Het.onderwijs moet zichzelf vernieuwen
Nog even geduld met uw
merk-sigaar
De populariteit van Labour
is tanende
De pensioenen in de mijnen
If
DWAZEANNE
Wat de minister denkt over cultuurpolitiek
Wot minister Gielen verder vertelde:
Overbrugging van tegenstellingen
Tito in ongenade
Leve de sigaretten-industrie!
Zei U iets?
Nationalisatie is ailesbehalve een succes
Limburg moet niet te veel verwend worden
Gewetenszaak
NIEUW NOORDHOLLANPS DACBLAD - Vrijdag 2 juli 1948
PAG. 3
MINISTER GIELEN had zoveel te vertellen zijn departement
Is dan ook zoveel omvattend en uitgebreidl dat het
nodig bleek, het verslag van zijn interview in twee delen te
splitsen. Wij spraken over het door hem met spoed opgeheven
tekort aan onderwijskrachten. Daarbij kon een begin worden
gemaakt met de uitzending naar Indie. Bij het nijverheidsonder-
wijs en het voorbereidend hoger en middelbaar onderwijs zijn
de verhoudingen minder gunstig. Het onderwijs is echter gaande
gehouden. Speciale moeilijkheid was de inmiddels aan dit onder
wijs gegeven uitbreiding.
Lhet
Hoe het zij, de katholie-
ken van Nederland waar-
deren in dr. Gielen de
man, die op zijn terrein
groot en goed werk heeft
gedaan ten bate van het
algemeen welzijn en uit-
gaande van een hechte,
principiele overtuiging
(Door onze medewerker Graaf Michael de la Bedoyere)
CEN OPINIE-ONDERZOEK
Sobrietas-Onderwijsdag
AANVRAGEN
vergoedingen militaire
vorderingen
Ter gelegenheid van het a.s. regeringsjubielum van H.M. de Ko-
ningin wordt 30 Juni, 1 en 2 Juli in de provincies Groningen,
Friesland en Drenthe een demonstratie gegeven met legeronder-
delen van verschillende wapens. Te Sneek werd een defile ge
houden voor de commandant van het 4de gewest, generaal-ma-
joor A. T. C. Opsomer, en de Commissaris der Koningin in de
provincie Friesland, mr. Linthorst Homan.
Receptie op Am^rikaanse
Ambassade
ARNHEM
heeft 100.000 inwoners
FEU ILLETON
DOOR A. DUNCAN
WERELD-
GEBEUREN
Het aantal leerlingen klom> van
65.000 op 86.000. Speciaal Voor de
M.T.S.-en, er kwamen er drie nieu-
we bij, is het moeilijk leerkrachten
Egn zeer kleirie opening is begin
van" deze week gemaakt in het IJze-
ren Gordijn. Als eerste openlijke
conflict in Oost-Europa werd mel
ding gemaakt van het Cominform-
besluit, waardoor de Joegoslavische
partij en haar leiders uit het „Com-
munistische Informatie-Bureau zijn
gezet. De uitgegeven verklaring be-'
schuldigt de Zuidslavische leiders
ervan, volgelingen van Trotzky te
zijn, een anti-Russische politiek te
voeren, onbekwaam te zijn en een
(„valse, demagogische tactiek" te vol
gen. Dit en nog veel meer opge-
sonnde redenen hebben tot 't „dras-
tische" besluit van de Cominform
geleid. Het hieraan toegevoegde ad-
vies aan de Zuid-Slavische Partij
naar andere leiders om te zien is
te Belgrado afgewezen en Tito blijft
de baas, al zal hij het zonder het
hoofdkwartier van de Cominform te
Belgrado moeten doen.
Het is nog zeer moeilijk om uit
het politiek gekrakeel. dat ons uit
Zuid-Slavie bereikt, scherp omlijn-
de conclusies te trekken. Het ver-
baast ons ten zeerste, dat zo uit-
voerig en met zoveel bombarie het
besluit van de Cominform werd be-
kend gemaakt en de opening in het
IJzeren Gordijn blijft te nauw om
voldoende duidelijk commentaar op
de gebeurtenlssen door te laten.
Rusland speelt reeds lange tijd
hoog spel en wie garandeert ons,
dat achter de ongenade, waarin
Tito bij het Kremlin is gevallen,
niet een politiek streven schuil
gaat om onder het motief, de orde
te herstellen, strategisch zeer be-
langrijke punten door Russische
troepen in te
laten nemen?
Tito schijnt 'n
te groot com-
munistisch ide
alist, om de
welvaart van
zijn volk door
een autocratische expansie-politiek
vanuit Moskou gedirigeerd, achter-
uitgedrongen te willen zien. Boven-
dien blijken de Westelijke geallieer-
den van een wijken uit Berlijn niet
te willen weten en het zou voor
Stalin van psychologisch groot be-
lang zijn, dat zijn troepen andere
geheel nieuwe posities in gaan ne
men. teneinde een penetratie in
Westelijke richting voor te berei-
den en door intimidatie invloed uit
te oefenen. Dat de Cominform de
aanval op Joego-Siavie heeft inge-
leid is wederom een duidelijk be-
wijs, hoe" deze organisatie een dui
delijk instrument is in de handen
der Sovjet-macht en niet een mid-
del voor het uitwisselen van in-
lichtingen, zoals zij verklaard te
zijn.
