c
1
De Valera, strijder voor lerlands vrijheid
DEVERRESTEM
Groot enthousiasme voor het
'ekenapostolaat van de Kerk
462 millioen
kinderen
De schroef van de „Willem Ruys"
mag niet over de Moerdijkbrug
J
GRAFISCH WERK,
r
jostzegelactie
Katholieke Actie Vrouwelijke Jeugd
Groot verlangen
naar eenheid
Den Haag heeft gesproken maar de heer
Ruiters maakt zich niet bezorgd
Katholieke Actualia
DE NIEUWE RONTGEN-INSTALLATIE VAN HET ST. ELISABETHZIEKENHUIS
TE ALKMAAR
Een kostbaar instrumentarium
dat aan alle te stellen eisen voldoet
Van dominion tot onafhankelijke staat
de kunst van zwart en wit
J
riiet stopgezet
hillende kanten werd
d, hoe het staat met
'elactie voor het zieke
n het St. El. Ziekenhuis
verpleegd werd. Ook
agd, of we het millioen
elkaar hebben,
beginnen met namens
e al degenen te bedaiv-
>te of kleine hoeveelhe-
n. De patiënte, die mo-
het Sanatorium Helio-
k aan Zee verpleegd
>t daar in zoverre te
lat de dokters haar uit-
ir Zwitserland kunnen
Dit zal echter nog wel
den duren.
n onze actie nog niet
imdat wij op geen dui-
unnen zeggen hoe dicht
ioen genaderd zijn. Na-
ft onze redactie wel iets
oen dan postzegels te
zij is er in geslaagd an-
nden, die de postzegels
ken, tellen en in pakjes
erzamelen, hetgeen ook
ge tijd in beslag zal ne-
iereikten ons verzoeken
gowaard en De Rijp, om
ten daar ook een inza-
ouden. Wij willen deze
vel in overweging ne-
ast de toezegging doen,
eht na telling blijken,
lioen postzegels over-
de overbodige zegels
evallen zullen reserve-
mocht U nog postze-
t sympathieke doel wil-
zendt ze aan een van
IX.
Red. N.H.D.
ts om 1.30. Het 2e speelt
VIOS II en zal probe-
;r zo'n goed succes te
vorige week. Aanvang
vastgestelde wedstrijd
i. is uitgesteld, de"adsp.
om 12 uur tegen AFC b
De heer P. v. Til
uis, stalling en erf on-
rkocht aan P. Dam, al-
1RAS. De instru-
j van de heer A. Vol-
geheel gereed geko
rd hedenmiddag om 3
1.
DRAS. De collecte
van de Prins Bern-
ing te Sint Pancras
racht de somma van
SOLLEN CULTUUR
De Algem. Ver.
Dollencultuur, afdeling
eiloo kwam in verga-
m in café 't Centrum
sprake kwam het voor
broek, inhoudende de
chaffing van de sane-
gelen.
Nuijens sprak stimu-
rd'en voor het voorstel
terwijl voorzitter
ier tegen was en wees
gevaren aan de alge-
fing van de sanerings
verbonden. Hij wees
de vrije teglt van de
relke vooraf "voor de
er dit jaar niet lonend
repliek dienende, zei
jens, dat ook de sane-
en eens in de 3 jaar
eteeld worden. Hierna
voorstel in stemming,
mmen, tegen 35 stem-
rt werd besproken een
i jhr. mr. Van Nispen
tn om in de a.s. winter
)t het houden van een
een zgn. opinie-
Dok dit werd' in stem-
ht met als resultaat 44
voor het voorstel.
^.-vergadering
Langedijk
5IJK. De Katholieke
veging in onze Paro-
Woensdagavond haar
im met een zeer matig
envergadering, waarin
optrad het Hoofdbe-
in 't Veld met als on-
eddend Christendom in
rsmilieu". Het knapen-
leester Niewint zorgde
uzikale omlijsting én
liedjes ten gehore uit
roperette.
fan 't Veld, hierna het
•ijgende, wees erop, dat
;se wereld op een gek-
ijkt. Er heersen chao-
inden. Men is ingesteld
ie. Momenteel, de groei
LB. bewijst dat, is er
[evaar voor een over-
het bolsjewisme. Toch
er waarschuwen en wel
jultuurbolsjewisme. Dit
wat wordt bijgebracht,
stukje, drupje voor
vel een opgaan in het
>t opgaan in uitsluitend
evrediging.
naar stoffelijke bevre-
Let een uitvloeisel van
orlog. De oorzaken lig-
?per. De wereld is niet
ntrisch, maar antropos-
.w.z. God staat niet
t middelpunt, maar de
n deze omgeving dringt
ook hier bestaat ge-
zermaterialisering. Men
lichtsbetrachting, men
tot arbeidsverzaking.
cing en bevrediging
luister. Tegen de twee
ngen van'deze tijd, het
2wisme en het Ame-
lie beide ingesteld zijn
•ialisering. moeten wij
irbeiders, alle dagen de
iden. Hebt idealisme,
ipieel, hebt waarachti-
jr uw vaderland, waar
voor de arbeid, houdt,
oog door 'n juiste op-
trent huwelijk en hu-
-. Hebt waarachtige zin
ihoeftebevrediging. Het
ar lotsverbetering is
voor een goed geeste-9
:en zekere mate van
idig is, maar vermate-
t.
de punten, welke spr.
nderstreepte. Speeiaal
de aandacht op de
het morgengebed: Ik
mijn werken en lijden
zo begonnen is goed
knapenkoor nog enige
gehore had gebAcht.
