Waar zouden wij thans staan, indien wij in het verleden
onze eenheid niet bewaard hadden"
Centrale Boerenleenbankers
gaan samenwerken
Minister Fievez sprak
voor de Katholieke Friezen
Secret Service trachtte Schreieder
uit te horeri over zijn successen
DWAZEANNE
Partij-voorzitter Andriessen zegt zijn
over de verkiezingsactie
r
I
91
In Bad Nenndorf ontmoette hij
van der Waals
WEET DE HEER WELTER HET BETER
DAH DE BISSCHOPPEN?
J
De taak van ons leger
NA DE DUITSE NEDERLAAG
Nog meer Hongaarse
priesters in arrest
NIEUW NOORDHOLLANDS DACBLAD - Dinsdog 15 Juni 1948
PAG. 3
De coloradokevers in de
Wieringermeer
N VERBAND met de a.s.
Op 5 Juni was het 75 jaar geleden, dat het eerste transportschip
met Brits-Indiers, de „Lala Rookh" in Paramaribo aankwam. Dit
feit werd feestelijk herdacbt. Een krans werd gelegd bij het stand-
beeld van H.M. de Koningin en in het vroegere immigranten-'
depot vond een herdenking plaats, waarbij Gouverneur Brons
het woord voerde. In de feeetelijke optocht reed ook een model
van de „Lala Rookh" mee.
verkiezingen heeft onze
parlementaire redacteur
verschillende candidaten
van de K.V.P. geinter-
viewd. Hij zal daarvan
in de komende weken in
een serie artikelen ver-
slag doen. Wij vragen
daarvoor de bijzondere
aandacht van al onze le-
zers.' De serie opent van-
daag met een onderhoud
met de Partijvoorzitter
Willem Andriessen.
Onze eenheid
En dan nog het grote
woord van de Partijvoor
zitter bij het begin van de
slag: ,,Laat ons katholieke
volksdeel toch zijn eenheid
ook thans bewaren. Waar
om? Laat iedere katholie
ke kiezer zichzelf en an
deren deze vraag voorleg-
gen: Waar zouden wij
thans staan als wij in het
verleden die eenheid niet
bewaard hadden?"
Partijvoorzitter Andriessen.
Weer wilde zwijnen
gesignaleerd
Een boek van Soekarno
Broerskerk te Nijmegen
wordt gerestaureerd
Bij het xwemmen
verdronken
Ned. schip heeft aan-
varing in Schotland
-
Devroegere „First Lady" van de Verenigde Staten, Mevrouw
Franklin Delano Roosevelt, is ook op grond van haar eigen op-
treden een vooraanstaande figuur op internationaal gebied. Als
onvermoeid strijdster Voor menselijke rechten en vrijheden tracht
zij de Verenigde Naties tot een werkelijk verbond der volkeren
te maken. Mevrouw Roosevelt, in een der vele conferences* van
de Verenigde Naties als toehoorster.
FEU I LLETON
DOOR A. DUNCAN
(Speciale reportage)
REDEVOERINGEN, affiches, strooibiljgtten, huisbezoek! Drie
weken scheiden ons nog van de zevende Juli en de verkie-
zingspropaganda gaat nu op voile toeren draaien. Staan de
verkiezingen dit keer enkel in het teken van de Indonesische
kwestie? Directe aanleiding is ongetwijield het aanhangige voor-
stel tot wijziging van de Grondwet, maar toch is het noch bij
ons, noch bij anderen zo, dat zich nu ook uitsluitend hierop aller
aandacht richt. De voorzitter van de Katholieke Volkspartij, met
wie wij bij de aanvang van deze verkiezingscampagne een on-
derhoud hadden, acht dit verschijnsel zeer wel verklaarbaar:
„Het is geen bewijs van politieke orfverschilligheid, integendeel,
juist van politieke geschooldheid".
6ns volk is gewend een parle-
ment te kiezen, tdat moet helpen
regeren en, aldus de Partijvoorzit-
ter, het beseft ten voile, dat ook in
de komende jaren naast de onge-
twijfeld hoogst belangrijke Indone
sische kwestie, weer tal van andere
gewichtige o'nderwerpen aan de or-
de zullen zijn, ten aanzien waar-
van beginselen en inzichten zich
plegen te kruisen.
