Parijse Jaarbeurs vo! aardse heerlijkheden
1
u
BELGISCHE SIGAREN
VOOR NEDERLAND?
ONZE MOLENS IN EN NA DE OORLOG
Nederland treedt energiek
voor het voetlicht
Onze trekpaarden zijn in het
buitenland zeer in trek
r
6
J
PAG.
NIEUW
NOORDHOLLANDS
Zaterdag 15 Mei 1948
DAGBLAD
Als in de goede
oude tijd
Massagraf ontdekt
te Soerabaja
De stijgende export is belangrijke
deviezenbron
Duitse Bisschoppen
en de Paus
EEN INTERVIEW MET DE
BISSCHOP VAN AKEN
Ah bet lente is en de zomer komen gaat
Sociale
Verzekering
Een elegant gezelschap kwam in het modehuis van Pierre Clarence
bijeen, om alvast een voorproefje van de zomermode te krijgen. De
mannequin Josette toont links een tailleur van wit linnen, waarbij een
grote hoed gedragen moet worden. Het jasje van dit frisse mantelpakje
is met aren en korenbloemen geborduurd.
Tot slot een foto uit Amerika, die een veel gematigder modelletje toont.
Suzanne Warren uit Hollywood poseert hier in een simpele jurk van
zachtblauwe wol. Het puntkraagje, de tamelijk smalle taille, en de
royale rok, die even over de kuit valt, duiden er echter op, dat men ook
over de oceaan vrouw mode te alien tijde trouw wil bewijzen.
n.
Ned. Journalisten uit
Indonesie terug
Een jaar vaar
P.R.A.-rechercheur
„Johan v. Oldenbarnevelt"
Dinsdag te Amsterdam
Voor het eerst weer
java-thee
Onze industrie wenst verhoging
van eigen productie
wi^nt'fg over Nederlandse
te gebruiken. Hij'St dTiederf
200.000°kilowaRChi^rTark™nniStenS
(Van onze Parijse correspondent)
^\E „FOIRE DE PARIS oftewel de Parijse Jaarbeurs, die tot
aan 18 Mei gehouden wordt op het grote tentoonstellings-
terrein bij Porte de Versailles aan de rand van de stad en voor
een gedeelte in het Grand Palais, dat ongeveer in het hart van
Parijs staat, draagt een opgewekt karakter en doet ons terug-
denken aan die goeie ouwe tijd van voor de oorlog. Vorig jaar
noemde men de „Foire'' nog „de jaarbeurs van de Club der
Optimisten", omdat er wel veel ten toon gesteld maar slechts
heel weinig te koop was. Men kwam toen meer om eens te kij-
ken dan om zaken te doen. En de optimisten hoopten maar op
de volgende jaarbeursop die van thdns dus.
Welnu: de optimisten werden de-
ze keer zeker niet geheel in het
ongelijk gesteld. Wie het geld er
voor over heeft (over het algemeen
vrij veel geld, want de prijzen zijn
echt na-oorlogs), kan er ditmaal
tenminste waar voor krijgen. En
er is een keuze uit duizend en een
artikelen. Men kan een zwaarge-
wicht-hijskraan kopen of een das-
senklemmetje van plastic, een com
plete kampeeruitrusting of een
eierklokje, een echte trein met
kipkarren of een electrisch spoor-
tje op rails van 4 centimeter
Kortom: zo ongeveer alles wet het
hart begeert.
De belangstelling van het publiek
overtreft de verwachtingen met
stukken. De hinderlijke staking van
70 pet. der metroconducteurs ten
spijt trekt men in drommen naar
,.de grootste jaarbeurs van de we-
reld". Vier en twintig landen zijn
hier vertegenwoordigd en precies
de hetft daarvan komt uit met een
gezamenlijke inzending. In het jaar
1904. toen de eerste „Foire de Pa
ris" haar poorten opende, telde
men 580 deelnemers. Dit jaar zijn
het er niet minder dan 9000 en er
zouden er 11000 zijn geweest, in-
dien men niet 2000 aanvragen we
gens ruimtegebrek had moeten af-
wijzen. Het gebrek aan ruimte was
ook de oorzaak, dat men een ge
deelte van de jaarbeurs onder dak
moest brengen in het officiele ten-
toonstellingstehuis van de ville
lumifcre, het Grand Palais.
