HET NIEUWE LEGER
OPLEIDING
DE PATIENT STERFT
KLEINE BALLADE
VAN PINKSTEREN
IN HE"
Al
terwijl de dokters delibereren
r
CONSTANT PERMEKE
'AG. 4
ALLES P'SSENT!
Overpeinzingen
voorop
J
Geen militair-politieke maar economisch-
financiële steun aan Europa
Donker wroeten in verf
NACHT
in de middag
Rolien en Ralien
Les Contes
d'Hoffmann
Excellei
en andere
NIEUW NOORDHOLLANDS DAGBLAD - Zaterdag 24 Mei 1947
I.
JA, er valt over het nieuwe leger in het algemeen nog wel wat
te peinzen. De man in uniform geniet weliswaar meer popu
lariteit dan vóór deze laatste oorlog, maar toch gaan steeds
weer meer landslieden hen zien als een lid van die khaki-massa,
die zo'n verschrikkelijk grote hap uit de belastingcenten der
brave burgers opvreet.
Dezelfde publieke opinie, die de
Nederlandse soldaat van voor de
oorlog min of meer tot een niets-
nutter stempelde en hem in en na
de critieke dagen van Mei '40 plotse
ling tot levensgrote held bombar
deerde, volgt nu diezelfde ontwik
keling, maar dgn in omgekeerde
volgorde.
Waarom is het voor 'n land als
Nederland nodig een leger te be
zitten? Is het in 't belang van de
nationale wederopbouw niet aan
vaardbaar de zeer hoge post voor
militaire uitgaven maar te schrap
pen?
Zelfs al zou ons land niet met een
„probleem" Indonesië" in de maag
zitten, dan nog is het op de been
houden van een leger verantwoord.
Niemand van ons is tenslotte blind
voor de zonderlinge capriolen der
Big Three, Four or Five, die van de
ene naar de andere conferentie ren
nen en die telkens meer en nieu
we springladingen in de politieke
situatie rond zich strooiend
steeds verder van de vrede verwij
derd raken.
De ene agressie is nog nauwelijks
vernietigd of de nieuwe doemt aan
de kim; slechts de namen van sy
steem" en leiders verschillen de
methode is dezelfde: bruut geweld,
imperialisme, uitroeiing van cul
tuur, godsdienst en volksaard. Zeg
niet; wat moeten wij met ons half
millioentje tegen eer reuzenmacht
aan gepantserd en gemotoriseerd
materiaal beginnen? Alléén zal dat
half millioentje in- minder dan geen
tijd onder de voet gelopen worden;
als de schakel in de>.keten van het
geallieerde bondgenootschap echter
zal het de stormloop mede breken.
Men stelle zich voor hoe bizonder
smakelijk en welgemeend zekere
heren zouden lachen, als die Neder
landse schakel uitviel! We zwijgen
dan nog van de zorg voor de bin
nenlandse veiligheid
Het lidmaatschap van de gealli
eerde macht schept echter naast het
nu genoemde voordeel ook verplich
tingen. Het èist een Nederlands le
ger; dat niet alleen het eist een
goed Nederlands leger. Wanneer
we zelf beschermd willen worden,
zullen we ook moeten deelnemen
aan de bescherming van het grote
geheel. En als onderdeel in dit ge
heel zullen we hecht en sterk die
nen te zijn; dat eist onze verant
woordelijkheid tegenover de volke
rengemeenschap, Niet alleen uit dit
gezichtspunt echter volgt dat 't een
maal bestaande leger een goed le
ger moet zijn. Ieder leger immers
ook 'n slecht leger kost veel
geld. Het is erg, achteraf te moeten
bekenpen, dat 't weggegooid geld is
geweest. Nog erger is 't te ir oeten
bekennen, dat mensen, die gesi eu-
veld liggen, niet gedood hadden
hoeven te worden, als ze maar beter
waren opgeleid en doelmatiger uit
gerust. Mei 1940 ligt nog te vers
achter on» dan dat we niej uit erva
ring kunnen spreken.
