Operette-avond van „Danza
r
r
J A A L S
De Minderbroeders in Alkmaar
Men
ni
PAG. 2
NIEUW NOORDHOLLANDS DAGBLAD - Vrijdag 24 October 1947
ALKMAAR EN OMSTREKEN
Zaak-Weber in derde ronde
Zijn houding als bioscoopexploitant
UIT OUDE TIJDEN
Muziek maakte veel goed
Tribunaal-
uitspraken
J
Gerard Worm
Prof. Dr. (Wiilibrord) Lampen voor
Oud Alkrriaar"
Marktberichten
Het Twee
Het projec
Voor de derde maal kwam gis
teren voor het tribunaal de zaak-
Weber op het tapijt. Nadat de
eerste kamer hem maatregelen
had opgelegd, die door de Hoge
Autoriteit te zwaar werden ge
oordeeld, terwijl tevens nader on
derzocht moest worden, hoe We
ber zich als bioscoopexploitant
had gedragen, nam de tweede
kaïper de bioscoopbond in de arm,
die een rapport en een deskun
dige zond, met het resultaat, dat
het tribunaal hierin geen houvast
had, om Weher het recht te ont
nemen het beroep van bioscoop
houder uit te oefenen. De zaak
werd aangehouden voor nader on
derzoek. Dit had tot gevolg, dat
bij de derde behandeling de ten
lastelegging werd aangevuld met
de bepaling, dat Weber de vijand
hulp en steun had verleend door
zijn bioscoop voor Duitse voor
stellingen beschikbaar te stellen.
Er bleek uit het proces-verbaal,
dat enkele personen, kennelijk fi
guren uit het kamp van een bios
coop-exploitant, voor wie Weber als
een concurrent beschouwd kan
worden, bezwarende verklaringen
hadden afgelegd. Ter zitting ver
schenen deze figuren niet, om hun
verklaringen met een eed te be
vestigen.
Er was een verklaring van de
bioscoop-exploitant C. de Lange, dat
Weber projectieplaatjes met poli
tieke p^ipaganda had vertoond.
Weber's verweer hierop was, dat
deze plaatjes, waarvan hij slechts
de tekst van zijn opdrachtgever aan
het reclamebureau had doorgege
ven, alleen voor besloten voorstel
lingen van NSDAP e.d. werden ge
bruikt.
In voorstellingen, die onder zijn
verantwoording werden gedraaid,
werden ze niet vertoond. De zeer
wijfelachtlge verklaring in deze van
zekere de Wit werd door Mr. Schol
ten in twijfel getrokken; als derge
lijke plaatjes voor volle zalen wa
ren vertoond, zouden er wel andere
getuigen te vinden ziin geweest.
Voorts had Weber ziin cassière. die
portretten van het Prinselijk paar
in de cassa had hangen, verzocht
die foto's te verwijderen, zulks om
incidenten te voorkomen. Mr.
Scholten vond, dat een cassa des
tijds geen geschikte plaats was voor
dergelijke foto's en de houding van
Weber in dezen niet laakbaar.
Zijn operateur, J. Smeets, even
als voornoemde cassière thans bij
de andere bioscoophouder in dienst,
had verklaard, dat Weber hem
overgehaald had lid van de nsb te
worden, hetgeen door W. ten stel
ligste werd ontkend.
Een andere oud-bediende Tjeer-
tes had verklaard, dat Weber het
personeel had toegesproken en ge
zegd had, dat hij alleen nsb-ers in
dienst wilde hebben. Ook dit ont
kende W. pertinent. Hij had meest
niet-n.s.b.-ers in dienst. Tjeertes,
die verklaard had hieirop ontslag
genomen te hebben, was echter in
dienst gebleven en een week later
na een arbeidsconflictje ontslagen.
Voorts kwamen enkele concept
brieven ter sprake, die Weber in
Juli 1940 aan de Ortscommandant
had geschreven, om hem mede te
delen, dat hij twee plaatsen voor
hem gereserveerd had. Hij was toen
nog geen nsb-er en zijn houding
verschilde toeij. niet van die van de
rest der Ned. "bevolking, zoals Mr.
Scholten betoogde. Wij zouden in
dit verband kunnen herinneren aan
een circulaire van B. en W. van die
dagen, waarin het gemeenteperso-
neel tot medewerking met de Duit
sers werd verplicht; en werden
vanwege het gemeentebestuur de
Duitsers niet in het eerste hotel ter
stede gebracht met de mededeling
aan de hotelhouder, dat hij ervoor
moest zorgen, dat het de heren aan
niets ontbrak?
Wat de filmvertoningen voor de
weermacht betreft, hiervoor werd
zijn theater gevorderd; hieraan ver
diende hij niet, want de vergoeding
bedroeg f25.waarvan cassière,
operateur en licht moest worden
betaald; het geld, dat Weber tijdens
de bezetting verdiende, verdiende*
hij aan het Nederlandse publiek.
Dat hij voor Vreugde en Arbeid de
onschuldige film Suikerfreule ver
toonde, zoals de scherpzinnige PRA-
rechercheur ook nog had ontdekt,
kon hem volgens Mr. Scholten niet
aangerekend worden, want ook bes
te Nederlanders verhuurden hun
zaal aan deze organisatie.
Ook de advertenties kwamen ter
sprake, waarvan enkele teksten
niet door de beugel konden; de ver
dediger wees er echter op, dat de
advertentieteksten evenals de films
verplicht waren en dat dit feit alle
bioscoophouders ten laste kon wor
den gelegd.
Mr. Scholten maakte er vooral
bezwaar tegen, dat het oiulerzoek
in deze eenzijdig was geweest en
geen vergelijkend materiaal was
overgelegd, zoals in een behoor
lijk onderzoek van de PRA dient
te geschieden.
Er was nóg een brief; of liever
een ontwerp van een brief, die
nooit verzonden was en daarom niet
f 136,800 VERKOCHT VOOR
f 76577.
