WfTé
MARTELDOOD IN DE TURFSCHUUR
VAN TER RUGGE
De balans is opgemaakt
NIEUWE HEILIGEN,
schakel tussen hemel en. aarde
DE JONGENS UIT
DE PAKWAGENS
r
Joachim le Sage ten Broek
1775- 1847
Handing van
se vliegboot
DE GLORIE VAN GORCUM
Na zeven dagen van onmenselijk lijden
klonk: Aan de galg met die papisten
ONWANKELBAAR
IN HET GELOOF
Aangrijpende momenten in de Sint Pieter
De wereld van Dries
en Jan en Ares
CIRCUSNOTITIES
J
Strijder voor de katholieke idee
Pro-Franse invloeden in de Jury
FILMKEURING
7 Winston- Spionne tegen
dank, 14 jaar; Victori&ï
lf the Southseas, 14 jaar.
r. Royal: Altijd in mijn
jaar.
DER. Tivoli; Voort
volwassenen; De Witte:
tjes op stap, 14 jaar.
cam: Follow your heart,
EN. Munt: Veertigdui-
iters, ontoelaatbaar; Pech-
ille leeftijden.
DEK. City: De siag 0m
14 jaar.
EN. Cinema do Haan:
liver, 14 jaar.
R. Harmonie: De vrouw
-enster, volwass.; Alkm.
theater: De zeven zonda-
iaar; Victoria: De huwe-
18 jaar; Cinema Amcri-
ouwpartig met hindernis-
iaar.
D. Apollo: Meet the
ie leeftijden.
Rustende Jager: Ds
i 't venster, volwassenen.
r in de zaal een tentoon-
orden gehouden van de
leuters in het afgelopen
gemaakte werkstukjes en
ïgekochle leermiddelen,
n belangstellenden, houdt
middag vrij om naar de
van „Jong Burgcrbrug"
zien. U bent van harte
let bestuur zal u niet
igelden of cpjlectes lastig
i. BOUWVERENIGING
Naar wij vernemen,
orbereidende besprekin-
e om tot oprichting van
iouwvereniging te komen,
n wel, dat hiervoor iifte-
>estaan.
collecte
CUM. A.s. Zondag 5
onze gemeente een col-
ien gehouden ten bate
ed. Rode Kruis.
ÏN-SEIZOEN voorbij
GUM. Gezien 't aard-
-n ten einde loopt zul-
/eek voor het laatst c!e
rdbeienveilingen worden
Het seizoen is dit jaar
eweest.
k. sportdag
GUM. Naar wij ver-
rdt vermoedelijk 17 Aug.
!.K. Sportdag gehouden
ng van Tiet bestuur van
zullen de aangesloten
zoals voetbal, handbal,
c, athletiek en wandel-
ïdere afdelingen hieraan
>ed georganiseerd, kan
en doeltreffende propa-
de R.K. sportbeweging
im zijn.
ïpromoveerd
Onze vroegere dorps-
'ermeulen, nu te Amster-
iveerde op 2 Juli agn de
ersiteit aldaar met lof
in dc Wis- en Natuur-
De Wachtmeester
litie de heer Nannes, be-
het te Bilthoven .gehou-
npconcours een 1ste pr-
Soten n.l. 10 M. 39.
1erlijke stand
BINNEN. Geboren:
J. v. Duin en KI. Mèt-
la C. M., d. v. Th. Bel-
fC. Melker: Gerardus F.,
per en E. M. v. d. Molen;
z. v. A. Tromp en M.
eer; Geertruida C. M.
;entjes en G. de Goede;
C. b. d. v. B. a. Witte-
E. Kruier.
i: -Maartje Burger, 67 jr
Robert K. Angermann
m Maria W. Bommer;
inenberg en Catharina
ers.
ENSTAND IN ACTIE
ERHORN. Dezer da-
de middenstand van
rn zich georganiseerd
m. middenstandsveren. -
ursleden werden goko-
en J. Borsjes, P. Ple-
lotsman, S. Stokman en
dagen zal het bestuur
ter verdeling der
gmiddag omstreeks
ïeeft een Noorse Ca-
liegboot nabij het
impus op het IJssel-
n geslaagde nood-
jemaakt.
de vlucht' bemerkte
>t, de Engelsman Max-
in, een defect aan de
he piloot, zodat hij',
nalen boven Amster-
et IJsselmeer te heb-
sld, besloot te dalen.