Door de Cominform wordt de re-
gering van de Sovjet-Unie in staat
gesteld de politiek en de leiders te
yeranderen van elk land, dat zich
in de Oost-Europese invloedssfeer
bevindt en lid is van de Cominform
Zoals het Engelse blad „Daily
Telegraph" schrijft, ziet het Krem
lin zich verplicht zijn eigen kinde-
ren te verslinden en ook al vreet
een communistische hond een an
dere op, het geblaf blijft hetzelfde.
Maar zoals de toestancj er opper-
.vlakkig uitziet, lijkt het er nog niet
veel op, dat Tito zonder slag of
stoot de rol van het verslonden
kind zal gaan spelen en de vraag,
waarom dat Rusland tot publicatie
overging v66r het succes van de
manoeuvre verzekerd was, zal voor-
lopig nog onbeantwoord moeten
blijven.
Wanneer mocht blijken, dat' ach
ter de gehele kwestie geen uiterst
geraffineerde en nauwkeurig uitge-
werkte politiek schuil gaat, dan is
het duidelijk, dat de Slavisphe soli-
dariteit met een slag vernietigd
wordt en 't vertrouwen in de com-
munisten Wordt geschokt.
Dit schijnen de Russen echter be-
reid te zijn op te offeren teneinde
de nauwkeurige uitvoering van hun
sinds lang uitgedacht en verreikend
plan te verzekeren
Maar nu de Joego-Slaven niet
meteen op de knieen vallen voor 't
decreet van vadertje Stalin, is het
met uitgesloten, dat de Westelijke
geallieerden en met name de Ver.
btaten zullen trachten uit een der-
gelijke situatie munt te slaan en de
bedoelde Russische wig in Weste-
a richting om te zetten in een
Amerikaanse speerpunt gericht
op
het Oost-Europese
het hart van
blok: Moskou.
lich' moeten we het be
sluit zien van de regering der Ver.
btaten om binnenkort vijftig mill,
gouddollar te deblokkeren. die Zuid
A eJn de Jerenigde Staten be-
zit. Deze activa werden in 1941,
toen de Duitse troepen Zuid-Slavie
binnenvielen, bevroren. Hier-mede
zou meteen tegemoetgekomen wor
den aan de wens van Zuid-Slavie
wLf J n handel tussen Oost en
st_, deel te nemen en aan het
plan-Marshall deel te nemen
Hoewel we begrijpen, dat, indien
".werkelijk in ongenade bij
s.tann. is, hij zich genoodzaakt zal
zien zich om hulp tot het Westen te
wenden, kunnen we toch niet anders
da" waarschuwen tegen de sluwe
politiek van Moskou. die heus de
geyolgen van de thans geschapen
situatie onder het oog heeft gezien
en misschien een valletje openzet
waarin het gemakkeliiker is in te
lopen dan er weer uit te komen.
Het is daarom. dat de komende
da^en voor de ontwikkeling van
deze kwestie van het grootste be-
z1-'j en dat tiet zaak is de
oeen wijdgeopend te houden voor
alle mogelijke eventualiteiten. die
ook al met het oog of de crisis in
Berlijn een grote wendine in de
buitenlandse politieke situatie kun
nen veroorzaken.
SIC TRANSIT
te vinden, omdat deze ook in het
particuliere leven een betrekking
kunnen krijgen.
De animo voor de studie is echter
toegenomen. De minister consta-
teert een grote toeloop naar de cur-
sussen voor middelbare bevoegd-
heden. Binnenkort zal de bewinds-
man ook uitvoering geven aan zijn
voornemen om bezitters van de B-
acte, krachtens art 133 van de Ho
ger Onderwijswet tot de universi-
taire studies toe te laten.
Reorganisatie van het
onderwijs
Wanneer wij over de reorganisa
tie van het onderwijs komen te
spreken, stelt de minister voorop,
dat de Staat niet het onderwijs kan
vernieuwen, dSt moet het onderwijs
zelf doen. Wei kan de Staat de mo-
gelijkheden sc'heppen. Het reorga-
nisatie-ontwerp voorbereidend ho
ger en middelbaar onderwijs brengt
behalve gelijkstelling ook vernieu-
wing der organisatie, grotere vrij-
heid en alzijdiger v'orming. De nor-
men voor de hoofdacte zijn grondig
gewijzigd. Binnenkort is het desbe-
treffende Kon. Besluit te verwach-
ten.
In het kader van de reorganisatie
past ook de enige tijd geleden ge-
installeerde commissie Cramer.
Deze commissie moet onderzoeken
of het mogelijk is op 12-13 jarige
leeftijd te bepalen of iemand ge-
schikt is voor een hogere vorm van
onderwijs en zo ja voor welke.