24 Oct. De bouw en inrichting
van het weeshuis heeft de ge
meente veel geld gekost. In 1867
werd n.m. besloten een subsidie
te verstrekken van f 85.000 in
jaarlijkse termijnen van f2000
en de rente van 5 pet. voor het
nog niet verstrekte bedrag. Deze
laatste bepaling kostte de ge
meente in 43 jaar f92450 aan
rente. Tevens werd een contract
gesloten waarbij aan de R.K. f 40
p.er wees en per jaar tot 18-jarige
leeftijd gedurende 40 jaren zou
worden uitgekeerd. Een lening
was niet mogelijk en men was
genoodzaakt om f 136800 N. S. te
verkopen voor f 76577. Neemt
men het verlies plus rente en
subsidie bij elkaar dan blijkt
dat een en ander f 237.673 heeft
gekost. Het gebouw is naar wij
menen steeds te groot geweest
voor het aantal wezen dat er
verhleef.
ten laste gelegd kon worden.
Terecht merkte Mr. Scholten op,
dat andere bioscoophouders, zelfs
de n.s.b.-er Wilson uit Hoorn, zich
niet voor hun houding als bioscoop
exploitant te verantwoorden hadden
en hij vond, dat ook hier „gelijke
monniken, gelijke kappen" moest
worden toegepast en zijn cliënt fei
ten, die anderen niet ten laste zijn
gelegd, niet mogen worden aange
rekend, omdat een of andere con
current er de aandacht op vestigt.
PViter meende, dat het tribunaal
ue zaak objectief moet beoordelen.
Geen bioscoophouder kon ontko
men aan het vertonen van Duitse
films. De instantie in Den Haag,
die de weermacht-voorstellingen
regelde, legde later ook beslag op
zijn theater voor de voorstellingen
van de NSDAP; hier nam Weber,
aldus Mc Scbolten een passieve
houding aan, doch nergens blijkt,
dat hij gesolliciteerd heeft naar
voorstellingen van weermacht of
n.s.b. Toen in '44 de landwachter
Fr. 'de Munk zijn theater wilde hu
ren voor de W.A.-Frontzorg, wei
gerde Weber met de mededeling,
dat hij al gedwongen moest verhu
ren, doch niets voelde om het vrij
willig te doen; waarop de Munk
naar een andere bioscoophouder
ging, waarmee hij een contract sloot
voor een middag- en avondvoorstel
ling, welke echter, door omstandig
heden niet doorgingen.
Mr. Scholten vond geen aanlei
ding tot verzwaring van de door de
lste kamer opgelegde maatregelen;
voor vermindering van de interne
ring kan spr. niet pleiten, omdat die
over 14 dagen om is.
Burgemeester Koelma
gaat. heen
Prof. mr. A. Koelma zal
om gezondheidsredenen zijn
ambt als burgemeester van
Alkmaar neerleggen. Het her
stel van zijn gezondheid zal
nog enige maanden vergen en
daarna moet hij rustiger leven.
Het professoraat in Rotterdam
zal hij na zijn herstel weer
waarnemen.
Het zou echter meten met twee
maten zijn, als Weber uit het
recht ontzet werd het beroep van
bioscoophouder uit te oefenen.
Dan zou tegen alle andere bios
coophouders, die Duitse films
vertoonden, eenzelfde maatregel
moeten worden genomen. Recht
spraak mag geen kwestie zijn van
toeval, doch moet de distribue
rende rechtvaardigheid betrach
ten.
Weber heeft niet bewust ge
streefd naar nat. soc. propaganda
door zijn bioscoop. Daarom ge
looft PI. niet, dat er aanleiding is
tot ontzetting uit het recht het
beroep van bioscoopexploitant uit
te oefenen. Dat zou mijn cliënt,
aldus PI., die 53 jaar is en geen
ander beroep kan kiezen, brode
loos maken. Dat is niet noodza
kelijk, noch gewenst.
Voorts wees PI. op de onbillijke
maatregel inzake verbeurdverkla
ring; als regel wordt 1/3 verbeurd
verklaard, doch met de exceptio
neel hoge verbeurdverklaring, die
de lste kamer meende te moeten
opleggen, is de rechtvaardigheid
niet gediend. Ook is het niet recht
vaardig de vermogensaanwas gedu
rende de internering verbeurd te
verklaren, waarvan de fiscus ook
zijn portie al neemt.
Na dit klemmend betoog van Mr.
Scholten, bepaalde Mr. Windhausen
de uitspraak op 6 Nov. a.s.
Donderdagavond gaf de Alk-
maarse Operettevereniging „Danza"
haar eerste avond van dit seizoen
in 't Gulden Vlies. Voordat het
voetlicht aanflitste heette de heer
Tom de Munk de aanwezigen wel
kom en bracht het publiek op de
hoogte van enige wijzigingen in de
vereniging. Er was nl. een nieuwe
dirigent, de hper Jac. Jansen, ter
wijl de regie werd gevoerd door de
heer Piet Kleef.
Het gegeven van de op te voeren
Operette „Gasparone" verschilde
weinig met dat van andere derge
lijke werken: een licht en luchtig
geval, dat de zonzijde van het leven
beziet, soms door een wel wat fri
vole bril. Op Sicilië was het een
honderd jaar geleden een ideaal
oord voor struikrovers en het is be
grijpelijk dat de burgerij angstig
wordt als zij de naam hoort fluiste
ren van een berucht rover, Gaspa
rone, die afkomstig is van het land
der Abruzzen. Er vinden overvallen
plaats, er wordt gesmokkeld, een
gravin wordt gekoppeld aan de
stupide zoon van een corrupte bur
gemeester, die achteraf blijkt de
naam van de rover, die reeds lang
gevangen zat, te misbruiken voor
zijn vreemde praktijken. Een
vreemdeling, die aanvankelijk ver
dacht wordt van de overvallen,
blijkt de Gouverneur van het eiland
te zijn en zuivert de atmosfeer, ter
wijl hij als beloning de gravin mee
naar huis mag nemen.
De opvoering had zijn goede en
kwade zijden. Zangtechnisch bleven
er vele wensen onvervuld en ook
wat voordracht en dictie betreft
viel er nog wel wat te verbeteren.
Daartegenover stond dat de rollen
er uitstekend inzaten en dat de
regie, op een enkele kleinigheid na
wel voor haar taak berekend bleek.
Goed spel, een zuivere dictie en
een prachtige voordracht gaf Truus
Schot te zien. De vreemdeling, Ed
Bilars, was vaak onverstaanbaar en
deed min of meer onwerkelijk aan.