In dit Grand Palais vindt men
samen met de parfumerie, de kle-
ding en de electriciteit het dorado
van radio en televisie. Op de be-
gane grond staan meer radiotoe-
stellen bijeen dan men ooit zag, en
een stemmig, beschaafd muziekje
klinkt hier heel de dag. Opvallend
is de ontwikkeling van het uiter-
lijk der radio: Zo langzamerhand
blijken vrij wel alle fabrikanten er
in geslaagd om een kast te ontwer-
pen, die door haar eenvoud past
in elk modern interieur. En al is
er ook ditmaal weer een radiootje
bij, dat omhuld werd door een
griezelig kermisachtig kistje van
glinsterend spiegelglas, het afgrij-
zen, dat ons vroeger overviel als
we een paar duizend van die „mo-
derniteiten" uitgestald zagen. wordt
dit jaar gelukkig niet opgewekt.
Op de eerste etage van het Grand
Palais wordt alle aandacht gericht
op de televisie-demonstraties, die
een paar maal per dag, als de beeld-
zender Parijs werkt, worden ge
geven. De yordering van de laatste
jaren op dit gebied blijken tamelijk
groot. Weliswaar zou men zich ver-
gissen als men meende dat de ont-
vangst reeds f.eilloos is geworden,
doch de resultaten zijn zeer bemoe-
digend. De groothandel doet dan
ook reeds moeite, zich van de koop-
lustigen meester te maken: Een klei-
ne, maar zeer ondernemende Parij
se fabriek Ievert al een beeldont-
vanger tegen schappelijke prijs bin-
nen een week na bestelling. Een
andere industrieel poogt afzet te
vinden voor constructie-dozen, wel-
ke alle benodigdheden bevatten om
zelf een televisietoestel te bouwen.
En Philips tenslotte, demonstreert
met gerechtvaardigde trots een van
z'n nieuwste fabrikaten.
Nederland, trouwens, treedt op
deze jaarbeurs bijzonder energiek
voor het voetlicht. Tezamen met
de economische bondgenoten Bel
gie en Luxemburg (u weet wel: de
Benelux) bezetten wij drie hallen
op Terras B. Dat eendracht macht
maakt, blijkt hier op een zeer ge-
lukkige wijze. De beschaafde, maar
afdoende propaganda, de practische
en tegelijk artistieke indeling en
ook de keuze van expositie-mate-
riaal hebben van deze eerste ge-
meenschappelijke Benelux-deelna-
me ter jaarbeurs een stevig succes
gemaakt. In deze drie-eenheid toont
Nederland zijn voortvarenslheid
door een paar staaltjes te geven van
ondernemingen, die bijdragen tot
onze nationale glorie: de K. L. M.
en de Holland Amerika Lijn in het
voorste gelid. Ook worden enkele
takken van onze industrie met trots
uitgestald, en aardig idee in het zo
culturee Parijs achterin is een
zaaltje, waar getoond wordt wat
Nederlandse sierkunstenaars vermo-
gen.
Het publiek toont overweldigende
belangstelling voor deze jaarbeurs.
Dagelijks zijn er duizenden, die een
leeg plaatsje opzoeken of een bank-
je of heel gewoon in het gras zit-
ten om hun twaalfuurtje te genie-
ten. Als men zo kriskras het grote
expositieterrein bij Porte de Ver
sailles bewandelt, waant men zich
herhaaldelijk in een vergeten. wat
vooroorlogs luilekkerland. Talloos
namelijk zijn de stands waar men
naar hartelust kan eten en drin-
ken.... mits men betaalt natuur-
lijk. Worsten. hammen en wat dier
meer zij worden bij honderden ki
lo's per dag verkochten de
wijn, van de gewone (maar dit jaar
zo voortreffelijke) Beaujolais tot de
verhevenste champagne vloeit bij
stromen. Wat dit betreft is de „Foi-
re de Paris" een paradijs van aard
se heerlijkheden, maar eilacie: De
wijn, die hier om niet geschonken
wordt, streelt alleen en uitsluitend
de dorstige keel der heren hande-
laars. Alle anderen, de gewone ster-
velingen dus, moeten glas per glas
betalen, in smartelijke tegenstelling
met wat door de handige propa-
gandastaf van deze jaarbeurs zo
schoon beloofd werd. maar het
is waar: De Waereld Wil Bedrogen
Zijn!
Op de Begraafplaats van Soera
baja, Kembang Koneing, werd j.l.
Woensdag een massagraf ontdekt.
Men verwacht, dat zich hier over-
blijfselen van 150 slachtoffers bevin-
den. Reeds werden Woensdag 19 en
Donderdag 24 personen opgegraven.
Men vermoedt hier de graven ge-
vonden te hebben van de slacht
offers van een overval op een con-
vooi Engelse vrachtwagens in 1945.
