Veertig
jaar
geleden
Meer met de vuist op tafel?
"i
Ill
OM ERIC'S LIEFDE
N'
stierf
Jannetje Struyk
Van een „millioenenjuffrouw
tot bedelares
r
De industrie, bron van inkomsten
Legendarisch piloot overleden
Steun aan het Wit-Gele Kruis
Zei U iets?
Katholieke Actualia
J
J
Wat leeft er in ons land?
f/Dolle majoor"schrik der soldaten
NIEUW NOORDHOLLANDS DAGBLAD - Zaterdag 24 Januari 1948
PAG. 3
SENSATIE
urr de
OUDE DOOS
Brochures over
geloofswaarden
In het boekje, dat over haar
proces verscheen, is boven-
staand portret van de „millioe-
nenjuffrouw" Jannetje Struik
te vinden.
Vlees in. Belgie
van de bon
Openluchttheater
in Bloemendaal
DE MINISTERS GEEN KAPIT AUS
K.A.B. over problemen
onzer tijd
Massale productie
„ZUIDERKRUIS"
met troepen naar
Nederland
Levenslang voor Jager
feuilleton
door HARRIS BURLAND
pRINSESSEN, ALS BEDELARES VERMOMD, horen in een
I sprookje thuis. De haveloze bedelares, die zo rond het jaar
1907 in Amsterdam haar vaste plaats had tegen een muur in de
Paleisstraat. was geen sprookje, maar barre werkelijkheid. Zij
was wel geen prinses van den bloede, dat vervallen straattype,
dot elke dag, steunend op een kruk. kwam aanstrompelen, om
haar standplaats te betrekken, maar zij had een tijd gekend,
dat zij, zich uitgevend voor dollarprinses, Nederland verbaasd
had doen staan over haar grenzeloze weelde en verkwisting.
In de rustige jaren, die ons va-
derland zo omstreeks 1880 beleefde,
was de naam van deze bedelares,
Jannetje Struik, op ieders lippen
geweest. Dat was in de dagen van
haar giorie, toen „de millioenen-
juffrouw" de sensatie van de dag
was voor onze grootvaders en groot-
moeders. De doortrapte streken van
deze avonturierster waren het on-
derwerp geweest van vele liedjes
en in het Panopticum aan de Am-
stelstraat stond haar wassen beeld.
De erfgename
In die jaren was er in de Ame-
rikaanse kranten een advertentie
verschenen, waarin Jannetje Cor
nelia Struik werd opgeroepen als
enige erfgename van een vermogen
van enkele millioenen dollars. Kort
daarna, in 1881, dook zij met een
man, Antoon Hoetink, op in het
Bible Hotel aan het Damrak te
Amsterdam, waar zij een onder-
trouw-receptie gaf, die klonk als
een klok. Alleen aan fooien werd
er een 700 a 800 gulden uitgegeven.
Toch had zij de erfenis nog niet ge-
incasseerd, maar er bleken geld-
schieters te over te vinden te zijn,
die haar daarop voorschotten geven
wilden. Een ging zelfs tot 100.000
gulden toe. Antoon Hoetink, de man
met wie zij ondertrouwd was tot
een huwelijk is het nooit gekomen
was een horlogemaker uit Gorin-
chem. Langs de uitstalkast van zijn
winkel gaande, had zij daar enkele
horloges zien liggen, die zij beslist
wenste te kopen. Geld had zij toe-
vallig niet bij zich, maar daarin zag
Hoetink geen bezwaar. En het werd
hem ook prompt bezorgd met een
mandje champagne en Jannetje
kwam het helpen opdrinken. Het
tweetal trok naar Amsterdam en
nam zijn intrek in het Bible Hotel.
Met minder dan vier kamers en
een salon konden zij het niet stellen
en in vier maanden tijds verteerden
zij samen f 30.000. De wekelijkse
hotelrekening van f 1000 a f 12.000
werd steeds keurig betaald.
Van het geld van de erfenis?
Eerlijk gezegd, die erfenis bestond
alleen in de fantasie van de geraf-
fineerde avonturierster. Hoe ze het
klaarspeelde, om de advertenties
geplaatst te krijgen in de Ameri-
kaanse bladen, is nooit achterhaald.
Sneeuwbalsysteem
Het handig verspreide gerucht van
haar grote rijkdom had de erfenis
echter overbodig gemaakt. Zij finan-
cierde haar luxe leven volgens een
sneeuwbalsysteem. Zij kocht een
keer en betaalde direct. Daarop
volgden grote bestellingen waarbij
op crediet werd geleverd en vroeg
zichtzendingen aan, die niet werden
teruggegeven. Het merkwaardige is,
dat men haar volop vertrouwen gaf.
