Industrie wil minder ambtenaren
Ierse kwestie blijft nog steeds onopgelost
door reorganisatie van Overheids-apparaat
ilmkeuring
HUHHabw
EEN WATERBALLET
ROND MIDDERNACHT
VLAAMSE KUNST IN UTRECHT
ktberichten
Een katholieke stem uit Engeland
Katholieken in Engeland moeten zich
meer bewust worden van het verleden
Stille Omgang
bij pijnen
DE STRIJD OM DEVIEZEN
Fiscale politiek belemmere niet
onze credietwaardigheid
Katholieke actualia
Zeldzaamsprookjesachtig en dromerig
De schilders van de wandelende Leie
NIEUW NOORDHOLLANDS DAGBLAD - Zaterdag 12 juli 1947
PAG. 3
Tivoli: London Town,
ird. Witte: Spionne
lank, 14 jaar.
polio: De Millioenen»
ïftljden. Er komt een
nd, 18 jaar.
Cinema de Haan: Cin»
It. .Studentenfilm zes
ftijden.
iston: Elephant boy,
Victoria: Lente,
eftijden.
Munt; Mrs. Miniver,
of Russia,
Alm. Bigsc,: George
fronten, Victoria;
keurd. Americain:
n en dood, 14 jaar.
j.cibaar goud, volw.
:yal: Mrs. Miniver, 14
tende Jager: De t>it-
14 jaar.
dienst Noord-
lollands
derkwartier
ag J2 Juli te 16 uur
14 Juli te 8 uur gijn
3qr bij de eigen arts,
ringende gevallen, be-
rtsen: Olree, de Groot,
rner, van der Sluijs,
nhart, van Slooten en
sendienst in het
derkwartier
Juli hebben dienst do
D. M. Dekker te 't
en G. van der Kolk
iedorp, tel. 232,
IDER KNOEIDE
4ELKUJSTEN
undveestamboek
nmiddellijk in
jrnemen is by egn fok-
mgesloten bij het Ned.
boek, een ernstig ge.
de 'ontdekt. De betrek'
r, wonende te Barsin«
eide met zijn melklÜS'
/ermoeden bestaat, dat
leze manier een plaats
veestamboek heeft we-
keren, waar hij geen
van het Ned. Rundvee-
ift onmiddellijk in ge
it een diepgaand on-
3e veehouder is als lid
nboek geroyeerd.
JK, 11 Juli. 44000 kg.
■grove 12.5013.20, grof
drielingen 9.10—10.10;
60; eigenheimers 15—
14,50: ropde kool 20 00,
uli. Vroege aardappelen
grove 9.10—9,60; drie.
9; kriel 4.30—4.90; rode
0; blauwe Eigenheimers
tkpol 1584; begpeen
labonen z. draad 1,13—
ïen 55—78; rodiLool 10
vie 15; bosuien 10=-20;
9.30; frambozen 6.70—
essen 0.450.60; gwartd
kruisbessen 0.25—57,
RSPEL, 11 Juli. 805 bos-
60; 14 kg slabonen 96;
iel 21,80—23.90; 76925 kg
eigenh, 17.80; grof 9.50
delb. 11,60—12,90; drie!,
el 5—5.70.
N. 11 Juli, Vroege
10475 kg grove Sehotse
grote Sehotse 11.50
kg driel. Sehotse 9.30—
kriel 4.906.10; 2450 kg
:ool 18.90—20.10; 250 kg
16,10—18; 75 kg driel,
kg. grote afw, 11.10; 650
10 per 100 kg.; 20 kg.
ionen z. dr. f116 per 100
11 Juli. Grpve aard-
10.90; n*idelb. 11.70-
7.50—9.40; kriel 5,80;
ngen 15.80—18.50; zwar-
rode 'bessen 60; voor de
ruisbessen 40—50; fram-
126; snijbieten 7; bos
komkommers 7—15;
—54; tomaten 70; perzi-
per kg. 80; péulen 18
21; .tuinbonen 9—80;
12.90; slabonen 11913,0;
160-290; kroten 12,10
ionen 62.
R, 11 Juli. Alkmaar-
rtvfeiling, Andijvie
nazie 13—39; postelein 5
;jes 15—19; tomaten 72—
13; rabarber 27; rode
uien 6—38; bieten 12
«2—1.34; doppers 26—
ionen 52—1,14; spereig'
54; bloemkool IA 60
55; idem II 2035;
28; worteltjes 5—19;
selie 10—15.50; sla 2—
aardapp, 918; kleine
Juli. Aardapp. 4.40
aardapp. 9—16.90; spi-
posteleip 410; rode
slabonen 95—1.37; snij-
25; tuinbonen 79; dop-
peuien 49—70, tomaten
peen 4—7; bospeen 410
519; andijvie 14; sla
jloemkool 7—59; kpm-
10; perzik 5—58; aard-
frambozen 841.38;
rode bos 45; prolefiq 60;
-80; kersen 53—60.