>r Clarijs, die ter ken-
mwezig was, er zijn
over uit, dat er in deze
i'p opgewekt vereni-
estaat. Z. E-el'w. spoor-
om ijverige leden van
•ganisatie te zijn.
NIEUW NOORDHOLLANDS DAGBLAD - Zaterdag 25 October 1947
PAG. 3
Het doet goed eens in dagblad
kolommen te kunnen schrijven
over een idealistische beweging,
die veel doet verwachten"'En het
stemt tot blijdschap te mogen
constateren, dat dit juist dewe-
ging betreft die de Paus zelf
vraagt n.l. de Katholieke Actie.
Onder leiding van de nationale
voorzitster mej. R. Vendrik en de
nationale directeur G. Groothuis
kwamen uit de vijf Nederlandse
Bisdommen in het afgelopen week
end bijeen een groot aantal ver
antwoordelijke leidsters van de
vrouwelijke jeugd.
Men kwam samen op Bouvig-
ne, waar eens mgr. Frencken zo
vruchtbaar werkte vftor de vrou
welijke jeugd van Nederland. Na
de oorlog heeft de katholieke vrou
welijke jeugd iets groots verricht
in Nederland.
Wat tot dan toe onbekend was
kreeg na de bevrijding zijn be
slag: Er ontstond een Katholieke
Nationale Vrouwelijke Jeugdbewe-
ging in het Gidsenspel. Alle vijf
diocesen kozen één methode voor
hun jeugdwerk. Dit geldt hoofd
zakelijk voor de jeugd onder 17
jaar. Ook voor het jeugdwerk bo
ven 17 jaar is eén^eenheid in me
thode groeiend. Maar wat op deze
studiedagen verblijdend was, was
dit,* men heeft in Nederland een
groter eenheid gevonden, dat is de
eenheid' van methode. Ondanks
diocesane verschillen in werkwijze
hebben de leidinggevende leidsters
der verschillende cKflSpsen hun
eenheid gevonden in dWfeatholieke
Actie. Zij ontvingen ieder van
eigen Bisschop de persoonlijke
zending, dat betekent dat zij als
leken officeel zijn ingeschakeld bij
het zielzorgwerk van de Kerk in
Nederland. Zij vormen het offi
ciële lekenleger, waarvan de kerk
zich wil bedtenen voor haar Apos
tolaat. Dit werd erkend als een
heidsbasis en op die gedachte
kwam men bijeen.
Men ontkomt niet aan de in
druk: deze dagen waren het feest
van de eenheid, niet als een oogst
feest maar als startpunt voor gro
ter werkzaamheid.
Het zijn kostbare dagen van be
zinning geweest. Van verschillende
kanten werd belicht de hoge roe
ping die de leek ontvangt in de
Katholieke Actie. Het mooie was
dat dit gebeurde door priester en
leek. Hiermee werd treffend' dui
delijk dat in deze tijd de leek mee
verantwoordelijkheid gaat dragen
naast de priester voor het Rijk van
Christus. Dir. G. Groothuis leidde
in over: „Hoe de Hiërarchie de
leek roept" en dr. ir. F. Téllegen,
Nationaal Voorzitter van de Ka
tholieke Actie, sprak over: „Hoe
de leek zijn taak aanvaardt."
Niet alleen de inleidingen waren
van hoog gehalte, ook de daarop
volgende besprekingen getuigden
van de hoge opvatting, die de
jeugd heeft van haar Apostolaat,
waartoe de Kerk haar roept in
deze tijd.
Bijzonder kwam dit tot uiting
na de prachtige inleiding van dr.
W. Deltijk, leraar aan het Aarts
bisschoppelijk Seminarie te Apel
doorn, die sprak over „Lekenspiri-1
tualiteit". Toen viel te beluisteren
een groot verlangen naar.verdie
ping van eigen geestelijk leven als
noodzakelijke vjporwaarde voor het
apostolaat.
Het gevolg van deze dagen onder
anderen is een hevig beroep op
het Nationaal Secretariaat om op
alle mogelijke manieren te bevor
deren de waardering voor de ker
kelijke uitverkiezing, neergelegd
in de zending van de Katholieke
Actie, om zo te. komen tot een na
tionaal eenheidsfront Van leken
apostelen voor de vrouwelijke
jeugd.
- Deze nationale studiedagen wa
ren de eerste in de geschiedenis
van de Katholieke Actie vrouwe
lijke jeugd in Nederland. De wens
werd uitgesproken deze spoedig te
herhalen. Hier groeit iets zeer be
langrijks onder de Katholieke
Vrouwelijke Jeugd in Nederland.