In de bekende Winkel van Sinkel
kocht zij b.v. voor f 40.000 aan da
mes- en herenkleding. De goederen
werden beleend of door handlan-
gers verkocht. Een dezer handlan-
gers was haar broer Gerrit, een
metselaarsbaas uit Gorinchem. Een
tweede maal kwam de sluwe op-
lichtster met een millioenenerfenis
op de proppen, nu volgens haar af-
komstig van een vriend harer
ouders, Jan van Veggelen, die haar
in Indie 30 millioen zou hebben na-
gelaten. En weer stroomden de
voorschotten toe, nu f 300.000.in
totaal. Haar fantasie was onuitput-
telijk: twaalf huizen op de Heren-
gracht maakten, volgens Jannetje,
Van de hand van Pater V. Spau-
wen S. J. verschenen drie brochu
re's over het H. Misoffer, de Dage-
lijkse H. Communie en de Veelvul-
dige Biecht, waarin deze drie ele-
menten van ons geloofsleven oP een
onderhoudende en verantwoorde
wijze beschreven worden. De boek-
jes, verzorgd door de firma Goffin
te Maastricht, zijn uitstekende hulp-
middelen om vervaagde kennis weer
eens op te halen en zullen ongetwij-
feld, vooral door de jongeren, met
belangstelling gelezen worden. Een-
voudige, maar goede lectuur ter ver-
sterking van ons godsdienstig leven.
deel uit van deze erfenis en zij
bestelde alvast voor ieder huis een
complete inboedel, elk van f 100.000.
De grote slag
Jannetje's grootste slag werd haar
ongeluk. Het was de oplichting van
de juwelier Bosch in de Kalver-
straat. De zaak was langzaam en
degelijk voorbereid: zij kocht eerst
voor f 7000 aan kostbaarheden.
Daarna volgde een bestelling ter
waarde van f 130.000 aan juwelen,
een brillante halssnoer, een arm
band, broches en ringen. V66r dat
de kleinoden geleverd werden, ver-
huisde zij van Amsterdam naar Rot
terdam. Op de dag van de levering
verscheen de zoon van de juwelier
met de juwelen in een verzegeld
kistje aan haar woning, een heren-
huis aan de Leuvehaven. Bij zijn
komst lag Jannetje ziek te bed. De
jonge Bosch werd in de slaapkamer
toegelaten en op haar verzoek zette
hij het kistje neer. Daarop wachtte
hij in een aangrenzende kamer tot
zij was opgestaan en zij zich had
aangekleed. Na enige tijd kon de
jongeman weer binnenkomen. Het
kistje was echter verdwenen, maar
Jannetje zei hem dat alles naar
genoegen was en dat zij later wel
zou betalen. De bedrogen juwelier
maakte groot spektakel en deze keer
leidde de zwendel tot de aanhou-
ding van de millioenenjuffrouw. In
het geruchtmakende proces, dat
volgde, werd zij wegens oplichting
en diefstal tot vijf jaar gevangenis-
straf veroordeeld. Haar handlangers
kwamen vrij wegens gebrek aan
bewijs. De juwelen werden voor een
deel teruggevonden op zolder, in
een ouwe krant, een hemdsmouw of
een schoen. Het grootste gedeelte
was echter spoorloos verdwenen.
Nadat zij haar straftijd had uitge-
zeten, was het met Jannetje's glo-
rietijd gedaan. Zij begon een bier-
•huis op de Haarlemmerdijk, samen
met Christine Goedvolk, bekend uit
de befaamde moordzaak van Jut te
Den Haag. Deze dame had zij in de
gevangenis leren kennen. Op het
laatst van haar leven was zij een
bekende bedelares in de Amstel-
stad. De 21ste Januari 1908 stierf
Jannetje Struik, de voormalige
..millioenenjuffrouw", 60 jaar oud,
in het Amsterdamse Binnengast-
huis.
Het filmgeval de verhoging
van het vermakelijkheidsbelas-
tingpercentage komt in an-
dere banen. Minister Witteman
is niet zulk een boeman voor de
bios als we dachten! D'r zit in
de film allerlei muziek. Ook
Amerikaanse. Zo won Amerika
wel erg sterke druk op ons uit-
oefenen, om meer Amerikaanse
joumaals te draaien en nu heeft
de regering, ondanks het Mar
shall-plan, zomaar meegewerkt,
om die aandrang uit Amerika
tegen te werken. De bioscopen,
die binnenlandse joumaals
draaien, behoeven minder belas-
ting te betalen dan de andere.
Dat is natuurlijk niet agressief
tegen onze vrienden uit de echte
Verenigde Staten gerichtmaar
het is toch een aanwijzing, dat
wij ons, ondanks de dollars, niet
laten ringeloren. En nu zei mijn
vriend Hoogcarspel van de
C.P.N, dezer dagen nog wel, dat
het Marshall-plan ons tot s I a-
v en van Amerika maakt! Die-
film gaat in elk geval niet door.
Naar „La Libre Belgique" bericht
zal het vlees in Belgie van 1 Febr.
1948 af, niet langer tot de gerant-
soeneerde levensmiddelen behoren.
Slechts ossenvlees zal nog aan ze-
kere beperkingen zijn gebonden
wat de prijzen betreft.