En het nieuwe leger, mogen we
er van zeggen, dat het een goed
leger is? Het is moeilijk nu al daar
over te oordelen, nu het hele orga
nisme nog in opbouw is. Ongetwij
feld echter is het beter c.q. „min
der slecht" dan het oude. Begrij
pelijk trouwens, want de Hollander
„Alles p'ssent I" het ge
vleugelde woord van alle
appèls in alle kazernes,
legerplaatsen en kampe
menten. Dat in werkelijk
heid wel eens niet „alles
present" is, mag 'm in '1
Hollandse leger niet hin
deren; daarvoor blijft 't
nu eenmaal een Neder
lands leger hoeveel
Germanismen, Anglicis
men en andere -ismen er
ook in binnendringen
Onze bijzondere mede
werker greep naar dit
woord, zonder hetwelk
geen appèl 't kan stellen,
om daaronder aan zijn
gedachten en ondervin
dingen over en in ons le
ger in ruimere kring be
kendheid te geven.
op het ogenblik onze militaire
macht vol te stoppen met splinter
nieuwe wapens, die over 5 of 10 jaar
.verouderd zijn. Als we er dan ook
maar van verzekerd waren, dat
wanneer het onverhoopt nog eens
nodig zou zijn onze mannen naast
de elementaire behendigheid, opge
daan met de oude standaard-uitrus
ting, ook de allernieuwste bewape
ning bezitten. En we moeten niet
leven in het vermetel vertrouwen,
dat onze geallieerden van nu met
opgetogen gelaat naar den Haag zul
len komen vliegen, telkens wanneer
ze iets nieuws uitgevonden hebben.
Tot op zekere hoogte zullen we onze
eigen'boontjes moeten doppen en
misschien wel voor geruimen tijd.
Ook in dit opzicht is Mei 1940 zéér
leerzaam geweest
nlNNENKORT peinzen we over
deze en aanhangende dingen
nog iets verder. Ons volk, dat zo'n
hoog bedrag aan zijn nieuwe weer
macht offert, heeft het recht van
tijd tot tijd appèl te houden. Het
moet er zeker van zijn dat het hoge
bedrag voor militaire uitgaven zo
doelmatig mogelijk wordt besteed.
Nog lang niet alles is zoals wij het
wensen. Maar naarmate de gere
gelde opbouw vordert, moet het
„Alles p'ssent!" steeds meer naar
waarheid de paraatheid van het
nieuwe leger weergeven.
PRODUCTIE VAN
BAUXIET NEEMT TOE
De Surinaamse Bauxiet Mij ver
scheepte in het jaar 1946 799.726 ton
bauxiet van Suriname uit, verge
leken met 590.037 ton in 1945. Be
lastingen en andere betalingen aan
de regering bedroegen in 1946
f2,331.303. In het voorafgaarfde1
jaar f 1.032.961. De stijging van de
productie in het vorige jaar werd
bereikt ondanks aanzienlijke ver
liezen tengevolge van stakingen, Er
trad echter een verbetering in als
gevolg van een onverwachte stij
ging van de vraag naar aluminium,
welke gedeeltelijk werd veroor
zaakt door het critieke wereldte
kort aan andere materialen en de
tamelijk gunsitge prijs voor alumi
nium in vergelijking met de prijzen
van concurrerende jnaterialen.
Duitse herstelbetalingen
voor ons land
Bij de laatste toewijzing te Brus
sel van machines uit Duitse herstel
betalingen zijn aan .Nederland toe
gewezen 17 machines uit Collis
Metallwërke Nordlingen, 7 machines
uit een Dornierfabriek, terwijl nog
onderhandelingen gaande zijn over
onderdelen van de Norddeutsche
Huette Bremep.
Hoofdprijzen Staatsloterij
's-Gravenhage, 23 Mei.
Nr. 8351, niet, met premie v. f3000.
f lOO.ij: 8455 17319
BRITSE KABINET
ACHTER
MOUNTBATTEN
Het Britse kabinet heeft in vol
tallige speciale zitting zijn volledige
goedkeuring gehecht aan het plan
van Mountbatten, onderkoning van
Voor-Indië, om in de komende 13
maanden de Britse macht aan een
onafhankelijk Voor-Indië over te
dragen.
Gisterenavond heeft Mountbatten
in een bijeenkomst met de Voor-
Indische deskundigen de laatste
hand gelegd aan het plan, dat 2 Juni
op de rondetafelconferentie te New
Delhi aan de Vporindische leiders
zal worden voorgelegd.
Gouverneur Kasfeel -weer
te Curasao
Dr. P. Kasteel en zijn echtgenote
zijn Woensdag, na een bezoek van
vijf dagen aan Suriname, waar zij
de gasten waren van gouverneur
Brons, naar Curasao teruggekeerd.
Dr. Kasteel deelde mede, dat het
doel van zijn reis was zich met het
gebied, dat spoedig, evenals Cura
gao, een zelfbesturend deel van het
Koninkrijk der Nederlanden zal
zijn, bekend te maken. Dr. Kasteel
zeide onder de indruk te zijn van
de weelderige tropische planten
groei van Suriname en zijn vele
problemen, die zo verschillend zijn
van die van Curagao.