Er werden telegrammen gezonden
naar het Nederlands Episcopaat
met de belofte van gehoorzaam
heid en trouw en dank voor de
gegeven opdracht in het leken-
apostolaat en de trouw aan het
Vaderland vond zijn uitdrukking
in een telegram van aanhankelijk
heid gericht aan de Prinses Regen-
tes. t
Het waren dagen van idealisme
en bezieling, die veel doen ver
wachten.
Collectief ontslag leraren?
Op 31 October, a.s. zal de alge
mene vereniging van leraren bjj
het Middelbaar Onderwijs in „Es-
planada" te Utrecht ^büeenkomen
in een buitengewone algemene
vergadering. Men zal de mogelijk
heid bespreken van de actie tot
collectieve ontslagaanvrage in sa
menwerking met de andere lera
renorganisaties in verband met het
uitblijven van de verbetering in
hun salariëring.
Door hongersnood bedreigd
„De helft van de wereldbewoners
is niet ver van hongersnood af,
40»/» hiervan zijn kinderen", al
dus heeft Chester Bowles, voor
zitter van de internationale ad
viescommissie voor een beroep
der V.N. op de, mensheid in 't be
lang der kinderen, te Lake Suc
cess medegedeeld.
462 millioen kinderen hebben zo
dringend nodig, dat een groot deel
van hen, zelfs met de uiterste
krachtsinspanning onzerzijds, weinig
hoop heeft in leven te blijven. De
commissie wil een beroep doen op
de gehele wereld om een dag loon
te storten in het internationale
noodfonds voor kinderen, een on
derdeel van de V.N! In Europa ver
keren 60 millioen kinderen in ge
vaar. in het verre Oosten 140 mil
lioen, aldus Chester Bowles. Naar
zijn schatting lijden alleen in Euro
pa 4.5 millioen kinderen aan t.b.c.
Aan de verklaring van Bowles ging
de algemene instemming van de
sociale commissie der V.N. met het
rapport van het noodfonds vooraf.
Positie Nederlandse
schepen
„Amstelland" 23 Oct. van IJmui-
den naar Buenos Aires.
„Maaskerk", 23 Oct.' van Lagos
naar TakoradL
„Nigerstroom", 24 Oct. van Loan-
da te Lobito.
„Sloterdijk", JavaRotterdam, 23
Oct. te Colombo.
„Stuyvesant, AmsterdamWest-
Indië, 24 Oct. van Trinidad.
„Tabinta", RotterdamBatavia,
pass. 23 Oct. Ouessant.
„Veendam" New-YorkRotterdam
pass. 23 Oct. 17.50, Scilly.
De schroef van de „Willem Ruys"
mag niet over de Moerdijkbrug.
Ziedaar het laatste nieuws over
het transport, dat sinds enige da
gen veel gemoederen bezig houdt.
Den Haag heeft gesproken en
daarmee is de zaak fini, aldus de
directeur van de N.V. H. J. van
Ruiten's transporten te Bergschen-
hoek, met wie we een onderhoud
hadden.
Zoals men weet ligt van Breda
af de rijbrug aan de linkerkant. Bij
een doorzetten van het transport,
beladen gelijk tot nu toe, bedroeg
de „speling" op de brug slechts 20
c.m. Dat is te riskant, had een in
genieur van waterstaat in Brabant
verklaard. „Wanneer U de speling
nu een halve meter kunt maken,
neem ik er genoegen mee". Eilacie,
hij had niet gerekend op hogere
machten
De schroef op de truc werd ver
schoven en de speling werd zelfs 5
centimeter meer dan de gevraagde
halve meter, verzekerde de heer
Ruiten. Er was zo geen gevaar meer
voortbeschadiging van de brugkant
en dus dacht ik: dat komt voor el
kaar. Maar vandaag besliste Den
Haag anders. De residentie kwam
niet met een fiat over de brug en
dus komen wij er niet over. „Ik
vroeg naar de reden van de wei
gering, maar het antwoord bleef
uit".
Hoe het nu verder gaat? „Ik maak
me geen ogenblik bezorgd", lachte
de heer Ruiten. „We rijden de
schroef naar het haventje, waar
vroeger de pont aankwam en ver
trok. Eerst dacht ik eraan om de
schroef met een bok naar de over-
•kant te varen en daar weer op de
truck te laden, maar de beslissing
van Den Haag gaat zelfs zover, dat
we niet eens meer op de rijksweg
mogen komen. Ik ben derhalve ge
noodzaakt alles via het natte ele
ment te doen. Of de bok zal het ge
vaarte gaan overladen op 'n schuit,
of ze zal het, hangend aan de ket
ting, zelf helemaal naar Rotterdam
vervoeren".