Voordelen zouden zijn, aldus de be-
windsman, dat de toelatings-
examens zouden kunnen vervallen.
Het lager onderwijs zou ook bevrijd
worden van de druk om op een an-
der schooltype te moeten voorbe-
reiden. Dit is temeer van belang als
men bedenkt, dat slechts een kwart
van de kinderen meer uitgebreid
onderwijs volgt. Driekwart van de
kinderen wordt dus meegetrokken
in een onnodige voorbereiding, ter-
,wijl deze veel meer gebaat zouden
zijn met een afgeronder vorming.
De schooltypen moeten meer vrij
naast elkaar komen te staan, zodat
ieder een eigen richting kan volgen.
Op de balans van de afgelopen
twee jaar komen, zoals reeds ge-
zegd, 38 nieuwe ambachts- en 49
nijverheidsscholen voor. Vier scho-
len voor maatschappelijk werk wer
den gesticht, twee, kunstnijverheids-
scholen, drie nieuwe M.T.S.-en
waarvan de eerste katholieke in
Breda. Stichting en subsidiering
van nieuwe V.H. en M.O. scholen:
in '47 twee en veertig, in '48 zes en
dertig. De inspecties in alle onder-
wijssectoren ondergingen een be-
langrijke uitbreiding.
Cultuurpolitiek
De Voorlopige Raad voor de
Kunst heeft zich eerst administra-
tief moeten inrichten Over enkele
belangrijke zaken wordt thans haar
advies ingewacht. Een architecten-
wet gaat naar de Raad van State.
Behoudens het toneel werden de
subsidies niet verminderd. Op-
drachten werden gegeven, prijzen
beschikbaar gesteld, behoeftige
kunstenaars gesteund. Hoofdzaak
blijft, aldus de minister,' dat men er
in slaagt de cultuurpolitiek een
vaste, materiele basis te geven,
Het overgrote deel van de begro-
ting van „Onderwijs" bestaat gchter
uit wettelijk vasgelegde salarissen,
Voor de rest moet een bewindsman
van „Onderwijs, K. en W." altijd
vechten.
Deze minister wil naast zorg
voor de kunst in engere zin, ook
gaarne de cultuur op breder terrein
activeren. In dit kader passen de
subsidies aan de fnuziekinstituten
Ward en de methode Gehrels, de
invoering van het muziekonderwijs
op het program van de meisjes-
scholen, terwijl ook de nieuwe
hoofdactenormen cultureel zullen
zijn gericht. Het cultureel verdrag
met Frankrijk had evenals dat met
Belgie een belangrijke uitwisseling
van kunstuitingen ten gevolge. Ons
kunstbezit ging naar overzee en
naar het buitenland. Nederland zag
tentoonstellingen als nooit tevoren.
Op een desbetreffende vraag ant-
woordt de minister, dat subsidiering
door de Overheid zijns inziens in-
derdaad ook verantwoordelijkheid
schept Het huidige stelsel bevre-
digt Hem dan ook niet. De Staat
mag nooit medewerken aan de ver-
laging van het morele peil Ten
aanzien van het toneel zou een
vorm van controle kunnen komen
als thans reeds ten aanzien van' de
film bestaat.
Overbrugging der tegen
stellingen
Deze'minister is terecht geroemd
om zijn zorg voor de z.g. provincie.
Hij streeft er inderdaad bewust
naar om de krachten van de pro
vincie zoveel mogelijk te cultiveren.
Als zodanig noemt hij ons de stich
ting van 3 middelbaar technische
scholen in de provincie, ook een
belangrijk deel van de nieuwe am
bachts- en nijverheidsscholen ver-
rees daar. In Eindhoven en Maas
tricht kwamen de nieuwe kunstnij-
verheidsscholen. De tandheelkun-
dige opleiding 'werd gedecentrali-
seerd in Utrecht en Groningen. Gro-
ningen heeft ook een eigen econo-
mische faculteit gekregen. In Leeu-
warden kwam een nieuwe opleiding*
voor middelbare acten. Grkesten in
Leeuwarden, Twente en Brabant
kregen subsidies. En zoals reeds
gezegd, de studietoelagen voor de
verst wonenden werden verhoogd.
Door al deze maatregelen hoopt de
minister tevens te bereiken, dat het
gevoel van achterstand bij de pro
vincie zal worden weggenomen.
..Holland" mag krachtens traditie
rechten hebben, verrijking van de
cultuur in de provincie is ook on-
getwijfeld .verrijking van de natio-
nale cultuur.
