaar het strand met het oog op het mijnengevaar slechts over een lengte van 300 me ter voor het publiek wor den opengesteld, in het a.s. seizoen zullen de be zoekers zich vrij over het geheele strand, ongeveer 3 km. kunnen bewegen. Het gemeentebestuur van Wageningen heeft Ge- teraal Foulkes het eere- urgerschap van de stad aangeboden. Generaal Foulkes heeft geantwoord dit aanbod gaarne te aan- ministerraad der USSR de opperste sovjet verzocht heeft hem te ontheffen van de taak van minister voor de gewapende macht. De opperste sowjet heeft hierin toegestemd in ver band met Stalin's "hoofd taak". Als Stalin's opvol ger als minister voor de gewapende macht der Sowjet-unie is benoemd generaal N. A. Boelganin, die tot dusver plaatsver vangend minister was. Prof. R. de Langhe, hoog leeraar in de Assyriologie aan de Universiteit te Leuven, zal een serie voordrachten houden te Leiden, Amsterdam, Utrecht, Groningen, Ar nhem, Nijmegen en Maas tricht over de opgravin gen en de letterkunde van Mas Shamra, de be roemde phoenicische stad. Deze opgravingen werden ongeveer twintig jagr ge leden door een Fransehe oudheidkundige missie verricht. Op den rijks weg Utrecht-De Bilt is een wielrijder door een onbekend gebleven auto aangereden en aan de ge volgen overleden. Tiel, dat zoo zwaar van den oorlog geleden heeft, krijgt een modem goed geoutilleerd havenbedrijf. Dezer dagen hebben de gedeputeerde staten van Gelderland hun goedkeu ring gehecht aan de plan nen van den gemeente raad k In het kader van het algemeene streven in West-Brabant om zooveel mogelijk inrichtingen voor vakonderwijs te vestigen, heeft het gemeentebestuur van Dinteloord besloten, de stichting van een landbouwhuishoudschool te bevorderen, k De cho colade-industrie mag voortaan haar productie voor een kwart richten op de vervaardiging van bijzondere artikelen. Voor deze artikelen zijn uitzon- deringsprijzen toegestaan, die voor chocolade-ree pen, chocolaadjes en bon bons ten hoogste resp. 33, 45 en 60 cent per 100 be dragen. HIJ WERKTE TEN EIGEN BATE Voor het arresteeren van tallooze weerlooze Joodsehe Nederlanders en menschen, die er van werden verdacht met Joden in relatie te staan, heeft de advocaat-fiscaal bij het Bijzonder Gerechtshof te Amsterdam, mr. Af. H. Ge- linck tegen een voormalig re chercheur der Amsterdamsche politie, den t>7-j arigen W. Grootendorst de doodstraf ge- eischt. x Verdachte, die sinds 1912 bij de politie was geweest, had zich in 1941 „laten overhalen" lid te worden van de NSB, om dat hij bang was, dat hij an ders zijn baan en daarmede zijn pensioen zou verspelen. Hij liet zich verbinden aan 'het bureau Joodsehe zaken van de Sicher- heitspolizei en had in 1943 en 1944 talrijke Joden opgespoord en gearresteerd en daarbij geld en goederen in beslag geno men, dikwijls te eigen bate. Een rij van getuigen vormde een droeve aanklacht tegen den man, die uitentreuren beweer de, dat hij slechts zijn plicht als politieman had gedaan en zich onmogelijk had kunnen ont trekken aan de door Duitsche superieuren verstrekte orders. De president, mr. F. W. van Schaeck Mathon, bracht den verdachte herhaaldelijk in het nauw met getuigenverklaringen van familieleden der inmiddels in Duitsche concentratiekampen overleden Joden. 