1 was Vrijdagmorgen
■liegveld Fornebu bij
art voor een vlucht
t, en had 19 Noorse
lit het plaatsje Kirke-
de Noors-Russische
i boord. Via de ver-
op Schiphol werd de
te water gewaar,
ie de vliegboot tege-
welke echter reeds
tracht in de richting
ranjesluizen te Schei-
taxiede, ën aldaar
gveld heeft gemeerd,
ddag, als het defec)
i, gouden de onfor-
oorjnannen hun rei*
onnige Zuiden voort-
Ni I EU W NOORDHOLLANDS DAGBLAD - Zaterdag 5 juli 1947
PAG. 3
Onze katholieke vooroude
zield met een liefdevolle
vanGorcum, die reeds zeer
nauwgezette biograaf von
'lem Estius, neef van de
Nog in 1572 verscheen te
een korte beschrijving. De
zijn „Historia martyrium
te Douai verschenen. Esti
bron, niet alleen voor Ka
Protestantse schrijvers zo
In 1615 hebben enige katholieken
des nachts het gebeente der marte
laren opgegraven en naar België ge
bracht. Mathias Hovius, de Mechelse
Aartsbisschop heeft de relieken naar
de St. Gudula te, Brussel en naar de
kerk der Franciscanen doen bren
gen. De Congregatie der Riten stond
in 1621 de openbare verering toe en
onder de machtige stuwing van de
aQpstolisch-vicarius Rovenius werd
het proces tot zaligverklaring aan
hangig gemaakt. Toch duurde het
tot 1675 eer het decreet verscheen,
waarin Paus Clemens X de Martela
ren van Gorcum zalig verklaarde.
In de volgende twee eeuwen ver
minderde de verering en eerst in de
dagen van het herstel der bisschop
pelijke hiërarchie (1853) leefde de
devotie weer op.
De 29ste Juni 1867, toen Rome
het eeuwfeest vierde van de heili
ge apostelen Petrus en Paulus,
heeft Paus Pius IX de negentien
martelaren uit de lage landen bij
I de zee, plechtig heilig verklaard
en nadrukkelijk de oorzaak van
hun martelaarschap aangewezen.
Het ging om Christus' tegenwoor
digheid in het H. Sacrament en om
de Paus van Rome.
Dit was de spil waarop alles
draaide, de rede die de gebeurtenis
sen verklaart. Telkens opnieuw heb
ben zij dit geloof beleden in woord
en daad. Wat het H. Sacrament be
treft, hebben ze een woordvoerder
in de H. Nicolaas Jansen, de „alter
ego" van Leonardus van Vechel.
Vóór de Geuzen Gorcum verover
den, verborg hij iedere nacht het
Allerheiligste uit vrees voor de ket
ters, hij nam de ciborie mee naar de
citadel, hij 'is óók de eerste die mis
handeld wordt om dit geloof. En
het schijngerecht in Den Briel had
geen ander doel dan om de priesters
van Rome afvallig' te maken. Voor
Lumey zou het een feest zijn ge
weest wanneer hij inplaats van ze te
vermoorden, eens priesters tot lo-
chening van de Paus had kunnen
brengen. Bij de galg was het weer
zo: wie aan de Paus verzaakte, kon
vrij gaan. Twee zijn gezwicht.
De Martelaren
Onder de negentien martelaren
waren er zes, die sterk op.de voor
grond traden: Leonardus van Vechel
de Leuvense geleerde en pastoor der
hoofdkerk van Gorcum, was een
slagvaardig redenaar en bezat grote
persoonlijke moed zoals, bleek op
Maria Visitatie toen hij nog preekte
in de Gorcumse kerk. De 9de Juli
1572 moest Leonardus in Leuven
rs der 17e eeuw waren be-
eerbied.voor de martelaren
vroeg een toegewijde en
den in de Gorcummer Wil-
H. Nicolaas Pieck O.F.M.
Keulen van Willem Estius
rtig jaren later schreef hij
Gorfomiensium", in 1603
us' werk werd de grote
tholieke, maar ook voor
als Bor.
zijn om een academische graad te
behalen, maar op die dag verwierf
hij een veel hogere titel in de Briel-
se schuur. Nicolaas Pieck, de jonge
gardiaan der Franciscanen, was de
beminnelijkste onder de martelaren.
Na met krachtige hand zijn klooster
te Gorcum bestuurd te hebben, ging
hij nu zijn medebroeders voor in
onwankelbaar geloof op de weg der
smarten.
Naast deze twee aanvoerders kwa
men de assistenten: Hieronymus van
Weert, dat was de volkspater in
Gorcum beroemd om zijn prachtige
preken.
Als vicaris was hij de trouwe hel
per van zijn ascetische gardiaan en
in- het proces diens grote, morele
steun.
De bezadigde pater Godefridus
van Meiveren en de schrijvende pa
ter Nicasius Jansen, die in menig
devotieboekje de weg naar het pa
radijs had geleerd en nu de praktijk
gaf, steunden hun vicaris, wanneer
deze tegen de Geuzen optornde als
die hun jonge confraters tot afval
wilden brengen.