hun steentje bij voor
de wederopbouw van
d.e abdij van Monte
Cassino. Als eerste bij
drage zonden zij aan
de abt een bedrag van
700 Pond. 9 De Rus
sische schismatieke
metropoliet van Le
ningrad en Novgorod,
e Engelse protes- Slavische autoriteit Franse bezettings-
tanten dragen ook verklaarde te dien zone. 9 zÜn ope-
aanzien het volgen- ningsrede op net
de: „In ons land zijn 38ste onderwijs-con-
er nog steeds Heden, gres voor zijn dio-
die hopen op iets, dat cees, kondigde Mgr.
uit het Westen moet Richard J. Cushing,
komen. Deze ver- aartsbisschop van
wachting moet de Boston, aan, dat er
bodem worden inge- thans in de Ver. Sta-
slagen: wij moeten ten 10.800 Katholieke
laten zien, dat het scholen zijn, waarop
Gregórius, maakt een Westen niet in staat onderwijs wordt gege-
reis door Amerika om is, een enkele van ven door 101.000 lera-
de Russische Kerken zijn agenten te red- ren én onderwijzers en
in de V.S. te winnen den, of het nu een die bezocht worden
voor nauwere gees- militair als Mihaïlo- door 2.865.600 leerlin-
telijke aansluiting bij witsj, een posticus gen. Mgr. Cushing
het patriarchaat van als Petkov, een boe- wees in het bijzonder
Moskou. Zoals be- renleider als Maniu op de uitstekende be
kend is, heeft de
Russisch-orthodoxe
aartsbisschop van
New York, Mgr. Vi-
talis, zich reeds se
dert lang tegën een
dergelijke nauwe
aansluiting verzet
want, zo verklaarde
hij, „de Orthodoxe
Kerk in Amerika
was en is niet onder
geschikt aan de pa- heeft
triarch van Moskou", lijk
9 Mgr. Dr. Eivard
Bcrggrav uit Oslo,
die door zijn onver
schrokken houding
tegenover de Duitse
of een aartsbisschop trekkingen welke be-
betreft. De aarts- staan tussen het ka-
bisschop van Keulen, tholieke en het open-
Kardinaal Frings,
bare onderwijs in de
Ver. St. De St. Mi-
chaelskerk te Fulda,
welke tussen 818
en
'in een herder-
schrijven uit
drukking gegeven
aan zijn verwach- 822 onder leiding van
ting, dat het herstel Eigil, de vierde abt
aan de Keulse Dom van Fulda, werd ge-
tegen Augustus 1948 bouwd, is thans weer
bezetting en de rege- zover gevorderd zal gerestaureerd. In de
ring Quisling bekend zijn, dat het grootste jongste wereldoorlog
is, werd door de ko- gedeelte weer voor werd dit kleinood der
ning van Noorwegen de eredienst in ge-
met het grootkruis bruik zal kunnen
van St. Olaf onder- worden genomen,
scheiden. In zeer De meer dan 5.000
goed ingelichte krin- Roemeense katholie-
gen wordt aangeno-
Duitse bouwkunst uit
de tijd der Karolin-
gers zwaar bescha
digd. 9 Alle Duitse
Christelijke jeugdver-
men, dat in Joego
slavië een nieuw
proces tegen Mgr.
Stepinac in voorbe
reiding is, en dit in
verband met het pro
ces tegen Generaal
Maskow. Een com-
ken, met inbegrip enigingen hebben op
van de Duitsers uit 12 October in het
Roemenië, worden in Olympia stadion te
de Westzone van Berlijn een gemeen-
Duitsland door één schappelijke demon-
priester verzorgd. stratie gehouden, wel-
4.000 wonen in de ke georganiseerd was
Britse, 1.000 in de m samenwerking tus-
Amerikaanse en on- scn katholieken en
munistische Joego- geveer 200 in de protestanten.
Een tweede schroef
De vraag is maar, wat er met de
tweede reserveschroef moet gebeu
ren. De „Willem Ruys" is immers
een dubbelschroefschip en 't spreekt
vanzelf, dat er daarom twee reser-
veschroeven zijn. Het tweede exem
plaar bevindt zich nog op de fa
briek endeze ligt niet aan het
water. „Maar wie er ook aan twij
felen mocht, of de tweede editie
door het verbod, van de weg ge
bruik te maken, ooit de „Willem
Ruys" zal bereiken, ik in ieder ge
val niet", gaf de heer Ruiten te
kennen. „Ook deze schroef zal nog
bijtijds arriveren".
Blijf altijd sportief
„Is dit karwei geen financiële te
genvaller?" informeerden wij.
„Laat ik er ook 's oen keer wat
bijleggen", antwoordde de heer Rui
ten lachend, „je moet altijd spor
tief blijven en het valt heus wel
mee. Alles heeft immers ook z'n
goede zijde. Zo dacht de eigenaar
van het huis ook, toen we zijn ge
vel moesten slopen. „Ga je gang
maar" had hij gezegd, „het kost je
geen cent en ik heb tenminste een
kansje op een bouwvergunning, Tot
nu toe heb ik daarnaar kunnen
fluiten".
Het diagnostiek-apparaat.
Het therapie-apparaat aangevuld met
enkele kleine apparaten voor contact- en
oppervlaktej.herapie, waarvan de aflevering
nog even op zich laat .wachten maakt het
mogelijk aan elke behoefde op het gebied
van stralenbehandeling te voldoen.
