Nasleep van
bevolkingsregisterkwestie
Broekman en Langedijk
eteekend
KOSTWINNERSVERGOEDING
AAN DIENSTPLICHTIGEN
Zuinigheid
EEN UURTJE TELEX
RADIO
volgend seizoen naar St. Moritz?
VERZET IN PROZA
is verheugd
icht aan de
NIEUW NQORDHOLLANDSCH DAGBLAD- Woensdag 19 Maart 1947
Uit de Tweede Kamer.
aal
Raadselachtige houding van
Nederlandsche ambtenaren
ski-tocht
Olympische schaatsenrijdersploeg
Sint Joseph
Bij „Die van Ons" van Willy Corsari
Jacq Chapchal
overleden
Filmcandidaten
voor den Oscarprijs
A, 19 Maart. (Aneta)
ische delegatie heeft aan
sie-Generaal het vol-
;ram gezonden: „De In
delegatie is verheugd
ebben genomen van het
NederlandschefRegee-
lemmissie-Generaal ge-
ieeft de ontwerp-over-
teekenen op basis van
van 15 Maart."
ieeft zich thans naar
begeven teneinde be-
in te regelen in verband
itaire actie.
rrneemt, dat dr. Koets
ig naar Soerabaja is ver-
i zich met de autoritei-
n verbinding te stellen.
fiets voor een
dubbeltje
ntwarren van een com-
efstallen pleegde, maalc-
jsche politie kennis met
e truc om fietsen te sie_
der betrokkenen ver-
h in een rijwielstalling
:rzoek een lekken band
ilakken. Terwijl de stal-
al ging halen, stal deze
i bon met controlestrook
lboekje van de stalling,
;oede fiets uit en plakte
tie-uw nummer op. Een
ige ging dan later met
snde bonnetje en 'n-
>e het karretje er uit
le stalling en kreeg in
en diubbelje een keurige
»oede banden. Of de
i gaven is niet bekend,
ier fietsen, die in kor-
deze manier uit stal-
rden gestolen konden
iterhaald.
de jam voorradig?
der Tweede Kamer de
en heeft aan den minis-
inomische zaken de vol-
:en gesteld:
le minister mededeelen
t is, dat verscheidene
alsmede de betrokken
kleinhandel, over zeer
rraden stroop en jam
waar geen afzet voor
de minister voorts de
an de betrokken fabri-
handhaving van den
ïrden >bon suiker, cho-
iop, jam, etc. binnenkort
van deze stroop- en
en tot gevolg zal heb-
minister bereid te be-
lat de in vraag 1 ge-
tikelen ten spoedigste
i verkrijgbaar worden
althans voor deze, in de
standigheden onmisbare
een aparte bon, los van
bon, wordt aangewezen?
;RP TOT HERSTEL
SPAANSCHE
ONARCHIE
welingelichte Spaan
gen, die het huidige
nstig gezind zijn, ver-
rdt, heeft een subcom-
vier ministers een
ontworpen, volgens
Ipanje een monarchis-
at zal worden ondtr
at zal worden "ómdat
Franco president zal
voorstel zal, aldus de
door het Spaansche
i overweging worden
Dit zou een eerste
het herstel van de
zijn.
at nog te bezien, of
t voorstel zal steunen
op dood spoor zal
Voorts is het niet ze
de kroon-prstenaent,
aan het plan zal
tedewerken. Franco's
ordt zeer versterkt
eit, dat hel overgraote
Spanjaarden niet op-
burgeroorlog wil.
ir aanleiding van den
in 15 Maart, heeft de
Generaal gemachtigd
ontwerp-overeenkomst
sen brief is een mate
iring doet vertrouwen,
dringende problemen
unnen worden aange-
deze onderteekening
aar betreurde incïden-
s van onderteekening
issie-Generaal en de
van dp1 Commissie-
telegrafisch ter ken-
:cht.
r Natsir legde er den
p, dat het werk thans
begint. In Linggadjah
/ij een basis, waarop
en terugvallen in de
besprekingen over
/aaromtrent nog geen
smming bestaat, maar
bij discussies tus-
lijkwaardige partners,
n den geest van Ling-
aker ovéreenstemming
len bereikt.
jee berichten zijn reeds
1 een deel van onze vo-
0.
MOET ERNSTIG
BEKEKEN WORDEN
Nieuwe pachfregeling
over drie jaar!