Minister Gielen heeft in de af
gelopen twee jaar nog al wat
weerstanden ontmoet. Hierbij
moet men echter wel bedenken,
dat een principieel christelijk be-
stuurd „0. K. en W." er niet aan
ontkomt de gevoelens der onker-
kejijken, zoals die in de antithese
leven op te wekken en als de be
windsman een katholiek is zullen
zich daag ook antipapistische ge
voelens mee verenigen, die hier
en daar in Nederland altijd nog
leven. Voor zover het onverdachte
critiek betrof, mag gezegd wor
den, dat deze de laatste tijd reeds
veel milder is geworden en vaak
op misverstand bleek te berusten.
y
Hoe zit het nou met dat groe-
peren van de cijfers, in dit geval
over de staatsschuld? U weet,
dat „Trouw" had gezegd, dat
deze schuld met 9 milliard was
toegenomen sinds het bewind
van minister Lieftinck. Laster,
zei het „Vrije Volk", het is maar
5 milliard. Nu vertelt de dienst
van het Ministerie van Finan-
cien, dat het maar 700 millioen
is. Kijk, zo zei „Trouw" nu weer
op haar beurt, als dat departe
ment zich met de verkiezings-
strijd bemoeit, dan komen er
maar ongelukken van: nou fijn
niet alleen bij ons, maar ook op
het Hekelveld de ruiten inge-
gooid. Dat was aardig gevonden,
maar hoe zit het nou met
de c ij f e r s? Want wat de
dienst van Financi'en er van
maakt dat is wel een beetje al
te gortig. Waarom heeft het de
partement zich niet liever ger
haast, om aan minister Lieftinck
de juiste gegevens te verschaf-
fen voor het antwoord op de
vragen, die het Kamerlid v. d.
Heuvel aan de regering heeft
gesteld?
on-
E derzoek onlangs door de
..Daily Express" gehouden toont
een zeer grote verandering in de
publieke mening omtrent de La
bour-regering, terwijl volgens
hetzelfde onderzoek in 1945 39%
de Conservatieven steunde is dit
thans opgelopen tot 49%. Terwijl
Jn 1945 bijna 49% Labour steunde
doet dat nu slechts 38%. Met an
dere woorden: de cijfers zijn bijna
pi*ecies omgekeerd.
Het ls moeilijk te zeggen welke
waarde men aan zulk een onder
zoek moet toekennen, maar het
komt overeen met het oordeel van
scherpe opmerkers En wanneer er
op dit ogenblik algemene verkie-
zing was dan geloof is dat de mees-
te mensen er op zouden wedden,
dat het Labour niet zou gelukken
een volledige meerderheid te be-
halen. Aangezieft het niet waar-
schijnlijk lijkt, dat er in de loop
van de volgende twee jaren een be-
De MIJNDESKUNDIGEN, waar
van de Eerste Kamer er enige
van respectabel gezag onder haar
leden telt, hebben in de Senaat ge-
legenheid gehad weer eens uit te
pakken over een belangrijk punt,
dat na de totstandkoming van de
wet tot regeling van de pensioenen,
nog altijd min of meer een kwestie
blijft: het vinden van de middelen
n.l. om de verhoogde bedragen te
fourneren.*
t
In de wet die nu door de Eerste
Kamer z. h. st. is aangenomen, is
deze financiering, volkomen in
ka^nen en kruiken, maar de ge-
noemde heren deskundigen hadden
toch nog heel wat in te brengen.
Zij spraken over de noodzaak om de
Limburgse mijnarbeiders en de
beambten, zoals ir. Wijffels nadruk-
kelijk er aan toevoegde, want die
doen even hard mee de pensioen-
verhoging" met 25 pet. te gunnen,
die aan het overheidspersoneel is
toegezegd en van communistische
zijde werd zelfs een poging gedaan
om te komen tot een pensionnering
op 50-jarige leeftijd voor mijnwer-
kers die 30 jaren ondergronds ge-
werkt hebben.
De minister hield zich wat dit
laatste betreft aan een bepaling in
het fondsreglement, terwijl hij de
eerste eis vanzich afschoof omdat
het overheidspersoneel, in tegen-
stelling tot de mijnwerkers, een be
langrijke achterstand moet inhalen.
Van een algemene pensioenverho-
ging kan slechts sprake worden als
de minister van Sociale Zaken de
ze wil indienen.
Overigens. zo werd opgemerkt.
moet men de mijnwerkers nu ook
weer niet al te veel verwennen. De
kolenpositie is wel een landsbelang.
maar wij kunnen toch niet de ene
helft van het land gaan bevoordelen
boven de andere en de situatie in
Limburg veel attractiever maken
dan elders.
Prof. Molenaar (VVD) was het
die het eerst dit wijsje-zong en mi
nister Van den Brink floot er lus-
tig op door. Een stekelige opmer-
king maakte prof. Molenaar. toen
hij de mijnexperts verweet, dat zij
te veel detailkwesties overhoop
haalden in de Kamer. Daar is toch
uw voortreffelijke bedrijfsorganisa-
tie voor, was de in deze liberale
mond wat zure opmerking. En zelfs
de secretaris van de PvdA,. de heer
Woudenberg kwam er aan te pas
om de professor van repliek te die-
nen.
Een andere gedachte van prof. Mo
lenaar, om n.l. invalide beambten
allereerst zodanig te gaan rehabili-
teren, dat zij weer aan de slag kun
nen, zij het mogelijk op ander ter
rein, waarvoor hij naar recen'te pu-
blicaties in medische vakbladen
verwees,, nam de minister dank-
baar over. Bepaald onvriendelijk
klonken de woorden van de heer
Kramer, die oud-zeer uit de ge-
sjhiedenis der Dominiale een
particuliere, thans onder het alge
meen beheer vallende mijn be-
treffende een al te patriarchaal be-
heerde steunkas, ging ophalen.