„Zelfs de heer Welter, die toch
juist omwille van de Indonesische
kwestie met een eigen lijst uit-
komt, poogt nog de blik wijder te
richten. Van zijn twaalf punten
tellende program zijn slechts vijf
regels aan Indonesie gewijd, ove-
rigens ook nog zo Vaag, dat men
er alle kafiten mee uit kan."
En dan: Hoe staan onze kansen?
De heer Andriessen rekent mjn-
stens op het behoud van ons huidig
aantal zetels, maar daarnaast acht
hij een reele kans op winst aanwe-
zig. In '46 had de doorbraakgedach-
te ook in onze rijen nog een be-
paalde plaats .inmiddels is echter
wel steeds duidelijker gaan blijken
dat de vooroorlogse politieke ver-
houdingen zich handhaven. Daar
naast is het wel zeker, dat ook wij
bij de vorige verkiezingen een, zij
het niet groot, aantal stemmen aan
de Communisten verloren, met na
me in Limburg en in het Oosten
des lands. Oftk deze dwalende broe-
ders, wie inmiddels de ogen wel
zullen zijn open gegaan, verwacht
de Partijvoorzitter bij deze verkie
zingen terug.
De actie-Welter
De actie-WelteT blijft het grote
vraagteken. In elk geval staat
voor de heer Andriessen vast, dat
zij niet alleen onze politieke een
heid zal schaden, maar ook de
zaak, waarvoor men in het strijd-'
perk zegt te treden: de Indone
sische kwestie zelf. Hoe groter
de Welteraanhang, hoe groter ook
de argwaan in Indonesie ten aan
zien van onze oprechte bedoelin-
gen zal worden. Bekend is, dat in
christelijke kringen in Indonesie
ook de candidatuur-Gerbrandy de
levendigste ontstemming heeft ge-
wekt.
Het kan verder nuttig zijn, aldus
de Partijvoorzitter, dat wij in dit
verband ook de wederzijdse stand-
pun ten nog eens afpalan. Wij hou-
den vast aan de hoofdelementen
van de Kon. Rede: Vrijwilligheid,
gelijkwaardigheid en gebondenheid.
Deze rede is trouwens indertijdon-
der verantwoordelijkheid van mi
nister Gerbrandy uitgesproken. Deze
drie niet te scheiden/ elementen
willen wij belichamen in de Neder-
lands Indonesische Unie, een Unie
met een souvereine taak op haar
eigen terrein .onder reeel Kon. Gqr
zag en met Unie-ministers. Wat de
heer Welter blijkbaar wil, is geen
volledige liquidatie van de kolo-*
nlale verhoudingen, geen gelijkbe-
rechtigdheid. In zijn gedachtengang
zou er een bepaalde Nederlandse
overheersing blijven en het is juist
deze gedachtengang, die bij het In
donesische nationalisme het felste
verweer oproept.
Het gaat om meer
h
Indertijd heeft de heer Andries
sen ten aanzien van de actie-Welter
de vraag gesteld: Gaat het alleen
om Indonesie of gaat het om meer?
Desgevraagd constateert de Partij
voorzitter nu, dat het inderdaad
om me6r blijkt te gaan. De'samen-
werking met de P.v.d.A is in het
geding, waarvan God betere het
gezegd wordt, dat zij morele en
materiele ellende over ons .volk
heeft gebracht. Materieel zien
wij ons overal bewonderd herstel,
het behoud van de arbeidsvrede, de
vele sociale verbeteringen, die bre-
de kringen van ons volk ten goede
zijn gekomen. M o r e e 1 is er het
jongste Wetsontwerp tegen licht-
vaardige echtscheidingen. de sub
sidising van --de jeugdbeweging,
het verdere doortrekken van de
gelijkstelling etc.
Weet de heer Welter het dan be-
ter dan de Bisschoppen? aldus de
Partijvoorzitter. Deze hebben nog
onlangs verklaard, dat de behar-
tiging van de christelijke belan-
gen juist bij de K.V.P. het beste
gewaarborgd is.