Nicolaas Jansen, de tweede pas
toor van Gorcum, kreeg een geheel
eigen glorie ais verdediger van het
H. Sacrament.
Onder de dertien anderen zijn er
twee die speciaal de aandacht trek
ken. Twee verloren zonen, die door
hun heldhaftig sterven hun verleden
goedmaakten. Andreas Wouters, de
pastoor van Heinenoord en de jonge
Norbertijn Jacobus Lacops.
Lange lijdensweg
Van de 23 gevangenen zijn er vier
ontrouw geworden. Merkwaardig is
het dat de geleerde kanunnik Pon-
tus de Heuter afvalt en de bijna
onnozele Godfried van Duinen trouw
blijft en zelfs de grote Leonardus
van Vechel ojf het beslissende mo
ment aanmoedigt. De begaafde pa
ter Willem verliet zijn medebroe
ders en werd Geus, terwijl de een
voudige broeder .Cornelis van Wijk
bij Duurstede simpelweg verklaart:
„Ik geloof wat mijn gardiaan ge
looft". De zwart aangetekende pas
toor van Heinenoord sterft als mar
telaar terwijl de als goed gekwalifi
ceerde pastoor van Maasdam de
moed en het geloof verliest.
De Martelaren gingen hun lange
lijdensweg met vele en droevige sta
ties. Drie momenten hebben sterk
tot de verbeelding van het nage
slacht gesproken.
Onvergetelijk is het moment vlak
voor de val van de Blauwe Toren.
Ze kennen hun vijanden en weten
wat hun wacht. In dit dreigend ge
vaar biechten en communiceren ze,
dat is hun bereidverklaring tot het
offer.
Na zeven dagen van onmenselijk
lijden worden ze naar Den Briel ge
sleept en daar heeft de processie
plaats die men nog op oude platen
vindt afgebeeld. Om de galg als al
taar moesten ze trekken, maar hun
houding was zo dat het bezeten volk
zelf onder de indruk kwam en
zweeg.
De Brielse rechtzitting waar Leo
nardus en Nicolaas Pieck zo mees
terlijk hun tegenstanders in de hoek
dreven tot die geleerde heren niets
meer wisten dan: „aan de galg met
die papisten!" vormde de inleiding
tot het meest suprème moment: de
marteldood in de turfschuur van
Ter Rugge.
SllllÊÊS)
De laatste ogenblikken van de Martelaren van Gorcum.
Malaria-bestrijding
in Noord-Holland
Met nog groter intensiteit dan
vorig jaar zal de gemeente Amster
dam die daartoe f 65.000 beschik
baar heeft gesteld in samenwer
king met 'de commissie voor Noord-
Holland, de malaria-bestrijding in
Amsterdam-Noord en de provincie
ter hand nemen.
Zestig man zullen met spuiten in
alle woningen van het malaria-
gebied, op plafonds, wanden etc. een
dun laagje van een mengsel DDT-
vloeistof in petroleum aanbrengen.
Deze volkomen ongevaarlijke en
geen enkel ongerief veroorzakende
bewerking maakt de bespoten ruim
ten dodelijk voor elk insect.
Van half Juli tot half Augustus
zal de oorlog tegen de malariamug
verwoed worden gevoerd en gelet
op de gunstige resultaten van vorig
jaar verwacht de Amsterdamse Ge
zondheidsdienst, dat dit jaar het
aantal gevallen van malaria niet
meer dan een kwart van dat van
vorig jaar zal blijken.
Koning Foroek bezoekt1
het Ned. Lunapark
Zaterdag 21 Juni kregen de ge
zamenlijke Nederlandse exploitan
ten van het Lunapark te Alexandria
bericht, dat na het sluitingsuur be
zoek kon worden verwacht van ko
ning Faroek en gevolg. Nadat het
Lunapark des avonds voor het pu
bliek gesloten was, werden de lich
ten weer ontstoken en wachtte men
op het hoge bezoek. Des nachts om
2 uur arriveerden enkele auto's,
waaruit de koning, zijn zuster, de
keizerin van Irak en nog enkele
hoge autoriteiten stapten. Het ko
ninklijk gezelschap bezocht hierop
diverse inrichtingen, zoals de dwaal
tuin, de zweefmolen, de stijlwand,
enz! De koning liet de motor-artis-
ten aan zich voorstellen en reikte
hun een medaille uit. Het gezelschap
vermaakte zich zeer en was heel
sportief. Om 4 uur des .nachts ver
trok de koning, onder luide toejui
chingen van. de exploitanten en hij
reikte aan het personeel een fooi
uit van 100 Egyptische ponden. Het
Lunapark, dat 5 Juni j.l. goepend
is, mag zich in een grote belang-
De „Moto-cross des
Nations"
In opdracht van de Federation In
ternational des Clubs Motocyclistes
organiseert de K.N.M.V. Zaterdag 26
Juli a.s. een grote Internationale
terreinrit, de „Moto-cross des Na
tions" op het landgoed „Duinrell" te
Wassenaar.