ARSPEL, 11 Juli, Aard'
Schotse gr. 12.7014.20;
.30—11.20; Sehotse kr.
ode gr. 19,30-20,60;
ih. gr. 18.80—19.80; kl.
Totaal 4200 baal. Ver-
»ons bonken (boven 50
.60; le bloemkool 47—
afw. 2427, 450 st.; stek
wortelen 8—14, 760 bos;
0—22.50, 1500 kg.
4HUIZEN, 11 Juli.
irdappelen: Sehotse mul-
10 drielingen 8.80—10.10
.30; kleine 5.50—6,50;
18,10—18,80; grove 13—
.40.
OP LANGENDIJK.
aardappelen: Eerstel. 12—
Eigenh. 18.70; Driejln-
0; kriel 5-406.70; grof
28.000 kg rode kool
50 kg tomaten A 75,—;
SCHARWOUDE. 98.000
elen: Eerstel. 10.70—13,50;
18.10—19; Blauwe Eig.
bonken 9,80—U.10;
,10; kleine 4—4,90; 300
40; 120 st. komkommers
12 Juli Aangevoerd:
rote aardapp, 10.70—11,60
nfcen 9.60—10 fiO; 2000 kg
•2010.40; 3000 kg rode
60—1930.
PARLEMENT MET KWAAD
GEWETEN
Slechts zelden kqmt tegenwoordig
de Ierse kwestie ter sprake in een
parlement, dat een halve eeuw gele
den voortdurend bitter twistte over
het goede en kwade van dat katho
lieke volk. Maar het Ierse probleem
is niet geheel en al opgelost door de
regeling, die na de eerste wereld
oorlog werd getroffen. Volgens die
regeling werd Ierland gesplitst in
twee delen: de 26 katholieke graaf
schappen met Dublin als hoofdstad,
welk deel feitelijk onafhankelijk
heid heeft verworven en die onaf
hankelijkheid heeft getoetst door
gedurende de tweede wereldoorlog
neutraal te blijven, en de zes noor
delijke graafschappen, die overwe
gend protestants waren en hun
trouw aan Brittannië bewaarden,
maar met een eigen parlement in
Belfast, dat ondergeschikt is aan het
parlement van Westminster.
De Valera's onafhankelijke katho
lieke Ierland heeft deze splitsing
nooit aanvaard, maar het heeft ze
nooit effectief kunnen betwisten.
Door de ervaring met de Ierse neu
traliteit in de oorlog en de levens
noodzaak om de engte tussen Nnord-
Ierland en Schotland verdedigd te
houden, is thans het einde van de
splitsing onwaarschijnlijker dan ooit.
Niettemin gaat de campagne tegen
de splitsing voort en ze steunt gro
tendeels op het naar voren brengen
van onbillijkheden in het regiem,
dat Noord-Ierland'regeert. Men be
weert,- dat de protestantse regering
in Belfast de katholieke minderheid
vervolgt door ze van haar volledige
kiesrechten te beroven, door katho
lieken ambten te onthouden en door
hen met gevangenisstraf te bedrei
gen, krachtens bijzondere bevoegd
heden, zogenaamd tot handhaving
van openbare orde en veiligheid.
Ongetwijfeld behandelt de pro
testantse regering van Noord-Ier
land de katholieke minderheid in
derdaad zeer unfair, en velen in En
geland hebben daar een kwaad ge
weten van. Zij beseffen dat het
Britse parlement, waaraan het par
lement van Noord-Ierland zijn
macht ontleent, uiteindelijk verant
woordelijk is voor een regiem, dat
moeilijk te rijmen valt met Britse
opvattingen van democratie en vrij
heid.
Wegens dit kwade geweten pro
testeerden half Juni 200 parlements
leden tegen een wetsontwerp, dat
aan de regering van Noord-Ierland
bepaalde bevoegdheden aanbood,
welke zij nodig had voor sociale en
economische doeleinden. Deze par
lementsleden, die allen ofwel tot
Labour of de Liberalen behoorden,
gaven toe dat het ontwerp op zich
zélf onschadelijk was, maar zij wen
sen de gelegenheid aan te grijpen
om nog eens te protesteren tegen de
vervolging van de minderheid in
Noord-Ierland. Harde woorden wer
den gesproken, met name door de
katholiek Delargy, "zelf van Ierse af-
komst, tegen wat ze noemden de
„blinde sektegeest" van het pro
testantse regiem.
