DE URSULINEN VAN
BERGEN
Hetcommunisme
en het Westelijk geweten
GROEN J.
DWAZE ANNE
1898 - 8 JULI - 1948
Missiewerk als dankoffer
DE HONGAARSE KINDEREN
weer naar hun vaderland
Stemt Groen,
dat is veilig!
Gedachten en indrukken van een reis
Geen negatieve bestrijding
STEMT K.V.P.
LIJST 1
4
NIEUW NOORDHOLLANDS DACBLAD - Zaterdag 3 Juli 1948
PAG. 3
Pastoor B. A. Smeeman,
de Stichter van de Con
gregatie.
M
Politieagent
neergesfoken
Het gebouwencomplex van de St. Josephstichting te Bergen, in
vogelvlucht; het retraitehuis en de St. Angela-frobelschool zijn
op deze luchtfoto niet zichtbaar.
Gevel van het oude. Herenhuis
te Monnikendam, waarin het
tv^eede Moederhuis der Con
gregatie was gevestigd.
De Czardas-vorstin
bestolen
De scheepsaverij te
Vlissingen
NUMMER 1 van LIJST 1
V.
FEU ILLETON
DOOR A. DUNCAN
DE CONGREGATIE DER EERW. ZUSTERS URSULINEN TE
BERGEN (N.H.) bestaat 8 Juli a.s. 50 jaar. Met zes Ursulinen
uit het verre Eysden begon 'n halve eeuw geleden in een een-
voudig huisje te Monnikendam deze onderwijscongregatie in
het Bisdom Haarlem haar zegenrijk werk. Het Moederhuis, dat
enkele jaren later naar Bergen werd overgeplaatst, groeide uit
tot een complex van inrichtingen, vanwaaruit in tientallen plaat-
sen in het bisdom onderwijsiilialen werden gesticht. De congre-
gatie telt thans 447 geproieste zusters (in 1923: 223) en 57 postu-
lanten. Als dankoffer voor de van God ontvangen zegeningen
begon de Congregatie na haar zilveren jubileum haar missie-
arbeid in Oeganda, waar thans 33 Zusters, w.o. verschillende
inlandse, in tal van missiestaties haar apostolaatswerk onder
de zwartjes uitoefenen. Z.H. Exc. Mgr. J. P., Huibers zal op 8 Juli
in de kapel van het Moederhuis 'n pontificale Hoogmis opdragen.
land en 4 H.A. bouwland; In 1903
begonnen met een koetje en de
eerste 25 jaar uitsluitend dienend
voor de voedselvoorziening, werd
de boerderij de laatste 25 jaar mo
dern ingericht en Mienstbaar ge-
maakt aan het lanSbouw-onderwijs;
de boerderij telt thans 34 melk-
koeien en veel jong vee en biedt
de leerlingen .van de Landbouw-
school een mooie gelegenheid zich
practisch in het boerenbedrijf te
bekwamen.
meisjesschool schonk de Congregatie
een belangrijke bijdrage aan -de
parochiale Frobelschool St. Angela,
die een Modelschool genoemd kan
worden.
EEN COMPLEX GEBOUWEN
HET Moederhuis aan de Loudels-
weg groeide in de laatste 25
jaar uit tot een belangrjjk com
plex; in 1926 werd de St. Augusti- -
nus-Landbouwschool gesticht, die
thans 80 leerlingen telt.
Het volgend jaar werd aan de
andere zijde het St. Petrus Canisius-
Retraitenhuis gesticht onder archi-
tectuur van Jan Leyen; in 1931
werd dit retraitenhuis overgenomen
door de Paters Redemptoristen,
doch de Zusters Ursulinen bleven
zich belasten met de huishoudelijke
bediening. In 1929 kreeg het Moe
derhuis een prachtige nieuwe ka
pel, op 31 December van dat jaar
door Mgr. Angenent gecons&creerd;
de monumentale koepel geeft reeds
van verre aan Bergen een vertrouwd
silhouet. Ook van deze kapel was
Jan Leyeri de architect, evenals van
de in 1932 gebouwde Huishoud-
school, die links van het Moederhuis
een plaats kreeg en via een onder-
aardse tunnel hiermede is verbon-
ONDERWIJS-FILIALEN
MET de groei van het aantal
Zusters groeide ook het aantal
scholen, waar de Zusters Ursulinen
de jeugd van Noord-Holland en
Zuid-Hplland onderwijs gaven.