De bij de F.I.C.M. aangesloten lan
den kunnen voor deze wedstrijd in
schrijven met twee teams van 5
man elk en zowel de Federation
Motocyclistes Belgique (België) als
de Auto Cycle Union (Eng.) zegde
reeds toe met tenminste 10 rijders
aan de start te zullen verschijnen.
Het spreekt natuurlijk vanzelf, dat
Nederland hier 10 van de allerbeste
teweinrijders tegenover zal stellen,
zodat om de fraaie zilveren landen-
bokaal, die de K.N.M.V. ter beschik
king stelde een heftige, doch spor
tieve strijd te wachten staat.
Buiten deze landenwedstrijd, wel
ke over 2 manches van 20 K.M. gaat,
zal het programma worden aange
vuld met Senior en Junior-wedstrij
den, terwijl eveneens een zijspan-
race voor Internationalen en Senio
res wordt ingelast.
Franse bankbedienden
werken weer
De staking van Franse bankbe
dienden is geëindigd. De stakings
commissie heeft met dertig tegen
zeven stemmen besloten de nieuwe
voorstellen, die door de regering
werden aangeboden, te aanvaarden.
Het werk is Dinsdagmiddag in de
meeste banken hervat.
Volgens de nieuwe voorstellen
krijgen de employe's een maande
lijkse toelage van 1100 francs en een
betere pensioenregeling.
LAURENS jz. KOSTER
WERD ERE DOCTOR
Leerlingen van de Utrechtse
school voor grafische vakken, die
40 jaar bestaat, zijn naar Haarlem
gekomen om hulde te brengen aan
de uitvinder van de boekdrukkunst.
Aan de plechtigheid werd luister
bijgezet door spelers van het her-
denkingsspel in vol ornaat die aan
de voet van het standbeeld een
krans met oorkonde neerlegden.
Deze oorkonde bevatte de posthu-
me benoeming van Koster tot ere-«
doctor van de grafische schooi.
Oud-gevangenen uitten
hun dankbaarheid
In een te Utrecht gehouden ver
gadering van oud-gevangenen van
het concentratiekamp Vught, waar
bij uitgenodigd waren directie en
personeelsleden van Philips en ver
tegenwoordigers van de -Vughi.se
hulpcomité's hebben de ex-politieke
gevangenen aan Philips een glas in
loodraam aangeboden. Philips heeft
gedurende de tijd dat er werkplaat
sen van haar bedrijf in hef kanip
waren gevestigd veel voor de ge
vangenen gedaan. Grote erkenning
was er voor het werk der dames-
qpmité's waarvan de leden allen een
herinneringsoorkonde ontvingen.
Afschaffing der Belgische
regeringssubsidies
Volgens het socialistische blad „Le
Peuple" heeft de commissie voor de
economische coördinatie besloten
alle regeringssubsidies voor de le
vensmiddelen, die op de rantsoene
ringstabel voorkomen af te schaf
fen. De nieuwe prijzen zullen met
ingang van 1 Augustus worden toe
gepast. Personen, wier jaarlijks in
komen minder dan fr. 72.000 be
draagt, zullen speciale huishoudbons
ontvangen, waarmede zij de prijs
verhoging zullen kunnen opvangen.
Door het 'schrappen der subsidies
zal eert jaarlijkse bezuiniging op de
begroting worden verkregen van
ongeveer vier milliard, vijf honderd
millioen francs.
(Van een bijzondere correspondent)
Rome, 28 Juni 1947.
ROME staat dit jaar gedurende de warme zomermaanden in
het teken der heiligenverklaringen. Op Hemelvaartsdag zag
Zwitserland de naam van een zijner grootste staatsmannen en
grondlegger van de Zwitserse Confederatie, Nicolaas von Flue,
aan de lij§) der heiligen van de Rooms-Katholieke Kerk toege
voegd; j.l. Zondag waren het drie priesters, twee Italiaanse en
een Portugese, op wier hoofd Pius XII de nimbus der heiligheid
plaatste; op 6 Juli a.s. is het de beurt aan de Gelukzalige Michael
Garicoits, stichter van de priesters van Betharam in Frankrijk,
op 20 Juli die van de Gelukzalige Grignion de Montfort, bij welke
plechtigheid ook een talrijke Nederlandse bedevaart aanwezig
zal zijn en op 27 Juli zal dg heiligverklaring van Catherina La
boure van de Dochters van Liefde deze serie van eminente ^plech-
tigheden voor dit jaar besluiten.