Tot dusverre werden reeds ge-
raamten gevonden van mannen,
vrouwen, kinderen en Engelse ghur-
kas. Velen hadden gekloofde sche-
dels en schotwonden. Dokter Haus-
man, hoofd van het Pathologisch
Anatomisch Laboratorium, is belast
met de identificatie van de slacht
offers.
Het verloop van de trekpa&r-
denexport in 1947 was een groot
succes. Niet minder dan pl.m.
10.000 trekpaarden werden toen
naar verschillende landen uitge-
voerd, welke transacties gezamen-
lijk ongeveer 15 millioen gulden
hebben opgeleverd. Uit de export
van dit jaar tot op heden vergele-
ken met 1947, blijkt, dat de uit
voer over dit tijdsbestek aanmer-
kelijk groter is dan in het vorige
jaar.
Naar Zwitserland werden dit jaar
reeds plus minus 700 paarden (ge-
„Ik kom zo juist uit Rome terug.
waar ik in de historische dagen van
de Italiaanse verkiezingen vertoe-
ven kon. Geen politiek oogmerk
voerde ons daarheen, doch in Rome
konden de Duitse bisschoppen aan-
tonen, dat zij zich sterk weten in
hun eenheid met hun Vader, de
Paus", aldus verklaarde Mgr. Jo
hannes van der Velden, Bisschop
van Aken, op de internationale
werkweek van de katholieke publi-
cisten, in het Dominicanerklooster
Walberberg bij Keulen, aan een van
onze vertegenwoordigers „Wij kwa-
men als zonen tot onze Vader, om
Hem rekenschap te geven en bij de
graven van de Apostelen voor Hem
en ons volk te bidden".
,.De uitslag van de verkiezingen
bewees opnieuw", zo vervolgde Mgr.
van der Velden, „dat de Paus ook
thans zeer vereerd wordt door het
Italiaanse volk, in het bijzonder
vanwege de eenvoud van Zijn per-
soonlijke levenswijze. Ook hebben
de Romeinen niet vergeten, dat hij
in de oorlog de ware redder van
Rome is geweest. „Mij persoonlijk".
verklaarde de Bisschop over zich-
zelf, ..heeft mijn reis naar Rome het
gevoel gegeven, dat de Paus ook
thans weer als een rots staat in de
branding van een onrustige tijd en
haar strijdgewoel."
Over de uitslag der verkiezingen
merkte hij nog op, dat in het Ita
liaanse volk thans weer krachtig
zijn christelijk wezen aan de dag is
getreden, evenals dit bij nog andere
Europese volkeren het geval is. Nu
komt het echter er op aan, dit chris
telijk wezen een flinke uitwerking
te geven, speciaal door daden en her-
vormingen op sociaal gebied, een
taak die ook in Duitsland vereist
wordt en om verwezenlijking roept.
IffP-/,
-> ,s
deeltelijk trekpaarden) verzonden.
Dat is ongeveer het dubbele van
het vorige jaar over dezelfde pe-
riode.
Italie nam tot einde Maart onge
veer 70 trekpaarden af, terwijl
over deze maanden in 1947 daarheen
nog geen enkel paard was geexpor-
teerd.
Frankrijk kocht reeds tweemaal
een aantal fokpaarden, hengsten en
merriSn en thans is daarheen een
uitvoer lopende van 1000 trekpaar
den, een transactie, welke hier een
waardevol deviezenbedrag in dol
lars op levert.
Het verloop van de export kan
dan ook tot op heden ongetwijfeld
tot voile tevredenheid stemmen,
vooral als daarbij in aanmerking
wordt genomen. dat in het handels-
verdrag over 1948 met Spanje voor
een bedrag van f5.000.000 aan paar
den werd opgenomen, dat in het
verdrag met Hongarije de levering
van 1000 trekpaarden is vermeld,
dat dezer dagen een overeenkomst
werd afgesloten voor uitvoer van
2350 trekpaarden naar Frankrijk en
dat voorts in verschillende andere
landen grote interesse blijkt te be-
- - -fA
rv EERSTE belangrijke herzle-
ning, die de commissie-van
Rhijn ten aanzien van de sociale
verzekering wil bewerkstelligen, is
de uitbreiding van de kring der
verzekerden. Door nu ook de groep
der zelfstandigen in de verzekering
op te nemen zullen voortaan alien,
die inkomen uit arbeid genieten,
daarin worden betrokken. De wet
zou voorts de mogelijkheid moeten
openlaten, dat eventueel ook nog
andere groepen dan loontrekkenden
en zelfstandigen kunnen toetreden.