Op korte afstand van het „Kopje"
bij het begin van de Duin en Daalse
Weg te Bloemendaal zal binnenkort
een openluchttheater verrijzen, dat
gefinancieerd wordt door particulie-
ren. Het theater, dat f 75.000 zal
kosten, waarvan de helft reeds is
bijeengebracht biedt plaats aan on-
geveer duizend toeschouwers. Het
plan bestaat om dit nieuwe theater
in te wijden met 'n openluchtspel,
dat door Louis Saalbom zal worden
geregisseerd en waarvan de premie
re zal samenvallen met de viering-
van het gouden regeringsjubileum
van H. M. de Koningin.
Herstel, het weekblad van de Ka-
tholieke Arbeidersbeweging, wijst
in zijn jongste nummer op het ver-
langen van sommige leden van de
K.A.B., die van de leiding verwach-
ten, dat zti zich in deze tijd m6er
laat gelden, dat zij meer met de
vuist op tafel slaat. Nadat het blad
er op gewezen heeft, dat zd de
kwestie wel wat erg simpel wordt
gesteld en dat met holle leuzen en
verdachtmakingen de verwarring
alleen nog maar groter wordt, geeft
het in een notedop de allesbehalve
rooskleurige economische situatte
weer, waarin ons land zich bevindt.
De leiders van de bona-fide Neder-
landse Arbeidersbeweging, met hun
grote verantwoordelijkheid jegens
de arbeidersgezinnen en jegens het
algemeen belang, gevoelen zich ver-
plicht om in die situatie zjveel en'
zo lang mogelijk samen te werken
met regering en werkgevers, die
voor dezelfde moeilijkheden staan.
Bij wijze van voorbeeld wijst het
blad dan op een der recente resulta-
ten, gevolg van overleg tussen
werkgevers- en arbeidersorganisa-
ties in de bouwbedrijven, waarbij
belangrijke verbeteringen, waaron-
der vorst- en lichtverletregelingen
tot stand kwamen en bespfeekt dan
vervolgens de samenwerking met
de regering, waarbij het blad op-
merkt:
Het getuigt van een volslage/i,
door de communisten vergiftigde
opvatting, indien wordt beweerd,
dat de ministers kapitalistenknech-
ten zijn, dat de ministers de belan-
gen van de arbeiders zouden op-
offeren aan die van anderen.
Er zit geen enkele ..kapitalist in
dit kabinet, van de huidige mi
nisters kan zonder aarzeling wor
den getuigd, dat zij leven uit een
z.g. „proletarisch sentiment"; het
zijn mensen, die, als ze geen mi
nister zijn, hard moeten werken
voor hun brood. Waarom zouden
Na de Libanon en 600 gelovigen bevat- film werd vervaar-
Egypte, heeft ook Sy- ten. Men is thans digd door de cineast
rie besloten, diplo- gereed gekomen met C. Th. Dreyer en zij
matieke betrekkin- het plaatsen van de brengt de geschiede-
gen met het Vaticaan graftombe, waarin het nis in beeld van een
aan te knopen. Me- stoffelijk overschot kleine dorpskerk, te
degedeeld wordt, dat van Paus Pius XI beginnen met de tijd
volgens een decreet zijn laatste rustplaats van de H. Ansgar,
van de President der zal vinden. De tombe Apostel van Denemar-
Syrische Republiek, is vervaardigd door ken 850) tot he-
een legatie van Syrie de beeldhouwer Ca- den. Het Apostolisch
bij de H. Stoel ge- nonica en opgericht
creeerd zal worden. in de kapel van St.
9 Uit Zagreb wordt Sebastianus in de ba-
vemomen, dat kort siliek van St. Pieter.
Kardinaal Minds-
Vicariaat van Dene-
marken stond er de
nodige documentatie
voor af en gaf waar-
devolle technische
zenty heeft voorge- aanwijzingen.
Ver-
c
voor Kerstmis Barba
ra Stepinac, de moe-
der van de gevangen
Aartsbisschop van
Zagreb, is overleden.
Zij was een zeer god-
vruchtige Kroatische
boerin, die sinds de
tweede wereldoorlog
stean^?eidd<r Veen van schreven, dat in het scheidene Deense ka-
haar zoons werd door jaar 1948 op elke eer- tholieke priesters, on.
de nazi's vermoord. ste Zondag van de de Deken van de
terwijl de oude fami- maand in alle kerken Deen«> clerus, P. Ul-
liehoeve verwoest en van Honganje een rich Sialm, vervullen
zij emstig door hen plechtige godsdienst- de pnesterrollen Ver-
mishandeld werd oefening met uitstel- scheidene tonelen
De Salesianen vaT ling van het Aller- werden gedraaid in
Don Bosco ^n er in heiligste gehouden oude middeleeuwse.
geslaagd in de hoofd- moet worden om de thans protestantse
stad van Siam een bijzondere bescher- kerken. Eind De-
voormalig prinselijk ming Gods over het cember is voor de
paleis in huur te ver- zwaar beproefde Hon- eerste maal een serie
krijgen om daarin 'n garije af te smeken. kleurenfoto s van Z.
huis voor verwaar- 9 De Deense pers de Paus gemaakt.