V-.
zou al heel achterlijk moeten zijn
als hij uit de jongste oorlog niet iets
had geleerd. Om 'n eventueel nu al
opkomende voldoening maar vast te
smoren moeten we erbij vertellen,
dat aan de nieuwe methode van
training, leiding en uitrusting heel
weinig eigen verdienste zit; 't is
bijna alles rechtstreeks uit het
Engels overgenomen. En men be
denke hoe onplezierig het gevoel
moet zijn van hen, die zich over de
militaire kracht van het Rijk be
zorgd maken, wanneer zij zien dat
juist die militaire kracht in letter
lijk alles van het buitenland af
hangt. De bewapening, is Engels,
trucks, half-trucks, tanks.... noem
maar op: 't is Engels of Amerikaans;
het materiaal van lucht- en zee
macht: Engels of Amerikaans. Voeg
daar nog de bijna geheel Engelse
training aan toe en ge hebt een vrij
juist beeld van ons nieuwe, door-en
door Nederlandse leger.
Natuurlijk: er moppert nie
mand. Want al dat Engelse en
Amerikaanse is zeker al veel
beter aan de moderne oprlogs-
v,opring aangepast dan wat we
adh eigen-Nederlandse opleiding
bezaten. Maar het zou een veeg
teken zijn, als we niet meer de
kracht bezitten om zelf 'n oplei-
dingsmethode samen te stellen,
gelf ons materiaal te construe
ren en te perfectionneren zij
't dan met behoud van 't ontzag
lijk-vele goede, dat onze hond
genoten in de afgelopen oorlog
toepasten.
Er is meer. Mogen we 'n gegeven
paard met goed fatsoen in de bek
kijken? Natuurlijk niet. Maar als
datzelfde paard nu eens met klin
kende guldens betaald is?
Dan is het nog onverstandig het
in de bek te kijken. Waarmee we
maar willen zeggen dat 't niet altijd
het puikje van het puikje' is waar
mee onze jongens opgeleid worden.
Er lopen genoeg soldaten in dit
land rond met oude Duitse geweren;
er lopen er nog meer rond met oude
Engelse oorlogsveteranen van 1942
en 1943. Dat is allemaal niet zo erg,
omdat de oorlog van straks, als hij
wordt gevoerd, toch met geheel'
nieuwe wapenen gevoerd zal wor
den. Het is zeker niet verantwoord
BRIEF UIT AMERIKA
(Van onzen eigen correspondent)
Washington, Mei 1947
SEDERT DE TERUGKOMST van de Amerikaanse delegatie uit
Moskou, wordt het steeds duidelijker, dat de Amerikaanse
buitenlandse politiek zich meer en meer actief mét de hulpver
lening aan West-Europa gaat bezighouden. Dit betekent geens
zins, dat de grote bedragen, welke Huis van Afgevaardigden en
Senaat vertraagd maar dan ook met overweldigende meerder
heid voor steun aan Turkije en Griekenland hebben gevoteerd,
niet voor dit doel zullen worden aangewend. Maar, men begin}
zich in de Amerikaanse hoofdstad thans meer en meer te reali
seren, dat West-Europa van overwegend belang is voor de vei
ligheid der V.S. en ook van de wereld. En daarom zullen de
West-Europesg landen ongetwijfeld op financiële en economische
steun van Amerikaanse zijdé kunnen rekenen, wanneer zij hierop
prijs stellen.
Dit'betekent dan economische en
financiële steun zonder al te harde
condities. Het imperialistische ele
ment, waarover Radio Moskou het
dagelijks heeft, is dus geen belang
rijk punt meer van de Amerikaanse
buitenlandse politiek. Het zelfbe
houd en de noodzakelijkheid van
een economische gezonde wereld
zijn in Washington belangrijker
factoren geworden dan de zuivere
machtspolitiek.
Generaal Marshall heeft reeds
kort na zijn terugkomst gezegd, dat
de patiënt sterft, terwijl de dokters
aan bet delibereren zijn en Amerika
doet thans alles wat mogelijk is om
de Europese- en vooral de West-
Europese patiënt niet te laten ster
ven. Het spreekt natuurlijk volko
men vanzelf, dat de Amerikaanse
regering alleen kan doen, wat de
volksvertegenwoordiging goedkeurt
en de minister van buitenlandse
zaken en zijn plaatsvervanger trach
ten daarom thans de mentaliteit
van het Amerikaanse volk in deze
richting te bewerken.