'Tegenover het verweer van verdachte, als zou hij voor de hem begeleidende rechercheurs zijn arrestanten niet hebben kunnen laten ont glippen, stelde de president het voorbeeld der arrestatie van den heer Schaap, een Joodsch Amsterdammer, die gemengd gehuwd was. Zijn vrouw deelde mede, dat verd. alleen in haar woning was verschenen en ge- waeht had tot haar man thuis kwam. Een andere getuige ver telde hoe verdachte met zijn Duitschen superieur een inval in haar huis had gedaan. Haar man was van Joodsehe afkomst. Zij had een half-joodsche baby van 15 maanden in huis, het zoontje van haar zwager. Hoe wel zij zelf arisch was en men haar man niet kon vinden, werd zij gearresteerd met de inwo nende mej. Husfeld, die in Ra- vensbrueck is omgekomen. Ook het kleine kind werd gear resteerd. Toen mevr. Tafel kruier, die het op den arm droeg, moe werd, en daarop aan G. vroeg of hij het niet wilde dragen, had hij geantwoord: „Draag je Jodenkind zelf maar". In de gevangenis werd de baby afgenomen en later naar Westerbork doorgezonden, waar het dankzij onmiddellijk ingrijpen van de arische moe der op het laatste oogenblik van een wissen dood gered is. Een getuige a décharge, ook van joodsehe afkomst, ver klaarde hoe verd, hem van den ondergang had gered, door hem te laten ontsnappen, nadat hij was gearresteerd. In zijn requisitoir zeide mr. Belgische dagbladen te Parijs in beslag genomen Op grond van een besluit van het bestuur van den Franschen druk- kersbond, dqor welks staking Parijs reeds drie weken van plaatselijke bladen verstoken is, zijn Dinsdag alle Belgische dagbladen bij aan komst o? het station te Parijs in be slag genomen. Gedurende de laatste twee weken waren de Belgische bladen de eenige in het Fransch ge drukte bladen, die de Parijzenaars konden koopen. De Belgische redac teuren plaatsten veel Fransch nieuws in de voor Frankrijk be stemde editie. Gelinck, dat verd. een van die ambtenaren is geweest, die tij dens de bezetting gewetensvol en juist daardoor gewetenloos hun plicht hebben gedaan. Voor de tallooze moorden op weerlooze joden, waaraan verd. actief heeft medegewerkt, eisch- te hij de doodstraf. De verdediger wees op de domme houding van verd., zoo wel tijdens de bezetting als tij dens de zitting en meende, dat verd.'s geestesvermogens moes ten worden onderzocht. Voorts meende hij, dat hoewel verd. dit overdreef veel van de verantwoordelijkheid zijner da den inderdaad op zijn Duitschen superieur moest worden afge schoven. Uitspraak op 17 Maart a.s. QE WEDUWE van _Sarepha deelt haar laatste stukje brood met den profeet Elias. Zij kent hem niet. Hij is voor haar volkomen een vreemde. En toch geeft zij hem wat hij haar vraagt. Geven, goed zijn, méde lijden hebben, meeleven met den werkelijken nood van an deren. Dat was in het Oude Tes tament. En in het Nieuwe? Bij ons, Christenen? Er staat van daag in het Evangelie zoo'n prachtig woord. Geen commu nist of socialist kan dat verbe teren. Het is van Onzen Heer Zelf: „Allen zijt ge broeders. Want één is uw Vader, die in den hemel is." Het is de grond slag van heel onze katholieke gemeenschap. Maar dan moeten we het ook metterdaad toepas sen. De opbouw van een nieu we wereld moet gebeuren op de grondslagen van de naasten liefde en de rechtvaardigheid Laten we zorgen, dat onze vij anden ons niets kunnen verwij ten. U behoeft alleen maar ten volle katholiek te zijn en te doen wat in het Evangelie staat. MARCUS In de verrassend groote produc. tie, die haar weg heeft gevonden naar d;e boekenmarkt tusschen <Je boekenweken 19461947 is een ontdekkingstocht moeilijk te on dernemen zoo men niet opge wassen is tegen teleurstellingen. Immers, ook hier is het niet al goud wat er blinkt. Goed, en min der goed, dikwijls uitgesproken slecht, het werd gekocht met een gretigheid, zooals men d'it in voor- oorlogsehe jaren niet placht aan te treffen. Maar laten we alle voorkeur van 't koopend publiek buiten beschouwing en concen- treeren we ons op de werkelijke