Reeds in 1906 werden succursaal-
huizen begonnen in Oudorp bij Alk-
maar en Groenendijk bij Leiden; in
1907 volgden Maassluis en Boskoop;
in 1910 Nieuw Vennep; in 1923, het
filveren jubileumjaar, Hem-Venhui-
en, in 1925 Warmenhuizen, Kwa-
dendamme en Spanbroek, in 1928
Uitgeest, in 1930 Hoogkarspel, waar
in 1936 een Huishoudschool begon
nen werd en in 1947 een B.L.O.-
school; de plannen voor de stich-
ting van een nieuwe Huishoudschool
liggen gereed en wachten op betere
tijden; in 1932 werd in 't Veld een
dag- en naaischool geopend err in
1947 werd in Zwaag eveneens een
Huishoudschool begonnen.
Sinds 1928 was in Den Haag
Zr. Paula werkzaam geweest aan
het onderwijs van zwakzinnige
kinderen; dit onderwijs heeft
vooral tijdens het directoraat van
Mgr. G. P. J. van den Burg een
grote vlucht genomen. 21 Mei '29
werd aan de Prinsengracht te Den
Haag Huize St. Anegla geopend,
een begin van het iritgebreid werk
voor het zwakzinnige kind; thans
werkt de Congregatie daar aan de
St. Jan Baptist de la Salle-schooi
met 24 en aan de imbecillen-St.
Bemardusschool aidaar met 12
onderwijskrachten. In 1935 kreeg
dit onderwijs aan zwakzinnige
kinderen een belangrijke uitbrei-
ding door de St. Ursula-Stichting
te Nieuwveen, waar thans 270
zwakzinnige kinderen jongens
en meisjes in een model-inrich-
ting opvoeding, onderwijs en ver-
zorging ontvangen van de Ursu
linen.
Zlekenverpleging en missie-
arbeid
OP het in 1921 gehouden Algemeen
Kapittel werd besloten, dat de
Zusters der Congregatie zich voor-
taan ook op ziekenverpleging zou-
den gaan tbeleggen. In de Maria-
Stichting te Haarlem werden de
eerste zusters voor dit nieuwe lief-
dewerk opgeleid.
In Pension Eijkenburg aan de
Druivenstraat te Den Haag had
Pastoor Annegarn in 1929 een pen
sion laten bouwen, dat door de
Zusters Ursulinen bediend werd en
waar aanvankelijk ook t.b.c.-patien-
ten werden verpleegd; later werd
pit werk vervangen door de Sint
Antonlus-nazorg, waarin een 30-tal
ongeneselijke zieken een liefdevolle
verzorging genieten. Het derde Ur-
sulinenhuis in de Residentie werd
12 Maart '31 geopend aan de Konin.
ginnegracht, waarin de Congregatie
zich toelegt op de verzorging van
voogdijkinderen en verwaarloosde'
kinderen.
Toen de Congregatie in '23 haar
zilveren jubileum vierde en aan: God
een offer van dankbaarheid wilde
brengen voor de vele en grote wel-
KLEIN BEGONNEN-
IN het jaar 1898 was de Z.E. -Heer
B. A. Smeeman pastoor in het
stille Monnikendam; na veel moeite
was het hem gelukt enkele Eerw.
Zusfers Ursulinen uit Eysden naar
zijn parochie te halen, om daav on
derwijs te geven aan de naai- en
bewaarschooL
Van Mgr. Bottemanne, toen bis-
schop van Haarlem, kreeg Pastoor
Smeeman de vererende, maar zware
opdracht, om in het Bisdom Haar
lem een Congregatie van Zrs. Ur-
sulirfen te stichten,. die zich als
hoofddoel zou stellen de vorming
en opleiding van onderwijzeressen
en de vestiging van scholen. De zes
Eerw. Zusters uit Eysden, die in
iMonnikendam werkzaam waren,
traden, met goedkeuring van de
toenmalige Bisschop van Roermond,
Mgr. Bberman en met toestemming
van Mgr. Bottemanne, als eerste
leden in deze nieuwe Congregatie.