Uitbreiding van ouderdomsverze-
kering, alsmede de weduwen- en
kinderbijslagverzekering zou direct
voor de zelfstandigen moeten gel-
den, andere takken van sociale ver
zekering met name ziekte-, on-
gevallen-, en invaliditeitsverzeke-
ring echter niet. De commissie
meent n.l. dat de behoefte aan een
ziekte- en ongevallenverzekering in
de kringen der zelfstandigen niet
sterk leeft. De Middenstand zal
goed doen met dit inzicht eens aan
haar eigen ervaring te toetsen. De
gedachtengang van het rapport, dat
bij ziekte of ongeval de zaak toch
Of door de vrouw 6f door bedienden
wordt voortgezet, kan wellicht de
verhoudlngen bij de handeldrijven-
de middenstand wel dekken. maar
staan voor het Nederlandse trek- of zij ook op andere zelfstandigen
paard. De perspectieven ten aanzien klopt is nog een vraag. Ten aanzien
van de ongevallenverzekering is het
inderdaad zo, dat de patroon hier
zelf de hele premie zou moeten be
talen, terwijl de arbeider zo rede-
lijk voor een deel op het bedrijf
kan verhalen, dat mede zijn speciaal
risico heeft te dekken. Is hiermede
echter voldoende aangetoond, dat
(dus?) een ongevallenverzekering
voor de zelfstandigen geen nut
heeft? Temeer wanneer wij tevens
in het rapport lezen, dat de zelf-
standige dikwijls reeds zelf in een
dergelijke verzekering heeft voor.
zien. wordt die twijfel nog ver-
sterkt. Vooral de sociaal zwakke
zelfstandige wordt wellicht thans
afgeschrikt door vrij hoge particu-
liere premies en draagt dan een ri-
sico, dat ook hij toch in feite niet
zelf dragen kan. Het ware ons
daarom liever ook deze risico's in
een grote gemeenschappelijke volks-
verzekering geborgen te weten. In-
tussen wil het rapport wel de mo
gelijkheid open laten, daj groepen
van zelfstandigen naar gebleken
behoefte althans onder de werking
van de ziektewet kunnen worden
gebracht.
van de afzetmogelijkheden van ons
trekpaard naar het buitenland, al-
waar het een uitstekende naam
heeft gevestigd, zijn hoopvol en
moedgevend en de toekomst van
onze vaderlandse trekpaardfokkerij
kan, ook op dit terrein, met vertrou-
wen tegemoet worden gezien.
16 Nederlandse journalisten, die
een tournee van circa 6 weken door
de gehele Archipel hebben gemaakt,
zijn Vrijdag op de ..Waterman" ge-
embarkeerd om weer naar Neder
land terug te keren. Donderdag
heeft Generaal Spoor hun een lunch
aangeboden in de Bataviase Jacht-
club aan zee.
In de vooravond waren de journa
listen door dr. Van Mook ten paleize
ontvangen.
De Amsterdamse Rechtbank heeft
de 44-jarige voormalige rechercheur
van de P.R.A.-afdeling collaboratie
C. J. Poldervaart, wegens poging tot
het plegen van chantage op een
kunstschilder, die van collaboratie
werd beschuldigd, veroordeeld tot
Wn jaar gevangenisstarf met aftrek
van voorarrest. De eis luidde 2 jaar.
Zijn kennis, de 50-jarige pension-
houder en kunsthandelaar Cladder.
tegen wie l'/i jaar gevangenisstraf
was geeist, kreeg, wegens mede-
plichtigheid, vier maanden met af
trek.
Het m.s. ..Johan van Oldenbarne
velt" van de maatschappij „Neder-
land", dat met militairen aan boord
uit Indonesie naar het vaderland
onderweg is, wordt Dinsdagavond
18 Mei a.s. in Amsterdam verwacht.
Met de debarkatie zal Woensdag-
morgen om 9 uur worden begonnen.
Naar wij van de zijde van „be
drijfshoreca" vernemen, zal op 20
Mei te Amsterdam voor het eerst
sedert 20 Maart 1941 Java-thee wor
den toegewezen aan handelaren en
pakkers.
OOND 2 millioen Nederlandse sigaren gaan, uitmuntend ge-
soigneerd, maandelijks als tastbare getuigen van de Bene-
lux-gedachte naar Belgie, waar zij in Februari 60 van de
totale omzet vertegenwoordigden en niet minder dan 45 van
de Belgische productie in die maand. Mag deze verovering van
de Belgische markt voor onze sigarenindustrie verblijdend ge-
noemd worden, de Belgische fabrikanten zijn er niet zo enthou-
siast over. Zij raken hun producten zeer moeilijk kwijt en voor
import van Belgische sigaren in Nederland wordt nog steeds
geen vergunning gegeven.