Tom de Munk gaf een prima bur
gemeester weg en dan was er nog
Sora, de Spaanse, die vlot en over
tuigend spel te zien gaf. De overige
rollen brachten het er minder goed
vanaf. In het derde tafereel, dat ons
verplaatst naar het marktplein te
Trapani, lagen de sterkste momen
ten. Daarin gaven een achttal dans
meisjes een keurig stukje ballet
weg. Annemarie Kühne wist met
haar solodans de juiste sfeer te tref
fen en verdient mede om haar uit-
KAASMARKT ALKMAAR
Aangevoerd 13 stapels fabrieks-
kaas f 63.50; 3 stapels boerenkaas
f 62.50 per 50 kilo. Aanvoer 31000
kg.
R. Gelmers, Den Helder; 3 jaar
internering met aftrek, waarvan 8
mnd. voorw. met 3 jaar proeftijd
(ing. 2 Nov.). A. de Vos, Bergen, 3
jaar internering met aftrek, waar
van 5 mnd. (ing. 5 Nov. a.s.) voorw.
D. Falkena, Den Helder; 1 jaar in
ternering; (einde 1 Mrt. '48); G. v:
Os, Den Helder, onderzoek hervat.
KI.Edel, Berkhout, internering
voor de tijd van detentie; R. v d.
Kuur, Zwolle, 1 jaar en 3 mnd.'in
ternering; proeftijd 3 jaar; K. Ot-
jes, Beemster, 1 jaar en 10 mnd.
internering; J. Stolp, Beemsteir, 2
jaar en 5 mnd. internering. In alle
gevallen ontzetting uit de rechten.
De kranfenst-rijd
De uitspraak in het kort geding,
waarin de N.V. Dagblad voor Nrd.-
Holland van Sprekend Papier te
Schagen stopzetting eiste van de
door deze onrechtmatig uitgegeven
ex-illegale bladen, werd gisteren
door mr. Krabbe aangehouden.
Mr. Krabbe wilde eerst nagaan
wie van de zijde van de gefuseerde
pers de opdracht gaf tot dit kort
geding en gelastte overlegging der
bewijsstukken.
Men zal zich herinneren dat mr.
Dijkstra, optredend namens Spre
kend Papier, de rechtsgeldigheid
van deze opdracht betwistte.
Het stichtingsbestuur van de Nw.
Schager heeft gisterenmiddag be
sloten zich achter de uitgave van
de bladen door de N.V. Sprekend
Papier te Schagen te stellen, waar
door ze zich losmaakt van de fusie,
waartoe ze per 1 Oct. was toege
treden.
Tenslotte vernemen we, dat de
faillissementsaanvrage van 't Dag
blad voor Noord-Holland door een
der aandeelhouders dezer N.V. is
stekende leiding der dansen een
extra vermelding. In enkele tafere
len kwamen er kwesties aan de
orde, voornamelijk tussen het café-
houders-echtpaar, die niet voor een
openbare discussie geschikt zijn en
derhalve ietwat banaal aandeden.
De décors van de fa. Groothuizen
voldeden goed, vooral die in het
derde tafereel; voorts was er uit
stekende grime van de heer Steen
bergen uit Amsterdam, terwijl de
costumes door de Fa. Ridderikhoff
uit Hoorn keurjg verzorgd waren.
Aan het slot werden de dames en
de hoofdrol-spglers bloemen aange
boden, de dirigent werd met siga
ren bedacht. L. S.
De muzikale vertolking.
De muzikale vertolking, welke
„Danza" van Millöcker's Gasparone
gaf o.l.v. Jac. Jansen hebben we
met gemengde gevoelens beluisterd.
Naast veel lofwaardigs waren er
ook momenten, welke in vocaal op
zicht zéér zwak waren, en dit be
trof de rol van de „Vreemdeling" en
enkele andere solisten!?). Met
name willen we er twee noemen,
nl Truus Schot, die de Carlotta-
partij keurig zong met grote vitali
teit en nuancering en Tom de Munk
die als Nasoni met grote vaardig
heid zijn partij -wist te zingen.
De koren klonken zuiver en be
schaafd, maar konden in het begin
niet tegen het orkest op, hetgeen
zich spoedig herstelde.
De sterkste kant van deze opvoe
ring was wel de orkest-begeleiding
van „Het Zaans Operette Orl^pst".
Dit ensemble verdient wel een bij
zonder compliment voor de wijze
waarop het 'de muzikale intenties
van de dirigent wist te volgen.
Vooral ook het koper leverde een
respectable prestatie!
Belangrijk was. dat de oneven
wichtigheid bij de 'vocale solisten,
door het orkest meer dan eens uit
stekend werd gecamoufleerd en het
geheel zeer aanvaardbaar maakte.
W. SCHREURS.
LEVERANTIES AAN DE
WEERMACHT
Terzake levering van bouwma
terialen aan de puitse weermacht
en aan weermachtsaannemers
moest zich voor de 2de Kamer van
het tribunaal verantwoorden de
jeugdige directeur van de N. V.
Het Eiland, M. A. v. d. Heijden,
die na eerst volontair in deze zaak
te zijn geweest, adjunct-directeur
en later directeur werd. Ook zijn
nede-directeur J. Lakeman ver
scheen voor het hekje; ook hem
was ten laste gelegd het welbewust
in strijd handelen met de belangen
van het Ned. volk. Hij had aan
salaris, dividend en tantième
f 16.000, getoucheerd van de
N.V. Het Eiland, waarin hij, even
als de V. B., waarvan hij direc
teur is, aandelen in had. De omzet
ten bedroegen in '41 f 417.000, in
'42 f 457.000 en ih '43 f 823.000.
Mr. A. Leesberg Jr. herinnerde
eraan hoe v. d. H. op zeer jeug
dige leeftijd een grote verant
woording kreeg en daarom wel
licht niet het juiste beleid voerde,
dat hij over had genomen van de
vorige directeur, de heer Rijmer
wiens afspraken hij moest nako
men. Pl.*T;telde in het licht, dat
v. d. H. voor de goede Nederland
se zaak ook verdiensten had; hij
had tijdens de bezetting een ge
allieerd militair en andere onder
duikers gehuisvest.
Na '43 waren de leveranties te
ruggelopen; overigens deed Het
Eiland zaken met de Duitsers, om
ook de burgers aan materiaal te
kunnen helpen.