CBN VERLENGING van den
werkingsduur van de Pacht-
regeling-1945 is noodzakelijk ge
bleken, nu het onmogelijk is, vóór
1 April a.s. een nieuwe pachtwet-
geving tot stand te brengen. Bo
vendien moeten er ook andere re
gelen kcmen voor het grondge
bruik in het algemeen. Moet dit in
onderling verband bekeken wor
den? In zekeren zin wel, maar de
Regeering wil de verbetering van
het Pachtrecht toch niet laten
waehten op de verbetering van de
algerrfèene regeling van het grond
gebruik, want dan zou het eerste
vertraagd worden en de Ministers
van Landbouw en van Justitie
deelden onlangs al aan de Tweede
Kamer mede, dat zij voor de nieu
we pachtregeling wel drie jaar
noodig denken te hebbenDit
was een der punten van het be
trekkelijk korte debat, dat Dins
dagmiddag in de Tweede Kamer
werd gevoerd over het wetsont
werp inzake de verlenging van de
regeling van 1945. Bovendien was
bij de schriftelijke behandeling ge
bleken, dat er nogal bezwaren be
stonden tegen de uitzondering voor
z.g. Waterstaatsgronden. De Mi
nisters zijn met eenige wijzigingen
aan te duchten bezwaren op dit
punt tegemoet gekomen, en dit
werd over het algemeen gewaar
deerd. Na enkele opmerkingen had
minister van Maarseveen betrek
kelijk gemakkelijk spel, hij verde
digde vooral den termijn van drie
jaar voor bezinning op het defini
tieve wetsontwerp, dat t.z.t. zal
worden ingediend. Maar dat duurt
nog wel even Het voorliggende
ontwerp is z.h.s. aangenomen.
Uitzending dienstplichtigen.
Na de goedkeuring der Grond
wetsherziening inzake de uitzen-
Watersnood in Engeland. Op
vele plaatsen zijn de rivieren
buiten de oevers getreden en
hebben groote overstroomingen
veroorzaakt. Een inwoonster
van Willowbank Estate had er
een paar natte voeten voor
over, om van een telefooncel
gebruik te maken. (Fox P.)
ding van dienstplich igen was de
baan vrij voor het wetsontwerp,
dat deze uitzending in concreto
regelt voor de Overzeesche Ge-
biedsdeelen. Het werd een heer
lijke politieke kluif voor de com
munis en, die met niemand minder
dan vier man het woord voerden.
De 'heer De Groot vond het noo
dig te betoojen, dat de troepen
daarginds een kolonialen oorlog
voeren. Hij vroeg opheldering over
hetgeen er gebeurd is bij Modjo-
kerto. Hij vond heelemaad |een
troepenzendingen meer noodig en
wilde de aanwezige troepen terug
halen Zijn partijgenoot Schoonen-
berg sprak van een boosaardigen
geest in het leger, vriend Haken
sprak in den zelfden geest en ka
meraad Wagenaar wilde het ont
werp terugnemen, nu Linggadjati
toch geteekend wordt!
De heer Roosjen, van de A. H..
nam het op voor de oorlogsvrij
willigers, die in gewetensconflict
komen,1 omdat zij naar Indië ge
gaan zijn om tegen de Jappen te
vechten en nu gebruikt worden
voor „het bevestigen van de re-
poebliek, die van Japansche ma
kelij is". Hij bepleitte een betere
regeling voor de verzorging van de
nagelaten betrekkingen der geval,
lenen gelijk ook de meeste sprekers
dat deden.
De heer van Vliet van de K.V.P.
vroeg de aandacht voor degenen,
die al over negen maanden van de
aflossing thuis komen, hoe zal de
burgermaatschappij hen ontvan-
Pasifie
onzer Passagiersschepen
„Aldabi", RotterdamZuid
Amerika, pass 17/3 St. Vincent.
„Boissevain", BataviaAm
sterdam, 16/3 van Port Said.
„Klipfontein", 16/3 van Lo
renzo Marque? naar Beira.
„Volendam", Buenos-Aires—
Rotterdam, pass 17/3 om 9 uur
kaap Finisterre.
„Westerdam", 17/3 van Rot
terdam te New-York.
gen? De Minister spreke zich dui
delijk uit Hij bepleitte een betere
regeling ten aanzien van vergoe
ding voor gezinnen, waarvan kin
deren medekostwinners zijn. Br
moet rekening gehouden worden
met niet-verdienende kinderen en
de rijkskinderbijslag moet buiten
beschouwing blijven. De vergoe
dingsregeling moet ernstig onder
de loupe genomen worden, meende
van Vliet recht.
De heer Vermeer, van de P.v.d.
A., critiseerde het optreden van
sommige mili'aire' leiders en vond
dat de aanwezigheid der troepen
in Indonesië een noodzakelijke
factor is voor het bewaren van or
de en rust, maar zij kan tevens een
bijdrage leveren voor den ge-
meenschappelijken opbouw. De
heer Joekes. PJ.v.d.A., meende,
dat de lasten van dé militaire
maatregelen zeer zwaar drukken
op het geheele staatsbestel. Hij
vraagt de pertinente verzekering,
dat het aantal troepen gehouden
zal worden op het peil. waartoe
wij gehouden zijn volgens het be
stand van 14 CTc'ober 1946. Verder
vroeg hij nog eenige oezeg-gingen.