At spoedig meldden zich postulan-
ten aan; de kleine burgerwonings
waarin het eerste Moederhuis ge
vestigd was, werd 24 Sept. 1898 ver
vangen door een groot herenhuis
(zie bijgaande foto), waarin al spoe
dig de eerstelingen der Congregatie
uit de handen van Pastoor Smee
man het habijt ontvingen. In dit
gebouw werd in April 1899 officieus
de Normaalschool geopend, welke
11 Octobber 1900 werd omgezet in
de St. Joseph-kweekschool.
NAAR BERGEN
IN 1902 kreeg pastoor J. van Delft
I te Bergen de toezegging, dat de
Zusters Ursulinen daar spoedig een
school zouden beginnen. Mgr. A. J.
Callier, toen, nog Vicaris-Generaal
van het Bisdom, adviseerde hieraan
een Pensionaat voor meisjes te ver-
binden. Een ruim terrein aan de
Loudelsweg te Bergen werd hier-
voor aangekocht, waarmee de grond-
slag werd gelegd van het complex
grote en fraaie gebouwen van de
St. Josephstichting te Bergen, zoals
wij dat thans kennen. In 1903 werd
met de bouw begonnen, volgens de
plannen van Architect J. Tonnaer;
10 Augustus 1904 werd de parochiale
Zusterschool te Bergen geopend en
17 October d.a.v. wijdde Pastoor
Smeeman, directeur der Congrega-„
tie, het Zusterhuis en Pensionaat
plechtig in, het geheel onder de
schutse van St. Antonius, naar wie
later de St. Antoniusstraat genoemd
werd, die van de Dorpsstraat te
Bergen leidt naar het Pensionaat.
De groei van de Congregatie was
aanleiding, om het Moederhuis naar
Bergen over te plaatsen, waar op
29 Juli 1907 het monumentale nieuwe
Moederhuis met Pensionaat door
Z.H. Exc. Mgr. A. J. Cgllier plech
tig werd Ingewijd.
Thans telt de Kweekschool 116
leerlingen; dit jaar slaagden 19
candidaten, nl. 100 pet. voor het
eindexamen. Gedurende de laatste
25 jaren slaagden er 493 meisjes
voor onderwijzeres.
Ook het Pensionaat is steeds ruim
bezet; de leerplichtige pensionairen
bezoeken de parochiale St. Ursula-
school en vormen het St. Theresia-
pensionaat; de groteren gaan op de
St. Antonius-Ulo-school. Behalve
de cursus voor onderwijzeressen is
er aan de St. Josephstichting ook
een cursus tot het behalen van de
akte A en B voor beiyaarschool-
ondenwijs, met theoretische en prak-
tische opleiding.
Na de stichting van de St. Ursula-
den. Achter het complex ligt de
eigen boerderij met 30 H.A. gras-
gen. Na de bevrijding kwam alles
weer spoedig op gqpg en thans
maakt de communauteit van 500
zusters, kwekelingen en pensionai-
j-en zich op, om het gouden feest
der Congregatie luisterrijk te vie-
ren.
Mgr. Huibers zal op de feest-
dag een Pontificale Hoogmis cele-
breren; Zondag 11 Juli is er van
34 uur officiele en van 45 uur
algemene receptie; behalve feest
voor de zusters en leerlingen van
-lagere, kweek- en huishoudschool
staat er nog een reiinie van oud-
leerlingen op het programma.
Uit familieleden van de oud-leer-
lingen heeft zich een comite ge-
vormd, dat zich ten doel stelt de
door de bezetter geroofde klok door
een nieuwe te vervangen; wie daar-
aan zijn bijdrage nog wil leveren*
kan dit doen door deze te storten
op gironummer 8926, ten name van
J. A. Reinders, Dorpstr. 41, Bergen.
Ongetwijfeld "zullen zeer velen in
het bisdom Haarlem, en vooral in
de provincie Noord-Holland, die in
de loop der jaren getuige zijn ge
weest van de zegenrijke arbeid van
de Ursulinen van Bergen, in de
geest dit gouden jubileum mee-
vieren.