Vooruitstrevende politiek
Wat wij willen is een vooruit
strevende politiek. Ook de heer
Welter zegt dat te willen, doch de
clausule ..met behoud van gezonde
financien" kan alles betekenen.
Een conservatief beleid zou met dit
argument alle sociale verbeteringen
hebben kunnen torpederen, die
echter ook nu nog, ondanks onze
berooide geldmiddelen, een feitzijn
geworden. Wanneer de heer An
driessen op de afgelopen periode
terugblikt, dan getuigt hij dan ook
graag, dat voor het eerst een forse
aanloop is genomen naar een maat-
schappij met socialer verhoudingen,
een maatschappij, waarvan reeds
al te lang alleen maar kon worden
gedroomd.
De kinderbijslag werd verbeterd,
het consumentencrediet hielp ve-
len, de duur van de ziektewet
werd verlengd, de salarlssen wer-
den opgetrokken, de ouden van
dagen zijn niet meer onverzorgd.
D'e kinderbijslag voor de zelf-
standigen zal hopelijk spoedig
werkelijkheid worden, ins de on-
dernemingsraden en de publiek-
rechtelijke bedrljfs-organisatie
krijgt de medezeggenschap voor
het eerst vorm.
P
Er blijven wensen. Grief blijft,
aldus de heer Andriessen, dat de
kinderbijslag nog geen verder proT
gressief karakter heeft gekregen.
Ook blijft een vraag of de huidige
loonstop op de duur wel in de hui
dige vorm gehandhaafd kan blij
ven, Uitgebreider sociale verzeke-
ring voor werkloos^id, ouderdom,
enz. vergt immers ook meer pre-
miebetaling, doch met de huidige
loonnormen zou dit loonsverlaging
betekenen. Doch dat alles mag niet
verhinderen de grote lijn te blijven
zien, eh de sociale vechter, die An
driessen al sinds jaren is, maakt
gaarne vergelijkingen tussen toen
en nu. Hij, de jongen van een we-
ver uit Twente, vat het „toen" in
drie woorden samen: Armoede,
rechteloosheid, miskenning.
Wie de huidige verhoudingen
hiermede vergelijkt, ziet de nieu-
we maatschappij toch uit de verf
komen, een maatschappij, waar-
Naar het Ministerie van Land
bouw, Visserij en Voedselvoorzie-
ning ons mededeelt, zal de invasie
van de coloradokevers in de Wie
ringermeer geen catastrofale gevol-
gen hebben, daar in de Wieringer
meer geen grote aardappelvelden
zijn. Voor de weinige aardappel-
planten behoeft, naar de mening
van het Departement, geen vrees te
bestaan, daar deze nog zeer kort
geleden zijn bespoten.
aan wij ook door middel van deze
verkiezingen graag verder willen
bouwen. In deze strijd trekt An
driessen voor de grote steden met
ere voorop.
Bij de uitlopers van het „Reichs-
wald" op Nederlands gebied, is een
troep wilde zwijnen gesignaleerd.
Reeds enkele dagen geleden heb
ben jagers, iets Zuidelijker bij Well,
een wild zwijn van bijna 100 kg
neergeschoten. De hoogopgeschoten
korenvelden belemmeren het spoe
dig ontdekken der beesten. De
landbouwerg ondervinden veel last
en bovenal schade van de dieren..
Ze vertrappen het graangewas, woe-
len de grond om en rukken de veld-
gewassen uit de grond.
Ter beteugeling van de ergerlijke
vernielingen hebben de jagers uit
dit gebied zich vrijwillig gemobili-
seerd en de wacht betrokken. Zij
patrouilleren iedere nacht op die
plaatsen, waar men de dieren ver-
moedt.
BATAVTA. 14 Juni. Aneta.
..Fadjar" meldt, dat binnenkort te
Batavia een boek zal worden uitge-
geven, d« de titel draagt ..Sarinah"
Het boek dat 513 bladzijden telt,
geeft een beeld van de plichten van
de vrouw in de strijd van de repu-
bliek, Indonesie. De auteur is de
president van de republiek, Soe
karno.