Minister Fievez zal heden,
Woensdagmiddag antwoorden.
met &as en electrieiteit
blijft geboden
De kolenvoorziening van de
gas- en electriciteitsbedrijven
blijft nog steeds zorgelijk. Het
is dan ook noodzakelijk geble
ken de korting van 20°/o op het
gebruik van gas en electrieiteit
voor huishoudelijke doeleinden
in ieder geval nog gedurende
Maart te handhaven.
Van officieele zijde wordt het
publiek nogmaals met klem
verzocht de uiterste zuinigheid
te betrachten.
In voorkomende gevallen zal
het noodzakelijk blijven met de
noodige kracht op te treden te
gen overschrijding van de vast
gestelde rantsoenen, die dus
slechts 4/5 bedragen van de
oorspronkelijk vastgestelde. Ge
durende Januari bijvoorbeeld
moesten in ons land rond 4000
verbruikers en rond 5000 ver
bruikers van gas worden afge
sneden.
Gebrek aan scheepsruimfe
belemmert den handel
De heer F. C. Bouman, direc
teur van de Holland-Amerika-
Lijn, voorspelde, dat de behoef
ten van Europa in de eerstko
mende jaren een zeer levendige
scheepvaartactiviteit met zich
zullen brengen. Hij wees er
evenwel op, dat de handel op
het oogenblik wordt belemmerd
door gebrek aan scheepsruim-
te, valuta-moeilijkheden en re-
geeringsbemoeiingen in alle
deelen van de wereld.
Voor het Bijzonder Gerechts
hof te 's-GravenJiage werd
Dinsdag een tip van den sluier
opgelicht, die voor velen in
den lande nog altoos ligt over
de kwestie der bevolkings
registers, die in de jaren '42
en '43 zoozeer in de belang
stelling stond van het Neder
landsche volk, dat terecht
door de maatregelen, door den
toenmaligen Rijkscommissaris
verordend en door Neder
landsche ambtenaren uitge
voerd, danig in moeilijkheden
raakte,
Het is de 53-jarige J. Lentz,
destijds hoofd van de Rijksinspec
tie van de Bevolkingsregisters, die
er van beschuldigd wordt dién
vijand hulp te hebben verleend
door het opstellen van de ambte
lijke circulaires in verband met
de uitvoering van den arbeidsin
zet, Waar in 1943 de secretaris
generaal weigerde verschillende
voorsteilen dienaangaande te doen
die de Duitschers konden bevre
digen, had L- verschillende adtmi-
nistratieve maatregelen genomen,
waardoor de oogmerken der sla
venhalers op zijn minst genomen
begunstigd werden.
Voorts had hij tegen het advies
van ir. Louwes in verklaard, ook
de inlegvellen voor stamkaarten
wel«te kunnen verstrekken, waar
door onderduikers meer en meer
in moeilijkheden geraakten. De
herstelling van de bevolkings
registers te Amsterdam en Hen
gelo had zijn bijzondere zorg ge
had en een zijner ambtenaren zou
hij aan vervolging hebben bloot
gesteld.
Deze zaak was niet snel uit de
doèken gedaan, een tiental getui
gen, w.o. de oud-secrelaris-gene-
raal van binnenlandscihe zaken,
mr. dr. Frederiks, 'de wnd. direc
teur van het Centraal Distributie
kantoor, C. van Noordwijk, ir. S.
Louwes en mr- Kan, ch,ef van de
afdeeling binnenlandsch bestuur,
legden verklaringen af, die ten
deele raiet ongunstig voor verd.
waren. Mr. Frederiks zag hein als
iemand, die niet pro-Duitsch was
geweest, dooh de hem opgedragen
werkzaamheden nauwgezet had
vervuld, waardoor de bekende
moeilijkheden ontstaan waren.
Ook hier werd als verdediging
van de houding tijdens de bezet
ting aangevoerd het motief, dat
bij èventueel weggaan er een
komen, waardoor de zaak maar-
ernstiger zou geworden zijn.
Getuige S, de Hoo, voormalig
directeur van het Centraal Distri
butiekantoor, verklaarde dat de
invoering van de tweede distribu-
tiestamkaart reeds in studie was,
voordat de Duitschers er op aan
drongen.