De mislukking echter, zowel van
de Britse regering als van het par
lement, om meer te doen dan pro
testeren heeft katholiek Ierland
weer eens te meer teleurgesteld,
terwijl sommigen hadden gehoopt,
dat een Britse Labourregering ein
delijk de Ierse kwestie tot oplossing
zou brengen. Dit js echter, om de
boven aangegeven redenen, alleron
waarschijnlijkst.
ENGELAND'S KATHOLIEKE
ERFENIS
De opmerkzame katholiek, die dit
land bezoekt, moet wel de veelvul
dige blijvende sporen opmerken van
de tijd, dat Engeland een katholiek
land was en er trots op ging de titels
te dragen van „Bruidschat van O. L.
Vrouw" en „Eiland der Heiligen".
Dit komt, omdat de Engelsen be-
houdensgezind zijn en zo weinig
mogelijk verandenen. Er is b.v. nog
een „Corpus Chrjsti" (H. Sacra
ment)-college zowel in Oxford als
QAT IS HET MORGEN in Alk-
maar. Heel Noord-Holland
weet het. nu ons blad er dezer
daqen qereqeld bekendheid aan
heeft qeqeven. Eerst, vóór vier
honderd iaar. trok de plechtiqe
stoet feestelijk door de straten
der stad. Nu is het een „stille
Omqanq", maar onze geloofsbe
lijdenis is er niet minder massaal
en indrukwekkend om. Wij ver
wachten moraen van alle kanten
bedevaartqanqers naar Alkmaar.
Het moet een samenstromen
worden hierheen uit alle dorpen
en plaatsen van ons aewest. Ook
op u rekenen 'wij! Komt! Komt
meeqëtuiqen van uw katholiek
geloof.' Dit moet een machtiqe
katholiekemanifestatie wórden-
Trekt op ter Stille Omqanq!
MARCUS
Cambridge, en ik schrijf deze regels
in de „Whitepriars" (letterlijk:
Witte Monniken)-straat, waar eens
een Karmelietenklooster stond.
Bovendien is het land bedekt met
kathedralen, kerken en kerkelijke
monumenten, die nog steeds getui
gen van hun oorspronkelijke katho
lieke bestemming. Jammer genoeg
hebben de katholieken zelf vele ja
ren niet' weten te profiteren van
deze blijvende getuigen van het
ware geloof, waarmee zij omringd
zijn, maar dit neemt geleidelijk een
keer. Enige maanden geleden koch
ten de katholieken de prachtige
ruïne van het beroemde Cisterciën-
serklooster. Fountains Abbey, met
de bedoeling het te restaureren en
als oorlogsmonument toe te wijden
aan de gevallenen in de oorlog.
Twee weken geleden werd een
andere belangwekkende gelegenheid
aangegrepen. Jaarlijks organiseren
de bewoners van Wales een groot
muziekfestival, Eisteddfod genaamd.
Bij Llangollen, waar het festival
werd gehouden, bevindt zich de
ruïne van een ander Cisterciënser-
klooster, Valle Crucis. De katholie
ken van Wales, onder leiding van
hun bisschoppen, droegen tot dit
festival bij door voor één dag weer
„bezit te nemen" van de oude abdij.
Tezamen met katholieken uit Enge
land en Schotland, woonden zij in de
ruïne de pontificale Hoogmis bij op
lmt H. Hartfeest, en de aartsbisschop
\"n Cardiff preekte in zijn eigen
taal en de Engelse. „Het is werke
lijk buitengewoon", zei hij, „en er
moet een verklaring voor te vinden
zijn, dat er elf Cisterciënserkloosters
in Wales gesticht werden in de kor
te periode van 70 jaar".
In deze dagen, nu zovelen in dit
land er met weemoed naar zoeken
om een duidelijke religieuze leiden
de gedachte te kunnen plaatsen te
genover. dr anarchie van het heiden
dom, voelen sommigen van ons, dat
het hoog tijd wordt, dat de katholie
ken zich ten volle bewust worden
van de geweldige katholieke erfenis
van dit eiland, welke rechtens de
hunne is, en aan iiun landgenoten
duidelijk maken, dat de Kerk niet
een Ierse import is, maar het Geloof,
dat hun voorvaderen eenmaal als
hun grote nationale trots beschouw
den.
de la Bedoyere
In Parijs is dezér dagen een „week van de wederopbouw" ge
projecteerd. Zelfs aan de oevers van de Seine zijn modelwonin
gen en landhuisjes gebouwd.