Opmerkelijk is in ieder geval,
hoe de Amerikanen thans meer en
meer van zuiver militaire en poli
tieke hulpverlening overgaan paar
economische en financiële steun Het
laatste is trouwens een instrument,
dat slechts de Amerikanen en geen
andere mogendheid ter wereld meer
hanteren. Dat men het imperialis
me heeft laten varen, dat men
thans met krachtige middelen er
naar streeft, om vooral West-Europa
op economisch en financieel gebied
gezond te maken, kunnen wij slechts
toejuichen. Vooral als Nederlanders
stellen wij hierin zeer veel belang.
Wij zien, dat Amerika zich thans
meer en meer bewust wordt van de
verplichtingen, welke dit land als
grootste mogendheid der wereld op
zich heeft genomen. De grootste
mogendheid ter wereld, is immers
van uit een logisch standpunt beke
ken, verplicht om de leiding te
nemen en het wijze beleid van
Marshall schakelt hierbij het impe
rialistische moment uit, wat de
Russen natuurlijk geenszins belet,
om vanuit Moskou een steeds krach
tiger wordende vervuilingspolitiek
te voeren en te trachten de 'buiten
wereld nog meer dan ooit op te
hitsen tegen Amerika.
Het aftreden %an Dean Acheson,
onderminister van buitenlandse
zaken, zal de Amerikaanse buiten
landse politiek geen haarbreed ver
anderen. Zijn aftreden is immers
zonder enige politieke betekenis. Hij
kon met het naar verhouding ge
ringe salaris, dat hij ontving, zijn
„stand niet meer ophouden" en ging
daarom naar zijn vroeger advoca
tenkantoor terug, waar hij veel
meer kan verdienen, maar waar hij
ook k*i ontkomen aan de repre
sentatie, waartoe hij als ondermi
nister verplicht was. De nieuwe on
derminister Lovett heeft zich nooit
op het terrein der buitenlandse po
litiek bewogen en men beoordeelt
hem vooralsnog in leidende kringen
in de Amerikaanse hoofdstad met
voorzichtigheid en reserve. Veel on
aangenamer is, dat twee leidende
functionarissen, waaronder het
hoofd der afd. Europa van het State
Department zijn afgetreden en voor
al op dit kritieke ogenblik, is dit
betreurenswaardig. Maar, men
hoopt hen door bekwame diploma
ten te kunnen vervangen.
Generaal Marshali's politiek wordt
alom toegejuicht en ondervindt veel
steun van beide partijen, de rege
rende democratische en de opposi
tionele republikeinse, die niettegen
staande het feit, dat zij oppositie
partij is, een meerderheid in het
Congres betekent.
Het gebral van Henry Wallace zal
op Marshall ook niet de minste in
vloed hebben. Wallace, die zich als
een der oude getrouwen van Presi
dent Roosevelt voordoet, maar door
de President feitelijk tijdens de ver
kiezingscampagne in 1944 werd
„dropped" en vervangen door Tru
man, heeft zich door zijn tijdens zijn
Europese reis geuite critiek op de
Amerikaanse regering bij het Ame-,
rika'anse volk volkomen onmogelijk
gemaakt (men zei, dat hij zijn „vuile
was" maar in het binnenland moest
wassen!) en zijn eigen vrienden en
aanhangers op pijnlijke wijze ver
rast, zodat velen van hen zich, zij
het dan slechts ongaarne, van hem
hebben afgekeerd. De partijensa-
menwerking op het gebied der bui
tenlandse politiek tussen Republi
keinen en democraten, of om pre
cies te zijn, tussen de overgrote
meerderheid der beidepartijen,
heeft door de Wallace-campagne
slechts gewonnen.
Aan een verandering dier politiek
ten gunste van een toegeven aan de
Russen is dus geenszins te denken.
Daarentegen worden de kansen
voor de steun aan West-Europa
steeds groter, zoals wij reeds hebben
ben geschreven. Wanneer de West-
Europese landen de uitgestoken
Amerikaanse hand grijpen, dan ge
hoeven wij ons in de toekomst min
der bezorgd te maken, wat het eco
nomisch herstel van xfce landen en
ook van Nederland betreft.
R. S.
Uw vuurge tongen, Heer, Uw Geest
voor alle zwervers naar het licht;
voor ons is toch Uw pinksterfeest
een wit verhaal, een strak gedicht.