loosde jongens te ves- looft eenstemmig de Dit geschiedde door
tigen In een der katholieke film „Kir. David Waddington,
voorsteden van Praag ken den er et gam- die verleden maand
is de eerste kerk ge- melt Hus" (De Kerk met een speciaal ge-
bouwd welke geheel is een oud Huis), die huurd vliegtuig zijn
uit in fabrieken pas- in Denemarken ver- apparaten naar Rome
fclaar gemaakte onder- vaardigd werd en op vervoerde en op 15
delcn werd opgetrok- de Biennale (het twee Januari de gereedge-
ken De bouw ver- jaarlijkse filmcon- komen foto s aan de
Hep snel en naar gres) te Venetie veel H. Vader zou voor-
wens. De kerk kan opzien baarde. Deleggen.
die mannen onze belangen niet
behartigen? Waarom zouden zij
onze belangen bewust willen scha-
den? Het is heel erg, om geen an-
der woord te gebruiken, dat men
het karakter van de huidige mi
nisters zo durft aan te tasten.
't Gaat in deze tijd om de recht-
vaardige verdeling van onze ar-
moede, daar zit de knoop en daar
hapert een en ander aan. Indien,
ondanks die algemene armoede, lie-
den zich ten koste van de massa
verrijken de te-hoge-prijzen-ma-
kers, de velerlei zwarthandelaren,
de moderne gauwdieven en aan
weeldeuitgaven en uitspattingen
zich te buiten gaan, dan is zulks
hemeltergend, dan is dat, vooral
thans, schunnig; dat zijn met name
de lieden, die onrust verwekken en
spanningen oproepen. Doch waar is
de man, die ons geteisterde volk
tegen zulke parasieten afdoende
kan beschermen? Die man is er niet;
daar helpt geen wet tegen; ondanks
wet en recht wordt er gestolen en
gemoord.
Toch behoeft het getroffen deel
van het Nederlandse volk niet fut-
loos toe te zien; indien publiek
men kan niet op kletspraatjes af-
gaan bekend is, dat iemand zich
onder deze omstandigheden, aan op-
vallende weeldeuitgaven of baccha
nalian schuldig maakt, dan dient dat
te worden gerapporteerd aan het
bestuur van de plaatselijke K.A.B.,
die dan heeft te zorgen dat 6f de
belasting-administratie, of de prijs-
beheersing wordt ingelicht, want in
zulke gevallen zal eT wel iets aan de
hand zijn.
Nadat gewezen is op de zeer af-
hankelijKe positie van ons land voor
wat betreft zijn ruilverhouding Xet
het buitenland, waardoor wij het
niet voor het zeggen hebben wat er
moet worden ingevoerd en op de
politiek der regering. die zeer we-
zenlijk op het belang van de arbei
ders is afgestemd, dat zonder loon-
en prijsstop de regering het veel ge-
makkelijker zou hebben, maar dat
de arbeidersgezinnen alsdan aller-
eerst daarvan de dupe zouden wor
den, vervolgt het blad;
Een aantal prijzen gaat omhoog.
Daar is veelal niet aan te ontko-
men, doordat wij, bij het bepalen
van schier al onze prijzen, afhanke-
lijk zijn van het buitenland, waar
wij onze grondstoffen moeten ko
pen.
Dan zullen, om gelijk te blijven,
de lonen moeten worden verhoogd?
Daaraan is, indien de prijzen niet
voldoende in de hand kunnen wor
den gehouden, ook inderdaad niet te
ontkomen. Is de loon- en prijs-stop
ideaal? In het geheel niet, het is cen
tijdelijke noodmaatregel. Zij is ook
niet ideaal, omdat ze op de gekwali-
ficeerde, de hoger betaalde krachten
practisch niet van toepassing is,
omdat dokters en advocaten enz., de
eersten voor hun particuliere pa-
tienten, rekenen kunnen wat ze wil
len. Die worden dan wel door de
fiscus gepakt, inderdaad, voor zover
hun inkomsten te controleren zijn.
Neen, we leven niet onder ideale
verhoudingen en het kan nog vrij
lang duren voor we tevreden kun
nen zijn. Van belang is, dat de ar
beidersbeweging steeds meer wordt
ingeschakeld in het sociaal-econo-
mische gebeuiin. Dat is het geval
bij de prijsvaststelling, ook is dit
het geval bij de loonbepaling, dat
zal hopelijk in de naaste toekomst,
middels de publiekrechtelijke be-
drijfsorganisatie het geval zijn in de
bedrijven en in de ondernemingen.
mm
Aan gedemobiliseerden van de
Kon. Marine, die tussen 10 Mei
1940 en 1 November 1945 ge-
durende zes maanden werkelij-
ke dienst hebben gedaan, zal
het op de foto links uitgebeelde
speldje worden uitgereikt Het
rechter speldje zal worden uit
gereikt aan gewezen militairen
van de Kon. Marine, die tussen
15 Aug. '45 en een nader te be
palen datum ten minste zes
maanden dienst hebben gedaan
in Ned.-Indie.