„Het Volksweekblad"
Het Propagandabureau „Kath.
Volk" C 52 te Udenhout (N.Br.)
deelt ons het volgende mede.
Zo juist is het eerste nummer
van Het Volksweekblad versche
nen, dat door de Paters Capucij-
nen wordt geredigeerd. Sedert bij
na 50 jaar geven zij een soort
volksweekblad uit, dat naar om
standigheden van naam en inhoud
venanderce. Tot voor kort heette
het „Katholiek Volk", nu voortaan
Het Volksweekbladl Was het vroe
ger meer godsdienstig, thans geeft
het voorlichting op algemeen
cultureel, sociaal-economisch, po
litiek en godsdienstig gebied.
Hier ligt een enorm terrein voor
onze afdelingen van Katholiek
Thuisfront (in can tines, hospita
len) voor enze K.A.-groepen, St.
Vincentius en St. Elisabethvereni-
gingen: door verspreiding van dit
zeer eminente blad aangepast
aan de mentaliteit van het volk, in
de gezinnen van gemengd-gehuw
den, afvallige katholieken en van
huis-uit katholieke communisten,
zou men ontzettend veel goed' kun
nen doen.
Het Volksweekblad' is het aller
goedkoopste weekblad in Ned—-
'and en kost slechts f2.50 per half
jaar.
Een vliegtuig vol kousen
Mrs. Higgins, vertegenwoordigster
van een Amerikaanse firma in
Nylonkousen te Antwerpen, nam 'n
bekende Belgische piloot in dienst
en huurde voor fr 1200 per uur een
vliegtuig dat op zekere avond met
een enorme lading Nylonkousen
te Gosselies in België opsteeg. Te
St. Quentin in Frankrijk werd de
kostbare last overgegeven aan mrs
Higgins. Het ging zo goed, dat de
ondernemende Amerikaanse be
sloot het dieeelfde avond nog maar
eens te proberen. Alles liep weer
even vlot en het vliegtuig keerde
eeast laat in de avond naar België
terug. Door geb.rek aan benzine
was de piloot gedwongen nogmaals
te Gosselies te landen en hier hulp
te vragen. De rijkswacht vopd dit
heen en weer vliegen verdacht en
voelde de piloot aan de tand met
het gevolg dat deze een bekentenis
aflegde en gearresteeerd werd.
De gehele aangelegenheid kon
worden geregeld als de Amerikaan
se, het luttele bedrag van franc
2.700.000 aan douanerechten, franc
250.000 voor het in beslag genomen
toestel en franc 1.000.000, de waar
de van de Nylonkousen, wii beta
len.
Behalve de piloot, die vervolgd
zal worden wegens het schenden
van het luchtvaartreglement, is ook
een Italiaanse prinses, die bij dit
complot is betrokken, gearresteerd.
QE H®OFDGROEP INDUSTRIE heeft, naar aanlei-
ding van de onlangs verschenen deviezen-nota,
aan de minister van economische zaken haar inzich
ten omtrent onze deviezenpositie uiteengezet en
daarbij een aantal maatregelen aangegeven, die, naar
haar mening, zouden kunnen meehelpen onze devie
zenpositie te versterken. Zij is er van overtuigd, dat
de industrie bij de oplossing van het deviezen-
probleem een belangrijke bijdrage zal moeten leveren
Economische relatie
Nederland—Indonesië
moet worden hersteld
Het deviezen-tekort is niet
slechts een acuut probleem,
maar "een vraagstuk dat slechts
blijvend kan worden opgelost
door een verbetering van de eco
nomische positie van ons land.
Het afsnijden van een groot deel
van de invoer, waartoe in uiter
ste nood zou moeten worden be
sloten, zou het probleem niet op
lossen, maar de oplossing uitstel
len tot tijden, waarin de omstan
digheden nog moeilijker zouden
zijn. De in dit opzicht te nemen
maatregelen zouden in twee
nauw samenhangende groepen
kunnen worden samengevat:
a) dienende ter onmiddellijke
voorziening in het arbeiders
tekort teneinde voor de toekomst
werkgelegenheid te verzekeren;
b) dienende ter verkrijging
van kort-crediet dat thans nodig
is om in de toekomst zelf over
deviezen te kunnen beschikken.