De gehele Röntgen-afdeling is door inwen
dige verbouwing aangepast agn de nieuw-
ontstane behoefte en telt drie afdelingen: de
donkere kamer voor het ontwikkelen en
eventueel afdrukken der röntgenfilms, de
diagnostiek-afdeling en de therapie-kamer,
met annex een geïsoleerde ruimte voor de
schakelingen, van waaruit de bedienende
zuster "in samenwerking met de röntgeno
loog de patiënt tijdens de bestraling kan
blijven observeren. Tussen diagnostiek- en
therapie-ruimte is een reeks kleedkamertjes
aangebracht, waardoor een vlugge behan
deling van de patiënten kan worden ver
zekerd en nodeloos tijdsverlies wordt .voor
komen. Een betere accommodatie op sanitair
gebied, alsmede een practische oplossing
voor het foto-archief completeren het ge
heel.
Om de uitstraling der Röntgen-stralen te
voorkomen, was het nodig, wanden, plafond
en vloeren van de therapie-kamer te isole
ren.- Daar het hiervoor bij uitstek geschikte
barium-cement niet beschikbaar was, is de
ze kamer aan alle kanten met een onzicht
bare 2 cm. dikke loodlaag bekleed, welke
dezelfde stralenwerende capaciteit heeft als
een bariumlaag van 5 cm. Niet minder dan
2000 kg. lood is hieraan verwerkt.Het glas
I^E NIEUWE Röntgen-afdeling van het St. Elisabeth-Ziekenhuis, die deze
dagen werd ingewijd en in gebruik genomen, is uitgerust met 'n vooi
oorlogse Siemens-apparatuur van de beste kwaliteit, geleverd door Almarc
te Amsterdam. Ze omvat de meest geperfectioneerde installaties voo
Röntgen-diagnostiek en Röntgen-therapie en hierdoor is het thans mogelijl
aan alle röntgenologische eisen, die het moderne algemene medische onder
zoek stelt te voldoen. Ook alle voor röntgen-bestraling in aanmerking komen
de ziektegevallen, kunnen thans in het St Elisabeth-Ziekenhuis met naar d<
tegenwoordige stand van de medische wetenschap te verkrijgen resultaa<
behandeld worden.
Het diagnpstiek-apparaat
is van een groot vermogen,
dat in combinatie met de
binnenkort nog te leveren
bijzonder toegeruste onder -
zoektafel en eventuele hulp
apparaten de behandelen
de röntgenoloog in staat stelt
vrijwel elk modern röntgen
onderzoek uit te voeren.
in de deur naar de bedieningskamer is spe
ciaal vervaardigd loodglas van 20 mm. dik
te. dat eveneens uitstraling voorkomt.
Het therapie-apparaat, waarvan vooral de
bombe het eigenlijke uitstralings-appa-
raat opvalt, werkt met een spanning van
200.000 volt. De bombe, die tijdens de be
handeling sterk verhit wordt, behoudt door
een vol-automatische olie- en waterkoeling
de gewenste constante temperatuur.
Nadat het apparaat door de behandelende
röntgenoloog i? gestéld, schakelt het auto
matisch de hoogspanning uit, als de v^jKiste
hoeveelheid stralen is toegediend, terwijl 'n
andere automatiek ervoor zorgd, dat de hard
heid van de stralen door de juiste filtering
automatisch wordt geregeld.
De aankoop van dit kostbare instrumen
tarium kon nog juist bijtijds vóór het be
gin van de algemene schaarste aan instru
menten en machineriën, die gedurende de
oorlog in Nederland ontstond, worden ge
daan en met een zekere angstvaHigheid
voor de bezetter worden opgeborgen ge
houden. De lezer zal uit een en ander be
grepen hebben, dat met de ingebruikname
van deze geperfectionneerde installatie 'n
nieuwe mijlpaal is bereikt in de geschiede
nis van het St. Elisabeth-Ziekenhuis, dat in
Noordelijk Noord-HoHand zo'n belangrijke
plaats inneemt.
Moge de nieuwe Röntgenafdeling van dit
ziekenhuis aan haar doel beantwoorden en
tot in lengte van jaren strekken tot heil van
de lijdende mensheid.
Het therapie-apparaat.
QE GRONDWET, die op 25 October 1922 in de Nationale Ver
gadering vanIerland, de Dail Eireann, werd aangenomen,
was het noodzakelijke gevolg van het Verdrag te Londen, geslo
ten op 6 December 1921. Daarbij werd aan Ierland, zonder
Ulster, zelfbestuur verleend binnen het Britse Gemenebest en
kreeg het de status van Dominion.
Voor sommigen betekende dat
verdrag en die grondwet een grote
winst en de afsluiting van een eeu
wenlange strijd tussen Engeland en
het groene Erin.