Op Zondag 25 Juli zal in het Ge-
boi v voor Kunsten en Wetenschap-
pen te Utrecht een onderwijsdag
van ..Sobrietas" worden gehouden.
De heer J, L. Martens, lid van deze
commissie, zal spreken over „De so-
berheid als opvoedingsfactor voor
de jeugd", pater A. W. Maas S.J.
uit Antwerpen over „Jeugd en ni
cotine".
Waar de slgaren blijven, on-
danks het felt, dat ze van de bon
zijn, leren ons onderstaande cij
fers, die ontleend zijn aan het
jaarverslag van de bedrijfsgroep
tabakverwerkende industrieen.
Hieruit blijkt dat er meer sigaren
worden gevraagd, dan men kan
afleveren. De sigarenindustrig is
nog maar op 36% van oe vooroor-
Iogse productie opgevoerd, daar-
entegen werkt de sigaretten-in
dustrie alweer op 100% capaciteit.
Waarom deze dan niet vrijko-
men?7 Wie weet zo vlak voor de
verkiezingen?
In ieder geval nog even geduld
met Uw after-dinner-sigaar.
Ingevoerd werden 23.936.958 kg.
ruwe tabak, waarvan bestemd voor
de sigarenindustrie 4.788.137 kg,
sigarettenindustrie 5.839.896, kerf-
tabakindustrie 7.206.185 kg en de
pool, met aanvankelijk nog onbe-
kende bestemming 6.102.740 kg
In 1947 bedroeg de productie van
sigaren (incl. senoritas en sprietjes)
894.962.161 stuks, van sigaretten
5.330.347.000 stuks, kerftabak
6.984.346 kg. Voor regelmatige pro
ductie waren ingeschakeld: 1151 si-
garenbedrijven, 14 sigarettenbedrij-
ven en 209 kerftabakbedrijven Na
opheffing van de sigarendistributie
bleek, dat het aanbod nog in sterke
mate door de vraag werd overtrof-
fen.
In Februari 1948 werden de prij
zen van sigaretten en kerftabak
verlaagd De opbrengst van de ta-
baksaccijns in 1947 bedroeg
f151.100.000. Omtrent de export
wordt gezegd, dat de sigarettenin
dustrie hier slechts een zeer onder-
geschikte rol speelt, klein als zij is
ten opzichte van haar grote Ameri-
kaanse collega's. Het aantal uitge-
voerde sigaren bedroeg 35.754 000
stuks tegen 46.029.000 in 1946.
Degenen, die men voor een ver-
goeding in aanmerking te komen op
grond van vorderingen, inkwartie-
ringen en aanschaffen, welke in de
provincies Noord-Holland, Zuid-
Holland, Utrecht, Gelderland, OVer-
ijsel, Drente, Groningen en Friesland
zijn verricht door geallieerde strijd-
krachten dan wel door het mili
taire gegag, de Prinses Irenebrigade
of andere militaire formaties, wor
den in de gelegenheid gesteld de
aanvragen ter verkrijging van be
doelde vergoeding vddr 1, Septem
ber 1948 in te dienen bij het C.B.V.
M.V., Duinweg 20 te 's Gravenhage.
Aanvragen kunnen worden ge
daan voor vorderingen, enz'„ ver
richt door Nederlandse instanties.
indien deze vorderingen enz. zijn
gedaan na- 3 Maart 1946.
De aanvrager ontvangt na aan-
gifte per brief van het CBVMV een
bewijs van registratie. Belangheb-
benden, die dit registratiebewijs
vdor 1 November 1948 hebben ont-
vangen, zullen hiervan vodr 1 De
cember 1948 per aangetekende
brief kennis moeten geven aan het
CBVMV. Doen zij dit niet, dan zal
het uitkeren van een vergoeding
niet rtieer door het CBVMV in
overweging kunnen worden geno-
men.
langrijke gunstige wending op eco-
nomisch gebied zal plaats hebben
kan men redelijkerwijs in 1950 een
regeringswijziging verwachten.
Of dit voor (het land goed zal
blijken is een andere kwestie. Ik
schrijf als iemand die onafhankelijk
is van partij-gebondenheid en ik
vrees dat ofschoon de stemmen
van de middelklasse in 1950 de Con
servatieven aan de macht kan bren
gen de massa der arbeidersklasse
geen enkel voordeel heeft bij enige
anderere partij dan Labour. Als dat
het geval is kunnen we onder een
Conservatieve Regering slechts een
tijdperk verwachten van bittere in-
dustriele strijd, waarvoor het land
veel te zwak is. Het eindresultaat
van zulk een situatie moet klaar-
blijkelijk zijn dat het' de aanhangers
van Labour verder naar links drijft
met alle gevaarlijke politieke gevol-
gen van dien. Trouwens als ik com
munist was zou ik niets liever horen
dan een'overwinning der Conserva
tieven,
Het is waar, dat er heel wat cri
tiek valt uit te dhfenen op de La-
bour-Regering en wanneer thans
ongeveer 20.000 dokwerkers zonder
een goede reden aan het staken zijn
en aldus een reeds slechte economi-
sche situatie iedere dag nog slech-
ter maken voelt niemand veel nei-
ging om de Regering te verdedigen.