waarde, zooals de balans der goede smaak die aangeeft. Elders reeds werd opgemerkt, dat in tegenstelling tot bijvoor beeld de Fransehe of de Vlaam- sche letteren niet de jongeren, of beter, niet vooral de jongeren met de beste romans uitkwamen. Hier voor moeien we terecht bij de ge neratie der ouderen, de schrijvers van na den eersten wereldoorlog. Het waren Walschap, van Schen- del, Bordewij k, die voldragen werken het licht deden zien. Wal schap, de grootmeester der Vlaam- sche letteren, bracht „Denise" en „Ons geluk", waarvan het laatste werk sterk autobiografisch getint is, ongelijk van waarde, beneden zijn hoogtepunten van „Trouwen" en „Celibaat". Arthur van Schen- del met „Het oude huis", „een poëtische hulde aan het verleden" zooals Van Duinkerken dit werk Doemde. Bordewijk, de door de jongeren om zijn stoere stijl zoo bewonderde auteur met „Eiken van Dodona" en „Vesuvie", waar in al zijn ingrediënten van arug. sten en psychologierariteilen zijn verwerkt, Godfried Bcxmans is vertegenwoordigd met een bundel Prachtige „Sprookjes". Vestdijk stelde ons voor een krap werk Iersehe nachten", ter wijl Theun de Vries ons doet ver wijlen in den voortijd met „Sla de Wolven, herder". De jongeren zijn echter niet af te doen met enkele misprijzende woorden. Gelukkig niet- De Bredanaar Bert Voeten droeg zijn deel bij in de steeds groeiende verzetsliteratuur met het veel-om. streden oorlogsdagboek „Door. tocht", door Anton van Duinker ken, Victor van Vriesland e.a. uit gekreten tot meesterwerk, onge nadig door Hermans in „Crite rium" afgebroken, v. d. Veen ver telde droomeriig het verhaal tus schen waken en slapen van „He lena in het heelal"; Bertus Aafjes liet ons genieten van zeven won dermooie verhalen, gebundeld in „de Zeemeerminnen', Ter gelegenheid van het jubileum van den uitgever A. A. M. Stols, werd door dezen in Pulchri Studio een receptie gehouden, welke druk bezocht werd. De schrijver J. Gres- hoff sprak den heer Stols toe. Behalve Nederlandsche teksten gaf de heer Stols ook Engelsche, Italiaansche, Spaansche en Fransehe teksten uit. De heer Greshoff wees ook op de publicaties op het gebied der historie der genealogie en der heraldiek, die de jubilaris verzorgd had. Tevens prees hij Stols als uitne mend stylist, die door zijn arbeid de aandacht van het buitenland via zich zelf, op Nederland vestigde Jn dit verband memoreerde hij zijn prachtige Molière uitgave. Ook de vrouw van den heer Stols, die haar man zoo trouw bij zijn werk gesteund had, betrok de heer Gres hoff in zijn hulde. Hij bood tenslotte den jubilaris een proeve van het samen te stellen „Liber Amicorum" Novellen en short stories blij ken overigens wel een fort van de jongeren. Mogelijk is hier sprake van Angelsaksische invloeden, papiersohaarschle en een door den oorlog veroorzaakt gebrek aan concentratie. Veel blijft in dit genre echter nog onaf en kan niet de vergelijking weerstaan met de buitenlandsehe grooten, als Gogol, Tolstoï, Saroyan, Goede bundel tjes troffen we toch aan, als het bovengenoemde „Zeemeermin nen" van Aafjes, „Punt van uit gang" van Jaap Romijn, novellen van Rijdeg en R. Blijstra. Over de poëzie spraken wij reeds. Bundels van ouderen kwa men uit: Smit, v. Duinkerken, Schreurs, Engelman, Helman, Ro land Holst, Nijlhoff, Degener. On getwijfeld schoon en goed, maar niet met het zoo verbeide nieuwe. De tijdschriften werden aange vuld. „Literair Paspoort" ver scheen, handelende over het bui tenlandsehe boek, „Proloog", „Podium", „Palaestra", „Katho liek Cultureel Tijdschrift", zij zet ten hun werk met min of meer suoces voort. Memoreeren wij ten slotte nog de