Veel meer anderen hebben zich
uit opportuniteitsoverwegingen
Alom in het land is de suikerbietencampagne in volle gang en
volgens de beschikbare gegevens zal het een goede opbrengst
geven. De „Haven" der suikerfabriek in Halfweg is wat men
noemt geheel volgeboekt.
Na het Rotterdams museum Boy
mans is thans de expositie van
Kathe Kollwitz haar werken in het
Amsterdams gemeentemuseum on
dergebracht. 22 April 1945 overleed
Kathe Kollwitz te Moritzburg in de
verontachtzaming en eenzaamheid,
waartoe het nationaal-socialisme
haar sedert 1933 had veroordeeld.
De uiterlijke levensomstandigheden
zijn onscheidbaar verweven met
haar kunst.
In al haar grafisch werk, waar
van thans 94 grafieken (lijnetsen,
litho's, houtsneden) en 14 tekenin
gen in Amsterdam te bezichtigen
zijn, vinden we de tragiek, die een
gevoelige vrouwenziel beroeren
kan. Zwitserse musea en particu
liere verzamelingen hebben vele
van de geëxposeerde stukken afge
staan.
H^el het werk van deze grote te
kenaarster is gericht op het gevoel,
dat zij had voor sociale verantwoor
delijkheid en mededogen. Zij had
één groot ideaal: de verbroedering
der mensheid. In haar eerste ver
halende werken, speciaal in We
versopstand en Boerenoorlog, vin
den we een dramatisch-naturalisti-
sche inslag.
Deze dramatische kracht drukt
op al haar werken, vooral als zij de
etskunst gaat beheersen en zij de
verschillende methoden kan uitbui
ten. We denken in dit verband b.v.
aan de Hamburgse kroeg.
Soms bezit de uitbeelding van
wat haar voor ogen stond een me
lodramatisch verloop, doch zij be
reikt hierdoor dat bepaalde mistoe
standen sterk worden geaccentu
eerd, met het gevaar echter dat het
hoofdmotief vervaagd en de bij
komstigheden een onrustige indruk
gevén.
Nadat haar vorm plotseling een
voudiger wordt (1912) zien we na
de eerste wereldoorlog haar werk
een nieuwe frisheid krijgen en
wordt met vernieuwde scheppings
kracht de indrukken van de oor
logsellende en het lijden opnieuw
fel-realistisch uitgebeeld, waarbij
de kunstenares de moeder als
vrouw en echtgenote tot centrale
figuur kiest. We "krijgen nu inplaats
van haar gebruikelijke detaillering
en exactheid een monumentaler,
abstracter en meer stylereiide op
vatting te zien. Het beste doen we,
b.v. „Afscheid" met „De drie toe-'
schouwers" (1925) te vergelijken.
Haar houtsneden van die latere
tijd zijn expressionistisch en de mo
gelijkheden ervan volkomen uitge
buit. In haar cyclussen, „Oorlog" en
„Het proletariaat" worden de wan
hoop en ellende van de na-oorlogse
tijd op vaak benauwende wijze uit
gebeeld. Na in 1933 door de nazi's
verdreven te zijn heeft Kathe Koll
witz in de eenzaamheid zich voor
namelijk beziggehouden met het
thema der dood en de cyclus, die
dit werk samenvat is wel het hoog
ste wa't zij bereikt heeft.
Hoewel verre van compleet is de
tentoonstelling in Amsterdam zoda
nig samengesteld dat de ontwikke
ling van het werk duidelijk te vol-(
gen is. Alleen hierdoor is een be
zoek aan het gemeentemuseum niet
alleen verantwoord maar ook aan
te bevelen voor ieder, die gevoel
heeft voor goede teken- en grafi
sche kunst. W. v. E.
neergelegd bij deze tractaten en be
schouwden ze slechts als een rust
punt, een adempauze op de weg
naar het grote en enige doel: de
volkomen onafhankelijkheid van
Ierland.
Dan was er nog een derde groep,
die weigerden zowel grondwet als
verdrag te erkennen. Onder leiding
van Eamon (Edmond) de Valéra
beschouwden ze beide als verraad
aan de heilige Ierse zaak. Daarom
verliet De Valéra met zijn aanhang
de Dail en nam geen deel aan de
samenstelling der grondwet. Zel^
verliet hij zijn organisatie, de „Sinn
Fein" (Wij, zelf) en stichtte de „Fi-
anna Fail", die in de komende jaren
als de grote politieke macht in
Ierland zou optreden en de volko
men vrijheid van Ierland wilde.
Binnen het Britse Imperium
Het grote verschil tussen de op
vattingen der ondertekenaars van
verdrag en grondwet en die van De
Valéra lag in de totaal verschillen
de beoordeling van Ierland's verle
den.
Voor de eerste groep was Ierland
door de grondwet weer terugge
keerd in de rij der naties. Voor hen
Begon het conflict IerlandEnge
land op de rampzalige vierde Juni
1800, toen het Ierse parlement was
ontbonden en de „Wetgevende Unie
tussen Groot Brittannië en Ierland
in werking trad. Voortaan moesten
de Ierse afgevaardigden naar Lon
den, maar een Katholieke Ier kon*
onmogelijk parlementslid worden,
de Test-act bestond nog en verbood
aan een Katholiek elke openbare
functie. Zo werd 75% van Erin's
bevolking verlaagd tot een onmon
dige groep, over wie alleen maar
geregeerd kop worden, zonder dat
zij 'stem in het kapittel had.