Twee bezoekers van de kermis te
Goirle, die Woensdagavond in be-
schonken toestand in gezelschap van
nog een aantal andere personen
naar Tilburg terugkeerden, werden
op de Goirleseweg door enige agen-
ten gesommeerd mee naar het poli-
tiebureau te gaan, Tussen de beide
mannen en de agenten ontstond
hierop een handgemeen, tijdens het-
welk de hoofd-agent van politie uit
Tilburg, D. met een dolk in de rug
werd gestoken door de 23-jarige
W. uit Tilburg. In ernstige doch
niet levensgevaarlijke toestand
werd de agent van politie naar het
ziekenhuis vervoerd. De twee be-
schonken vechtersbazen werden ge-
arresteerd.
MONSEIGNEUR Fulton Sheen,
Doctor in de Theologie, Doctor in
de Philosophie, Doctor in de Rechts-
wetenschap, Doctor in de Letteren,
Professor in de Philosophie aan de
Katholieke Universiteit van Leuven
zijn wij hiermede aan het eind van
zijn titulatuur?
En toch is het niet deze indruk-
wekkende lijst, die hem tot een der
beroenMste mannen van de Verenig-
de Staten heeft gemaakt; zijn popu-
lariteit heeft hij in hoofdzaak te
danken aan zijn wereldberoemde
preken 's Zondagsmiddags om drie
uur voor de microfoon van de NBC,
die door millioenen beluiserd wor
den, ook door tal van niet-katholie-
ken.
Duizenden en duizenden zijn door
deze priester „bekeerd", deze pries-
ter die ontkent ooit iemand „be-
keerd" te hebben, omdat, zo zegt hij,.
de „bekeringen" niet zijn werk zijn,
maar te danken zijn aan de genade
Gods. Nochtans beschouwen zich
mensen als Henry Ford (de zoon),
de communist Louis Budenz. de
journalist Heywood Borun; de kun-
stenaar Fritz Kreisler zich als zijn
daden in de eerste 25 jaar ontvan
gen, wist zij dat niet beter te doen
dan door de praktische missie-arbeid
in haar werkprogram op te nemen
en daardoor zoveel mogelijk te
voorzien in het tekort aan missie-
zusters.
Met Mgr. Biermans, toen Aposto-
lisch Vicaris van het Vicariaat van
de Boven-Nijl, die verlgngend uit-
zag naar de hulp van Hollandse
missiezusters voor zijn missie, wer
den besprekingen gevoerd, met het
gevolg, dat 1 Febr. '25 de in '23
afgetreden Algemeen Overste, Moe-
der Gabriel, met nog vier zusters
naar de Missie van Oeganda ver-
trok. Ook daar rustte Gods zegen
zichtbaar op het werk der Ursu
linen van Bergen.
In een achttal missie-staties met
school en ziekenhulppost werken
thans 33 zusters, w.o. twee ge-
profeste zwarte zusters en meerdere
zwarte postulanten; er zijn voorts
twee kweekscholen voor zwarte
onderwijzeressen en twee noviciaten
voor opleiding van zwarte zusters
Ursulinen. In de vreugde van het
gouden feest delen thans ook zes
missiezusters, blank en zwart, van
het mooie missiegebied Oeganda.
De stichter en zijn opvolgers
DE stichter, Past:or Smeeman, be-
stuurde de Congregatie als bis-
schoppelijk directeur tot aan zijn
dood bp Maria Lichtmis 1912; hij
was de grondlegger niet alleen van
het Moederhuis en de vele dochter-
instellingen. doch vooral van de
geest en offerzin der Congregatie;
een zijner opvolgers schetste hem
als een priester naar Gods hart, een
man van Gods Voorzienigheid en
een held van onwrikbaar Godsver-
trouwen. Zijn opvolger was de Z.E.
Heer J. Casteleyn, professor aan het
Gr»ot-Seminarie te Warmond; hij
bestuurde de Congregatie der Ursu
linen van 21 Febr. '12 tot 9 Juli '16,
toen hij haar al te vroegtijdig ont-
viel; hij had zich tot taak gesteld
de stabilisering van hetgeen zijn
voorganger tot stand had gebracht
en de innerlijke vervoliftaking der
Congregatie.
De derde directeur, de Z.E. Heer
M. J. Zijm, volgde zijn voetsporen
en onder zijn leiding geraakte de
Congregatie tot grote bloei. Ook hij
leidde de Congregatie tot aan zijn
dood op 16 Febr. '24. Hij werd op-
gevolgd door de Z.E. Heer G. P. J.
v. d. Burg, een priester-paedagoog
van uitnemende kwaliteiten.