(Van onze speciale verslaggever)
- VI.
OG STEEDS is het zo, dat de Nederlandse industrie een grote
winst betekent in het binnen- en buitenlandse handelsverkeer
en dat ons land, dank ook zij de goede klank der industriele
producten, een grote plaats in het internationaal economisch ver-
keer heeft ingenomen. Zo was het zeker voor de oorlog, toen
ongeveer 50 procent in- en uitvoer voor rekening kwam van de
onderscheiden industrieen en toen 39 procent van de bevolking
daarin een daadwerkelijk aandeel had. De geldswaarden be-
droegen in die tijd f 1500 millioen, terwijl er hoofdzakelijk aan
lonen e.d. betaald werd f 910 millioen. Cijfers, die geducht mee-
spreken en die de vraag naar voren doen komen, hoe het nu
dan wel zal zijn.
Het is geen wonder, dat de in
dustrie zo'n grote plaats innam in
het economische leven. De land- en
tuinbouw heeft vele behoeften
doen ontstaan, de textielindustrie
riep weer andere nijverheid naar
voren, die zodanig gingen uit-
groeien, dat exportmogelijkheden al
heel spoedig aanwezig waren. Toen
dit eenmaal zo was, zijn de moge-
lijkheden gegroeid, met het gevolg,
dat er 1.066.049 mannen in alle tak-
ken van industrie werkzaam waren
en 169.863 vrouwelijke personen,
speciaal voor de fijnere nijverheid,
als paksters, sorteersters, enz.
Met deze hoeveelheid arbeids-
krachten was het in 1939 zover ge
komen, dat Nederland zich in vele
opzichten zelf voor een groot deel
kon redden.De schoenindustrie b.v.
zorgde er voor, dat 90 procent der
binnenlandse behoeften uit eigen
kring kon worden gedekt, de con-
fectiebedrijven wisten de produc
tie zo op te voeren, dat in datzelf-
de jaar 94 procent der benodigde
costuums, jurken, mantels, jassen,
uit binnenlandse fabrieken kwa
men. Zo was het ook met de rij-
wielen, die voor de voile honderd
procent gebruikt werden voor bin
nenlandse afzet. Naast dit alles
moet men echter niet vergeten, dat
practisch alle industriele materia-
len en grondstoffen moesten wor
den ingevoerd en dat b.v. voor de
aardewerkindustrie ruim 1 millioen
ton aan grondstoffen van over de
grenzen moest komen, terwijl de
uitvoer slechts 90.000 ton bedroeg.
Nog erger werd het met de
tabakken, want in 1939 werden
per maand gemiddeld 4 milliard
cigaretten omgezet en 950.000 kg
tabak verwerkt voor pijprokers,
welke cijfers inderdaad duizeling-
wekkend zijn in deze tegenwoor-
dige verhoudingen. Men diene
echter de export van dit artikel
niet te vergeten en de hoogcon-
junctuur in de seizoenmaanden,
wanneer duizenden buitenlanders
van onze goede tabaksindustrieen
naar hartelust profiteerden.
Stijgende omzet
De grote vlucht, die de nijverheid
vlak voor de oorlog had genomen,
bezorgde het land 10 milliard gul
den aan uitvoer, terwijl daarnaast
voor 15 milliard aan grondstoffen,
artikelen e.d. werd ingevoerd, zo-
dat voor ongeveer 5 milliard in de
binnenlandse handelsbehoeften
voorzag. Wil dit zeggen, dat mo-
menteel de economische ontwrich-
ting te wijten is aan de ongelimi-
teerde in- en uitvoer. Zeer zeker
niet, want juist deze twee pijlers
worden zo goed mogelijk in het
oog gehouden, al is de internatio-
nale toestand lang niet zo als v66r
1940. De meeste Europese staten im-
mers zitten met bepaalde tekorten,
die er overal eender zijn en met
overschotten, die dikwijls evenre-
dig zijn aan het te veel in andere
landen. Het plan-Marshall is er
daarom op uit de tekorten zoveel
mogelijk te helpen verlichten,
waardoor het teveel wellicht kan
worden verminderd door interna-
tionale regelingen. Het gevolg van
de scheve verhoudingen brengt lo-
gischerwijze mee. dat de landen,
waaruit noodzakelijke materialen
en artikelen moeten worden be-
trokken, onmiddellijk het handels-
ultimatum stellen van afname van
andere (misschien en dikwijls
meestal ongewenste) artikelen.
Wanneer dit zou moeten door-
gaan, kon het wel eens een gevaar-
lijke kant van het internationale
economische verkeer gaan worden.
Maar juist deze kwestie is al lang
een object van ernstige studie en
men mag nu langzamerhand toch
wel aannemen. dat het niet bij po-
gingen zal blijven.
Om al deze beweegredenen is de
Nederlandse industrie na de oorlog
onmiddellijk met de economisch-
opbouw begonnen.