Wel had Daniël O'Connel in 1829
bereikt, dat de Test-act buiten wer
king kwam en door de Emancipa-
tion-bill werd aan de Katholieken
toegang tot het Britse Parlement
verschaft. Toch waren het meer de
Engelse Katholieken, die van de
Emancipatie»yet profiteerden, dan
Ierland, dat vanuit Westminster be
stuurd bleef.
Het verdrag van 1921 en de grond
wet van 1922 maakten daaraan een
einde en daarom alleen al zal de
gebeurtenis van 25 October 1922 in
Ierland's historie blijven genoemd
als een immer gedenkwaardig feit.
Het onafhankelijke Ierland
Voor de Valéra en zijn „Fianna
Fail" was deze opvatting zeer een-,
zijdig. Voor hen was het conflict'
veel ouder en veel gecompliceerder.
Het ging niét'om een of andere be
stuursvorm, het ging om godsdienst,
faal en cultuur, om het gehele
volksbestaan en die tegenstelling
was alleen op te heffen door volle
dige onafhankelijkheid.
Voor De Valéra was Ierland het
glorieuze land, waar vanuit de ko
ningshallen van Tara een model
staat werd bestuurd, waar in Rahan,
maar bovenal in het beróemd.e
Clonmacnoise de grote kloosterge
meenschappen leefden, Clonmacnoise
het mausoleum van lerlands vor
sten.
Voor De Valéra was Ierland ge
knecht door de Noormannen, maar
bevrijd in de slag van Ckmtarf
(1014) toen de grote Brian Böramha
zijn land van de overheersing ver
loste; daarna gevallen in Engelse
handen toen 'een O'Connor in 1171
zijn volk aan Hendrik II verraden'
heeft. In taal en cultuur met Enge
land verschillend, sinds 1534 ook in
geloof, was Ierland eeuwenlang
steeds geknecht door het grote zus-
tereiland. Voor hem was Daniël
O' Connell een groot man, zeker,
maar zijn verkiezing te Clare in
1828 was geen bijdrage tot lerlands
vrijheid, het was een zich neerleg
gen bij het onvermijdelijke. Toen
hijzelf in Oost Clare gekozen werd
als afgevaardigde (1916) had hij de
leuze aangeheven: „De Ierse Repu
bliek vrij en volkomen los van
Engeland". Eamon' de Valéra ging
niet naar Westminster en zijn
73 geestverwanten evenmin, hun
plaatsen in het Parlement bleven
leeg.
Daarom zag hij de grondwet van
1922 slechts als een onnodig opont
houd. Men moest verder op de weg
naar het doel, dat door geheel Ier
land's verleden werd gedicteerd:
naar de vrijheid.
Ierland na 1922
Fel en zonder verpozen weerde
zich de Fianna Fail en Ierland heeft
voor het grootste deel geestdrift
meegestreden. De ontwikkeling vi
Erin na 1922 is dan ook niet h
werk van Arthur Griffith of Mike
Collins, de ondertekenaars van h
verdrag, ook niet van Cosgrave, d
na hun dood hun politiek voortzetl
maar van Eamon de Valéra. I
grote stembuszege van 1932 maak
hem tot president van de Ierse Vr:
staat. Reeds het volgende jaar we:
de eed van trouw aan Engelanc
koning uit de grondwet geschraj
Intussen was de' grondwet v;
1922 reeds ongeveer dertig mali
gewijzigd en een moeilijk te hant
ren instrument geworden. In 19
werd daarom een geheel nieuv
samengesteld en dit schonk aan I
Valéra de gelegenheid om bijna
zijn idealen te verwezenlijken.
Bij die grondwet kreeg de Ie~
Vrijstaat de naam Eire (Irelanc
Ierland wordt verklaard te zijn ec
souvereine, onafhankelijke, dem
crat-ische staat. De nationale vl;
is de driekleur groen-wit-oranj
De officiële taal is het Iers, het E'
gels mag daarnaast nog gebrui
worden. Aan het hoofd staat ei
president, voor zeven jaar gekoze
Aan een Engels gouverneur-gen
raai wordt natuurlijk niet gedacl
Als eerste president van Eire we'
gekozen de 78-jarige dichter i
schrijver Dr. Douglas Hyde, die c
25 Juni 1938 zijn ambt aanvaardd
Maar de*grootste macht bleef ai
de premier Eamon de Valéra.
Bén wens kon nog niet verweze
lijkt worden: een verenigd Ierlan
De graafschappen van Ulster vo
men nog een deel van het Verenij
Koninkrijk. In de regel is men
Nederland gewoon te spreken v:
„het Protestantse Ulster". Dat
zeer onjuist, de godsdienstverhol
dmg is 9 7 en feitelijk terrorisee
Belfast het land, waar twee graa
schappen in meerderheid protests
de overige sterk katholiek zij
Juist Ulster was eens het centru
der Ierse onafhankelijkheidsbew
ging; in de dagen'van Elisabeth i
Cromwell. Door stelselmatige inf
tratie vanuit Engeland en deport
tie der katholieke bevolking is L'
ster geworden wat het'nu is.