PI drong er bij het Tribunaal
op aan zijn jonge cliënt een kans
te geven en zich eventueel tot 'n
voorwaardelijke straf te beper
ken.
Zijn verdediging in de zaak-
Lakeman begon mr. Leesberg met
zijn ontstemming er over te
uiten, dat hier een complex van
onervaren ambtenaren heeft sa-
mengesponnen, om in het rap
port over zijn cliënt onware en
bewust onjuiste motiveringen
aan te voeren, om hem als pro
fiteur te brandmerken.
In het dossier aldus pl.
komt een factuur van dè V. B.
voor, die met deze zaak niets te
maken h^eft, hetgeen er op wijst,
dat men L. bewust zwart wilde
maken. Ook waren er concepten
van niet verzonden brieven waar
mee aangetoond had moeten wor
den, dat L. toen hij in gijzeling
was, op de hoogte was van de le
veranties aan de weermacht, ter
wijl uit correspondentie van L.
die niet in het dossier ligt,
blijkt, dat hij er over klaagde, dat
hij door v. d. H. niet op de hoog
te werd gehouden. L. kon, toen hij
in gijzeling was, niet normaliter
handelen; eerst na zijn terugkomst
kon hij er zich mee bemoeien en
heeft hij ook gepTotesteerd.
De heren Couwenhoven en Les-
terhuis getuigden, dat het niet
mogelijk was vanuit het gijzelaars
kamp zich met de zaak te be
moeien. Pl. drong tenslotte aan op
vervallenverklaring van de dag
vaarding.
Uitspraak 6 Nov.
Onze agenda
Cinema: „De verdachte",
volwassenen.
Victoria: „Gejaagd in de
nacht", 18 jaar.
Harmonie: „Walvis in zicht",
14 jaar.
A.B.T.: „Mijn meisje is een
gangster", 14 jaar.
Gulden Vlies: 8 uur: Propa-
ganda-avond Blindenbond.
ZATERDAG:
Stadhuis: 10 uur v.m., ver
gadering „De Schermeer".
zuiver wol
bij
IN DE HOUTTIL
Herenmodes - Herenhoeden
Herenkleding
NIW. IN .-kegelconcou rs
ALKMAAR. De deelname aan
de verschillende vrije baanwedstrij-
den blijft nog altijd groot. Ook de
propagandawedstrijd, waaraan door
een ieder kan worden deelgenomen,
mocht zich in een groeiende be
langstelling verheugen.
Geen wonder overigens, dat de
belangstelling voor dit Niwin-con-
cours groot is, want het aantal prij
zen is werkelijk mooi en groot in
aantal. Nog altijd komen er nieuwe
prijzen binnen.
Het spreekt vanzelf, dat de stand
in de diverse wedstrijden enige wij
ziging heeft ondergaan, daarom volgt
hieronder de stand van Woensdag
avond:
Vrije baan superklasse:
1. Jac. van Spanje 454x; 2. J.
de Bakker 453 x; 3. W. v. d. Bosch
45—2 x; 4. W. Lagas 45—44; 5. C. H.
de Lange 444x; 6. T. Bonsema
442x; 7. C. Sieuwerts 44; 8. G. J.
Genefaas 44.
Senioren-klasse:
1. A. Winder 45; 2. E. Brink 42;
3. S. Bouma 42; 4. J. Boom 42; 5. J.
Langedijk 41; 6. R. Brugman 38;
7. H. Meijroos 38.
Junioren-klasse:
1. Nieuwveen 44; 2. R. Elema 43;
3. M. Timmer 41; 4. C. Stroomer 41;
5. C. Zwart 41; 6. J. Brink 41; 7. J.
Kokkes 38.
Damesklasse A:
1. Mevr. Bosch 43; 2. Mevr. Berk
hout 37; 3. Mevr. Kokkes 36.
Damesklasse B:
1. Mevr. v. Spanje 4038; 2. Mv.
Plas 40; 3. Mej. Stadegaard 39; 4.
Mevr. Metselaar 382 x; Mevr. v.
Lingen 38.
Vrije baan Hamburger telling
Superklasse:
1. J. de Bakker 120—2 x; 2. W. v.
v. d. Bosch 120-w2 x; 3. J. Eickholt
120; 4. G. J. Genefaas 120; 5. B. Ma-
sée 120; 6. P. Hendriks 120.
Senioren-klasse:
1. H. Meijroos 114; 2. E. Brink 110;
3. Burgering 110; 4. J. Hessels 101;
5. H. de Visser 100; 6. P. Hartkamp
90; 7. J. Klerk 90.
Damesklasse:
1. Mevr. Plas 114; 2. Mevr. Bosch
108; 3. Mevr. Berkhout 106; 4. Mej.
Nelis 106; 5. Mevr. Kokkes 88.
Propagandabaan:
1. v. d. Capelle 41; 2. Lacroix 39;
3. Mevr. Brink 38; 4. J. Haasbroek
36; 5. Heeren 36; 6. De Lent 29 en
7. Fels Sr. 22.
Donderdagavond was het een zeer
drukke avond voor de korpswed
strijd. De uitslagen dezer wedstrij
den waren:
Superklasse:
Z.E.K.Z. 348.
Seniorenklasse:
Sociëteit 286; Cubo 332; Z.E.K.Z.
282.
Juniorenklasse:
Sociëteit 198, 235.
Damesklasse:
Zet 'm op I 301; Zet 'm op II 202;
Ophouden wint 270.
De stand is nu:
Superklasse:
O.K.A. 385; Z.E.K.Z. 348.
Seniorecklasse:
Op de lat, Purmerend 348; de Club
339; Op de lat. Alkmaar 336; Cubo
332; O.K.A. II 323; De Unie 321; Met
zijn Tienen 312; Onder Ons 300;
Houthalers 299; G.G.P. Schagen 293;
Sociëteit 286; Z.E.K.Z. II 282.
Juniorenklasse:
De Club 269; T.O.G. 269; Met zijn
Tienen 259; De Unie 249; Cubo II
235; Op de lat 232; Houthalers 227;
G.G.P. 215.
Damesklasse:
W.I.K. 312; Zet 'm op 301; Onder
Ons 279; Ophouden wint 270; W.I.K.
II 266; Zet 'm op II 202.