De resrultaten werden al spoe
dig duideljjk en de omzet in 1947
steeg tot 17 milliard gulden per
kwartaal, waarvan ongeveer 2
milliard voor het buitenland wa
ren bestemd. Een vooruitgang
van 50 millioen gulden, gezien de
resultaten van '46. Hiervan haal-
de de textielindustrie 3 milliard
in totaal, waar het buitenland on
geveer 50 millioen gulden in goe
deren van kreeg, de metaalindu-
strie bracht het tot 3"/. milliard
gulden met 70 millioen voor het
buitenland en de industrie voor
voediings- en genotmiddelen fa-
briceerde tot een bedrag van
ruim 5 milliard, waarvan even-
eens 70 millioen voor het buiten
land bestemd was.
Nog lang niet klaar
Men moet dus conatateren, dat
de Nederlandse industrie zfr J"""1
werkt om de binnenlandse behoef
ten zoveel mogeiijK aan it vunen
en op peil te brengen en een ding
is zeker. wanneer het mogelijk is
de distributie van bepaalde artike
len ruimer te maken, dan gebeurt
dat ook. Maar de overheid is niet
blind voor het feit, dat andere fac-
toren een hard woord meespreken,
n.l. eigenbelang en winsthonger.
Want het zou niet de eerste keer
zijn. dat vrij gekomen artikelen
plotseling uit de zaken verdwenen
zijn. Daar heeft de distributie en
de overheid toch geen schuld aan.
(Vervolg pag. 4)
(Van onze luchtvaartmedewerker)
HET INSTORTEN VAN EEN WARANDA veroorzaakte aan het
einde van de vorige week de dood van de 56 jaar oude
Britse majoor Francis S. Moller. Het ongeluk gebeurde in het
plaatsje Mahe aan de Oostkust van Afrika, waar de hitte als een
loodzware last op de bevolking drukt. Deze majoor was eens een
der grootste vliegers. die Engeland ooit onder zijn luchtmacht
heeft geteld. Van die luchtmacht was hij in feite de grondlegger.
Want zijn triomfen behaalde deze majoor in de eerste wereld
oorlog, toen het legervliegen nog in de kinderschoenen stond.
Vliegen deed deze Francis Moller zo roekeloos, zo vol doods-
verachting, dat hij in die dagen al spo&dig de bijnaam kreeg
van de „Dolle Majoor". Aan de latere luchtvaartgeneratie werd
hij echter voorgesteld als het prototype van een waarachtige oor-
logspiloot, grenzeloos moedig, uiterst bekwaam.
Het leven van deze majoor was
eigenlijk een groot avontuur. Gebo-
ren in Texas, leidde hij daar jaren-
lang het ruwe leven van een cow
boy. Nauwelijks was de oorlog uit-
gebroken of Moller metdde zich bij
het kleine corps vliegers, dat Enge
land toen in ijltempo had samenge-
steld. Na een maand vloog hi] zijn
eigen machine en vier weken later
zat hij al aan het front in Frank-
rijk. Daar werd hij door zijn dolle
In de loop van 1948 zal het landelijk werk van het Wit-Gele
Kruis het 25-jarig bestaan van zijn organisatie herdenken; het
plaatselijke werk is een vijftal jaren ouder.
Hoezeer datgene wat gepresenteerd is de bewondering van
buitenstaanders vermag te wekken, bleek wel op het internatio
naal congres van katholieke artsen te Lissabon, vorig jaar gehou
den: katholiek Nederland werd erom bewonderd en benijd!
Het Wit-Gele Kruis heeft nu voldoende lange tijd gearbeid
om er met kracht van redenen van te kunnen getuigen, dat het
in een behoefte voorziet en bovendien getoond heeft zUn eigen
katholieke karakter te kunnen bewaren en het tot zegen te doen
strekken van ons volksdeel, hetwelk zulk een organisatie van
maatschappelijke gezondheidszorg dringend nodig heeft. Wanneer
wij hier b.v. wijzen op de uitgebreide diensten voor Moeder en
Kind: moedercursussen, opleiding van kraamverzorgsters, kraam-
hulp, zuigelingenbescherming door consultatiebureaux en huis-
bezoek, dan zal het ieder duidelijk wezen welke grote gezins- en
geloofsbelangen hierbij betrokken zijn. We zouden ook kunnen
wijzen op de be'invloedende en opvoedende arbeid van de talrijke
wijkverpleegsters in hun dagelijks contact met de gezinnen en
vooral met de huisvrouwen.
Wil het Wit-Gele Kruis zich handhaven en overeenkomstig de
behoeften des tijds uitbreiden, wil het als katholiek sociaal werk
overal doordringen, ook en juist in de kringen waar de nood
het grootst is en waar de mensen daardoor des te meer gevaar
lopen, ten prooi te vallen aan materialisme, communisme en mo
dern heidendom, dan zal het werk van het Wit-Gele Kruis, vooral
ook het nationale werk, nog veel m66r en veel overtuigender
in brede en breder kring moeten worden gesteund. Wij zijn er
van overtuigd, dat katholiek Nederland tot heden te weinig met-
terdaad getoond heeft ten voile te beseffen wat bet in het Wit-
Gele Kruis bezit en hoezeer het juist dat Wit-Gele Kruis kan be-
nutten, om werkelijk het zout der aarde te zijn, 't zout, dat het
Dederf in de meest ruime zin des woords, tegenhoudt!