verliezen, die onze letterkunde in deze periode troffen: Arthur van Sohendel, Herman de Man, Felix Timmermans en Prof. Jan Walch. Een rekening van verlies en winst over dit boekenjaar werd opgemaakt. Strijd om nieuwe romanvormen duurt voort. Boeken verschijnen, worden gekódht en gelezen, verdwijnen in het niet of blijven lichten in onze herinne ring, worden trouwe vrienden op het pad der schoonheid. Moge er van deze laatste categorie vele verschijnen in de volgende pe rioden. JOOP VAN DEN BROEK. huizen en knoppen, waarover een storm ging? Een meening hierover, blijft altijd onvolledig en voorloopig. Wat valt er te zeggen van de poëzie, die ons momenteel met volle handen door de uitgevers wordt aangeboden? Over de voortbrengselen uit verschillende tijdperken blijft steeds nog wat te zeggen of te constateeren over, maar moeilij ker wordt het, als men terecht komt bü de jongeren, bij de ge neratie die vóór en direct na den oorlog met publicatie be gon. Wat valt er te zeggen bij een huis in aanbouw, bij bloe men in knop, persoonlijkheden in wording? En dan nog over Toch zijn zekere tendenzen in de jongste poëzie waar te nemen, die, omdat ze somber zijn, ook den leger somber stemmen. In een der laatste afleveringen van „Criterium" preci seert Adriaan Morriën dit als volgt: „In tegenstelling tot de periode na den vorigen wereldoorlog, toen er althans bij een deel van de toen malige jongeren een golf van vita lisme door de gelederen ging en men in elk geval op ontdekking uit was, treft men nu bij de jongste dichters over vrijwel de geheele linie een ge voel van matheid en een streven naar consolidatie wat betreft de technische middelen aan". Een gevoel van matheid. Sterker nog, een gevoel van radeloosheid, wanhoop desnoods, twijfel en luste loosheid. Ook dit geheele complex van gevoelens, zou kunnen voeren tot een hoogte van kunst, doch bij lezing van de producten der jonge ren kan men zich niet onttrekken aan de gedacnle. dat het hier maar betreft een pose, een gewildheid, een gevoel-op-papier. Nergens stijgt het tot groote hoogte, nergens vloekt het en smeekt het, nergens ontrafelt het een ziel of doorsnijdt gedachten. Matheid Hulpeloos geklaag. Of hiertoe redenen zijn aan te wijzen? Natuurlijk. De jongeren, zij hebben nog in hun bloed de drei gingen van een oorlog, een crisis, de slagen van de oorlog, die inderdaad kwam, nog grootere desillusies toen „de vrede uitbrak", Redenen voor pessimisme te over dus. Maar als menschen, levende individuen, jeugd in levenskracht, zouden daar tegenover toch andere waarden te vinden moeten zijn. Waar blijft per saldo de gevoelswaarde van „le venskracht", die het woord „Jonge ren" steeds oproept? Dit alles is missghien te classificeeren onder oorlogsgevolgen, maar waar zijn werkelijke oorzaken te vinden? Het is misschien zooals Theo van der Wal het uitdrukt in zijn ge schriftje „Over de poëzie en over de gedichten der jongeren": „De jonge ren ontberen de ondergrond van de problemen, die anderen dan zij stel len en hebben te stellen. Zij hebben nooit aandacht aan die problemen geschonken, omdat zij buiten hun begrensd gezichtsveld lagen. Dich ten is hun een spelletje, en ze blij ven aan de oppervlakte als de wa- tervloo, die zelfs geen vermoeden heeft van de diepzee". Vormen en motieven. Voor meerdere jongeren werd hët dichten inderdaad een spelletje, een knutselen in vormen en het plakken aan steeds dezelfde motieven. Een groote vereering voor den vorm valt bij hen waar te nemen, zoodat velen van hen, voor wat de prosodie be treft, meesters werden. Ook hier echter geldt nog de uitlating van Anton van Duinkerken, dat