Minder ambtenaren
Om in het tekort aan beschikhare
arbeidskrachten te voorzien, wordt
er in een nota op gewezen, dat in de
Het gedenkteken voor gevallen strijders te Ede. Op 2 Aug*, a.s.
sal Z.K.H. Prins Bernhard het bronzen beeld op het gedenkteken
onthullen. De laatste werkzaamheden.
eerste plaats dient te worden ge
streefd naar vermindering van het
aantal ambtenaren door beperking
en efficiënter uitvoering der over
heidstaak.
Daarbij wordt gewag gemaakt van
de omslachtigheid inzake ,de werk
zaamheden van het overhaids-appa-
raat en wordt reorganisatie der tal
rijke overheidsdiensten door erva
ren efficiency-experts aanbevolen,
voorts wordt aangedrongen op be
zuiniging bij het militaire apparaat
en op tewerkstelling der politieke
delinquenten, terwijl voorts nog
wordt verklaard, dat er harder moet
worden gewerkt.
Vanzelfsprekend zullen in het al
gemeen ook de werknemers de
vruchten van grotere inspanning
niet mogen worden onthouden.
Een groot crediet
Wat de maatregelen betreft, die-'
nende ter verkrijging van kort-cre
diet, dat than^ nodig is om in de
toekomst zelf over deviezen te kun
nen beschikken, woudt in de nota
verklaard, dat het dollar-tekort de
kern van het deviezen-probleem is
waarbij alles moet worden gedaan
om in de eerste plaats een behoor
lijk groot crediet te verkrijgen.
Iedere verhoging van onze crediet
waardigheid dient daartoe met
kracht te worden bevorderd. Hierbij
wordt erop gewezen dat het dienstig
is ons land aantrekkelijk te maken
voor buitenlandse beleggingen, maar
waarbij de fiscale politiek geen rem
moet vormen.
Nederland-Indonesië
Voorts wordt gewezen op de om
standigheden welke de productie
kunnen remmen. Wat het dollar
tekort betreft zo wordt er de aan
dacht op gevestigd, dat dit tekort
steeds heeft bestaan op ogenblikken
dat de economische relaties tussen
Nederland en Indonesië verstoord
waren, zoals ook na de vorige we
reldoorlog. Alleen het herstel der
driehoeks-verhouding Nederland-
Indonesië-Amerika, waarbij de Ne
derlandse leveranties aan Indonesië
worden betaald met de opbrengst
van Indonesische producten op de
Amerikaanse markt, biedt uitkomst.
Een regeringsbeleid ten doel heb
bende de economische relatie tussen
Nederland en Indonesië/enerzijds en
Indonesië en de overige wereld an
derzijds te herstellen, dient derhalve
met kracht te worden voortgezet.
Minder openbare werken
In de nota wordt voorts aange
drongen op matiging bij de uit
voering van het programma van
openbare werken terwijl er boven
dien op wordt gewezen dat gewaakt
dient te worden tegen de besteding
van deviezen voor voorzieningen
welke gewoonlijk uit eigen land
konden plaats vinden. Hierbij wordt
gewezen op de onbevredigende pro
ductie van onze mijnen. De nota
legt er in het bijzonder de nadruk
op, dat het acute karakter van het
deviezen-tekort maatregelen op zeer
korte termijn nodig maken, ten
slotte wordt de aandacht gevestigd
op de betekenis van het Duitse pro
bleem voor het Nederlandse be
drijfsleven. Alle aandgeht van over
heid en bedrijfsleven dient erop ge
richt te.zijn, in dit opzicht tot resul
taten te komen. Van de gelegenheid
wordt gebruik gemaakt om nog
maals te wijzen op de betekenis
van het particuliere ondernemers
initiatief waarbij er de nadruk op
wordt gelegd, dat het in de eerste
plaats van de activiteit dezer onder
nemers afhangt of, en zo ja, wan
neer Nederland er weer bovenop
zal komen. De werkkracht van ons
volk, voor een groot deel gekristal
liseerd in de energie van tajloze
grote en kleine ondernemers, is een
\;an de voornaamste factoren van
het herstel.
Een bosjewistisch
concentratiekamp
voor priesters
Nabij de Galicische stad Horodek
in de voormalige Poolse Oekraïne
heeft de NKVD, de geheime Sovjet-
portie, een concentratiekamp voor
Oekraïnische katholieke geestelij
ken ingericht. Alleen reeds in het
aartsdiocees Lemberg werden een
kleine 600 katholieke priesters ge
arresteerd en naar dit kamp overge
bracht. Velen hunner werden daar
onmiddellijk terechtgesteld. De over
levenden staan bloot aan de NKVD-
maatregelen tot „omscholing", waar
door men tracht hen voor de Rus-
sich-Orthodoxe Kerk te winnen.