Dat de Nederlandse sigaar de
slagbomen wel kan passeren is een
gevolg van het feit, dat in het kader
van de Benelux tussen ons land en
BelgiS een handelsaccoord is geslo-
ten waarbij de invoer in Belgie van
24 millioen sigaren per jaar werd
toegestaan. In dit accoord is niet
geregeld de invoer van Belgische
sigaren in Nederland.
Nu heeft de ..Belgisch-Luxem-
burgse federatie der tabakverwer-
kende industrie" tegen deze gang
van zajcen protest aangetekend *en
een delegatie gezonden naar de ka-
binetschef van het Belgische minis-
terie van Economische zaken ten-
einde te verzoeken uitvoer van Bel
gische sigaren naar Nederland mo-
gelijk te maken.
De Belgische fabrikanten wijzen
er op. dat de binnenlandse markt
voor hen wordt ingedrukt door
massale import. De Belgische ta-
baksteelt verkeert in grote moeilijk-
heden. Van de oogst 1946 kon slechts
een vijfde gedeelte worden ver
kocht. Voor de handel gingen na de
oorlog de markten in de Scandina-
vlsche landen. Engeland. Spanje.
Portugal. Egvpte, Zuid-Afrika. de
Engels - Afrikaanse bezlttingen,
Frans Noord-Afrika en de Anglo-
Normandische eilanden verloren. De
Belgische sigarennijverheid bleef op
de eigen binnenlandse markt aange-
wezen en wordt daar nu onder de
voet gelopen door de 24 millioen
Nederlandse sigaren, welke thans
per jaar worden ingevoerd. V66r de
oorlog werden ongeveer 3 millioen
Nederlandse sigaren gei'mporteerd.
Het Nederlandse standpunt
In de kringen van de Nederlandse
sigarenfabrikanten heeft men be-
grip voor de moeilijkheden van de
Belgische collega's.
Voor binnenlands gebruik fabriceert
de Nederlandse industrie slechts
36% van de productie in 1939. Neemt
men bovendien in aanmerking, dat
onze fabrikanten gebonden zijn aan
vastgestelde gewichten en prijzen,
dan valt daaruit gemakkelijk af te
leiden, dat de Nederlandse sigaar
hier te lande niet dezelfde concur-
rentiemogelijkheden zou hebben als
de gei'mporteerde Belgische. He't
principe van wederkerigheid zou
dus ook hier niet tot uitdrukking
worden gebracht.
De Nederlandse industrie zou
daarom aan het toelaten van de Bel
gische sigaar vooraf willen laten
gaan het op vooroorlogs peil bren
gen van de Nederlandse productie,
temeer omdat men anders dure de-
viezen zou uitgeven aan een afge-
werkt buitenlands product.
scha
vbor
HET HOLLANDSE MOLENBEZIT staat na de oorlog weer meer
dan ooit in de belangstelling. De cijfers omtrent de oorlogs-
schade aan molens, en het kleine aantal dat ons nog rest, heb
ben velen verontrust Bovendien doen de laatste maanden weer
alarmerende berichten de ronde, omtrent bepaalde molens die
door omstandigheden op nonactiviteit komen en daarom met
de ondergang worden bedreigd. Het is wel duidelijk geworden
dat Nederland op dit punt weinig meer heeft te verliezen. De
..molengeschiedenis" bevat al genoeg sombere bladzijden van
molens die aan gewijzigde tijdsomstandigheden ten offer vielen.
Vooral het feit dat de grootste groep molens, die ons land nog
rijk is een unicum in Europa en in de wereld wordt be
dreigd, heeft de gemoederen in beweging gebracht.
Het betrefyhicr de twintig molens genoeg wind meer kunnen vangen.
In dg gemeente Oegstgeest staat nog
een zeldzaam exemplaar van onze
fraaie houtzaagmolens. Nadat jaren
electriciteit als krachtbron was ge-
bruikt, werden in de oorlog de wie-
ken gestroomlijnd. Maar thans staat
„De Herder" weer werkeloos, want
electrische aandrijving wordt weer
geprefereerd boven windkracht.
Dich bij Alkmaar, in de gemeente
Oudorp, staan vijf grote watermolens
waarvan de wieken een vlucht heb
ben van ongeveer tachtig voet. Deze
z.g. ..strijdmolens" vormen een bij-
zondere stoffering van het land-
schap. De vrees dat deze markante
molens in de toekomst het veld zul
len moeten ruimen is niet onge-
grond. Het waterpeil van beide boe-
zems is op gelijk peil gebracht. zo-
dat deze monumentale bemalings-
installaties overbodig zijn geworden.