De thans gedetineerde P.,
Hoofdinspecteur dej- Staatspolitie
had van verd. een aangifte om-
tangen van het feit dat de amb
tenaar Roelin- een photo had doen
plaatsen in een illegaal blad,
Waarbij verd. nogal was zwart ge
maakt,
In het requisitoir van den aan
klager werd het kardinale punt
genoemd verdachte's medewer
king aan den arbeidsinzet. Hoe
wel de heeren Louwes en Van
Noordwijk de verschillende plan'-
nen onuitvoerbaar schetsten, had
verd. tegenover de Duitschers
verklaard, dat de maatregelen om
onderduikers hun voedselkaarten
te ontnemen zeer goed te verwe
zenlijken waren. Verdachte is een
zeer bruikbaar instrument ge
weest in des vijands handen en
heeft de Nederlandsche bevolking
veel schade berokkend. Daarbij
werd echter in aanmerking geno
men, dat hij een en ander niet
heeft gedaan om zichzelf te ver
rijken of uit uitgesproken Duit-
sche sympathie.
Mr. de Gruyter eischte twaalf
jaar gevangenis.
In het pleidooi van den verde
diger werd gezegd, dat het Mi
nisterie van Binnenlandscihe Za
ken steeds de verantwoordelijk
heid af trachtte te schuiven,
waarvan verd. min of meer het
slachtoffer zou zijn geworden.
De uitspraak is op 1 April.
PRINSESJES MAKEN
Prins Bernhard en de prin -
sesjes Irene en Beatrix hebben
HET zesjarig zoontje
van de familie Mid
delkoop is nabij het veer
van de gasfabriek te Sta
drecht spelenderwijs te
water geraakt en ver
dronken. Onder het
druk van het drijfijs is de
Hardenberger brug over
de Vecht gisteren bezwe
ken. Drie van de vier juk
ken, die het brugdek
schraagden, zijn gedeelte
lijk afgeknapt, tengevolge
waarvan de brug thans
geheel in het water hangt.
Op 25 Maart a.s. aan
den vooravond van den
311den dies natalis der
Utreohtsche Universiteit,
zal het Utrechtsch Stu-
dentenkoor- en orkest in
Tivoli een concert geven.
Op het programma staan
werken vari Purcell en
Debussy en van Neder
landsche componisten, o.a.
een eerste uitvoering van
het vioolconcert no. 4 van
H. Badings en een bewer
king van oud-Holland-
sche liederen van Felix de
Nobel. ïk Naar wij verne
men, zal het bekende
Fransch-Zwitsersche koor
„La Chanson de Mon-
treux" op 24 Maart a,s.
onder auspiciën van de
Nederlandsche Reisveree-
niging naar ons land ko
men. Gedurende twee we
boord. ik Tengevolge van
beschadiging van de juist
dezer dagen weer voor het
verkeer vrijgegeven schip
brug Vianen-Vveeswijk,
kan, naar de KNAC meldt
slechts van één rijbaan
ken zal het 32 leden tel
lende koor in verschillen
de plaatsen volksdansen
en volksliederen ten ge-
hoore brengen. De firma
Bruynzeel te Zaandam is
van plan om op midden-
Bomeo in de omgeving
van Sampit een zeer groot
houtbedrijf op te richten,
waarbij de modernste ma
chines gebruikt zullen
worden De Lockheed
die bij Medellin in de
Cordilleras is neergestort,
is thans door een verken
ningsvliegtuig gevonden.
Het toestel, dat geheel
vernield is, had behalve
een bemanning van drie
personen, 5 passagiers aan
gebruik worden gemaakt,
ik Naar verluidt heeft ge
neraal de Gaulle een uit-
noodiging aanvaard om de
leiding op zich te nemen
van een herdenkingsplech
tigheid op 30 Maart te
Bruneval, waar het ra-
darstation in 1942 door
het geallieerde commando
bestookt werd. ik Tegen
H. W. E., zoon van den
NSB-commissaris van de
provincie Utrecht,1*-advi
seerde het Utrechtsche
Tribunaal een internee.
ring voor den tijd van 3%
jaar, ontzetting uit de
kiesrechten en het recht
tot bekleeden van open
bare ambten en verbeurd
verklaring van zijn goede
ren. ik Het Nederlandsche
circus Mikkenie Strass
burger zal dit seizoen
wederom een tournee door
Nederland maken en deze
beginnen op Zaterdag 5
April te Hilversum. Naar
vooroorlogsche traditie zal
gedurende het badseizoen
het circusgebouw te Sche-
veningen weer worden be
speeld. ik Uit verregaande
baldadigheid en snoeplust
werd gedurende den laat.
sten maand het Noorden
van Rotterdam onveilig
gemaakt door een stel
kwajongens, die als volgt
te werk gingen: Een der
jongens belastte zich met
het stukslaan van ruiten
van winkels waar choco
la en suikerwerk werd
verkocht. Hierna stalen
anderen uit de etalage wat
ze maar dragen konden.