Wie zich niet door deze praktijken
laat beïnvloeden, wordt als dwang
arbeider naar het Russische Oosten
gezonden. In deze zin dient het con
centratiekamp als een soort „Durch-
gangslager". Ondanks al deze maat
regelen is het de NKVD nog niet
gelukt de katholieke geestelijkheid
in de Poolse Oekraïne geheel uit
te roeien: enige priesters hebben
zich nog aan arrestatie kunnen ont
trekken. Zij zetten moedig en met
volledige overgave hun werk voort
in de Westelijke Oekraïne, die tot
een groot catacombengebied is ge
worden. (K.N.P.)
Het plaatje van de dag
De Franse beamte: Als we geen
loonsverhqging krijgen, ga ik
met dit dingetje spelen.
Politiek en moraal
„De politiek is innig afhankelijk
van de moraal", verklaarde Thomas
J. Curran, Staatssecretaris van New
York in een toespraak tot ruim 500
universiteitsstudenten, die het Ge
westelijk Congres van de Nationale
Federatie van Katholieke Studenten
te New York bijwoonden. „De eer
ste voorwaarde voor een goede po
litiek", zo zei hij, „is, dat ze recht
vaardig zal zijn. Machtspolitici wa
ren in de dagen van hun grootste
successen in werkelijkheid de groot
ste vernielers. Men kan de mensen
niet lang wijsmaken, dat slagen het
zelfde is als vernielen, en omge
keerd. Nergens in de geschiedenis
vinden we een geloofwaardige les,
die leren zou, dat mensen zich ver
lagen door hetzij nationaal of inter
nationaal de grote christelijke be
ginselen toe te passen".
De Naam van God
Ondanks de tegenkantingen harer
marxistische leden, heeft de Wet
gevende Vergadering \gn de Zuid-
Amerikaanse staat Venezuela be
sloten in de aanhef van de nieuwe
grondwet de naam van God als
fundamenteel en leidend beginsel
voor de nationale wetgeving te ver
noemen.
Het is een verblijdend verschijn
sel in deze tijd van materialisme en
Gods-ontkenning, dat er ook nog
moedige mannen zijn, die zich hun
taak als christen ten opzichte van
een verheidenste samenleving be
wust zijn. Er werken nog zeer veel
goede krachten in de wereld en het
is goed zich daar van tijd tot tijd
eens van te vergewissen, omdat een
gematigd optimisme de beste voe
dingsbodem is voor een gezonde
dadendrang
Stepinac Highschool
Om de grote verdiensten van Mgr.
Stepinac, de Joego-Slavische Kerk
vorst, die zich zo moedig gedroeg
tegenover de communistische dicta
tor Tito, te eren, wordt'in Amerika
een school gebouwd, die de naam
zal dragen van „Archbishop Stepi
nac High School". Verleden week
stak Kardinaal Spellman, Aarts
bisschop van New York, de eerste
spade in de grond. Daarmee loste
hij de belofte in, welke hij in Oct.
1946 tijdens een openluchtbijeen
komst van 50.000 katholieken af
legde en volgens dewelke de naam
van de Aartsbisschop van Zagreb
HARMELEN, 9 Juli '47. Wie ooit het bewustzijn bij zich heeft ge
had, dat de doorsnee-Nederlander een nuchter en verstandelijk
wezen is, moet nu, na een bezoek aan Harmeien wel tot inkeer
zijn gekomen. Immers daar is in een sprookjesachtige omgeving
een balletavond gegeven, die de rijkste fantasie evenaart en de
kinderlijkste dromen nabij komt. Een ballet op een drijvend vlot,
met op de achtergrond de prachtige muziek van Sibelius, Rabaud
en Mozart, daaroverheen volumen van licht en weer daarover
heen de nu en dan losbrekende stortbuien uit de hemel, afgewis
seld met zachte maanglansen. Ruim drieduizend toeschouwers
hebben op deze onvergetelijke avond genoten van een zeldzame
opvoering en zijn opgetogen naar huis gegaan, omdat ze enkele
uren rond middernacht hebben geproefd uit de beker van drome
rijen en fantasie.