Onder het directoraat
van dfe W.E.H. v.d. Burg
vooral werden vele on-
derhorige huizen ge
sticht, o.a. die voor het
onderwijs aan zwak
zinnige kinderen te Den
Haag en Nieuwveen;
onder zijn directoraat
begonnen de Zusters
ook haar missiewerk.
Ondanks zijn vele en
drukke werkzaamheden
wist directeur v.d. Burg
nog tijd te vinden voor
het schrijven van boe-
ken als de Missa Cano-
nica, 'n driedelig, uit-
gebreid werk op het ge-
bied van godsdienst-
onderricht, waarvan het
3de deel weldra 't licht
zal zien. Verder schreef
hij „Moeders mooiste
uurtje", godsdienston-
derricht in vertellende
vorm en geillustreerd
voor de allerkleinsten
en een in de praktijk
geboren meer-uitgebreid
boek voor godsdienst-
onderricht voor de gro
teren „Het kind van
God naar God"; een
nieuwe uitgave hiervan,
gebaseerd op de nieuwe'
catechismus, zal eerlang
verschijnen. In Sept. '45
Burg bei?oemdetotVbe- Mgr. G. P. J. van den Burg, thans deken
ken van Amsterdam, na van" Amsterdam, die van Maart '24 tot
zij^sternpel^te'he^bben September '45 de Congregatie bestuurde.
gedrukt op de Congre-
gatie der Ursulinen en de vele on
derwijzeressen, door haar gevormd.
Sindsdien wordt de Congregatie be-
stuurd door de Z.E. Heer J. A. Slij-
kerman. e
Van de algemene oversten, die in
de loop der jaren de Congregatie
en het Moederhuis bestuurden, noe-
men wij Moeder Gerarda (1912
'18), Moeder Gabriel (1918'23 en
1930'42), Moeder Angela (1923
'30) en Moeder dementia (van 1942
tot heden). Moeder Gabriel was van
'23 tot '30 overste in de Oeganda-
Missie, in welke functie zij door
Moeder Angela werd opgevolgd. De
tegenwoordige algemeen overste,
Moeder Clementia, maakte 't vorig
jaar een visitatiereis naar de Missie
in Oeganda.
De bezetting
CEDURENDE de moeilijke oor-
logsjaren heeft God de Congre
gatie buitengewoon beschermd;
geen der huizen werd door de oor-
logshandelingen verwoest, al zijn
tal van scheuren in het hoofdge-
bouw de bgwijzen, dat het tenge-
volge van de bombardementen van
het vliegveld Bergen menigmaal op
zijn grondvesten heeft geschud. Het
gebouwencomplex te Nieuwveen
kreeg wel meermalen bezoek van
de Duitsers, doch het %verd nooit
gevorderd; /dit was w61 het geval
met het Retraitenhuis, Huishoud
school, St. Ursulaschool en St. An-
gela-bewaarschool te Bergen. Toen
in 1943 Bergen moest evacueren,
mochten er slechts 20 van de ruim
honderd zusters gevestigd blijven.
De Kweekschool, het Pensionaat en
de Huishoudschool werden zo goed
en zo kwaad als het kon elders op
gang gehouden in filiaal-inrichtin-
HULDE AAN UITGEEST I
Hulde aan Uitgeest. Daar
stond een groot vuurrood bord
van de C.P.N.Rood is troef,
stemt Communistenj, toen kwam
de KVP-propaganda en zij zette
een nog groter bord daarnaast.
Diep zwart geschilderd. Met
twee gekleurde cirkels erop. De
ene rood en de woorden: rood is
onveilig. De andere groen met
de woorden: Stemt Groen, dat is
veilig! Een goede stunt van
vreedzame strijd. sfemt Groen,
dat is -veilig! Hulde aan Uit
geest!