In de Basiliek van St. Pieter,
welke zich bij elk dezer plech
tigheden vanaf 6 uur in de
morgen, steeds in versneld
tempo, van adagio tot accele
rate, met gelovigen vult, wordt
de Paus bij Diens intrede in
de kerk om half negen onge
veer, door een 40,000 koppige
menigte met het traditionele
zakdoekengewuif en onder
enthousiaste uitroepingen be
groet. De H. Vader, die, of
schoon in jaren voortschrijdend
door een hoge helderheid van
stem en door het veerkrachtig
op- en neergaan van altaar
naar troon en van troon naar
altaar, het beeld weergeeft van
de zich in haar nieuwe heiligen
steeds verheugende -Kerk,
neemt deze ovatie, zowel bij
het binnenkomen van de basi
liek als bij hiet verlaten van
deze, met zichtbare voldoening
aan
Op het gelaat van Pius XII, de
Paus van het optimisjne, die zel
den de gevoelens van bange voor
zorgen of angstige bezorgdheid,
welke zonder twijfel dikwijls zijn
vaderhart vervullen, vertolkt,
weerspiegelden 'zich ook j.l. (Zon-
dag zowel de kracht van geest af
als de zachte innemendheid van
liefde tot God en dë mensen, twee
karaktertrekken, die het leven van
de drie priesters, door Hem dien
Zondag aan de lijst der heiligen
toegevoegd', bijzonder kenmerken.
En op het ogenblik, waarop Pius
XII, met het gezag van de Prins
der Apostelen, wiens opvolger Hij
is, plechtig verklaarde, dat deze
drie priesters tot het getal der hei
ligen behoren, voelde men in die
ontzaglijke ruimte, begrensd door
gouden lijnen van bogen en kolom
men, badend in een zee van licht
en weergalmend van bazuingeschal
orgel en gebed, dat Pius, de nieu
we heiligen en de biddende gelo
vigen niet los van elkander staan,
maar dat de eerste juist de scha
kel vormt tussen hemel en aarde,
tussen het tijdelijke en 't eeuwige.
Nauwelijks heeft de Paus deze
uitspraak als Opperhoofd der Kerk
gedaan, of de blijde klanken van
het „Te Deum", gezongen^ door het
koor van de Sixtijnse Kapel onder
dë meesterlijke regie van zijn diri
gent Mgr. Lorenzo Perosi, weer
klinken door het kerkgebouw. En
op ditzelfde ogenblik verkondigen
de klokken van de 386 kerken van
Rcme in een samenspel van klan
ken met die van de omliggende vijf
suburbicaire diocesen van 's Pau
sen stad, over vlakten en bergen
de luister en de triomf van drie
Nederlandse priesters, van de gelo
vigen in en buiten Rojrig, van de
strijdende, lijdende en zegevieren
de Kerk.
Twee momenten van de Pontifi
cale Mis, die op deze heiligverkla
ring volgt, grepen ons aan: het
eerst, wanneer de Paus als Opper-
I hoofd, als eerste van alle pries-
ters, in de Oratie, genaden van d„e
I hemel afsmeekt door tussenkomst
i van de nieuwe heiligen; het an-
i dere, wanneer Hij als Vader der
christelijke mensheid zo smekend,
zo kommervol, in het „Onze Va
der" na de Consecratie ons dage
lijks brood vraagt Ook wij hebben
met deze smeekbede van de Paus
om brood ingestemd en staande
naast Pius en Petrus, voelden we
geloof en hoop vermeerderen in de
Voorzienigheid, die onze zorgen en
kemmernissen kent.
Na het beëindigen van de Pon
tificale Mis, wanneer vóór het ver
laten van de basiliek de draagstoel
wordt omgedraaid en de Paus, ge
tooid met de tiaar, zich in zijn
volle lichaamslengte verheft om
met een alles-omvattend geba^ft
der lange armen en handen een
laatste zegen te geven, hoog-boven
de golvende mensenmassa uit,
veelt1 men niet all^fn, maar ziet en
hoort men dat Pius als Plaatsbe
kleder van Christus de brug is tus
sen hemel en aarde.
Na het bijwonen van een dusda
nige plechtigheid voelt men steeds
weer opnieuw de verhevenheid van
de geestelijke plaats, bekleed door
ie Paus, die de lichtbaken blijft
)oven rassen, volkeren en partijen
uit, zoals in de avond van de dagen
der heiligverklaringen, hoog ver
heven in' de lucht van Rome het
hel verlichte kruis op de top van
St Pieter's koepel als lichtbaken
sch,tiert.