In de Maandag gehouden alge-
mene vergadering der Coopera-
tieve Centrale Boerenleepbank te
Eindhoven heeft de voorzitter, de
heer N. Fleskens, melding ge-
maakt van de voorgenomen sa-
menwerking met de zusterinstel-
ling, de Cooperatieve Centrale
Raiffeisenbank te Utrecht, in een
gemeenschappelijk bankkantoor
te 's-Gravenhage, teijeinde aldaar
gezamenlijk de grotere instellin-
gen van de georganiseerde land
bouw en semi- en andere over-
heidsinstellingen, die voor de
landbouw wcrkzaam zjjn en als
zodanig het terrein der beide
centrale banken bestrijken, in het
geld-, crediet- en betalingsverkeer
van dienst te zijn.
Deze samenwerking geschiedt in
hoger belang en met volledig be-
ho'ud van ieaers zelfstandigheid, zo-
wel organisatorisch als functioneel.
Daarnaast ziet het bestuur ook in
de lgndbouwcredietorganisatie een
samenwerking .gericht op hulpver-
lening in het ondersteuningsfonds
voor land- en tuinbouw, waarin
Minister Fievez heeft Zondag-
middag op de jaarljjkse Landdag
van de Kath. Friezen, die Zondag-
middag werd gehouften, een rede
uitgesproken waarin hij de ver
schillende problemen besprak, die
in Nederland aan de orde zijn.
De reconstructie van ons Rijk be-
sprekende legde de minister er de
nadruk op dat men vooral niet de
fout moet maken Indonesie te ver-
eenielvigen met de Republiek. Met
deze gaat het nog niet naar wens,
maar overal elders zijn wij bezig
de koninklijke woorden van 1942 te
verwezenlijken, aldus de minister.
Overgaande tot behandeling van
de problemen, welke ons plaatsen
in de werelcj, zei de minister, dat
ons volk en onze regering hebben
gekozen voor internationale samen
werking. Onze tijd is geen tijd meer,
om de zaken alleen te doen. De
UNO kan ons nog niet bieden, wat
wij zelf zouden wensen, aldus spr.,
en daarom zijn de vijf West-Euro-
pese landen gekomen tot het pact
van Brussel, waarvoor samenwer
king op velerlei gebied .is bereikt.
Het is niet in de eerste plaats be-
doeld als een militair verdrag.
De minister noemde de taak. wel
ke aan onze strijdkrachten is toebe-
deeld driedelig. Allereerst is die
taak een tijdelijke, namelijk de
taak, die onze troepen thans in
Indonesie vervullen. Na de oorlog
TOEN DE DUITSE LEGERS in het Westen capituleerden, bevond
Schreieder zich met zijn mannen in de vesting Schevenin-
gen. Daar werd hij 1G Mei 1945 door de Canadezen gevangen
genomen; zij werden alien naar* Rotterdam overgebracht In
Rotterdam kreeg Schreieder op 28 Mei bezoek van een Engelse
officier van de Secret Service, die hem een verhoor afnam over
het England-spiel. Van Rotterdam werd hij met nog enige andere
topfiguren der contra-spionnage op 3 Juli 1945 overgebracht
naar een oud kasteel bij Diest' in BelgiS. Hier had de Secret Ser
vice haar hooidkwartier opgeslagen.
Schreieder moest hem alles ver-
tellen over de manier, waarop hij
de contra-spionnage beoefeifcl had
en over zijn successen daarbij.
Aanvankelijk werd besloten, dat hij
naar Londen gestuurd zou worden,
doch dit veranderde op het laatste
ogenblik en 13 September 1945 werd
hij op transport naar Bad Nenndorf
in Duitsland gesteld, waar hij tot
19 Maart 1946 gebleven is. In Bad
Nenndorf werden hem door twee
kapiteins van de Secret Service
vragen gesteld, welke vanuit Lon
den waren, opgegeven. 19 Maart
1946 verhuisde Schreieder naar het
kamp Falling Bostel bij Hannover,
waar hij tot 12 Maart 1947 bleef. Hij
en andere leidende figuren uit de
Duitse contr^ spionnage werden
daar afgezonderd van de andere
gelnterneerde Duitsfers en onder-
gebracht in Lager X. De kampcom-
mandant noemde hen bij aankomst
„gasten van een bepaalde afdeling
in Londen". Deze.geheime afzonde-
ring duurde tot 8 Augustus 1946,
waarna zij ook de andere delen van
het kamp mochten betreden. In de
ze tijd was hij ook enkele dagen in
Nederland geweest. Van 27 tot 30
Januari 1946 werd hij in Amsterdam
verboord door dhr. Sanders van het
Bureau Nationale Veiligheid.