Daarop namen zij geza
menlijk de beenen. Zij
werden dezer dagen ge
grepen. Voordien was nog
geen der jongens met de
politie in aanraking ge
weest.
Het buizennet voor gas- en electriciteitsvoorziening van Zutphen
werd door de losgeraakte ijsschotsen tengevolge van den was
van de Berkel ernstig bedreigd. Met man en macht poogt men
de brokken ijs onder de buizen door te duwen. (A.H.F. P.)
Radio-uitzending
Paaschmis
Op verzoek van de K.R.O. zal
op den tweeden Paaschdag door
de paters Cisterciënsers van het
klooster Mariënkroon te Nieuw-
kuyk, die met Kerstmis ook de
uitzending van de Nacht- en Da
geraadsmis verzorgde, de Hoog
mis worden gezongen voor de
radio. De uitzending begint om
8.30 uur.
PROGRAMMA
N.S.B.-er op zijn plaats was ge. .Dinsdag een skitocht op de Gor-
Irumori w.QnrvlAn»» rla rr.na\r mioov» 1_4- 7
nergrat gemaakt. In den moi
gen begaf het gezelschap zich
per trein naar den 3160 meter
hoogen berg. De beide prinsesjes
skieden onder geleide naar den
2600 meter hoogen Riffelberg,
venwaar zij zich weer per trein
naar Zermatt begaven- Prins
Bernhard legde het geheele lan
ge traject per ski af. Het dorp
Zermatt bereidt zien nu reeds
voor op den ontvangst van
prinses Juliana, die rrrct prinses
Margriet over ongeveer veer
tien dagen eveneens eenigen tijd
in het Zwitsersche dorp zal ver
blijven.
Dezer dagen kwamen onder lei
ding van den president van den
Koninklijken Nederlandschen
Schaatsenrijders Bond, mr. C.
P. Eecen, de leden van de com
missie voor het hardrijden en
de schaatsenrijders, die gerui-
men tijd in het afgeloopen sei
zoen in Scandinavië hebben ge
traind en gereden, bijeen, ten
einde gezamenlijk de resultaten
van training en wedstrijden te
bespreken en eventueele con
clusies te trekken in verband
met het volgend seizoen, waar
in ook de Olympische winter
spelen te St. Moritz vallen.
Onder nadere goedkeuring van
de commissie voor het hardrijden
en het bestuur van den KNSB,
wend in beginsel besloten een aan
bod te aanvaarden, waarbij een
aantal rijders, begin December van
dit jaar naar het trainingscentrum
Fjetre bij Hamar zullen kunnen
gaan, waar zij worden verzorgd,
zoowel lichamelijk als rij technisch,
door den oud-wereldkampioen Pe
ter Sipnerud, den eigenaar van de
farm Fjetre, en diens zoon Arve
Sinnerud
Naar bekend zijn bij de Olympi-
ke ten minste vier weken zal du
ren, zuilen de deelnemers naar
Zwitserland vertrekken, waar
schijnlijk naar Davos, om daar te
acclimatiseeren voor de Olympische
Winterspelen. Hoeveel rijders aan
deze Olympische training zullen
deelnemen staat nog niet vast, aan
gezien de KNSB in dezen ook
overleg zal plegen met het bestuur
van het Nederlandsch Olympisch
comité, dat de uitzending naar de
spelen regelt.
Naar beken zijn bij de Olympi
sche wedstrijden in het hardrijden
op de schaats vier Olympische ti
tels te behalen, op de afstanden
500, 1500, 5000 en 10.000 meter (er
wordt geen klassement over deze
vier afstanden berekend, zooals bij
de wereldkampioenschappen), met
het gevolg, dat rijders als Broek
man en Langedijk gezien de resul
taten van hen in het afgeloopen
seizoen, een goede kaps maken in
de Olympische prijzen te vallen,
iets wat bij de winterspelen voor
Nederland nog nooit is geschied
VRIJDAG 21 MAART
HILVERSUM I (301 M.): 945 Nieuws;
10.00 Boekbespreking; 10.25 Mua'ek van
Chopin; 11.00 Radio_ziekenbezoek; 1145
Fam.berichten uit Indonesië; 12 00
Kamermuziek; 12.30 Lunchconcert; 13 00
Nieuws en lunchconcert; 14.00 Opera,
muziek; 15.10 Concert; 16.45 Accordeon,
programma; 1715 Gram.pla'en1; 18.00
Dinermuzek; 18.30 Voor de militairen;
19.30 Lenteklanken; 20.00 Nieuws; 20.15
Johannes Passion van Bach.