Het was zo mild. Heer, en gewoon:
Uw Geest die kwam, Uw Geest die sprak,
Apostelen preekten van de Zoon,
het lijden, 't brood dat Hij hen brak. t
Zij volgden 't zonbevonkte pad
naar veler ver en wachtend land,
zij leerden, zongen, en men bafi
Op hen was zegenend Uw hand.
Zo kenden wij het schoon verhaal
van 't eerste milde Pinksterfeest,
maar deze eeuw, kent zij Uw taal?,...
Wij zijn nog nooit zo moe geweest.
Wij vragen om Uw vrede, Heer,
wij vragen om Uw Pinkstervuur,
Uw vingers op een knagend zeer.
Uw goedheid in dit kille uur.
Verlicht 't door nood gewond verstand,
breng klaarheid in ons dof gemoed,
strooi bloesems op ons dode land
en rust voor 't bonzen van ons bloed.
Geef dan Uw Pinkstervlam, Uw Geest
voor alle zwervers naar het licht.
Dan is, o Heer, dit Pinksterfeest
ons nieuw verhaal, een strak gedicht.
Voor Jacq Joop van den Broek
DE ENGELSE TRIP
De wedstrijd tussen een Engels
elftal en de Zwitserse B-ploeg ein
digde onbeslist: 00.
Het Engelse elftal was als volgt
samengesteld: doel: Swift (Man
chester City); aehter: Scott (Arse
nal) en Robinson (Middlesborough);
midden: Wright (Wolverhampton),
Franklin (Stoke City) en Taylor
(Liverpool); voor: Finney (Preston
N.E.), Hagan (Sheffield Un.), Mor-
tensen (Blackpool), Mannion (Midd
lesborough) en Langton (Blackburn
Rovers),
De opstelling was zo gekozen, op
dat alle spelers, die aan de conti
nentale trip deelnemen, een wed
strijd zouden meemaken. Het was
dus niet de sterkste Engelse ploeg.
RIJKSWEG AMSTERDAM—
DEN OEVER
Naar de A.N.W.B. verneemt,, zal
op 10 Juni worden aanbesteed het
aanbrengen van een grof asphalt-
beton- en een klinkerverharding op
het gedeelte Naamsloot Westfrie-
sevaart van de Rijksweg Amster
damDen Oever.
Constant Permeke, geboren in
1886 te Antwerpen, Vlaming, schil
der van boeren en vissers, van
gedrukte luchten en duistere zee-
en, onbehouwen brokken leven,
oerkracht, van barbaarse groot
heid en bedrukte eenzaamheid. Zo
kwam hij" ons tegen vanuit zijn
werken in de retrospectieve ten
toonstelling in het Stedelijk Mu
seum te Amsterdam, gehouden
onder auspicieën van de Neder
landse en Belgische regeringen.
Het is de schilder van het monu
mentale zelfportret, die al deze
doeken heeft doorwrocht. Het is zijn
wereld, die leeft, merkwaardig log,
dicht en duister, vol blinde barning,
een wereld voor de bewustwording,
soms overgloord door de eerste aan
brekende dageraad. Een somber
voortrollend worden, een schepping
die zichzelve voltrekt in plotselinge
verdichtingen, modificaties, golven
van oerstof, aangedreven door een
blinde levenskracht. Een wereld,
soms warm en drachtig, vol onge
weten toekomst als een moederdier,
soms mateloos verlaten, doorschokt
van geboorten en nergens vaart
over deze wereld in wording „het
lichten van de creatievegeest". Een
veld van ontdekkingen ligt open,
waarvan het gamma zich beweegt
langs bovengenoemde punten.
„Over Permeke", een groot doek,
het geel en vuilwit tussen aarde en
omber kleuren, de krachtige ver
beelding van menselijkheid in
„Moederschap", de „Zittende vrouw",
enkele lijnen, opgevuld met donker-
tonige kleuren, het neerslaande van
„Het zwarte brood", groots en ge
weldig; daartussen twee naakten in
een soepele lijn en een troosteloos
doek als „De woonwagen".
Het is onmogelijk al deze werken
uader te bespreken. Er blijft slechts
een totaal-indruk, die wordt opge
roepen door de verbeeldingen in
aardbruine, zwartgroene, smokerig
grijze en trage witte tinten. Nooit
vertegenwoordigt de kleur het
schilderkunstig aspect, doch zij
leeft in de geladenheid van kleur en
vorm. Slechts in deze geladenheid
kreeg dit werk kiemkracht. Zeeën,
leeg en duister, stromen met een
brede langzame beweging het don
ker in. Zwaar hangen de luchten,
met een gloed soms van rossig ko
per- of vaal sulferlicht aan de hori
zon boven een eenzaam land. Don
ker in hun kracht leven de boeren
en vissers, groot als het leven zelf.