Schreieder zegt, dat hem tijdens dit
verhoor inlichtingen gevraagd zijn
over het Nationaal Comite, illegale
organisaties en over enkele perso-
nen uit de illegaliteit wier betrouw-
baarheid in twijfel getrokken werd.
12 Maart 1947 werd hij uit Falling
Bostel naar Vught overgebracht
door een Engelse officier uit Her-
ford. Vandaar is hij naar Rotterdam
gevoerd. Naar Den Haag kwam hij
bij het begin van het proces Rau-
ter.
Schreieder en Van der Waals.
Eind Februari 1946 ontmoette
Schreieder in Bad Nenndorf tot zijn
grote verbazing zijn beruchte hel
per Anthony van der Waals. die in
dit kamp rondliep onder de naam
Hoffmann. Van der Waals vertelde,
aldus Schreieder, dat hij door de
Engelse geheime dienst naar Rus-
land gestuurd was, om in de Rus-
sische inlichtingendienst door te
dringen. De Russen echter hadden
hem zover weten te krijgen, dat hij
voor hen teg:en de Engelsen zou
.werken en hij zou daarop naar de
Engelse zone van Duitsland terug\
gekeerd zijn. Daar werd hij door de
Engelsen gearresteerd en de kamp-
commandant van Bad Nenndorf,
waarheen Van der Waals werd
overgebracht, zou tegen van der
Waals gezegd hebben: „Je spel is
uit. Met ons valt niet te spelen."
Daar in Bad Nenndorf hocrpte van
der Waals nog, aldus Schreieder,
dat hij 6f dpor de Secret Service <5f
door de Russische geheime dienst
uit de narigheid gehaald zou wor
den, doch een agent die zich als
van der Waals zodanig gecompro-
miteerd heeft. dat hij onbruikbaar
geworden is, laat men hangen, al
dus Schreieder.
Schreieder acht fiet zeer goed
mogelijk, dat de Secret Service
gebruik gemaakt heeft van Van
der Waals. In het wereldje der
spionnen is dit gehruikeHjk.
Schreieder zegt de indruk te heb
ben gekregen, dat Van der Waals
niet door Londen naar Rusland
gestuurd is doch door de Secret
Service in Duitsland.
Schreieder verklaart, dat' Van
der Waals ten tijde van het Eng
land Spiel onmogelijk dubbel spel
gespeeld kan hebben. Eerstens had
hij met het spel zelf maar heel wei-
nig te maken en verder acht hij
Van der Waals daar niet intelligent
genoeg voor. Het was n'et gevaar-
lijk aldus Sbhreieder om Van der
Waals naar Zweden of zelfs naar
Engeland te zenden. Schreieder zou
Van der Waals herhaaldelijk gezegd
hebben, dat hij noch in Londen
noch in Zweden dubbel spel zou
kunnen spelen want hij, Schreieder,
zou dan direct doorseinen dat Van
der Waals onbruikbaar en gevaar-
lijk was. Dat had bij de ontvluchte
Ubbink en Lourlein geholpen en
zou zeker voldoende geweest zijn
om Van der Waals te ontmaskeren.
Dat de voorgenomen tocht naar
1 Engeland niet doorging vindt zijn
oorzaak in het feit dat Schreieder
tenslotte het risico niet durfde aan-
vaarden. Mislukking zou het einde
van het England Spiel betekend
hebben.
Schreieder zegt zeer verwonderd
geweest te zijn toen hij bemerkte,
dat de Engelsen eerst van der
Waals als d e man van het England
Spiel beschouwden. Hij wist hen
echter spoedig van het tegendeel te
overtuigen en ontnam v. d. Waals
de nimbus, welke deze zich had
toegeeigend. Schreieder is er van
overtuigd, dat hij haar verdient.