D. HUURDEMAN,
Vicaris-Generaal van het Aartsbisdom.
vluchten boven vijandelijk gebied
spoedig het gesprek van de dag bij
de gewone soldaat in de loopgraven,
ook bij de Duitsers Moller vloog
wanneer hij zin had, hij behoorde
tot geen enkel onderdeel, voerde in
feite oorlog in zijn eentje. Een bijna
iegendarische glans kreeg zijn naam,
toen bekend was geworden, dat de
gevreesde von Richthofen, de aan-
voerder van 't Duitse Vliegende
Circus, waarin o.a. ook Goring, toen
nog een jong luitenant, vloog, was
neergeschoten. De man, die dit
staaltje had uitgehaald, heette of
Moller, of Simpson, of Sherwood, of
Kelly, alle namen, die men in de
loop der jaren de mysterieuze vlie-
ger had gegeven. Voor de soldaten
was hij alleen de „Dolle Majoor".
De legende-vorming nam op de duur
zulke proporties aan, dat men op
verschillende punten van het front
dikwijls bij hoog en laag beweerde
de „Dolle Majoor" in actie te heb
ben gezien. Zijn vechtstrategie was
een plotselinge duik, daarna een
scheervlucht over de vijandelijke
linie, waarbij hij met zijn automa-
tisch pistool dood en verderf zaaide
onder de vijand. Het sterkste staal
tje bijna niet te geloven in die
dagen van het nog zeer primitief
geconstrueerde vliegtuig was een
duikvlucht van 1500 meter, waarna
hij een regen van bommen met eigen
handen uitwierp op een munitie-
trein. Ettelijke malen werd hij
neergeschoten, maar nimmer slaag-
den de Duitsers er in hem krijgs-
gevangen te maken. Slechts gewa-
pend met een geweer en bajonet
vocht hij zich een weg naar zijn
eigen troepen, en passant een stel-
letje Duitsers als gevangenen mee-
voerend.
Toen majoor Moller uit de oorlog
kwam had hij meer lidtekens dan
enig ander soldaat. Hij verkreeg de
hoogste militaire onderscheidingen,
het V.C. en het M.C. Onmiddellijk
na de wapenstilstand verdween de
„Dolle Majoor" naar een gebied,
waar waarschijnlijk nieuwe avon-
turen te wachten stonden: Afrika.
Daar stierf hij, eenzaam en verge-
ten. Slechts zijn bijnaam „Dolle
Majoor" heeft nog altijd een Iegen
darische klank. De majoor Francis
Moller herinnert zich vrijwel nie-
mand meer.
Donderdag zijn 634 man stoot-
troepen en 130 man GBI op 't troe-
pentransportschip „Zuiderkruis", dat
naar Nederland zal reizen, inge-
scheep. Te Soerabaja was reeds een
afdeling mariniers aan boord ge-
gaan.
Het Bijzonder Gerechtshof te Am
sterdam heeft de 49-jarige A Fr.
Jager uit Beverwijk, tegen wie op 9
Januari j.l. de doodstraf was ge-
eist, tot levenslange gevangenissstraf
veroordeeld.
Jager, die lid was van de be-
ruchte politieke recherche uit Vel-
sen, heeft ten minste deel genomen
aan 32 overvallen, waarbij hij 74 ar-
restaties heeft verricht; 22 van zijn
slachtoffers zijn nimmer terugge-
keerd.
15.
Ze hield op en Eric kwam de ka
mer door met uitgestoken hand. De
drie aanwezigen begroetten hem jo-
viaal, omdat ze wel met anders kon
den doen, maar Charles^ en Margau
wisselden een snelle blik van ver-
standhouding. Solange bemerkte het
en ze kreeg een bios van schaamte;
maar Eric, die niets om zich heen
zag, als vriendelijk lachende ge-
zichten en c e vrouw, die hij liefhad.
bemi-i kte er niets van.
Mijnheer Margau bood hem zijn
gemakkelijkste stoel aan, presen-
teerde zijn beste sigaar, schonk hem
een glas wijn in en het gezelschap
schikte zich gezellig om de haard.
En daar vertelde Tregat van zijn
avonturen, van zijn schipbreuk, het
afschuwelijke eiland, zijn eenzaam
leven en van *t kleine schip, dat
eerst negen maanden later in zicht
van het eiland gekomen was. Het
was door een zware storm met ge-
scheurde zeilen en gebroken mas-
ten uit de koers geslagen. Hij had
een lap aan een riem omhoog ge-
stoken, maar zijn signaal was niet
bemerkt.
Toen het donker werd, had hij
een groot vuur aangelegd en na 'n
uur het geplas van riemen gehoord.