TUSSEN CHAPITEAU EN PISTE (II)
Levensgroot wandel
den ze iedere dag langs
me heen: Dries uit wagen
35 en Tom, Jan, Wim; Ares
de Wit en Bob Schelfhout
uit wagen 23; Jan uit Gro
ningen en Bertus de por
tier. Jongens uit de pak-
wagens, in hun grauwe
werkkleding of enkel in
een korte broek, jongens
uit alle delen van Neder
land, met wie ik een paar
dagen lief en leed deelde,
jongens, die driekwart van
de wereld zagen, jongens
van de vlakte, die pracht-
kameraden waren.
„Hé, ouwe reus!"
Ik keek op, juist op tijd
om een zandbal te ontwij
ken.
„Haybaberiba!"
Het was Dries. Laconiek
stond hij me aan te kijken,
z'n mondhoeken even op
getrokken. Toen ik hem
een sigaret toemikte kwam
hij naast me liggen.
We waren aan het strand
van Wijk aan Zee, Donder
dagmiddag voor, de ope
ningsvoorstelling. Het was
niet erg druk. Op de zee
gingen runderachtig-lang-
zaam wat schepen voorbij.
bij
bij
Dries z'n stem paste
deze' rust.
„Ja, al heel lang
het circus".
En het verhaal kwam.
Circussen in Nederland,
Frankrijk, Duitsland, een
verloofde in Berlijn („Bri
gitte", stond achter op de
foto, die hij me liet zien),
waarmee hij niet trouwen
mocht vanwege de Gesta-
anders wil ik niet".
Zo is het met allemaal.
Ares de Wit bijvoorbeeld.
„Ja, zo heet ik", licht
te hij de eerste avond bij
de afbouw in Alkmaar toe.
„Denk maar aan de Griek
se god van de oorlog".
Hij had Mulo gehad in
Hilversum, kwam als on
derduiker in het circus en
wil niet meer weg. Tweede
berijder is hij nu. Zijn col
lega Bob Schelfhout net zo.
En allemaal.
Hun werald? Die is het
circus, het goud betreste
uniform, de stallen, de die
ren en 's avonds een in
een woonruimte omge
bouwde pakwagen. Aan het
hek een meisje, dat lacht.
Een rijke werel.d, bezien
in de gouden rand van de
circusromantiek. Een hard
leven zonder dat. Opbouw,
afbouw, 's morgens probe-
-\
van onze speciale verslaggever
po, die beweerde, dat hij
communist was.
„En wat weet ik nou
van politiek?", vroeg hij,
zelf verbaasd over zoveel
Duitse onwetendheid.
In de oorlog, die toen
kwam, had hij nog in een
fabriek gestaan, „maar
neem dat van me aan, we
schelden allemaal op het
circus, maar als we eruit
zijn, gaan we kikdood".
Reizen over Europa, ar-
tisten, dieren, werk.
„Een prachtleven. Iets
werk, dienst aan de Einlass
voor de bezoekers van de
menagerie, voorstellingen.
„En nog niet eens toe-
slagkaarten voor zware ar
beid".
Toch werken ze, met
plezier. Bertus en Jan aan
de Einlass.
„Kaarten gereed hou
den met de blauwe stempel
naar voor!"
De mensen dringen en
de portiers scheuren.
„Juffrouw, hoe oud is
U?", vroeg Jan.
Verbouwereerd keek het
meisje op. Ze was achttien.
„Dan mag U door", gaf
Jan aanminnig lachend
toestemming.
Aan de tentingang weer
Dries, bijna in een adem
brullend: „Eerste rang,
parket en loges recht door,
tweede, derde rang en ga
lerij buiten om naar links!
Nee dame, buiten is buiten
en links is aan de andere
kant van Uw rechterarm.
Ja mijnheer, buiten de trap
op en straks weer die trap
af. Hé. waar naartoe jonge
dame? Tweede rang buiten
om naar links, anders loopt
U verkeerd. Zo loopt U
naar onze bioscoop". Dan
met z'n laatste beetje adem
en een knipoog naar de
programmamensen: „Hay
baberiba".
De anderen verkopen
programma's en wijzen
plaatsen aan.
„Programma.
Acht uur. Werk in de
piste, Teppich uitrollen of
de schotten voor het toneel
aandragen, de tijgerkooi
afbreken en sjouwen met
postamenten.
Dat is hun leven. Hard,
maar houdbaar in hun ka
meraadschap. 's Avonds
leveren ze bij Willy in wa
gen 23 bun uniform weer
in. Ze gaan de stad in of
praten ergens1 in een wa
gen. Ze eten nog wat en
gaan pitten.