Ook de P.R.A. da«ht, aldus Schreie
der, aanvankelijk dat Van der
Waals de auctor intellectualis van
het England Spiel geweest was.
Ook hier heeft, aldus Schreieder,
het onderzoek het tegendeel uitge-
wezen.
De Hongaarse politic heeft een
aantal katholieke priesters gear
resteerd, die beschuldigd zijn van
agitatie tegen de nationalisatie
van de confessionele scholen.
Onder hen bevindt zich Jozef
Vargas Remig. pastoor van een pa-
rochie te Boedapest, die krachtens
de wet op de ..verdediging van de
republiek" is aangehouden wegens
..ophitsing tegen de democratic van-
af de kansel".
Het wetsontwerp op de nationali
satie der bijzondere scholen zal
Dinsdag aanstaande aan het parle-
ment worden voorgelegd en het
debat hierover zal Vrijdag beginnen
De Hongaarse Lutherse vereniging
heeft beslist het recht de confessio
nele scholen te nationaliseren en de
Evangelische kerk keurt er zowel
de politieke als culturele redenen
van goed".
bezaten we geen militaire macht
meer en nu, slechts enkele jaren
later, staan er in Indie honderd
duizend man, uitstekend gewapend
en uitgerust, een taak volbrengende
waarvoor heel de wereld de groot-
ste bewondering heeft, aldus spr.
Spreker vroeg t.a.v. de terugke-
rende soldaten met klem: „Treedt
hen tegemoet hartelijk en liefdevol.
Maar ljiet alleen op een feestavond.
Het zwaartepunt moet liggen in de
hartelijkheid, waarmee de jongens
weer in de maatschappij worden
opgenomen. Laten wij oppassen, dat
wij niet iets in onze jongens ver-
moorden."
De tweede taak van ons l«ger is
in laatste instantie bij te dragen tot
de rust en orde in het vaderland.
Kort geleden heeft de regering in-
gesteld instituten tot steun van het
wettelijk gezag. Indien het gevaar
accuut wordt, dan moeten wij pa-
raat zijn. Niet overal is de oproep
tot toetreding gunstig Lngeslagen en
speciaal niet in Friesland.
Spreker deed daarom een ernstig
beroep op de friezen om „dit kleine
offer voor een grote zaak te bren-
gen".
De derde taak, aan onze weer-
macht toebedeeld is het verdedigen
van ons vaderland, een taak, die
ook urgent wordt, aldus de minis
ter omdat wij, om met Churchill te
spreken, nog altijd in de dertig-
jarige oorlog zitten.
Met enkele woorden kwam spre
ker nog terug op hetgeen hij des-
tijds te Amsterdam heeft gezegd
over het, wat hij noemde „de benen-
nemen" door jongelui, om zich aan
mogelijke gevaren te onttrekken.
Hij heeft daarover vele brieven
ontvangen. De minister zeide nu.
niet de gezonde emigratie op het
oog te hebben gehad, maar hij had
alleen hen bedoeld, die als de span
ning te groot wordt veiliger oorden
willen opzoeken.
Na de pauze sprak rector H.
Drost uit Amsterdam, die verklaar-
de, dat de katholieken in Friesland.
doordat zij slechts een minderheid
vormen, een grote verantwoorde
lijkheid dragen.
Centrale Bank en Boerenleenbank
hebben deelgenomen. Daardoor is
mogelijk gemaakt een bijzondere
credietverlening aan door oorlogs-
schade getroffen boeren en tuin-
ders. "Deze hulp is reeds effectief
geweest in 180 gevallen en voor een
totaal credietbedrag van ruim
f 610.000, waarbij het ondersteu
ningsfonds voor 20 pet en de Staat
voor 70 pet garant bleven.