Dit is Vlaanderen, niet het Vlaan
deren van de lol-boeken van Felix
Timmermans, maar het Vlaanderen,
gezien met het oog van de meester
Permeke.
Overal blijft Rusland opduiken
Sla de kranten open en telkens zult
ge stuiten op dit woord. Rusland,
aangehaald als voorbeeld, ver
doemd om zijn macht,, bewonderd,
gevreesd, aanbeden of verraden.
Is het daarom een wonder, dat het
boek van de Hongaar Arthur Koest-
Ier „Darkness at noon" in het
brandpunt der belangstelling blijft,
overal ter wereld? Nieuwe druk
ken, in de uitstekende vertaling
van Koos Schuur, komen van de
persen van „de Bezige Bij" uitge
verij en daarom is het goed, zich te
bezinnen op de waarde van dit
boekwerk..
De beoordeling is niet volkomen,
als men zich louter werpt op de
politieke waarde of op de literaire
waarde van dit boek. Het werd ge
presenteerd als roman, maar waar
het tot achtergrond heeft de Mos-
kouse processen, die voor de oor
log tal van geesten geboeid hiel
den kan ook een politieke beteke
nis niet worden ontzegd. Een gigan
tisch probleem wordt de lezer ge
steld; mensheid of mens, gemeen
schap of individu! Dit probleem,
het ondergaan daarvan, de bele
ving, de verwerking, wordt in het
boek gedragen door Roebasjcw
Aangeklaagd op fantastische mis
daden, wordt hij in een cel ge
plaatst; verhoren volgen. Maar niet
alleen verhoren van een Ivanow of
Gletkin, doch ook het verleden
neemt de mens een verhoor af. In
de totalitaire staat kan dan slechts
volgen: sterven in zefverloochening
of ondergaan in oppositie. Roebas-
jow verloochent zich zelf daarmee
de verklaring gevend der proces
sen. Maar het is niet één enkele
persoon die hier vecht voor een
goed einde; het is 'n geheel volk
een systeem, een staatsvorm, die
hier voor het forum verschijnt en
zich wentelt iri een worsteling.
Ieder trekke bij deze worsteling
zijn conclusies, conclusies, die
die slechts dit kunnen "bevatten:
afkeer voor een systeem, dat de
negatie is van de persoon, en de
ontkenning der menselijke waar
digheid.-
Deze problematiek is vervat in
een forse taal ,die geen ruimte laat
voor afdwaling der sentimenten.
Hard, nuchter söms met iets van
de heet-van-de-naald scherpte van
een reportage. Het verhaal boeit,
sleept men naar de climax. Dit ge
heel van vormgeving en probleem
stelling maakt dit boek belangrijk
en geeft de wens in het te zien in
veler handen.
J. v. d. B.
„Rolien en Ralien", een debuut
van Josepha Mendéls. Een debuut!
En met meer graagte zet men zich
ter lezing, want debuten kunrien
plotseling iets nieuws brengen: de
sensatie geven als eerstte een neg
onbetreden tuin binnen te wan
delen. Na lezing van dit werk ech
ter vraagt men zich af: een de
buut?
In „Rolien en Ralien" werd een
verhaal gepresenteerd gaaf en knap
van compositie, fraai van taalbe
handeling, soepel en boeiend. Nee,
het zou onjuist zijn de roman te
qualificeren als: „hevig", want zo
wil zij niet'zijn. Het is een eenvou
dig praten, een bijna weemoedig
makende woordenstroom over een
voorbije jeugd, een met beheersing
bespeelde ontroering over een
eenzaamheid. Eenzaamheid, dat is
de grondtoon van dit boek, een
zaamheid tussen* veel niet-begFij-
pende wezens, eenzaamheid, die
voert tot de splitsing van Rolien,
de hoofdpersoon naar een tweede
ik: Ralien. Dat maakt in laatste
instantie de intrigue: de gespleten
heid, gekweekt in een niet-begrij-
pen Steeds blijft deze Ralien dè
hoofdpersoon achtervolgen en
steeds wordt de afstand Rolien
Ralien kleiner, tot deze twee-een
heid' in de laatste bladzijden sa
mensmelt naar de ondergang.