Toen de lamp uit was en
de strijd tegen de muggen
bijna gestreden was, mom
pelde Dries nog in het bed
onder me:
„Zie je Joop, net een
circus hier!"
Joop van den Broek
Op 11 Juli valt de 100ste ge
denkdag van de dood van een
man, aan wie Katholiek Neder
land diepgevoelde dank verschul
digd is. Met grote opoffering en
onverwoestbare volharding heeft
hij, de bekeerling, allerbelang
rijkst werk voor zijn geloofsgeno
ten verricht.
Wie was George lfe Sage? Hij was
de zoon van de dominee-professor
Jan Jacob le Sage en had na een
zware inwendige strijd op 31-jarige
leeftijd het katholieke 'geloof om
helsd. Aanvankelijk leefde hij een
tamelijk lauw bestaan als notaris,
tot hij, wij weten niet door welke
schök bewogen, plotseling in 1816
vol vuur en kracht met een eenvou
dige brochure: „De Voortreffelijk
heid van de leer der R.C. Kerk" in
het openbaar optrad. Het boekje
was hem ingegeven door zijn apos
tolisch verlangen zijn protestantse
landgenoten beter in te lichten om
trent de waarheid en redelijkheid
van het Katholicisme. Hoe vreed
zaam ook geschreven, het verwekte
een storm van opwinding. Er kwam
een ware broehuren-oorlog uit
voort. In een j,aar tijds werd het vijf
maal herdrukt en verschenen er 80
a 100 geschriften tegen, over en
vóór Le Sage.
Van teen af trad, na enige aarze
ling, de schrijver op, als wat wij
nu noemen „emancipator" der Ka
tholieken. Ofschoon namelijk door
de grondwet van het nieuwe Ko
ninkrijk der Verenigde Nederlanden
alle burgers gelijkberechtigd wer
den verklaard, kwam daar in de
praktijk weinig van terecht. Le Sa
ge nu nam van 1815 af-tot zijn dood
in 1847, dus gedurende 32 jaar, de
taak op zich de beloofde gelijkstel
ling te verwezenlijken en wij kun
nen zeggen: zonder een dag of uur
aan iets anders te wijden werd dit
de enige bezigheid van zijn leven,
hoewel hij sinds ongëveer 1830 met
volkomen blindheid geslagen werd.
Zeker waren er in zijn tijd ook an
deren, die met hetzelfde doel optra
den. Le Sage had er als het ware
een beroep van gemaakt, waar hij
zich met hart en ziel, onafgebroken,
ondanks herhaalde tegenstand en
mislukking, uitsluitend aan wijdde.
Als „emancipator van beroep" was
hij de eerste en in zijn tijd de enigs
en bereidde hij de opzet, die lateren
afbouwden.
Waarvan moesten de Katholieken
geëmancipeerd worden?
Vooreerst van de minachting, die
zij om hun, voor dom bijgeloof ge
houden Katholicisme, van hun pro
testantse landgenoten ondervonden.
Dit is te verklaren en gedeeltelijk
te verontschuldigen uit hun sinds
eeuwen opgedane vooroordelen in
de meerderheidspositie, die deze in
het maatschappelijk en het gods
dienstig leven innamen; maar ver
nederend voor ons was het en het is
geen wonder, dat er van beide zij
den soms harde woorden vielen.
Op de tweede plaats had hij te
kampen tegen het onduldbare in
grijpen der regering in geestelijke
zaken, zoals de priesteropleiding,
die men in gouvernementele zin
trachtte te leiden; tegen het onder-
wijsmonopolie, waardoor katholieke
scholen voor het katholieke kind
zo goed als onmogelijk waren; te
gen de aanmatiging van het lands
bestuur om zelfs het afkondigen
van aflaten, zonder Koninklijk Pla
cet, te verbieden en nog veel meer.
In zover hij zich met politiek be
moeide heeft hij met taaie hardnek
kigheid tegen dit alles gepro
testeerd. Hij was, met Jhr. Leopold
van Sasse van Ysselt in de Tweede
Kamer, de eerste kampioen voor de
eigen, vrije, confessionele school en
voor de vrijheid van godsdienst.