Ook dit zou een gevoelig verlies be-
tekenen.
Daar ook in de oorlog veel molens
verloren gegaan zijn, wordt de strijd
om het voortbestaan der resterende
nog met meer elan gevoerd En
terecht!
V66r de oorlog bezat ons land
nog bijna 1500 intact zijnde wind-
molens. Daarvan werden er in de
oorlog 161 (ca. 11 pet.) zwaar be-
schadigd of vernield. Slechts negen
poldermolens gingen verloren- een
gevolg van het feit. dat vooral Nrd..
Brabant en Limburg het gelag moes-
ten betalen. Alleen in deze twee
provincies sneuvelden er 110 en dit
waren meest beltmolens, die als
korenmolens in bedrijf waren. Ge
lukkig wordt er hard gewerkt om
de ooriogsschade te herstellen en 't
Rijk verleent daarbij medewerking
W,6rl£ 1946 b v- een subsidie
van f 60.000.verstrekt voor de
restauratie van molens. De Vereni-
ging ..De Hollandse Molen", die al
25 jaar op de bres staat voor ons
molenlandschap, is nauw bij de her-
stellingswerkzaamheden betrokken.
Jammer was het dat de schade-
enquete-commissie weinig compe
tent bleek schade aan molens te
bij Kinderdijk, waarvan er een
reeds geruime tijd defect is en acht
na de oorlog weer op non-activiteit
kwamen. Nu heeft ook het bestuur
van de Overwaard besloten nog acht
molens buiten werking te stellen,
en te vervangen door drie nieuwe
Amerikaanse pompen. Straks staan
dus zeventien molens. zakelijk be-
zien, nutteloos in het polderiand
:hap en dit betekent een gevaar
ir het voortbestaan daarvan Hoe-
veel moeite verschillende instanties
en verenigingen zich ook getroosten,
langzaam aan wordt het aantal mo
lens kleiner. In 't Gooi, een der
mooiste streken van ons land, ston-
den nog twee windmolens, waarvan
er nu een, „De Wandelaar", gesioopt
zal moeten worden in verband met
wegaanleg. Dit fraaie. schilderach-
tige molentje zal niet behouden
kunnen worden. En voor andere
molens bestaat er in de toekomst
eveneens gevaar. Molenliefhebbers
vragen zich bezorgd af hoe het zal
gaan met de watermolens van de
Driemanspolder bij Leidschendam.
Deze drie stoere molens zijn in 1935
van ..gedekkerde" wieken voorzien.
De ingebruikname die daarna volgde
was een gebeurtenis in de molen
geschiedenis en werd bijgewoond
door een groot aantal genodigden.
Helaas, vorig jaar constateerde men
dat de wieken in een slechte condi-
tie verkeerden en er schijnt weinig
kans te zijn dat men tot reparatie
zal overgaan; integendeel, men
vreest dat het polderbestuur zal be-
sluiten tot stichting van een elec
trisch gemaal. De molens zouden in
dit geval buiten werking gesteld
worden. Het zou een groot verlies
betekenen voor ons molenlandschap,
want ook om de wijze van bema-
ling (z.g. getrapte bemaling) vormen
de molens een unicum.
In Roosendaal (N.Br.) staat een
prachtige korenmolen ..De Hoop",
die wordt bedreigd door windbe-
lemmering. Om de molen heen
neemt de bebouwing steeds toe,
waardoor de wieken tenslotte niet
taxeren; „De Hollandse Molen" uitte
tenminste nogal eens critiek. Eens
schatte de commissie het bedrag.
nodig voor het herstel van aen mo
len in Zeeland. op f 200.000.—, ter
wijl een molenbouwer dit bedrag op
f 54.000.stelde. In andere gevallen
bleef het cijfer, dat de commissie-
leden vaststelden, ver onder het
werkelijk vereiste bedrag. Dergelijke
abuizen zijn echter te verontschul-
digen; voor een leek zal het inder
daad niet gemakkelijk zijn de molen
op juiste waarde te schatten. En
niettegenstaande vele moeilijkheden
wordt er hard gewerkt om te her
stellen wat werd vernield. De Ver-
eniging „De Hollandse Molen" heeft
m haar werk grote steun aan het
Ministerieel besluit, waarbij alle
wind- en watermolens die niet van
ljzer zijn tot monument worden ver-
klaard, zodat voor sloping en ver-
bouwing toestemming nodig is van
Rijksmonumentenzorg. Dit besluit
heeft een krachtige preventieve wer
king. In Groningen werd onlangs
b.v. een polderbestuur verbaliseerd.
toen het zonder toestemming tot
sloping van een molen overging.