HILVERSUM II (415 M.): 9.45 Nieuws;
10.00 Morgenwijding'; 11.00 Gram.muzek
12.00 Lentegeluid op gram.plafien; 13 00
Nieuws; 14 00 Kooken en bakken; 14.20
Kamei'muziek; 17 00 Zang Helene Lu.
dolph; 17.30 Wouter Paap's muzikaal
praatje; 18 00 N euws en kamermuziek;
20.00 Nieuws; 2100 Gram muziek; 21.45
Len!e in de muziek.
|_|ET teekent hem heelemaal,
St. Joseph, den bescheiden,
met weinig tevrtden man die zoo
maar in den strengen soberen
Vasten-tijd zijn feest heeft. Het
Evangelie spreekt maar weinig
over hem. Maar zijn rol en be-
teekenis is er niet minder om.
Als maagdelijke echtgenoot van
Maria en Voedstervader van
Christus is hij ten nauwste be
trokken bij het mysterie van
God onder ons. Na de H. Maagd
is hij de grootste der Heiligen.
En daarom kunnen wij allen tot
hem gaan. Sint Joseph is de bij
uitstek goede Heilige. Hij heeft
een zwak voor alle vaders en
moeders, voor eiken jongen en
elk meisje dat zich op een heilig
Huwelijk ook heilig en ernstig
voorbereidt. St. Joseph kent de
zorgen en moeilijkheden van het
gezin, voor het dagelijksch brood
Het is een Heilige met eelt op
zijn handen, een Heilige met ha
ren grijs van zorg. Gaat ook gij
tot Sint Joseph.
MARCUS
Dl. VRAAG dringt zich op
of de tijd gekomen is een
balans te maken van onze ver
zetsliteratuur, of, om een rui
mer begrip toe te laten, onze
oorlogsliteratuur. Veel kwam
van de persen, nu en geduren
de de bezetting en nog steeds
ziet het er niet naar uit, dat
de stroom zal ophouden. Ge
noeg is nu verschenen om een
voorloopig oordeel te recht
vaardigen.
De uitspraak van Binnendijk:
„Kunst is altijd een teeken van
verzet, maar de verzetspoëzie is
het niet door haar „poëzie-zijn", is
zeer zeker ook van toepassing op
het proza, dat over den grauwen
tijd achter ons', is verschenen,
Slechts weinig Nederlandsche pro
ducten blijken bestand tegen de
critiek van hen, die het proza be-
oordeelen als proza en hun waar
deering niet bestendigen binnen
het verzet. Enkelen van de beste
voortbrengselen onzer literatuur in
dit genre, verdienen hier onze aan
dacht.
Weinigen kennen het verhaal
„Witte zwanen, zwarte zwanen"
van Anthony Bosman, gedurende
de bezetting geschreven. „Een be
hoorlijke novelle vol poëzie, maar
ook vol levenswijsheid. Men leest
het geboeid, want ook stylistisch
mag het er zijn". De prachtige
„W. A. man" van M. Swaertreger
(Theun de Vries) verdween even
zoo uit de belangstelling, terwijl
ook het boekje „De Laars" van de
Vries met de korte, suggestieve
verhalen, op den achtergrond werd
gedrongen.
Naast "Zeven brieven", schreef Jo-
han van der. Woude "Arnhem, öetiwiste
stad", volgers VasMijk geschreven
"een opmerkelijken overgangsvorm van
dagboek of noïitie naar de novelle....
Een relaas van ongewoon hoog literair
gehalte".
Dagboeken verschenen van Coolen,
Voe'en, Smed ng. waarui blijkt een
teruggang naar dezen ouden proza
vorm, een vorm overigens waaraan
naast tel van kwalitei en ook heel wat
fe.len kleven.
Memorepren we in dit verband nog
de boeken "Auschwitz" van Dr. E. de
Wind, "Beze- Gebied" van v. Aarde en
"Amor Eati" van mr Herzberg; dan
hebbpn we in het voorbijgaan wel
epnig'e hoogtepunten geraakt uit de
romanproductie van en over oorlog en
beze tling. In vergelijk pg tot de ver
zetspoëzie blijkt het PTozawerk, in de
bezeting verschenen, kwan-'itatief veel
geringer, terwijl bij vergelijkingen met.
het bu.'enland ook quali'atiief alles
nog niet pree es in orde blijkt. Nemen
we b.v de Fransche "Editions de mi_
nuit", waarin o.a verscheen het be
roemd geworden boekje van Vercors
"De stilte van de z'ee", de Russische,
Deepsche en Noorsche uitgaven, dan
blijkt hieruit hoe weinig in de Neder
landsche boeken leef' de strijd van
geheel het v<}1*khet lijden, de gedach-
'enwerejd van alle verdrukten en ge-
martelden. Men kan niet. ontkomen aan
den indruk, da( facet'en '.vorder. be_
lüChtt, indivldueele gevallen, waarbij
de voeling met het geheel teloor gaat.