QE ST. LAURENTIUSPAROCHIE bezit een handschrift, daterend
uit het jaar 1747, waarin pastoor van Kleef, de herder van
de toenmalige St. Mathiaskerlc aan de St. Jacobsstraat, het een
en ander vertelt over de geschiedenis der Minderbroeders in
Alkmaar. Dit handschrift is eens uitgeleend en in de loop van
de negentiger jaren zoek gpraakt, totdat Deken Horning het in
1910 te Amsterdam weer machig werd op n verkoping voor de
som van veertig gulden.
Vijf eeuwen
kloostergeschiedenis
Franciskanen in ons land
Met deze gegevens begon prof.
Lampen O.F.M. Woensdagavond zijn
lezing voor de leden van „Oud
Alkmaar" in het Wap§n van Heems
kerk, een lezing waarvoor overgro
te belangstelling was.
Na in het kort de stichtingsge
schiedenis van de orde der Minder
broeders te hebben nagegaan ver
telde pater Lampen hoe in 1217 de
eerste Franciskanen naar ons land
kwamen. Zij konden met de taal
niet overweg en die zending mis
lukte. Caesarius van Spiers pakte
de zaak in 1228 beter aan. Met 27
helpers stichtte hij kloosters te Leu
ven, Den Bosch en Diest. In 1240
kwam Utrecht aan de beurt en acht
jaar later vinden wij reeds minder
broeder-kloosters in Dordrecht,
Groningen, Bolsward, Zierikzee en
Kampen. In 1308 staan ook Deven
ter en Roermond op de lijst. Het
was omstreeks die jaren dat er in
de orde van St. Frans een hervor
ming plaats vond. Johannes van
Capistrano en Bernardinus van
Sienna voerden efen strengere tucht
in en riepen de beweging der Ob
servanten in het leven.
In Alkmaar
Het zou echter nog tot 1447 duren
aleer de orde zich in Alkmaar ves
tigde. Op het „Hgjlige veld", het
Doelenveld stichtten zij een kloos
ter met kerkje dat echter reeds in
1476 werd afgebroken. Toen gingen
de paters naar de Paardenmarkt.
Het Bolwerk bij het Texelse hek
heeft nog lang de naam van Fran-
ciskaner Bolwerk gedragen. In
1468 werd de kerk ten noorden van
de Paardenmarkt gewijd. Men heeft
daarvan in 1800 nog fundamenten
gevonden, ook in 1852 en in 1922
stiet men op keldermuren en ge
beenten.
De Franciscanen preekten, gingen
op ziekenbezoek, stonden sterven
den en ter dood veroordeelden bij
en mochten enige malen per jaar
een bedeltocht langs de huizen ma
ken. De Alkmaarse Minderbroeders
stonden goed bekend en hun kloos
ter was beroemd tot in verre om
trek. Driemaal, in 1473, 1499 en in
1534 werd er het provinciaal kapit
tel gehouden. De stedelijke over
heid droeg dan bij in de kosten en
zat mee aan de maaltijden. De Pa
ters deden vaak in Hoorn dienst.
De paters verdreven
In 1566 werd echter alles anders
ook in Alkmaar braken godsdienst
twisten uit. De Kerk werd door 'n
bende bestorm^ en lelijk toegeta
keld. Een jaar later stelde de stad
een dertigtal bewakers aan om
„Kerksmijterije" tie voorkomen. De
stad betaalde toen een schade van
222 guldens. Toen in 1571 twee
Spaanse vendels in de stad werden
ondergebracht wilden de Spanjaar
den de beeldenstormers bestraffen,
maar de paters wisten het te voor
komen. Geen rancuneuse houding
dus. Toen de vreemde soldeniers
de stad verlaten hadden namen de
Geuzen er in 1572 hun intrek en
dat zulks niet veel goeds voor de
paters betekende weten wij wel uit
de geschiedenis. De Paters wilden
vluchten maar op verzoek van de
vroedschap bleven zij. Dat is hun
dood geweest. De goede burgemees
ters werden afgezet en vier paters
werclgn door de bende van Focke
Abelszoon naar Enkhuizen gevoerd
en vermoord. Met de afbraak van
de Franciskanerkerk in 1574 ein
digde de eerste periode der Alk
maarse Franciskanen.
Teruggekeerd
Een vijftigtal jaren later, toen de
gemoederen al weer rustiger waren,
keerde pater Buitendijk terug om
hier een statie te stichten. In de
tegenwoordige Schoutenstraat ver-
reeds zijn kerkje en de pater was zo
bemind dat de bevolking hem niet
wilde laten gaan toen hij elders
door zijn oversten benoemd werd.
Tot aan zijn dood in 1640 bleef hij
dan ook op zijn post. Pater Anto-
nius van Hasselt knapte de kerk
nog wat op. In 1674 kwam zijn op
volger pater Nuyts die meldde dat
in 1684 40 kinderen gedoopt wer
den, 10 huwelijken werden gesloten
en 30 stervenden werden bediend.
Er waren toen 500 communicanten.
In 1729 was er grote sterfte onder
de parochianen en liep het aantal
communicanten aanmerkelijk terug.
Doch onder pater Vos werd de
oude toestand weer hersteld. In re
gelmatige volgorde zien wij dan een
hele rij van paters met of zonder
assistenten de revue passeren tot
dat in 1834 onder pater Spermake
ring er pogingen gedaan worden
van de vier kerken er drie te ma
ken. Natuurlijk heeft de pater zich
daartegen verzet maar toen in 1853
de kerkelijke Hiërarchie hersteld
werd moest de paterskerk er toch
aan geloven. In dat jaar werd be
paald dat van de vier Alkmaarse
kerken er twee zouden overblijven.
Het ging er nu maar om welke ker
ken er zouden verdwijnen. In Lei
den stond iets dergelijks te gebeu
ren.
Uiteindelijk werd bepaald dat in
Leiden de Dominicanen zouden
verdwijnen. De Franciskanen kre
gen een kerk in de Haarlemmer
straat, twintig jaar geleden een
aan de Haagweg, kort daarna een
H.B.S. met grote kapel, zodat Lei
den practisch Franciscaans is. Hier
in Alkmaar wonnen de Dominica
nen het, zij hebben er twee ker
ken van de drie. Maar dat alles
kostte tijd, veel tijd. en het duurde
tot 1859 eer alles zijn beslag had.