Maar niet minder verdienste heeft
hij op de derde plaats door hét op
wekken der Katholieken tot durf en
tot het in bezit nemen van hun
rechten. Door een eeuwenlange ach
teruitzetting lagen de meesten hun
ner in berustende loomheid gedom
peld, zij vreesden de gevoelens hun
ner medeburgers zoals vroeger door
„paepse stouticheden" te prikkelen
en waren er slechts langzamerhand
toe te bewegen uit hun schulp te
kruipen. Bij heel deze drievoudige
strijd stond bij Le Sage één ding
onverbiddelijk voor.op: nooit op
stand; slechts wettelijke middelen,
verschaft door de grondwet. Toch
heeft hij wegens zogenaamd pers-
delikt drie maanden in de gevange
nis moeten doorbrengen. Hij was
een man van de pen; minstens 6
pittige tijdschriften heeft hij opge
richt, geredigeerd en voor een, zeer
aanzienlijk deel zelf vol geschre
ven. Bovendien gaf hij nog vele
werken en werkjes uit. Maar hij
was ook een man van de daad en
bleef dit ondanks alle teleurstellin
gen en mislukking; zijn R.K. Cou
rant mislukte. Zijn kind^rgesticht
ter opvoeding van verwaarloosde
kinderen, mislukte. De onderwijs
congregatie, die hij daarvoor wilde
oprichten, mislukte. Zijn vereni
ging der Catholijke Maatschappij,
tot samenbundeling der katholieke
krachten, mislukte. En nog veel an
dere initiatieven. Maar hij heeft
Joachim George Le Sage ter
Broek.
met helder vooruitziende blik od
dit alles gewezen als noodzakelijk
na te streven doel; lateren hebber!
geoogst wat hij gezaaid heeft. Juis
een jaar na zijn dood verdwener
onder wijsmonopolies en placet ui
de grondwet. Andere van zijn plan
nen en wensen zijn nog veel late:|.j|
verwezenlijkt. Hulde zij van ganse:
harte gebracht aan deze edelmoedi
ge, belangloze zwoeger.
G. GORRIS S.J
VAN HET WERELD-FILMFESTIVA!
TIJDENS DE LAATSTE DAGEN van het Wereldfilmfestival t
Brussel, dat Maandag in de bekende galasfeer werd geslotei
groeide de belangstelling voor de uitslag. Er werden verschiller1
de titels gefluisterd, en deskundigen meenden, dat de Italiane
o.a. met de verrassende schepping van Roberto Rossellini „Paisa
de beste kans maakten. Het resultaat is geweest, dat de grot
prijs is toegekend aan de René Clair-film „Le Silence est d'or
met Maurice Chevalier in de hoofdrol.
René Clair heeft in zijn film in
geen enkel opzicht nieuwe perspec
tieven geopend. Natuurlijk toont hij
zich een uitstekend filmer en wor
den we getroffen door de charman
te geest. We hebben ons afgevraagd
of Clair. onbewust bij „Le Silence
est d'Or" in de voetstappen is ge
treden van Marcel Carné's „Le3
Enfants du Paradis", door het op
roepen van een filmieke toneelsfeer.
En dit betekent een gevaar voor de
wezenlijke film.
De gedramatiseerde documentaire
„Paisa", de openbaring van de Ita
lianen, had op dit festival ongetwij
feld de eerste prijs moeten behalen
en het moge pleiten voor het in
zicht van de jury der internationale
filmpers, die zich tot taak stelde
een symbolische niet officiële
prijs toe te kennen, dat zij aanvan
kelijk „Paisa" deze eer waardig
keurde. Aangezien de Belgische re
gering haar reeds de grote prijs
voor buitengewone kwaliteiten ver
leende, meende deze on-officiële ju
ry haar symbolische hulde te moe
ten betuigen aan het Franse werk
„Le Diabie au corps". Onzerzijds
wordt deze beslissing op morele
gronden betreurd en het verwor
dert ops, dat de internationale filrr
critiek niet heeft willen overgaa
tot een bekroning van de ook i
ons land bekende Engelse film „Ee
zaak van leven en dood" (A Ma
ter of life and death). De Kathi
lieke Filmactie stelde een daad va
juist inzicht door de geestige, til
ven" dramatische, doch zuiver gi
componeerde Italiaanse rolprei,
„Vivere in Pace" de eer van ee
prijs te schenken.
Nederland verwierf zowaar nc
'n prijs in de afdeling reclamefil:
met „Ze zijn het eens", het voo
treffelijke filmpje, dat enige ti;
geleden in onze bioscopen is ve
toond en een reclame betekent vot
een bekend koffiemerk.
Wij komen tot de slotsom, dat
organisatie in Brussel uitstekend
geweest, dat de prestaties vooral
nog geen aanleiding behoeven te g
ven tot mismoedigheid ten aanziq
van de Europese filmprochjcti
doch dat over het algemeen
toekenning der belangrijkste pr;
zen niet overeenstemt met erf
zuivere maatstaf van waardering.;
Pieter van der Va
Scène uit de Italiaanse fijm „Vivere in Pace". De ondergedok
geallieerde neger-vlieger verstoort de serene sfeer in het hi
van een boer met helklinkende jazz-muziek.