Bovendien was een van de voor-
naamste oogmerken der« nationali-
satie het wegnemen van grieven on
der de arbeiders en "te zorgen voor
een goed apparaat voor het vreed-
zaam regelen van alle geschillen.
De havens zijn genaticnaliseerd,
maar de dokwerkers gedragen zich
precies -alsof de „slechte" werkge-
vers hen nog steeds „onderdruk-
ken". Deze havenstaking is een bij-
zonder onverkwikkelijk geval, om
dat het gaat over een kwestie van
disciplinaire actie overeenkomstig
reglementen door de haven-arbei-
ders zelf goedgekeurd.
Ook in anffer opzicht is de natio-
nalisatie een teleurstelling geble-
ken, zelfs voor velen die er sterke
voorstanders va* waren. De prijzen,
zijn omhoog, er zijn zware verlie-
zen geleden, de productie is niet
gestegen zoals men gehoopt had en,
het ergste van alles, de grote ge-
centraliseerde bureaucratische Ra-
den zijn te langzaam en te slecht
hanteerbaar om de zaken doeltref-
fend te regelen en om de arbeiders
te laten voelen dat hun positie per-
soonlijk en sympathiek begrepen
wordt. Ieder van ons staat de ge-
stage groei der bureaucratie in ons
leven tegen en de nationalisatie
schijnt de bureaucratie te hebben
uitgestrekt tot de geboorte, het le
ven en de dood van de arbeiders
klasse.
Op een ander gebied verwacht
men in brede lagen verzet tegen de
vele verplichte bijdragen aan*het
nationale, sociale verzekeringsplan,
dat in Juli in werking treedt Het
ziet er op papier wondermooi uit,
maar het kan anders worden wan
neer het werkelijk een flinke we-
kelijks bedrag uit het loonzakje be-
tekent.
Van de andere kant moet men zo
eerlijk zijn om toe te geven dat ons
socialistisch experiment onderno-
men is in zulke moeilijke tijden,
dat men mag betwijfelen of iemand
anders het beter zou hebben ge
daan.
Maar het werkelijke gevaar zoals
ik het zie is, dat iedere toename
der ontevredenheid over de La-
bour-Regering er toe zal bijdragen
een groot deel van de arbeiders
klasse verder naar links 'te drijven,
en ze zo een gemakkelijker prooi
te maken voor de communistische
raddraaiers. Zo is ongetwijfeld de
havenstaking slechts het eerste ge
val van een serie geschillen in de
industrie, op touw gezet door rode
drijvers, die munt slaan uit de ont-
goocheling van de arbeidersklasse
over de teleurstellende nieuwe
maatschappelijke orde.
Daarom geloof ik, dat de oppo
site tezamen met de middelklassen
die haar steunen tenslotte aan het
land meer kwaad dan goed zal doen
als zij de huidige regering op min
der faire wijze aanvalt en haar plb-
sitie ndg moeilijker maakt. Wij
hebben twee zeer moeilijke jaren*
voor de boeg, tot aan de volgende
algemene verkiezing en het zou
goed zijn als de Regering en de
opposite een beetje meer konden
samenwerketi om het land door de
zer nauwe en zeer ruwe zee te lei-
den.
De Amerikaanse Ambassadeur in
Nederland dr. Herman B. Baruch,
zal op 4 Juli a.s., ter gelegenheid van
de Amerikaanse Onafhankelijk-
heidsdag een receptie houden.
de
•n
Zijn stem uitbrengen bij
Tweede Kamerverkiezingen is
gewetenszaak.
Ware dat niet het geval. dan zou
den de bisschoppen van Nederland
niet gekomen zijn met hun verkla
ring, dat de Katholieke Volkspartj
naar hun overtuiging "„de beste
waarborgen biedt voor de eerbie-
diging en de naleving van de zede-
lijke normen van het Christendom
op het terrein van wetgeving en be-
stuur".
Daarmee sprak het Doorluchtig
Episcopaat zich niet uit over enig
punt van praktische politiek; het
gaf slechts een (ziele-)herderlijke
vermaning, om de eenheid te be-
waren, daarbij het voorbeeld vol-
gend van de Vader der Christen-
heid. de Paus van Rome; het voor
beeld "ook van H. M. de Koningin,
die onlangs haar volk aanspoorde
tot eendracht.
Is die eenheid dan zo belangrijk?
Ja zeker! Er staat hee^ wat op
het spel met deze eenheid van het
katholieke kiezerscorps
Waar zou het heengaa'n, als andere
groepen het slechte voorbeeld gin-
gen volgen van de Welter-dissiden-
ten, die in volgzaamheid jegens
onze Kerkelijke Overheid tekort
schieten? Waar zou het heengaan,
als ook andere groepen met een
eigen lijst onder Roomse vlag gin-
gen varen op de woelige golven
van verkiezingsstrijd?