Het werk (s ontroerend en sterk
dikwijls, maar even dikwijls blijft
het fragmentarisch, enkele uitzon
deringen natuurlijk daargelaten.
Een boek, dat deze sporen draagt,
is „Die van ons" van Willy Corsari,
een boek waarvan een tweede druk
voor ons ligt. Ondanks ,een veel
heid van personages, of misschien
iuist daardoor, gaat het verhaal
mank aan een versnippering, die
soms, vooral tegen het einde, vaart
belet. Ondanks dit is het een lees
baar werk geworden, dat boeit en
vasthoudt, Eén koele hanteering
vgn het taalinstrument voert een
factor van sterker geloofwaardig
heid in: Zoo is het gegroeid tot een
eerlijk boek over het verzet. Laten
we daarmee tevreden zijn. En
verder wachten op „het" boek van
het verzet.
JOOP VAN DEN BROEK
Willy Corsari: „Die van Ons";
uitgave „De Bezige Bij", Amster
dam.
Dezer dagen is de kunstschil
der Jacques Chapchal overle
den. Cchupchal werd in 1880 te
St. Petersburg geboren. Zijn op
leiding als schilder genoot hij
in deze stad en in Parijs. Te St.
Petersburg bezocht hij de aca
demie voor beeldende kunsten
en te Parijs de academie Julian.
Daarna was hij werkzaam als
kunstschilder in Rusland en in
het buitenland. Sinds 1924 ver
toefde hij in Nederland alwaar
hij hoofdzakelijk landschappen
schilderde. Hij heeft ook zijn
aandacht gewijd aan stillevens
en portretschilderingen. Een
korten tijd heeft hij zich ook
bezig gehouden met Russische
iconen, waarvan hij er eenige
heeft geschilderd. In den bezet
tingstijd werd hij door den be
zetter zijn huis uit gezet en
werd genoodzaakt om zich te
vestigen in het Bezuidenhout,
Met het bombardement van
deze wijk verloor hij al zijn
goederen en ook het allergroot
ste deel van zijn schilderijen.
Een aantal schilderstukken is
bij vrienden en kennissen be
waard gebleven en eveneens
zijn die schilderijen bewaard,
die in het buitenland en in Ne
derland als particulier bezit
waren aangekocht, Sindsdien
heeft hij zijn loopbaan als kunst
schilder hervat en vele doeken
vervaardigd, voornamelijk in
zuid-Limburg. De blijken daar
van zag het publiek in het na
jaar 1946 bij een in de „kunst
van onzen tijd" gehouden ten
toonstelling. Jacques Chapchal
is als Nederlander genaturali
seerd en hij was lid in Neder
land van de onafhankelijken en
in Parijs van Salon d'Automne,
alwaar hij exposeerde.
De bekende filmregisseur Ju-
lien Duvivier gaat zijn krachten
beproeven op de roman „Anna
Karenina" van Leo Tolstoi die dan
voor de derde maal verfilmd zal
worden. Vpor de titelrol is Vivian
Leigh aangezocht, terwijl Alexan
der Korda de productie zal leiden.
KULTUUR IN ZUID-
AFRIKA
Weinig belangstelling in
Nederland en België
De Nederlandsche litterator
Jan Greshoff heeft te Brussel in
de Vlaamsohe Club een lezing
over „De kuituur in Zuid-Afrika"
gehouden.
Hij verklaarde de meening toe
gedaan te zijn, dat er in België
en Nederland niet voldoende be
langstelling voor Zuid-Afrika
bestaat.
Hoewel het land slechts twee
millioen blanke inwoners telt,
waarvan er 1.200.000 Afrikaansch,
en 800.000 Engelsch spreken, kan
het zeker op kuituur hogen. De
lyrische literatuur behoeft voor
die in West-Europa niet onder te
doen; het proza heeft nog niet het
West-Europeesche peil bereikt.
Ten gevolge van de wetten op
laster is de critiek niet voldoende
ontwikkeld, heigeen rammend
werkt
Wat de tooneelkunst aangaat,
verklaarde Greshoff, dat de ama.
teurs beter werk leveren dan de
beroepsgezelschappen.
Pe Zuid-Afrikaan is buitenge
woon geïnteresseerd in de schil
derkunst. Wanneer een tentopn-
stelling wordt gehouden slaan de
bezoekers uren le voren in de rij
en koopen wat los en vast is.
Ook het muziekleven staat op
hoog peil. Er zijn orkesten te Jo
hannesburg en te Kaapstad.
De Bantoe's of Zuid-Afrikaan-
sche negers zijn gelijk met de
eerste blanken in Zuid-Afrika
aangekomen. Hiervan is het ge
volg dat er in dil land geen oor
spronkelijke negerkunst bestaat.