De Mathiaskerk werd onderge
bracht bij de Laurentius, de statie
der Minderbroeders bij die der Do
minicanen. In beide kerken is nog
altaarzilver te zien van de Fran
ciskanerkerk afkomstig.
Dat is de geschiedenis der Fran
ciscanen in Alkmaar. Nog zijn ze
er niet geheel verdwenen, nog vaak,
doet de Hoogeerw. Deken een be
roep op de paters assistenten uit
Nieuwe Niedorp, zodat nog gere
geld de bruine pijen op onze
preekstoelen verschijnen.
De heer H. Ringers, voorzitter
van Oud-Alkmaar, dankte de spre
ker voor zijn interessante voor
dracht en deelde nog mede, dat bij
ontstentenis van de penningmees
ter, de heer Moens. deze functie
zal worden waargenomen door de
heer Lutjeharns.
WEERSVERWACHTING
Medegedeeld door het K.N.M.l. te
De Bilt, geldig van Vrijdagavond
tot Zaterdagavond.
Geleidelijk kouder
De Bilt, 24 Oct. Matige, in
het Noorden van het land later
vrij krachtige Oostelijke wind.
Plaatselijk nevel of mist, ove
rigens meest zwaar bewolkt
weer met hier en daar nog yh§e
lichte regen. Daling van tempe
ratuur.
(Auteursrechten voorbehouden
KNMI).
DOKTERSDIENST
Zondag 26 Oct. 1947.
Rayon West-Friesland (West)
Dr. Van der Meer te Westwoud,
telef. 2601.
Dr. Schrgm te Spanbroek, tel. 215
(K 2263).
Dr. De Vries te Bennieigbroek, tel.
251 K 2299).
BURGERLIJKE STAND
ALKMAAR. Geboren; Willy zv
W. Reijswoud en P. C. Postma.
Ondertrouwd: G. P. Kramer en L.
Lagas; P. A. Boots en E. A. M.
Verhagen; N. J. P. Eenhoorn en A.
C. Heyjer; Th. Bootsma en C. M.
van der Horst; D M. Zevenhek en
C. M. Jonker; J. Keijzer en N. Blok
ker; G. Visser en A. C. Adams.
Gehuwd: P. Hoekstra en W. Meij
er.
Overleden: Harry K. Mooy, oud
9 jaar; Maartje van den Hooff, oud
17 jaar; Antje Kroon, oud 84 jaar,
weduwe van J, de Geus.
Gouden jubileum
Bergen's harmonie
Op 18 November a.s. hoopt Ber
gen's Harmonie haar 50-jarig be
staan te herdenken door een jubi
leum-avond, te geven in „De Rus
tende Jager".
In de afgelopen zomer werd ter
gelegenheid van dit jubileum een
groot Nationaal Muziekconcours ge
houden, welk concours it) elk op
zicht bijzonder goed is geslaagd,
dank zij de medewerking van vele
ingezetenen.
Bergen's Harmonie heeft in haar
50-jang bestaan zeker de erkente
lijkheid van de Bergenaren ver
diend, immers zij staat altijd ge
reed om nationale en dorpsfeesten
met muziek op te luisteren. Zij
wordt dan ook meestal de onmis
bare genoemd.
Niet alleen de vereniging echter
jubileert. De heer Pranger, de emi
nente dirigent, viert het zilveren
jubileum. Onder zijn leiding is Ber
gen's Harmonie geworden een mooie
en bloeiende vereniging.
Ook onder de leden zijn ver
scheidene jubilarissen, waarvan en
kele reeds vanaf de oprichting of
onmiddellijk daarna met de Harmo
nie verbonden zijn.
De jubileumavond is dus een bij-
zondere avond, die de belangstel
ling van de Bergenaren zeker ver
dient. Wij wensen de vereniging, de
heer Pranger en alle andere jubi
larissen proficiat en nog vele jaren.
Naar wij vernemen heeft Bergen's
Harmonie ingeschreven voor liet
groot internationaal muziekconcours
te Alkmagf, te houden op 9 en 16
November a.s. Op Zondag 16 Nov.
komt Bergen's Harmonie uit in de
afd. uitmuntendheid. Wij wensen
haar veel succes.
GEESTMERAMBACHT
LANGEDIJK In de dezer da
gen gehouden vergadering van de
Coöp. Werkvereniging „Geestmer-
ambacht" heeft de heer L. Malle-
kote, leraar aan de Rijkstuinbouw
school te Hoorn, een lezing gehou
den over „De grondbewerking in
het algemeen".
Spr. vestigde er de aandacht van
de aanwezigen op, hoe men in pro
ductiviteit van de grond sinds 1860,
toen voor het eerst daarnaar een
onderzoek werd ingesteld, is voor
uitgegaan. Voor deze vooruitgang
zijn vijf factoren aan te wjjzen: be
mesting, rassenveredeling, ziekte
bestrijding en zaadontsmetting, be
tere ontwatering en grondbewer
king, die van veel betekenis is.
Hij ging in het kort na, welke
eisen de planten voor hun ontwik
keling stellen aan de grond. De
toepassing van kunstmest is door
wetenschappelijk onderzoek zeer
tot ontwikkeling gekomen. Over de
rassenveredeling, die in 1900 zijn
intrede deed, zou veel te zeggen
zijn. Daarover zal een aparte lezing
worden gehouden. Vergeleken bij
Denemarken, Duitsland, Frankrijk
en Engeland komt Nederland meest
al aan de kop, een enkele maal als
goede tweede. In vele streken kan
het nog beter, want er wordt nogal
eens iets verwaarloosd. Deze vijf
punten brengen een goede oogst en
deze weer: deviezen. Hierna besprak
de heer Mallekote verschillende de
tails van de grondbewerking.
Jammer, dat er niet meer leden
waren om deze zeer leerzame le
zing aan te horen.
Tenslotte werd nog mededeling
gedaan van de aanschaffing van een
nieuwe trekker en een sproeiwagen,
terwijl nog een fraismachine ver
wacht wordt.
De aandacht der leden werd er
op gevestigd, dat hoe meer leden
van de diensten der coöperatie ge
bruik maken, des te voordeliger dit
voor henzelf is. De prijs voor twee
paarden per dag is f 43.—, de trek
ker kost f 15.per werkuur.