Er zijn ongetwijfeld ook andere
groepen, die het op bepaalde pun-
ten met de politiek van de K.V.P.
niet eens zijn, doch niettemin. om
hogere. om boventijdelijke belangen
die politiek volgen en steunen.
Waar zou het heen gaan, als boe-
ren, middenstanders, arbeiders,
huiseigenaren enz. met een eigen
lijst zouden uitkomen?
Onze, machtige eenheid zou
krachfeloos uiteenvallen in diverse
dwergpartijtjes, waarmee bij kabi-
netsformatie en in parlement geen
rekening werd gehouden, omdat
vele kleintjes in dit geval nog geen
grote maken.
En de P.v.d.A. zou andere part
ners zoeken, om 'n Regeerprogram
te gaan verwezenlijken, 'n regeer
program, dat in menig opzicht zou
afwijken van een regeerprogram,
waarop de K.V.P. als grootste partij
haar signatuur van christeliike en
sociale politiek gedrukt' heeft.
Ook met liberalen en communis-
ten kunnen de socialisten regeren;
dat leert de politieke geschiedenis
van andere landen, waar de. katho-
lieken ge4n aaneengesloten politiek
front vormen.
Kijk naar het katholieke Frank
rijk, waar de katholieken hunjkin-
deren geen katholiek onderwijs
kunnen laten volgen; kijk naar het
overwegend katholieke Tsjechoslo-
wakije, waar katholieken stemden
op de lijsten van communisten en
socialisten; kijk naar het katholieke
Hongarije, waar het onderwijs ge-
nationaliseerd wordt en waar de
katholieken evenmin in den poli
tieke organisatie verbonden waren.
Kijk naar zovele andere landen,
waar de katholieken ons, katholie
ken van Nederland benijden om
onze politieke macht en' eenheid.
Zo bezien is dissidentisme on-
verstandig, ja onverantwoord Z6
bezien, is men in geweten verplicht
de politieke eenheid te bewaren,
omdat er hogere dan tijdelijke be
langen op het spel staan!
En bepaald misleidend is het
daarom, als katholieke dissidenten
naast de koningskroon het Teken
der Overwfnning, het Kruis in
hun verkiezingsreclame voeren, ter
wijl zij door hun scheurmakerij de
overwinning in gevaar brengen van
de partij, die volgens de Kerkelijke
Overheid de beste waarborgen
biedt voor onze boventijdelijke be
langen.
Daarmee misleiden zij het gewe
ten van anderen. En zo zij het feit,
dat zij 'n andere mening zijn toe-
gedaan dan het episcopaat, zelf
voor hun geweten kunnen verant-
woorden, dan missen zij nog het
recht om anderen aan te sporen
tegen de richtlijnen van hun geeste-
lijke leiders in te gaan; alleen deze
laatsten hebben het recht het gewe
ten van de hun toevertrouwde ge-
lovigen richting te geven.
Overigens hebben wij vertrouwen
in het katholieke kiezersvolk van
Noordholland; het zal ongetwijfeld,
ook al zou het iets voelen voor de
Welter-politiek, het bisschoppelijk
vermaan ter harte -nemen.
Tr. O.
Toen de Arnhemse monteur van
de PTT de heer J. W. N. van Andel
Donderdag aangifte deed op de bur-
gerlijke stand, vernam l)ij dat door
de geboorte van zijn dochter het
inwonertal van Arnhem officieel op
100.000 is gebracht. De vader werd
na de aangifte officieel ontvangen
in de vergadering van het college
van B. en. W. van Afnhem, waar hij
werd toegesproken door de burge-
meester. die de jyader een spaar-
bankboekje voor 't dochtertje aan-
bood met een inleg van f 100.De
Gelderse hoofdstad is nu officieel
de lie grote gemeente van Neder
land.
17.
„Wel, Anne!" riep hij pit, „wat 'n
verrassing je hier te ontmoeten!"
Anne gaf hem geen antwoord en
de typiste gnuifde van pret. Met
open mond stond Arthur naar Anne
te kijken, die hem zonder eefi woord
voorbijliep en het kantoor verlaten
had. voordat hij nog iets verder te
zeggen wist.
..Mijnheer Callon kan u nu ont
vangen," zei de typiste en Arthur
ging woedend naar binnen.
„U wensj; mij te spreken?" vroeg
George, verbaasd opkijkend en zich
afvragend, wat Arthur bij hem
kwam doen.
„Ja, het gaat over die winkel van
Bac", zei Arthur. „U bent er eige-
naar van en moeder is bereid, hem
met de hele inventaris er bij te
kopen:"
Glimlachend schudde- George het
hoofd.
..Het spijt me, maar de winkel is
niet te koop," antwoordde hij be-
daard.
Arthur trok een zuur gezicht. Hij
was niet gewend, door mensen als
George Callon gedwarsboomd te
worden. Hij beschouwde hem, on-
danks al zijn rijkdom, als veel min
der dan zichzelf.