Het is de droom van de nu 65
jarige De Valéra, dat ook ülste
eens zal behoren tot Eire, he
land van schoonheid, het land
waar nog verspreid de ruïnes va
oude, verweerde kastelen onde
hun dekkleden van klimop ligge:
als stille wakers over een lanc
waar, zoals de legende zegt:
„DE ENGELEN HUN VLEUGE1
VOUWDEN OM TE RUSTEN...
W. van de Pas
FEUILLETON
door
PETE FALCON
43.
Kan het je instemming weg
dragen, waarde assistent?" besloot
Burns glimlachend.
„Ja", antwoordde Fred peinzend.
„Alleen ik vraag me af hoe je de
bevrijding van miss Regan geschei
den wilt houden van het in handen
krijgen der documenten, of liever,
hoe wil je het een doen, zonder de
kans van slagen voor het andere te
behouden. En wat onderneem je
het eerste?"
Burns ging rechtop zitten en keek
Fred aan.
„Kerel, ik klop me zelf steeds
meer op de schouder om mijn inval,
dat ik jou tot mijn helper heb ge
kozen. Indien we daar twijfel ik
op grond van de genomen maatrege
len niet aan die bende terugvin
den, wat zal dan onze grootste szorg
zijn het meisje of de documenten?
Dat is het 'm juist, waar ik over zit
te peinzen." De beste oplossing zou
zijn, indien jp beide tegelijk kon
ondernemen. .Het lijkt mij, dat we
daarop moeten aansturen", merkte
Fred op.
„Het zou inderdaad het beste zijn"
beaamde de inspecteur. „Maar wat
we op het ogenblik, daarover zeg
gen, berust louter op speculaties.
Alles hangt er van af welkrapport
ons wordt gebracht bij onze aan
komst op Schiphol. Enfin geduld
hebben! Neem me niet kwalijk ke
rel, maar nu zal ik toch proberen
mijn verloren nachtrust in te halen."
Fred wilde nog iets zeggen, maar
Burns nestelde zich reeds behage-
lijk in zijn hoek en sloot de ogen.
En de vraag, die hij had willen stel
len was juist, althans naar zijn me
ning zeer belangrijk. Zou Finne-
more met zijn mannen zijn vertrok
ken zonder instructies achter te
laten om Burns en hem in het oog
te houden. Zou dat het geval zijn
geweest, dan móest er rekening
worden gehouden met de mogelijk
heid, dat per code-telegram de on
geveer zes uur eerder in Amster
dam arriverende bende was ge
waarschuwd, desnoods door een
'rechtstreeks naar het vliegtuig af
gezonden radio-boodschap. Voor een
diplomatiek vliegtuig. Voor een
diplomatiek vliegtuig zou in" dat ge
val onder een of ander voorwendsel
wijziging van de route een kleinig
heid zijn. Ofwel, men nam maatre
gelen om Burns en hem bij aan
komst „op te vangen". Of be
stond de mogelijkheid, dat er
iemand mee aan boord was gegaan
om hen te „schaduwen"? Fred kon
bijna de opwelling niet bedwingen
om Burns wakker te schudden en
hem van zijn twijfel op de hoogte
te stellen. Doch de inspecteur blei
nu werkelijk onder zeil te zijn.
Vreemd hier op misschien di
zend meter hoogte. Het vliegtu
vloog onverpoosd voort. Onder h
dreven wolken als dichte, ondoc
dringbare mistbanken en door e
opening was nu en dan de onmet
lijke watervlakte van de oceaan
zien.
Wie van de 22 overige passagie
zou'als lid van de Finnemoreben
in aanmerking kunnen komen? 1
stewardess bediende een paar rij
voor hem. Hij wenkte haar.
„Bestaat hier, als aan boord v
een schip, ook gelegenheid om
passagierslijst in te zien?" vroeg I
„Mijnheer vergist zich, juffrou
Hij heeft mij verkeerd begrepen.'
Fred staarde in stomme verbazi
naar inspecteur Burns, die kla
wakker was, rechtop zat en 1
woord had gericht tot de steward!
Het meisje knikte even glimlache
en liep naar voren.
„Ik dacht dat je sliep," zei Fr
onthutst.
„Gelukkig niet," antwoordde Bur
„want dan had je misschien je e<
ste domme streek begaan."
„Domme streek!" protesteer I
Fred enigszins verontwaardigd. I
hield er rekening mee, dat...."
De inspecteur boog .zich naar hc
toe en viel hem fluisterend in
rede: „Ik begrijp het beste kerel.
overwoog de mogelijkheid, dat i
ook hier aan boord van het vlie
tuig zouden kunnen worden gesct
duwd."
(Wordt vervolg!