Op gelijk plan ligt ook de samen
werking, aldus spreker, van Cen
trale Bank en Boerenleenbanken
met andere instellingen van de ge
organiseerde landbouw in het
Noord-Oost-Polder-Fonds. Door dit
fonds werd mogelijk gemaakt de
voorziening met bedrijfskapitaal*
van de jonge boeren in de polder,
die ten getale van honderd een be-
drijf kregen toegewezen, waarvan
40 lid van de Boerenleenbank al
daar. Aan deze 40 jonge boeren
werden bedrijven toegewezen met
een oppervlakte van 1138 ha, voor
de exploitatie waarvan naar ra-
ming een bedrijfskapitaal benodigd
is van f 1.347.000. In 248 gevallen
werden aanvullende credieten ver-
strekt voor de wederopbouw van
boerderijen voor een bedrag van
f 1.766.000. Een jongste vorm van
cooperatie is die voor het geza
menlijk gebruik van landbouw-
werktUigen. Aan 23 werktuigen-
cooperaties werd crediet verleend
tot een bedrag van ruim f 380.000.
Ook in de zuivelwereld openbaart
zich een streven tot eendrachtig
samenwerken. Ter viering van het
gouden fees^ van de Centrale Bank
volgend jaar is een bedrag van
f 100.000 gereserveer.d, deels be-
stemd om in samenwerking met de
boerenorganisaties een nationale
land- en tuirjbouwtentoonstelling te
organ iseren.
De Dominicanenkerk te Nijmegen
de Broers-kerk, is de oudste kerk,
welke na het bortibardement van de
binnenstad nog behouden is geble
ven De kerk is echter zwaar be-
schadigd en de Paters Dominicanen
denken niet meer aan opbouw. Ook
omdat vele Nijmegenaren van de
binnenstad naar de nieuwere bo-
venstad verhuizen. Toch wil men ae
Broerskerk niet gaarne missen in 't
oude stadsbeeld. Thans zijn dan ook
plannen in overweging om de kerk
te restaureren met steun der over-
heid en haar dan te bestemmen
voor museum of kunstinstelling.
De 20-jarige W. Lamers uit Nij
megen is Maandag in de Waal bij 't
zwemmen verdronken.
LONDEN. 14 Juni (Reuter).
Naar Lloyds scheepsinlichtingen-
dienst meedeelt is het 1300 ton me-
tende stoomschip „Hoogland" van
de Scheepvaart- en Steenkolenmij.
te Rotterdam, vandaag. bij het bin-
nenvaren van de haven van Leith
(Schotlandi in aanvaring gekomen
met de deuren van een dok. De
voorsteven van het schip en de deu
ren werden beschadigd.
1
„ik ga vanavond nog naar Anne",
vervolgde hij. „En ik zal haar zeg-
gen, dat we kunnen gaan trouwen".
Zijn moeder kwam naar hem toe
en haar gelaat was .verbitterd en
nog harder. Ze was da schok van
zijn opstandigheid te boven geko
men. Hij kromp nu. voor haar ineen
en zijn pas verworven moed ont-
zonk hem geheel.
„Durf jij op die manier tegen mij
te sprekentegen je eigen moe
der?" riep ze uit. „Ik zou je zo op
straat zetten, als ik niet wist, d»t ie
nauwelijks verantwoordelijk bent
voor je eigen daden. Jij gaat naar
dienaar die meid toe, nu dade-
lijk, en je zegt haar, dat je niets
met haar te maken wilt hebben. En
bovendien kun je haar uit mijn
naam vertellen, dat ze morgen-
ochtend haar geld kan komen ha-
len, wat ze nog krijgt. Ik houd haar
geen minuut langer in dienst."
Dat trof hem diep.
„Dat kunt u niet doen, moeder!"
riep hij uit. ..Als.... als u dat doet,
ga ik tegelijk met Anne uw deur
uit!"
..Dat gebeurt vast en zeker, als je
niet doet, wat ik je zeg", antwoord-
de mevrouw Pritbre grimmig.
Arthur keerde zich om en gmg
naar de deur. Een ogenblik werd de
blik zijneE moeder wat zachter en
strekte ze haar hand uit, als wilde
ze hem tegenhouden. Doch toen hij
omkeek, hernam haar gelaat Feer
zijn vroegere strenge uitdrukking.
Haar hand viel omlaag langs haar
zijde. Arthur bleef aarzelend aan
de deur staan. Hij had impulsief ge-
handeld. Nil vroeg hij zich af, of
het wel verstandig was, op die ma
nier zijn schepen achter zich te ver-
branden.
„Moeder, waarom kunnen we h*et
'toch niet eens worden over dit ge
val?" begon hij, maar mevrouw Pri-
tdre schudde het hoofd.