Ook andere verenigingen en in
stanties interesseren zich voor het
lot van de molen. Een gelukkig
yoorbeeld van regeringsactiviteit op
dit gebied vmdt men in Friesland,
waar een molencommissie is ge-
vormd op initiatief van Ged. Staten.
De strijd voor het behoud van de
molen is echter hoofdzakelijk een
gevolg van particulier initiatief
waarbij natuurlijk de hulp van de
overheid onontbeerlijk is. Toch vol-
doet de huidige situatie op dit ge
bied niet geheel. Het ministeriele
besluit voorkomt afbraak, maar de
molen heeft ook onderhoud nodig
wanneer de eigenaar tot afbraak ge-
neigd is zal hij zich daaraan weinig
gelegen laten liggen en zodoende
kan de tand des tijds de molens slo-
pen. De nieuwe molenwet, die op
komst is, zou deze moeilijkheden op
moeten lossen.
De vereniging ..D.H.M." voert de
strijd om het voortbestaan der mo
lens met alleen op aesthetische gron-
den, doch ook de practische zijde
van het vraagstuk heeft haar aan
dacht. In 1924 werd door de vereni
ging een prijsvraag uitgeschreven.
die ten doel had het nuttig effect
van de molen te vergroten. Verschil
lende deskundigen hebben zich na-
dien met dit vraagstuk beziggehou-
den. De molenbouwer A. J. Dekker
wist de wiekenbouw veel efficienter
te maken. De z.g. ..gedekkerde wiek"
heeft grote bekendheid gekregen:
deze vinding is op bijna 200 Hol
landse molens toegepast. Ook
Belgie en Duitsland vond het
steem toepassing. De molens met
gedekkerde wieken kunnen reeds
malen bij een windsterkte van 3 M.
per seconde, terwijl de oud-Holland-
se molens eerst bij 7 meter per sec
op gang kwamen. Ook andere des
kundigen maakten studie van deze
kwestie, o.a. de onlangs overleden
Chris van Bussel. Een vinding van
ir. P. L. Fauel, die ook het rende-
ment van de molen belangrijk zal
verhogen, werd onlangs toegepast
op een molen te Nootdorp. Op deze
wijze kon ,,De Hollandse Molen"
met kans op succes strijd voeren
tegen mechanische bemalingsinstal-
laties.
De molen, waarop deze vindingen
zijn toegepast, is niet alleen een
sieraad voor het landschap, doch
verricht ook nuttig werk.
Moeilijker wordt de kwestie, wan
neer andere omstandigheden het
voortbestaan van de molen bedrei-
gen. Tenslotte kan de werkloze
molen als monument worden gere-
serveerd en onderhouden. Daarvoor
is echter de medewerking ook op
financieel gebied van iedere mo-
lenmmnaar nodig.
in
sy-
Het voortbestaan van vele koren
molens wordt momenteel niet alleen
belemmerd door gebrek aan wind,
doch ook door regeringsvoorschriL
ten in zake het malen van brood-
graan en de vervaardiging van vee-
voeder door korenmolens. Deze be-
palingen zijn zodanig, dat het voor
de molenaar vrijwel onmogelijk
wordt met zijn molen te werken
Hoewel ook de betekenis van de
wind-watermolens door de moderne
lechniek aanmerkelijk geringer is
geworden, zijn er regelmatig perio-
den, waann ze door verschillende
n? a ,et\Teer ln ere k°men. Ook
in de laatste oorlog was dit het ge-
werri^ *°r.1brandSt0f en Electriciteit
erden schaars; de wind echter
was met aan rantsoenering gebon
den en deze kosteloze energie werd
weer eens gewaardeerd. Na de oor
log is de oude toestand echter weer
lens ^werden verschi»ende mo-
teit Gesteld £nleu,w °P non-activi-
renl De autoriteiten Mjnen elXr
weinig enthousiast voor zi"n plannen
Niettegenstaande de nederlagen
die de molen in de loop van de tijd
moest incasseren. blijft zijn beteke
nis groot. Alleen al als aantrekkelijk
motief in ons landschap vervult hij
een nuttige functie, die bovendien
deviezen in het laadje brengt
(yreemdelmgenverkeer). Doch ook
zijn betekenis in ons economisch
leven moet men niet onderschatten.