Dit is wel het geval met de Ba-
suto's, de meest onlwikkélde stam
Zuid-Afrika heeft vier univer
siteiten. Twee met Engelsch en
twee met Afrikaansch als voer
taal. Verder zijn er nog 7 college's
die gerechtigd zijn diploma's van
de Zuid-Afrikaansche Universi
teit uit te reiken.
Celia Johnson uit „Brief
Encounter", Rosalind Russell en
Jane Wymann worden geacht
in aanmerking te komen voor
den Oscar prijs.
Ook oordeelen vele critici
Laurence Olivier een candidaat.
Hij speelde in Henry 5 (rom),
maar omdat' hij mede de produc
tie leidde en de regie voerde,
werden Joan Crawford en Ray
Milland onderscheiden.
Hef „Teoneelschild" in
een nieuw gewaad
Na een 'korie onderbreking is
het Tooneelschild weer ten too-
neele verschenen. Het ziet er kloek
en forsch uit doch de uiterlijke
vorm is niet zoozeer het belangrijk
ste dat den aandachtigen lezer zal
opvallen. De inhoud is frisscher
geworden en met rech: kan men
spreken van een algemeen tijd
schrift voor theaterkunst, zooals de
ondertitel ook luidt. Opera, bollet,
tooneel en cabaret worden er in
besproken, terwijl ook van tijd tot
tijd de film, vooral die in verband
met het tooneel staat; er een beurt
in zal krijgen. In het eerste num
mer van de nieuwe jaargang be
spreekt A. Glavimans het tooneel-
werk van den bekenden Jean Paul
Sartre, terwijl er tevens een inte
ressante schets van Rotterdamsch
tooneelgeschiedenis een plaats in
heeft gevonden. Liefhebbers van
tooneelkunst zullen in dit tijd
schrift een goede gids vinden.
BOEKBESPREKING
„Voor den Tweesprong."
In de bekende Ster-serie van de
Hollandia-uitgeverij te Baarn
verscheen van Marijke v. Raep-
horst „Voor den Tweesprong",
speciaal bestemd voor oudere
meisjes.
Er was een tijd, dat vooral de
lectuur voor de oudere jeugd
veel te wenschen overliet en zich
alleen maar baseerde op den op-
pervlakkigen kant van het ont
groeiende leven.
De schrijfster van „Voor den
Tweesprong" heeft zich schijn
baar over dit probleem bezonnen
en schiep een bezonken verhaal
over een meisje, dat door de le
vensmoeilijkheden heenkomt op
een manier, die alleen maar aan
sporend kan werken op de leze
ressen van dit verhaal. Zij kiest
juist hel diepere leven om tot
bezinning te kunnen komen op
dat, wat voor haar het beste is.
Het boek is vlot geschreven, zon
der de 'ergens anders bijna nood
zakelijke overdreven gevoelig
heid" en daardoor ook begrijpelijk
en aannemelijk,
Het zal menig meisje goed doen
dit boek eens rustig door te lezen
en er iets van over te houden,
vooral in een |ijd, die de opgroei
ende jeugd in verbijsterende ner
vositeit uit de koers slaat.
T. v. d. H.
„En gij, oorlogsgewonde...."
Oorlogsliteratuur is er inder
daad al in te gróoten overvloed
over ons gekomen en de boekhan
delaren hebben dit tot hun eigen
nadeel kuninen ondervin-den, om
dat het lezend publiek er niet
meer aan wil,
Toch zal er voor „En gij, oor
logsgewondevan Jaap Sti-g-
ter (Uitgeverij De Haan te
Utrecht) een uitzondering moeten
worden gemaakt, Niet, omdat het
zoo fraai en uitermate boeiend ge
schreven is, want de taal is hier
en daar wat erg stroef en de ro
mansfeer ointbreekt, omdat er te
veel in wordt opgesomd. Maar het
probleem van de oorlogsgewon
den geldt, sinds Mei 1940, ook
voor ons land, het probleem, dat
niet zoo maar kan worden afge
daan met een pensioenwetje van
tientallen jaren terug.
Daaróm is het goed, dat zulk
een boek geschreven wordt, al is
het <Jan wat mimder te classificee-
ren dan onder „goede roman". De
feiten op zich moeten hier tot den
lezer spreken en dat doen ze rij
kelijk. Jammer is het echter, dat
Stigter aan het slot van zijn bock
gaat toegeven aan de kleine sen
saties van het publiek, wanneer
hij zijn oorlogsgewonden ook laat
meedoen in den ondergroindschien
strijd.
Het schrijnende leed, dat deze
mannen door hun levenslange in
validiteit moeten meedragen is al
diep genoeg en behoeft niet meer
te worden omhangen met het
tweede heldendom van den be
dekten oorlog. Het was ün het ver
loop van het verhaal ook niet
noodig geweest. T. v. d. H.