PROGRAMMA L. S. V. V.
LANGEDIJK. LSVV gaat
Zondag op bezoek bij de hekke-
sluiters N. Nied'orp 1. Na het goede
resultaat van de vorige Zondag
moet daar gewonnen worden.
De reserves gaan naar Wierin-
gerwaard II en zullen daar vech
ten voor de eerste overwinning,
die ze na 4 wedstrijden nog steeds
niet te pakken hebben.
Het derde gaat wederom naar
Alkmaar om Alkmaar 3 partij te
geven. Zorg nu eens voor een ver
rassing, jongens. Zaterdagmiddag
spelen c en d thuis om 3 uur en
4,15 uur tegen RK AFC f en RK
AFC b.
AANBEVELING
GEMEENTE-ONTVANGER
ZIJPE Burgemeester en wet
houders dezer gemeente hebben de
aanbeveling voor de benoeming van
een Gemeente-ontvanger als volgt
samengesteld:
1. J. H. Bos te Alkmaar (adj.-
commies bij het Gem. Ver.bur.);
2. H. G. F. Smakman te Driehuis
(adj.-commies ter Secretarie van
Velsen).
I^PNINGBOUW 1948
ZIJPE. De gemeente Zijpe mag
voor het jaar 1948 voorlopig reke
nen op een toewijzing van 27 nieuw
te bouwen woningen. Het zullen
niet anders dan arbeiders- of kleine
middenstandswoningen mogen zijn.
DE BRANDWEER RUKTE UIT
SINT PANCRAS. Gisteravond
omstreeks 7 uur ontstond er in een
schuur van de heer D. Leyen, aan
de Benedenweg een binnenbrandje.
Het was ontstaan doordat men bij
de gladiolen stookte tegen de nacht
vorst. De brandweer was spoedig
ter plaatse aanwezig, doch de be
woners hadden reeds met emmers
water weten te blussen. De schade
was gering.
„NUT EN VERMAAK"
BESTAAT 20 JAAR
'T VELD In de ledenvergade
ring van de R.K. Propagandaclub
„St. Paulus" op Zondag 9 October
van het jaar 1927 werd besloten tot
oprichting van een kath. toneelclub,
welke volgens voorzitter Impink
zou strekken tot nut en vermaak;
onzer parochianen, in de hoop hier
mee tevens te kunnen bijdragen aan
de veredeling van de kermis en
tenslotte tot verlichti'hg in de onder
houdskosten van het destijds wèl
bestaande patronaatsgebouw. De
heren P. Noordstrand, Th. J. Stade
gaard en C. VVijnker werden resp.
voorzitter, secretaris en penning
meester, terwijl de onderwijzer J.
H. Verlaan tot regisseur werd ge
kozen. Een van de eerste toneel
avonden werd gevuld met drie to
neelstukken, nl. „Het vierde gebod"
(drama in 1 bedrijf), „De Hoofd
rol" (klucht in 2 bedrijven) en „Het
lokkende ongeluk". De ontvangsten
van deze avond bedroegen f 108.75
en een bedrag van f 103.33 exclu
sief zaalhuur werd uitgegeven. In
de vergadering van 6 Sept. 1933
'werd besloten om ook voor de da
mes -de gelegenheid open te stellen
om als lid toe te treden. In dat
jaar werd mej. A. Droog Pd. met
meerderheid van stemmen tot pen-
ningmeesteresse gekozen. Altijd
hebben bestuur en leden hun beste
krachten gegeven om de parochia
nen op geregelde tijden zowel op
nuttige als op vermakelijke wijze
een gezonde ontspanningsavond te
bezorgen. Wij mogen hierbij in
herinnering brengen de succesvolle
opvoeringen van „De Witte Non",
„De Rozenkrans", „Het Biechtge
heim". Niettegenstaande de moei
lijkheden van allerlei aard is deze
vereniging er toch in geslaagd zich
in het leven van onze St. Martinus-
parochie een waardige plaats te
verSveren.
Bij gelegenheid van haar 20-jarig
bestaan zal op Zondag 26 en Dins
dag 28 October worden opgevoerd
het toneelstuk „Mensen in nood"
door Will. Brakenberg. (Zie adver
tentie in dit nummer.)
VIERING VAN HET FEEÜ3T VAN
CHRISTUS KONING IN DE
PAROCHIE ST. DIONISYUS
HEERHUGOWAARD A.s. Zon
dag gaat de parochie van de H. Dio-
nysius het Feest van Christus Ko
ning op bijzondere wijze vieren.
Het zal gevierd worden als een
grote Appèldag voor alle leden van
onze Parochiële Jeugd en Stands
organisaties, de dag waarop zij in
en door hun organisaties starten
met het Jaarprogram der Kath.
Actie „Reddend Christendom" door
hulde en trouw aan Koning Chris
tus.
Aan de vooravond van dit Feest,
Zaterdag van 78 uur, houden de
Parochiële Jeugdgroepen een Ko-
ningswake, w.aarbij onder lofzangen
uit de Metten van het Feest de Ko
ningstroon gereed gemaakt wordt.
Bij gunstig weer zal een stoet van
Welpen, Gidsen, Verkenners enz.
met kaarsen, bloemen en vlaggen
langs de voortuin der pastorie trek
ken vanwaar de Altaarkroon in pro
cessie naar de kerk wordt ge
bracht. De kerktoren zal deze avon
den door schijnwerpers verlicht
zijn.
Zondagmorgen is er om kwart
voor acht gezongen H. Mis voor de
leden der Jeugdorganisaties en om
half tien de Hoogmis voor die der
Standsorganisaties. Onder beide
H.H. Missen wordt de predicatie
gehouden door de WelEerwaarde
Heer H. Brans Kapelaan te 't Veld,
over Reddend Christendom. Om 3
uur n.m. is er groot Appèl voor
alle leden der Jeugd- en Standsor
ganisaties voor de Kerk. Op het
trompetgeschal vanuit de kerktoren
zal de Jeugd aantreden en zullen
allen openlijk de Belofte vgn trouw
afleggen, waarna Aan U o Koning
der Eeuwen wordt gezongen.