Een en ander rechtvaardigt wel
de verwachting, dat men alle krach-
ten zal inspannen onze laatste mo
lens te behouden.
Om maar even bij de Middenstand
te blijven, de commissie heeft zich
nogal het hoofd gebroken hoe het
ten aanzien van de zelfstandigen
met de premie-betaling moet gaan.
Bij de werknemer is het eenvoudig
genoeg. de werkgever houdt de
verschuldigde premie in. maar de
zelfstandigen zullen uit zichzelf
over de brag moeten komen. In
derdaad kan dit bij zeer lage inko-
me"s1J,t°t ernstige moeilijkheden
aanleiding geven met als gevolg
hoge onkosten akn administratie en
controle. Er staan echter twee stok-
ken achter de deur. De eerste heeft
de commissie van Rhijn zelf uitge-
v on den: De uitbetalingen worden
afhankelijk gesteld van de gedane
betalingen en de andere is al van de
commissie-van Bruggen: De pre-
mie-achterstand wordt op de uit-
keringen verhaald.
De commissie-van Rhijn wijst in-
tussen de mogelijkheid af om een
benedengrens te trekken. waardoor
dus de laagste inkomens buiten de
werkingssfeer der wet zouden val-
len, evenals zij dit trouwens reeds
en niet minder terecht voor de
werknemers had afgewezen. Wan
neer verplichte verzekering Immers
noodzakelijk is, dan juist wel op de
eerste plaats voor de in sociaal op-
zicht meest kwetsbaren.
Veel liever is ons daarom de an
dere mogelijkheid, die de commis
sie voor ogen zweeft. n.l. die van
ontheffing of vermindering van de
premiebetaling en wel voor die zelf
standigen, wier inkomen zo laag is,
dat zij niet in st^at zijn om de pre(
mie op te brengen. Eventueel zou
een dergelijke regeling o.i. dan van
zelfsprekend ook voor werknemers
moeten gelden.
Wil men In dergelijke gevallen
echter toch het recht op uitkering
laten behouden, dan komt vooral in
deze tijden de nog moeilijk te be-
antwoorden vraag ter tafel. wie dan
wel dergelijke premies zal moeten
betalen. In het rljke Zweden laat
de Staat voor het grondpensioen
slechts 10% van de inkomsten bij
dragen. maar wij kunnen ons een
dergelijke'luxe niet veroorloven.
Een rapport als dat van de com-
missie-van Rhijn laat zich trouwens
toch theoretisch wel heel eenvoudig
aanvaarden, maar er duiken allerlei
moeilijkheden op als men het op
de huidige verhoudlngen moet toe-
passen. De commissie heeft dat zelf
ook al wel begrepen, zij zegt ult-
drukkelijk dat alsnog een kosten-
berekening zal nodig zijn, en merkt
reeds op, dat het beginsel van pre
miebetaling door werkgever £n
werknemer nog nader zal moeten
worden bezien en wel In het kader
van de loon- en prijspolitiek. Te
recht, want als de regering om re-
denen van algemeen belang het loon
drukt, kan -zij anderzijds niet ver-
gen dat er in feite nog een loons-
verlaging zou komen door een te
kostbare premiebetaling, hoewel
voor dit grote sociale goed toch
ongetwijfeld beduidende offers ge-
vraagd zullen worden. Maar ander
zijds zal ook de werkgever zijn aan-
deel \Mllen doorberekenen, hetgeen
weer spanningen met de prijspoli
tiek ten gevolge kan hebben. Voor
de zelfstandige, die de hele premie
zelf moet betalen, klemt de kwestie
van het verhaal nog temeer. Prof.
°rr?[r"r heeft in dit verband in de
..Volkskrt." reeds de mogelijkheid
geopperd om een deel ervan uit de
omzet- en weelde-belasting te halen.
De loon of inkomensgrens blijft
onder de huidige omstandigheden
eveneens moeilijk te bepalen. Een
minderheid van deze commissie
wilde deze op f4500,— vastleggen
de meerderheid heeft echter terecht
gemeend tot f6000,— te moeten
gaan. Mocht men hier vroeger zon
der meer van hoge inkomens kun-
nen spreken, onder de huidige om
standigheden zal ook deze categorie
niet ongaarne onder de werking
van de wet vallen, temeer niet wan
neer het om grote gezinnen gaat.
Waar trouwens de klemtoon niet
meer op Staatszorg maar op zelf-
verzekering valt, staat aan een zo
uitgebreid mogelijke werkingssfelr
van de wet zeker niets meer in de
weg.
4