Na afloop der laatste voorstejling
van de Czardas-vorstin, door de Re-
sidentie-operette' in de koninklijke
kschouwburg te Den Haag gegeven,
werd de koffer van de hoofdrol-
vertolkster mevr Dany van Melzen-
Zonewa, uit de geslofen auto, die
op het Toprnooi-veld geparkeerd
stond, gestolen. In deze koffer be-
vonden zich o.a. de avondcape en
avondjaponnen, een diadeem, die
een persoonlijk aandenken was aan
een bekende Deense kunstenares,
een volledige schminkdoos, alle toe-
behorende aan de Czardas-vorstin,
benevens de rode kaplaarzen, eigen-
dom van de jeugdige Kitty Knap-
pert. De auto werd na de diefstal
door de onbekenden weder met een
sleutel afgedraaid.
convertieten, om er slechts enige
van de meest bekende te noemen.
Het bovenstaande yeroorloven wij
ons te ontlenen aan de „Gelderlan-
der", welk blad hiermede inleidt 'n
korte bespreking over een pas ver-
sch'enen boek van Sheen: „Het
Communisme en het Westelijk Ge
weten".
Mgr Sheen blijkt in dit boek een
diepzihnig en nauwkeurig kenner
en analyst van het Marxisme en
van de philosophie van het Commu
nisme Nergens echter verliest hij
het al-oude Christelijk adagium uit
het oog: de ketterij te haten, maar
de ketters- lief te hebben.
Men moet onderscheiden, zo
schrijft hij, tussen de ideologie en
de personen, tussen het Communis
me en de communisten. Het Com
munisme moet gehaat Worden zoals
een dokter de longontsteking haat
in zijn zieke kind; maar de commu
nisten zijn potentieel kinderen van
God en moeten bemind worden zo
als het zieke kind wordt bemind.
En door heel het werk van Sheen
loopt het betoog, dat de strijd tus
sen Communisme en Christendom
door de christenen moet worden ge-
streden door positieve, consequente
beleving van het Christendom. „De
fundamentele strijd van heden is
niet die tussen individualisme en
collectivisme, het vrije initiatief en
het sicialisme, democratie en dicta-
tuur. Dit zijn slechts oppervlakte-
verschijnselen van een strijd, die
veel dieper gaat en die van zede-
lijke eh geestelijke aard is".
En in verband met wat Sheen be-
toogt of beter gezegd: met vurige
overtuiging bij zijn christelijke le-
zers '"wil indringen, willen wij hier
citeren uit de „Jeunesse Ouvriere",
het orgaan van de Kajottersbewe-
ging in Zwitserland, waarin de ka-
nunnik Cardijn de misvattingen aan
de kaak stelt van hen, die menen,
dat een anti-communistische hou-
ding voldoende is om de arbeiders-
klasse te redden en het sociale pro-
bleem op te lossen, „Men is maar
al te zeer geneigd te vergeten," al-
dus Kanunnik Cardijn in het be-
doelde artikel, „dat het bestrijden
van een dwaling nog geen bezit van
de waarheid geeft, en dat met het
verwerpen van een veckeerde op-
lossing de goede nog niet gevonden
is, Wanneer de communisten zich
te' weer stellen tegen onrecht, ge-
brek en wantoestanden, dan is een
anti-communistische houding niet
voldoende om het recht te herstel-
len en welvaart en orde te schep-
pen. En daarom alleen gaat het; al
het overige berust op huicheling en
pharize'isme. Het .negatieve anti-
communisme, dat dom is en kort-
zichtig, heeft de arbeidersklasse, de
Kerk en het Geloof reeds veel
kwaad ^edaan. Een dergelijk anti-
communiime heeft onvermijdelijk
Zoals in ons blad van Donderdag
24 Juni werd medegedeeld, zouden
nadere bijzonderheden volgen over
de reis der Hongaarse kinderen
naar hun vaderland.
Zaterdagmiddag, 19 Juni, onge-
veer kwart oVer vier, vertrok de
trein van Amsterdam C.S. In
Utrecht en Eindhoven stapten nog
een aantal kinderen in, waarna de
reis werd voortgezet Via Venlo
werd de Duitse greris gepasseerd.
Even voor het invallen der duister-
nis werd Keulen bereikt, of wat
van de»e stad is overgebleven, na
de ontzettende bombardementen,
die nodig waren om het misdadige
Nazi-regiem in Duitsland ten onder
tfe brengen.