Een ongewoon gegeven dus, dat,
naar de heersende maatstaven be
treffende het jeugdboek, op onge
wone wijze werd1 bewerkt. Geschei
den in twee boeken, wordt het
eerste boek benut tot het beschrij
ven van de kinderjaren; het twee
de tot beschrijven van een latere
tijd. Het eerste boek is in zijn ge
heel genomen boeiender en beter-
De kinderpsyche wordt benaderd,
zo dicht, dat de werkelijkheid tast
baar wordt. Dit gedeelte vooral
brengt kostelijke vondsten zowel
bij de psychologische opbouw als
bij de beschrijvingskunst. Compact
en toch voldoende gedetailleerd,
vast gericht en toch plaats biedend
voor een tere gevoeligheid.
Juist dat is het, wat het tweede
boek mist. Het iS harder, de ironie,
niet meer getemperd wordt spot of
bitterheid. Toch bljjft ook hier het
verhaal boeiend, glanzend en ge
spannen.
Het geheel is schoon.
Voor enkele passages voorbehou
den voor volwassenen.
j. v. <f. B.
Rolien en Ralien door Josepha
Mendels, Em. Querido's Uitgeverij
N.V., Amsterdam.
Beethoven-cyclus
Volgens de traditie organiseert
het Concertgebouw ook dit jaar
weer een serie concerten, waarin
de 9 symphonieën en de 5 piano-
concerten van Ludwig von Beetho
ven ten gehore worden gebracht.
Het Concertgebouworkest o. I. v.
Eduard van Beinum zal deze Beet-
hovencyclus in 7 concerten uitvoe
ren, waarbij men zich van de solis
tische medewerking van Arthur
Schnabel heeft verzekerd. De data
voor de concerten zijn als volgt
vastgesteld: Zondag 15 Juni, Don
derdag 19 Juni, Zondag 22 Juni,
Dinsdag 24 imij Donderdag 26 Juni,
Zondag 29 Juni en Donderdag 3
Juli.
Fantasie en werkelijkheid
Ontsproten aan het brein van Ju
les Barbier, die de tekst dichtte, is
deze Fantastische Opera, zoals deze
woorden met grote letters vermeld
staanop het programma, dat U bij
het binnentreden van de schouw
burgzaal voor een zinken kwartje
wordt aangeboden, de enige opera
die Offenbach geschreven heeft! De
geestige en gevierde operette-com
ponist, bekende verschijning in de
19e eeuwse Parijse theaters, de vlot
te en goede melodieënmaker, door
Wagner wel eens genoemd de Mo
zart van de kleine kunst, liep reeds
lang met het plan rond een werke
lijke grote opera te schrijven, totdat
hem eindelijk deze tekst in handen
viel en hem inspireerde. Fantastisch
is deze opera inderdaad, zowel wat
aankleding en décor aangaat als wat
de inhoud betreft, hoewel een kor
rel waarheid in deze fantastische
fantasieschepping niet ontkend kan
worden. De dichter Hoffmann ver
telt ons dan het komisch-tragische
venhaal van zijn jeugdliefde voor
Stella, een befaamde opera-diva, de
vrouw, die drie aardse vrouwen in
zich verenigt, de incarnatie van
Olympia, een automaat zonder ziel
en geest, van Antonia, een door het
noodlot getroffene, en van Guilietta,
de vrouw die voor ieder veil is. De
Muze, de getrouwe leïdsvrouwe van
de dichter, tracht hem van deze
^■fatale liefdés te weerhouden en be
reikt dit, wanneer hij volkomen ge
desillusioneerd, Stella van zich af
wijst en eenzaam, doch vervuld van
zijn boven-wereldse taak als dich
ter, achterblijft. Dit gegeven heeft
Offenbach oversproeid met de
champagne van zijn niet belang
rijke, doch zeer suggestieve en dra
matische muziek, die het toppunt
bereikt in enkele aria's van Olympia
(Louise de Vries), Antonia (Greet
Koeman) en Hoffmann (Frans
Vroons) en in de echte Offenbachse
melodiek. Het beste van deze opera
is misschien wel de meesterlijke be
werking en vertaling van de tekst
door Jan Engelman. Prachtig Ne
derlands, dikwijls op een hoger
plan staand dan de muziek. Willem
van Otterloo, die de muzikale lei
ding had, heeft zich doen kennen
als een geboren opera-dirigent, die
geen enkel onderdeel aan zijn aan
dacht liet ontsnappen en licht en
luchtig, dramatisch waar het nodig
was, deed zingen en spelen.
De "Stichting Nederlandse Opera
is weer een belangrijke schrede
vooruitgegaan met het op verant
woorde wijze doen uitvoeren van
deze lichte opera, de eerste en laat
ste van Jacques Offenbach.