Harmeien ligt in een streek, waar
de oude ridderverhalen nog leven
in de kastelen, die midden tussen
uitgestrekte landgoederen nog steeds
kde glans dragen van voorbije adel
en hoofse manieren. De mensen
dragen er het stempel van de af
stamming en tonen zich gastheren
hij uitnemendheid, niet zozeer, om
de aantrekkelijkheid van deze over
vloedige fruitstreek te verhogen,
maar uit aangeboren voorkomend
heid, die rechtstreeks gegroeid is
uit de aloude geslachten.
Op een van deze landgoederen,
dat van het geslacht Boreel, werd
een balletavond georganiseerd, om
de buitenwereld te laten zien, dat
de oude geest van buitenspelen en
landelijke pastorales bog altijd op
gang doet, ook in een tijd, waar de
mechaniek van twintig eeuwen uit
vindingen hoogtij viert.
Dit landgoed vindt zijn bekroning
in een grote vijver, waar in het
midden een klein eiland bijna on
vindbaar is geworden door de bo
men en de bossages en verder is er
in de omgeving een weelde van
groen en planten.
Was het wonder, dat juist dit ge
deelte werd uitgekozen voor deze
zeldzame nachtelijke uitvoeringen,
waarbij het Utrechts Stedelijk Or
kest medewerking verleende en de
balletgroep van Yvonne Georgi de
dansen bracht. Het U.S.O. was op
gesteld op het eiland en vandaar
uit klonken de melodieën over het
water naar de toeschouwers, die
ondanks regenvlagen en wind in
grote aandacht naar de Kleine
Nachtmuziek van Mozart luisterden,
die ijl en teer in de open lucht bleef
natrillen. Het werd een avond van
zachte romantiek, overheerst door
de sfeer van het aparte en gedragen
door het besef iets anders te willen
geven dan de vele gebruikelijke
openluchtspelen en spreekkoren.
Dat dit mogelijk is bleek uit de
Uitgevoerde dansen op de muziek
van deze Nachtmuziek, waar Ro-
coco-figuren een Flirtation dansten
vol bevalligheid en gratie. Daarop
volgden fragmenten uit de muziek
bij ..A Midsummernights dream"
van Shakespeare van Mendelsohn-
Bartholdy, waarvan het scherzo on
vergetelijk mooi opklonk uit het
water.
Dan dreef w,eer het grote vlot
langzaam en statig naar de toe
schouwers toe, om in een zee van
licht te blijven ankeren met Hon
gaarse danseressen, die in choreo
grafie van Yvonne Georgi de Hon
gaarse volksdansen uitbeeldden, nu
eens gelaten en kalm, dan weer in
alle onstuimigheid, die te vinden is
in de wilde czardas. Er volgde nog
de „Valse triste" van J. Sibelius,
die onvergetelijk-mooie muziek van
het Finse volk met alle tiagiek, die
er te vinden is in de ziel van de
Noorderling. Hier droeg het ballet
in groepen de lichte en donkere
emoties van deze valse triste, die
jammer genoeg te abrupt eindigden,
omdat juist het hoogtepunt dg
overgang van licht-donker niet
meer werd gedanst.
„La procession nocturne" van H.
Rabaud was wel het meest sprekend
voor deze avond, juist omdat deze
muziek is afgestemd op de roman
tiek.
De avond verstreek in stille aan
dacht voor het gebeurde daar op
de grote vijver, terwijl in de lucht
die sfeer hing van het kinderlijke
in droom en sprookje. Lichteffecten
kaatsten over het water, terwijl
nachtvlinders en waterjuffers dans
ten in de cirkel der schijnwerpers.
Zo leek alles rond deze plaats een
zeldzame weergave van een andere
wereld. De toeschouwers hebben
zich op deze gala-avond niets aan
getrokken van de plensbuien en
zelfs de paraplui's verdwenen, om
dat anders het effect verloren ging.
Na afloop werden de dirigent, de
heer W. v. Otterloo en verschillende
balletdanseressen gehuldigd voor
dit aparte werk en voor de bijzon
dere wijze, waarop deze avond werd
tot stand gebracht, uniek in modern
Nederland. T. v. d. H.
zou verbonden worden aan een
nieuw te bouwen katholieke onder
wijsinrichting. De „Archbishop Ste
pinac High School" zal 1360 stu
denten kunnen herbergen en in
September 1948 haar eerste leergang
reeds beginnen. De bouwkosten
zullen 4 millioen dollar bedragen.