„Wat bedoelt u daarmee, dat die
winkel niet te koop is?" vroeg hij
brutaal, „dat moet toch? Hij staat
immers leeg?"
„pie winkel is al vergeven," ant
woordde George ongeduldig. ,,Mor-
.,geri beginnen ze aan de inrichting
en over een week of twee wordt hij
geopend."
„Zeker door een andere kruide-
nier gekocht!" zei Arthur .ietwat
smalend.
„U hebt het mis," antwoordde
George. ,.Ik ben niet gerechtigd, u
in te wijden in het geheim, maar
u zult het spoedig genoeg.zelf ont-
dekken."
„Wilt u me ook niet vertellen,
wie er in komt"
„Neen, Ik heb geheimhouding
moeten beloven",
.Maar, als het geen andere krui-
denierswinkel wordt, wat komt er
dan in?" drong Arthur aan.
George stond op.
,.Het spijt me, dat ik geen verdere
inlichtingen kan geven. mijnheer
Pritere," zei hij beslist. „U zult alles
over de nieuwe eigenaar binnen
zeer korte tijd te weten komen."
..Zo'n ordinaire, verwaande aap!"
dacht Arthur woedend, toen hij
door het kantoor langs de glim-
lachende typiste kwam. die zijn ont-
stemming met genoegen bemerkte.
Hij ging regelrecht naar zijn moe
der toe.
_„Wat? Heeft iemand anders ons
die winkel voor onze neus wegge-
kaapt?" stoof mevrouw Pritdre op,
alsof }iet de schuld van Arthur was.
Hij kfoop in zijn schulp voor "haar
woede.
„Ik begrijp niet, waarom u zo op-
gewonden bent," mompelde hij.
..Vermoedelijk zal er wel een meu-
belZaak in komen, of iets dergelijks.
In elk geval zal het wel geen manu-
facturenwinkel zijn. Wij hebben hier
het monopolie!"
Mevrouw Pritere keek woedend
naar de overkant van de straat.
,.Ik zal het mezelf nooit vergeven,
dat ik te laat hen geweest," bromde
zij ontstemd.
Arthur wilde het gesprek op een
ander onderwerp brengen en ver
telde daarom. dat hij Anne op het
Jjantoor van Callon had ontmoet.
..Zeker om een baantje gaan vra
gen," zei hij en denkend aan de wij
ze, waarop ze hem had laten staan,
voegde hij er aan toe: „Ik hoop dat
ze het niet krijkt. Het zal haar goed
doen. een poosje zonder werk te
zijn!"
Zijn moeder scheen niet naar hem
te luisteren. Ze dacht aan de winkel
van Bac en vroeg zich af. wie die
wel gehuurd of gekocht kon heb
ben. Datzelfde vroeg ze zich her-
haaldelijk in de komende weken af.
Ze zag mooie mahoniehouten toon-
banken. uitstalkasten en meubelen
in de winkel brengen en tenslotte
kwam er een naambordmet
een naam. die haar niets zei.
..Hdbler?" yiep ze uit. ..Hebler en
Co. Wie zijn dat in vredesnaam.
Nooit van gehoord. Bepaald een of
andere zwendelaarsfirma".
fDe volgende morgen kwam Ar
thur, die na zijn ontbijt een eindje
was gaan wandelen, haar kantoor
binnengehold, waar ze bezig was
haar post in te kijken.
„Moeder! Hebt u het nieuws al
gehoord?" riep hij, met bijna uit
zijn hoofd puilende ogen.
„Neen. Wat is er in vredesnaam
gebeurd?"
Maar hij wilde geeen woord zeg
gen, voordat ze mee naar boven
was gegaan en voor het raam der
zitkamer, die uitzicht gaf op de
Hoofdstraat, stond.
„Kijk eens!" riep hij dramatisch
uit, uit het venster wijzend.
Clare Pritere keek met bonzend
hart naar de overkant, waar het
bord hing met de naam Hebler en
Co.
Boven de voordeur was een groot
plakaat bevestigd.
„Ue Firma Hebler en Co maakt
hierbij bekend, dat in deze winkel
op Vrijdag 10 Juni a.s. een eerste
klas manufacturer, mantels- en
japonnenzaak zal geopend worden.
Parijse modellen voor de laagst
mogelijke prijzen. Alleen eerste klas
foederen worden in voorraad ge-
ouden".
Claire Pritere voelde zich plot-
seling onwel. Zij greep de arm van
haar zoon vast.
..Arthur, wat heeft- dat te bete-
kenen? Wat kan dat te betekenen
hebben?" kreunde ze.
,.Het betekent, dat iemand wil
proberen, ons te verdringen, als de
enige confectiezaak in Dammevil-
le", zei Arthur loom, „Als u mijn
raad volgt, moeder, dan verkoopt
u dadelijk uit, nu de prijzen nog
hoogstaan. We hebben lang genoeg
het monopolie hier gehad. We moe
ten zien te redden, wat er nog te
redden valt". (wordt vervolgd)
t