S. V.
P. C. Hooft-tentoonstelling
Zaterdag 24 M»i wordt de ten
toonstelling „P. C. Hooft en zijn
tijd", die ter herdenking van de
300ste sterfdag van de grote dich
ter in het Muiderslot is bijeenge
bracht uit particuliere verzamelin
gen en voorwerpen uit het Rijks
museum en de Universiteitsbiblio
theek te Amsterdam, voor het pu
bliek opengesteld. De officiële ope
ning van deze expositie, die een
duidelijk beeld geeft van de om
standigheden, waaronder de drost
van Muiden heeft geleefd en van
de sfeer .waarin de Muiderkring
bijeenkwam, geschiedde Dinsdag jl.
door de minister van O., K. en W.,
Z. Exc. dr. J. Gielen.
Een Pieter de Hooch voor
het Mauritshuis
De heer en mevr. H. E. ten Cate-
van Wulfften Palthe te Almelo heb
ben aan de Staat der Nederlanden
ter plaatsing in bet Mauyitshuis
een schilderij van Pieter de Hooch
ten geschenke gegeven, voorstellen
de een achterplaats) j van een huis
te Delft. Hierdoor is het Maurits
huis verrijkt "met ten meesterwerk
van deze schilder uit omstreeks
1656, die tot nu toe nog niet was
vertegenwoordigd in dit museum.
IN ATTNANG-I
van de Traun
verkeer van het
Oriënt Wie na
moet hier een b
gewichtig overl
bommenwerpers
uren lang door
de totale oorlog
reld een tocht a
Dartel hobbelt
langs Gmunden m
aan de idyllische
Bad Ischl, de gedi
badplaats, waaraat
Josef, Aartshertog
en andere grote
namen verbonden,
treintje omzichtig
de Pötschenpass e
door de kloof van
bergte langs het fE
Hallstadt en Hallst
rijk geornamenteei
zen als uitgestroo
wand, om dan lari
de altijd wild opl
opwaarts te snelle
tentieuse Bad Au:
we de trein verdei
vervolgen naar het
dal, naar Steinac
volgen het hoge
een menigte van
laten ons glijden
omslotenheid van
bergreuzen onder
de 3000 meter hog
zijn eeuwige witte
dorpe Alt Aussee.
Als
de
Hier zijn we aa
rae" gekomen. De
weg slingert zich
langs de uitlopers
gepaard aan een si
loopt tenslotte doo
sieve, loodrechte
„Totes Gebirge",
dood gebergte me!
holen en spelonl
sneeuwvelden zich
lijken uit te strek
het dorpje in de
toch verheft het
boven de zeespiegi
leefde er sinds 1
meïkt door de wer
bergwerken, van s
en magere veeteel
gasten. Het telde 1
leden goed 1800 zi
nu nog. Th deze W(
levensstaat ware c
andering gekomen
alle dimensies van
lijke overtreffende
van de oorlog hier
pen. Want dit sli
dorp, waarvan zeli
kers de naam nie
promoveerde in de
van de oorlog plot
zelingwekkende ho
ste „hoofdstad van
se Rijk". Toen het
deel van het Reit
val van Berlijn, fe
bestond uit enige
vincies, trok het
heid bevindende
Duitse leidfng zich
ture bijna bomvrij
om van daaruit
stand" te leiden,
volking van Alt-A
tiid van 1800 tot r
Men hoorde er al
reld, want zelfs
diers en Jappen i
gekomen.
Excel
melk!
Ministers met c
torstitels, generaal
mitsgaders ega's,.k
kinderen, woonden
jes en in koestalh
stonden voor de e
ter plaatse urenlai
een kwart litertje
voor het raadhuis i
door J. S. F1
51.
„Misschien zou il
ning kunnen biede
zou bijvoorbeeld du
nen uitloven voor
het spoor van die r
nen zetten. Wat zou
gen?"
Daniel Pyke lach
zijwaarts zijn weg
„Ik moet lunchen,"
Blake staan waar z
ontmoet, terwijl de
vroeg, hoeveel de
wel zouden weten.
„En tenslotte," m
wijl hij naar de C;
rugkeerde, „tenslott
schien helemaal nie
ik zelf maar eens v
gaan zorgen."
Dit besluit stonc
geest, toen hij die r
toog naar Malvery
werd versterkt toer
Mal very over de jc
ling sprak. In stil!
luisterde Rachel ns
over de voortgang
twee dagen; het
cheque vervulde hai
met verbazing. Ma:
Blake's verwonderii
geen verrassing toe