Toen was hij naar het strand ge-
gaan en had hen door roepen ge-
waarschuwd, niet te komen, maar
tot het daglicht te wachten en dan
om het eiland heen te roeien. Daar
op was hij naar de andere kant
van het eiland getrokken, had daar
een groot vuur aangelegd en er nat
hout op gegooid, zodat zich een
dikke rookkolom vormde, die de
redders de weg wees. Aan boord
opgenomen, had hij tot zijn grote
verbazing gehoord, dat de kapitein
van Gartuche afkomstig was en hij
had het gevoel gekregen, alsof hij
van de kusten van het schrikwek-
kende eiland regelrecht op de kust
van Cartignan beland was. De ka
pitein was in geen twee jaar in zijn
woonplaats geweest, zodat hij nog
minder nieuws wist, dan Tregat zelf
Het schip was op weg naar't vader-
land en de kapitein was vol verlan-
gen, zijn vrouw en kinderen terug
te zien. Sedert ze het eiland verla-
ten hadden, hadden ze geen enkele
haven aangedaan. Dit alles vertelde
hij bij de haardgloed; maar een
ding vertelde hij niet. Hij zei geen
woord over het vreemde monster,
dat zijn kameraden vermoord had.
Over die soort dingen kon hij im-
mers niet spreken in tegenwoordig-
heid van Solange? Hij vertelde het
overige met eenvoudige woorden en
Solange's ogen stonden vol tranen.
Ze streelde zachtjes zijn hand, die
tussen hen beiden in hing. zonder
dat de anderen het konden zien. En
haar aanraking bewees hem, dat hij
toch nooit alleen geweest was en
dat haar gedachten en liefde hem
altoos hadden omgeven.
Mijnheer Margau luisterde met
belangstelling en zijn gevoelens te-
genover de jonge man werden wat
milder. Het was toch jammer, dacht
hij, dat die jongen zo arm was, want
hij was toch wel een prachtkerel.
Charles Vallon zat met het gelaat
van het licht afgekeerd en dat van
zijn broer stond onbeweeglijk, als
een masker. Een goed opmerker zou
gezien hebben met hoeveel spanning
ze't verhaal van de jonge man volg
den.
Toen Tregat klaar was, haalde hij
de halve gouden penning te voor-
schijn en hield zich, alsof hij die op
het strand gevonden had. Hij reikte
hem over aan mijnheer Margau, die
hem met bijzondere belangstelling
bekeek.
„Dat is meer dan merkwaardig",
zei hij. „Het is een oud schrift uit
deze landstreek. Ik kan het niet
ontcijferen, maar ik kan je wel een
adres geven van iemand, die het
voor je vertalen kan. Het heeft den-
kelijk iets uit te staan met oude
heidense priesters of harden. Er
staat een teken opeen cirkel en
een driehoek. Waar heb ik dat toch
meer gezien?O ja, nu ben ik
erop die ring, die jij me met
Kerstmis gegeven hebt Charles....
Dat is wel heel merkwaardig!"
„Ja, dat is zeker curieus", ant-
woordde Charles lachend. „Ik heb
die ring in Parijs gekocht.... er is
me gegarandeerd dat hij echt oud
was.maar ja, wij, vreemdelingen
worden er zo dikwijls tussen geno
men!
Margau ging naar een kastje,
haalde de ring er uit en liet hem aan
Eric zien. Het was een platte, dol-
gouden ring en aan de binnenzijde
stond een zelfde inschrift, maar
klein en uitgesleten.
„Wat eigenaardig!" meende Tre
gat. „Ik kan me niet voorstellen,
hoe die ring in enig verband zou
kunnen staan met een halve pen
ning, gevonden op een eilandje in
de stille Zuidzee!"
„Maar u vertelde ons immers van
een oud Spaans galjoen?" zei Jean
Vallon.
„Misschien is het een deel van een
of andere schat. Of hij kan het
eigendom zijn geweest van iemand
uit deze streek, die ergens door zee-
rovers gevangen genomen was. Mag
ik hem ook even zien?"
Tregat reikte hem de penning
over en hij bekeek die zorgvuldig en
overhandigde hem dan aan zijn
broer. Charles bekeek hem aandach-
tig. „Hij is vast en zeker van goud
en waarschijnlijk heel oud. Jammer,
dat de andere helft ontbreekt. Ik
houd er een verzameling oudheden
op naik stel veel belang in
oudheden.... Hebt u er iets op
tegen, mij dit ding af te staan, mijn
heer Tregat?"
„Het spijt me, maar daaraan denk
ik geen ogenblikdat ding heeft
voor mij meer waarde, dan voor
wien ook".
„Jajanatuurlijk.... maar
heel prettige herinneringen zijn het
toch niet, wel?"
„De herinneringen aan geleden
smart is vaak heel troostend", zei
Solange met een glimlachje. ..Net,
zoals de herinnering aan voorbijge-
gaan genot verdriet geeft."
Charles fronste even de wenk-
brauwen en gaf de penning aan
Tr6gat terug. Enige ogenblikken
werd er geen woord gesproken. Toen
stond Tregat op, om heen te gaan.
(Wordt vervolgd.)