..Ik aanvaard dat meisje.nooit als
mijn schoondochter", zei ze en ver
volgde bijna smekend: ..Maar be-
loof me tenminste ££n ding, Ar
thur."
..En-.-.'wat is dat?" vroeg hij
nors.
..Beloof me, dat je niet buiten
mijn weten in het geheim met An
ne HGbler zult trouwen."
„Ik zie niet in, waaronj ik u iets,
wat dan ook, zou beloven", zei hij.
„Zoveel hebt u heus niet voor me
gedaan!"
Er trok een schaduw over het ge
laat van zijn moeder. Ze had hem
altijd liefdevolle toewijding ge-
schonken.... nooit was iets te goed
voor hem geweest. En nu beschul-
digde hij haar nooit iets voor hem
gedaan te hebben.
„Als je dan zo ondankbaar wilt
zijn, valt er niets meer te praten",
antwoordde ze bitter en liep naar
het raam om de straat op te kijken.
Arthur bleef wachten als dacht
hij, dat ze nog iets zou zeggen. Hij
scheen zichzelf te schamen en op
het punt, naar zijn moeder toe te
gaan om haar vergiffents te vragen.
Maar zijn trots bleef hem de baas.
Toen zijn moeder niets zei draaide
hij zich om en ging de deur uit, die
hij met een smak achter zich dicht-
sloeg.
Zijn moeder bleef voor het raam
staan en keek naar de drukte in de
Hoofdstraat. Doch hhar ogen zagen
niets van de helverlichte straat, de
menigte winkelende mensen, de
flikkerende reclamelichten en het
drukke verkeer.
Ze dacht terug aan de dag, zoveel
jaren geleden, toen haar zoon voor
het eerst in haar armen gelegd was.
Aan de plannen, die ze voor zijn
toekomst gemaakt had. Hoe ze zich
zelf voorgenomen had, dat hij nooit
de armoe zou leren kennen, die zij
geleden had.
Hij moest een opvoeding krijgen,
waar voor zijn ouders zich desnoods
alles zouden ontzeggen. En als hij
tot een trouwdag kwam, zou hij
huwen met een rijk meisje, een
meisje, dat hem hoger zou brengen
en niet neerhalen in stand. Met ge-
fronste wenkbrauwen dacht ze aan
het meisje in de winkel beneden,
dat op ditzelfde ogenblik met klop-
pend hart zou uitzien naar de knap-
pe, jonge man, die buiten de manu-
facturenafdeling op haar zou staan
wachten.
Waarom had ze toch zo'n knap'
meisje in dienst genomen? Ze had
al terstond aan de wijsheid van,
haar besluit, om Anne Hebler in
dienst te nemen, getwijfeld. Maar
het meisje was met zulke uitste-
kende getuigschrifen bij haar ge
komen en zij had nog nimmer iets
op haar werk aaq te merken ge
had. Toch, als ze met Arthur
trouwde, zou ze waarschijnlijk zijn
ondergang zijn. En daarvoor was
haar voortreffelijk werk geep ver-
ontschuldiging.
Met verbitterde blik keek Claire
Pritere de Hoofdstraat in, die de
zaak van haar man van een klein
winkeltje had zien groeien tot een
reeks van indrukwekkende gebou-
wen, die een heel blok huizen be-
slpeg.
„Ik heb deze zaak opgebouwd",
dacht ze, „ik was winkeljuffrouw,
toen Henri met me trouwde. maar
ik had meer fut in mijn pink, dan
dat kind daar beneden in haar hele
lichaam. Ik heb Henri gemaakt tot
wat hij was. Ik heb hem overge-
haald, om uit te breiden en nu
hebben we (Jp mooiste zaak van
heel de stad. En die had van Ar
thur moeten worden. Ik zou er
trots op zijn geweest, als lik me had
kunnen terugtrekken en toekijken,
hoe hij de zaak voortzette."
Ze wendde zich v%n het raam af.
Was het wel verstandig, Anne te
ontslaan, zoals ze gedreigd had te
zullen doen? Was het niet beter,
het meisje in de winkel.... en on
der haar toezicht te houden?
(wordt vervolgd)