vorm zonder inhoud waardeloos is. De klankverbindingen, associaties, rhytmen en rijmen zijn bij hen weinig ontwikkeld en vertoonen dikwijls, om niet te zeggen meestal, een minimum aan persoonlijke nu anceering. Voorbeelden te over om dit te bewijzen. .Wat te zeggen van dichtregels, zooals men die in elke bloemlezing kan aantreffen: „De lamp mag lager branden ik streel de schaduwen van je gezicht" (Scheepmaker) „Ik ben gestorven zonder het te weten want anders had ik mij toch wel verzet" (Anna Blaman) en zoo vele andere, Het zijn prozazinnetjes, zonder leven en miïziek, zonder rhythme. O ja, ook goede uitzonderingen blijven aan te wijzen: Achterberg, Aafjes, den Brabander, Vasalis, maar deze blijven zoo schaars. Wat zij bezitten, zou het eigendom moe ten zijn van geheel deze generatie: een fonkelend rhythme, een bewe ging, accenten die versregels doen zingen. Dan de motieven, de ontroeringen, waaruit de verzen worden geboren. De jongere dichters kleven aan be paalde motieven vast, gebruiken die telkens weer. Het zijn de erotische afdwalingen, die worden bezongen, treurnis om een geliefde, een park, boomen, bed en het onbegrepen-ik, de poëzie van gebroken harten en maneschijnliefde. „Willen de le vende dichters werkelijk levend blijven in hun werk, dan zullen zij niet langer genoegen moeten nemen met wat gemakkelijke ironie, met het registreeren van erotische groot- doenerigheden, met een al te on diepe wanhoop. Zelfs het vast ge hanteerde sonnet houdt er dan het leven niet in". Het beeld was somber, hoewel nog slechts enkele aspecten, en die nog PICASSO, Schilder van dezen tijd Voor de Nederlandsche federatie van beroepsvereenigingen van kun stenaars, hield Paul Haesaerts, di recteur van 't Seminaire des Beaux Arts te Brussel, in het Stedelijk Museum te Amsterdam een lezing over „Picasso et notre temps". In geleid door den heer Sandberg, di recteur van het Museum, gaf Paul Haesaerts een overzicht van het ka rakter en de verschillende stijlen van dezen, naar hij zeide „meest re presentatieven schilder van onzen tijd". Hij beschreef het Spaansche temperament en het karakter van dezen eenling, wiens werk zooveel navolging heeft gevonden en die, eritlsoh als hij was, steeds nieuwe wegen insloeg. Aan de hand van lantaarnplaat- jes toonde hij de ontwikkeling van Piccasso's kunst, waarbij men kon zien, hoe hij niet altijd de surrealis- tische beelden heeft geschilderd, welke hem zooveel tegenstanders lebben bezorgd, maar achtereenvol gens realist, classicist, kubist en ex- pressionist was. Picasso, aldus mr. Haesaerts, leeft fel met zijn tijd mee en zoo schildert hij dan ook in een door angst verwrongen tijd ver- 1 wrongen beeltenissen, welke zich,' langzamerhand uit de normale por- tretten hebben ontwikkeld. vluchtig, zijn aangeduid. Soms lijkt' het, alsof er kentering komt, somsj vallen gedichten op, die scherp de: natuur teekenen of een ontroering) vastleggen. Hoop blijft er voor dezej generatie die nieuw en nog levend'! h. Deze dingen echter moesten mijj van het hart, want „men zou hun! een geringen dienst bewijzen wan-, neer men deze dingen verzweeg en] •liever ging uitweiden over de meer-1 dere of mindere handigheid waar mede de schijn van het dichterschap, wordt hoog gehouden, de bedenke lijke gladheid van hun sonnetvorm de onpersoonlijke fraaiheid waar, mede aan de uiterlijke wetten dea dichtkunst wordt voldaan" (Mor| riën). Hoe de ontwikkeling zijn zal? KoJ mende jaren zullen ons dit leerer.i JOOP VAN DEN BROEK

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Nieuw Noordhollandsch Dagblad : voor Alkmaar en omgeving | 1947 | | pagina 3