Op bovengenoemde bijeenkomst
noemde Kardinaal Spellman het
proces van Mgr. Stepinac een be
spotting en deed hij scherp het con
trast uitkomen tussen de adel van
deze heldhaftige man Gods en de
laagheid van zijn aanklagers.
ZOALS EERTIJDS Laren het Mekka was van schilderend Hol
land, zo was het dorpje St. Martens-Laethen in het Vlaamse
land de pleisterplaats van een bontgekleurd kunstenaarsvolkje.
„De Leie is maar een wandelend rivierken", beweert de dichter
Richard Minne, „een kronkelende streep met wat traag water
toe", maar desondanks blijken haar oevers ruim en vruchtbaar,
want talrijk zijn de boerenhoevenateliers, die zich verschuilen
achter het oeverriet en de „waaiende populierkens".
Wie de geschiedenis napluist van
de Laethemse schilders, bemerkt
een voortdurend va-et-vient. De ene
artist vertoeft er levenslang, een
andere nestelt er zich slechts voor
een paar jaar. Vandaar, dat deze
Leie-lieden moeilijk onder één
hoedje te vangen zijn, doch de
kunsthistoricus heeft kans gezien
hen netjes althans op papier in
het gelid te stellen. Voorop gaat het
lichtende vaandel van de lummist
Emiel Claus. In het verschiet ont
waren wij nog flauw de voorlopers
Caesar en Xavier de Cock. Dan
komt Albijn van den Abeele, zon-
d,agsschilder en eerzaam burgemees
ter, de beeldhouwer George Minne,
Valérius de Saedeleer, Gustaaf van
„WINTER"
de Woestijne en Albert Servaes.
ï^prder de drukker Jules de Prae-
tere en Alfons Denesis.
Een tweede groep, kleiner in ge
tal, wordt geformeerd door Frits
van den Berghe en Constant Per-
meke. Gustaaf van de Woestijne en
Albert Servaes verlaten al spoedig
de eerste groep, zij voelen zich, bij
nader inzien, meer verwant met de
tweede. De Hollander Leo Gestel
versterkt ook later deze gelederen,
terwijl de schrijver Paul Gustave
van Hecke hier zorgt voor de poë
tische stimulans.
Albert Saverijs schaart zich in
den beginne achter het vaandel van
Claus, doch kiest tenslotte partij
voor de Saedeleer en Permeke. De
stoet wordt gesloten door
Cantré en Jules de Sutter.
Josef
Kunstenaars van „te lande"
Dit uiteenlopende Leie.'gezelschap
vertelt in het Utrechtse Centraal
Museum zijn bevindingen over het
poëtisch en lieflijk oord. Wie hier
een sight-seeing verwacht, zoals een
prospectus van een reisbureau dit
vaak belooft, komt bedrogen uit.
Frits van den Berghe, Gustaaf de
Smet en Permeke o.a. keuvelen an
ders over hetgeen zij „zien", dan de
vlotte leider van een reisgezelschap
dit pleegt; te doen. Kijken en kijken
is twen, ook, nee vooral aan de
Leie, wijl wij hier worden terugge
plaatst in de jaren der doorbraak
naar nieuwe gezichtsvelden, welke
reeds lang tot artistiek gemeen goed
zijn verklaard, zij het dan nadat
hiervoor veel gestreden is.
Ook al waren de Laethemers
kunstenaars „van de lande" zij schil
deren niet volgens realistisch of im
pressionistisch recept naar de na
tuur, doch veeleer vanuit de natuur
en sommigen vanuit een persoonlijk
idee. Zij schreven geen anecdotisch
verhaaltje over hun omgeving, doch
de belijdenis van een eigen artistiek
„credo". Dat dit voor vele beschou
wers een enigszins „rare" neerslag
gevonden heeft in het geëxposeerde
oeuvre, o.a. in „De zeug" van Con
stant Permeke, is verklaarbaar, in
dien men althans zo'n mpederdjer
met haar rose kindertjes sléchts een
„oh-wat-leuk" gevalletje vindt, ter
wijl de geweldenaar Permeke zo'n
vleselijk gevaarte zag als de duiste
re oerbron van dierlijk leven. Zo
verkreeg door zijn visie dit onder
werp ook een totaal andere projec
tie.
In haar ggheel getuigt deze exposi
tie tevens van de liefde der Vlaamse
kunstenaars voor hun eigen bodem,
die zó goed en schoon bevonden is,
dat er immer wel kunstenaars zul
len zijn, die dèér hun tenten willen
bouwen. J. J. J.
Een der meest re
presentatieve wer
ken der Vlaamse
schilders.
door Constant
Permeke