Een plechtig Lof besluit het Ker
kelijk gedeelte van deze dag
Des avonds om half acht'wordt
in de zaal v. d. Heiligenberg een
feestelijke Bijeenkomst gehouden
door de Kath. Jeugdkring „in Blij
de Vlucht" (de K.A. Werkgroepen
der mann. en vrouw. Jeugd) waar
op de betekenis van het Jaarpro-
grf™ woord, gezang en spel tot
uitdrukking wordt gebracht. Voor
deze bijeenkomst zijn de plaatse-
kJkf Geestelijke en Wereldlijke
Autoriteiten uitgenodigd, alsmede
ae besturen der Standsorganisaties
en van de Par. Jeugdraad.
Het Comité verzoekt alle paro-
emanen van St. Dionysius de vlag
uit te steken, zo mogelijk reeds Za
terdag in de namiddag en zich te
tooien met de Geel-Witte speldjes,
die Zaterdag en Zondag zullen
worden aangeboden. Al met al een
pracht-programma voor de Viering
van het Feest van Christus Koning.
Wij roepen de leden der Standsor
ganisaties op om Zaterdag en Zon
dag aanwezig te willen zijn en ook
m de toekomst mee te werken aan
het Jaarprogram der K.A., hetgeen
ook het program der Standsorgani
saties is.... Reddend Christendom.
inm°haEI/KAR"FEL- 23 October.
li ii In „aardappelen noordeling
~1140' Schotse grof 7.30: beve-
o^n^ v1!01010-6°; grove late 7.80
q fin nnnia^e 10'40;. eigenh. 9.50—
9.60, 6000 kg. voerbieten 3.10; 300
kg. anduwe 6.80; 14500 kg. groene
kool 5.80—9.30; 63500 stuks bloem
kool I 0.350.65; afw. 0.170.43;
Sr 40 zak slabonqp
2 zak fd. dubb. 0.94
I.01; 26000 kg. bieten I 4.30—6.40' id
II 2 40—3; modjo 1.60; 7000 kg. rode
kool 8.3014.30; 43000 gele kool 2 10
—6; 3,200 kg. witte kool 7.80—10.90;
20 baal breekpeen II 8.60; id. Ill
7.10; 140 baal uien grof 16.5017' id
grote 16.40—17.10; id. drielingen
8.70—9.20; id. nep 1515.20.
LANGEDIJKER GROENTECEN
TRALE. 3000 kg. aardappelen
bevelanders 9.809.90; 47000 kg.
rode kool 9.10—13.40; 60.000 kg. gele
kool 4.607.10; 70000 kg. groene kool
10.1015.70; 50000 kg. witte kqpl 9—
12.40; 52000 kg. andijvie 8.20—12.20;
5500 kg. peen II 8.10—8.50; id. Ill"
7.60—8; 13000 kg. bieten 6.80—7.10;
4300 kg. uien 17.5017.70; 800 stuks
bloemkool 6474.
AVENHORN, 23 Oct. 1947.
3250 kg Bevelanders 9.3010.20;
105 kg spruitkool 2121.200 st.
bloemkool I 43—46.24700 kg witte
kool 8.6011.50; 37800 kg rode kool
6.5011.10; 29450 kg gele kool 4.30
6.70; 16200 kg groene kool 6
10.10; 550 kg Chinese kool 56.30;
9800 kg uien: grote maat 18.40
19.20, gewone maat 16.2017.90, drie
lingen 8.108.60, nep 16.20—16.70;
33750 kg bieten: I 5.30—7.20, II 2.80
4.20; 20 zak dubb. slabonen 12.20
15.30; 54600 kg wortelen 7.30
8.20.
In Washington
munistische ac
deren van het
het laatste wo
Rep. J. Pamell
edigd
organisatie
zake uit het be
professor v. d.
der hoogtepunl
die de heer Th
der Tweede Ka
der Diocesane
den werd.
Spreker stelt
vast, dat de midi
bundeld is om i
gebied te kunne
de arbeiders en
Op staatkundig
soms terrein ver
de gemeentelijk
jonge krachten vc
lege plaatsen on
delijke cijfers toe
hoe ons land mi
noodtoestand ver]
al Indië in verho
oorlog een achtt
van 1200 millioen
zichzelf reeds aa
denken.
De middenstani
zeer als de ande
pen onder de dr
last gebukt en
schuilt er in het
ren door het F
voor de prijzen
comsumptieve ui
bouwingen e.d. d
Onaangename
als het verbod
zetbelasting op
te wentelen, zijl
volg. Spr. noem
ook onrechtvaari
veerd.
De loor
De heer Hooy
tot de behandelin
prijspolitiek. Hij
schap van de m
vaststelling der
erbij betrokken,
overleg is zuiver
prijzen zijn voor
voorbaat reeds
Een grove
noemde spreker
doorberekenen v
ten. Dit en de
omzetbelasting
lijke rekenvaardig
ste greintje welv
denstanders perst
gaf hij het voorbe
denier, die bij ee
zend gulden per
komen komt van
Deze toestand
nier tot zwarte
De publ
drjjfsorg
Zoals we hierbi
ven zal fle commis
het einde van dit
van het vraagstuk
telijke bedrijfsorg
hebben. De heer
dit verband de ov
bied van prijzen
dig en te theoret
de middenstand
de overheid zelf
zen zal bepalen,
en documentatie
onontbeerlijk en
langs opgerichte
voor economische
van drs. Vlek de
king zal verlenen
ZATERDAG
HILVERSUM
7.00 Nieuws; 7.1
Morgengebed; 8.
vecimbel; 9.35 C
kleuters; 10.15
Radio ziekenbezoe
12.33 Lunchconcer
13.15 Boekbespreki
concert; 14.00
14.20 Engelse les
15.15 Debutanten
kiosk; 16.30
Gregoriaans; 18.
tuur van Lord
Nieuws en Kath
vestre trio; 19.45
den; 20.12 De Gei
Lichtbaken Henri
Een koets vol verl
end-serenade;
23.00 Nieuws en
HILVERSUM
7.00 Nieuws; 7.15
Nieuws en gram
selecties; 10.20
10.35 Liederen vat
10.55 Orgel; 12
orkest; 12.33 Orke
Ned. Strijdkrachte
Harmonie-orkester
de gram.; 16.45
ma's uit de Were
Radio Philh. Orl
18.30 Ned. Str
Nieuws; 2005.
„Don Quichotte
„The Ramblers"
Hobby-hoek voo
23.30 Nachtsirene