Rui'nes en puin. Toonbeeld van
troosteloosheid. En iedere andere
stad, een gigan'tische puinhoop. Ont-
stellend en beklemmend. Gods gesel
heeft dit land zwaar getroffen. Op
de stations slecht geklede mensen
met Tngevallen wangen en dofsta-
rende ogen_ Uitgedoofde zielen,
waarin geeri levensblijheid meer
woont. Slechts dan even gei'nteres-
seead wanneer hun enig voedsel en
sigaretten werden geschonken. Ha-
veloze kihderen, bedelend, brutaal,
gulzig de hen geboden eetwaren
verorberend. De trein snelt voort
door het mooie Duitse land, over-
weldigend schonenatuurtafrelen,
in overdaad uitgestrooid als een
weldaad van de Schepper voor Zijn
schepsel En daarnaast de tomeloze
verwoesting van wat mensen bouw-
den en mensen schonden.
De contouren van Neurenberg
doemen op. Neurenberg. Eens wel-
haast de schoonste der Beierse ste-
den Thans: bergen puin en rui'nes,
adembenemend. Hoe zal dit" ooit
weer opgebouwd worden?
Spengler's „Untergang des Abend-
landes" is hier werkelijkheid. Is dit
het einde van het Avondland, van
Europa, van onze oude cultuur en
beschaving? Zal na de materiele
vernietiging ook de geestelijke on-
flergang zich aan het oude Europa
voltrekken?
Het zijn vragen, die zich onwille-
keurig aan ons opdringen bij de
aanblik van deze, niet te .peilen,
ellende. Hoe zal ooit uit deze ru'ines
en uit de menselijke wrakken, die
hier ronddolen, een bewonbare we-
reld worden opgebouwd?
Er zijn geweldige aanvallen gaan-
de op de morele weerbaarheid van
ons, Europeanen "en hoe meer wij
het Oosten naderen, hoe duidelijker
dit aan de dag treedt.
De fouten, ook door ons Christe
nen begaan, hoe begrijpelijk in het
raam van de tijd waarin zij werden
gemaakt, wreken zich. Er is geweld
gedaan aan de naastenliefde. De .so
ciale rechtvaardigheid is met *oe-
ten getreden. Het egoi'sme en de
hebzucht hebben de goddelijke wet-
ten veronachtzaamd en in de be-
staans'strijd, die de massa der niet-
bezittenden, de eertijds rechtelozen
hebben moeten voeren, is verzuimd
de leer der naastenliefde en recht
vaardigheid in praktijk te brengen.
En thans worden daarvan de wran-
ge vruclften geplukt. Men is toegan-
kelijk voor de leer van—het mate-
rialisme. Men eist een redelijk deel
van de opbrengst van de arbeid, die
voorhen alleen de bevoorrechten
ten goede kwam.
Slechts een consequente toepas'-
sing van de christelijke leer, het
beoefenen der naastenliefde en de
toepassing van de sociale rechtvaar
digheid kunnen onze wereld nog
redden en behoeden voor een af-*
glijden naar het uiterste.
Zonder moeilijkheden werd de
reis volbracht, de Hongaarse grens
in de vroege morgenuren oveschre-
den en op Maandag( 21 Juni te 10.20
rolde onze trein het Oosterstation
van Budapest bitjnen.
Het weerzien van ouders en kin
deren was ontroerend. Met trots
toonden de kleinen hun uit Holland
meegebrachte geschenken^ Zowel
de ouders als de leiding' van te
Actfb Catholica hebben ons verzocht
hun dank over te brengen aan alle
weldoeners.
Budapest, eens een der schoonste
het aanzien van een anti-sociale, te
gen de arbeiders gerichte kracht,
die vijandig staat tegenover alle
hervormingen, die noodzakelijk zijn
om de arbeidersklasse te redden.
Datgene wat gekend en gewaar-
borgd dient te worden, dat is: de
persoonlijke waardigheid vah de ar-
beider, van zijn leven, van zijn ziel
en lichaam, van zijn werk en van
zijn gezin; het zijn de eerbied, de
rechtvaordigheid en de toe wijding
welke men aan deze waardigheid
verschuldigd is; het is tenslotte het
maatschappelijke systeem, dat aan
deze waardigheid en deze eerbied
uitdrukking weet te geven in het
huidige economische en sociale
le*n".
pat is ons streven in de KiV.P.
Dat is ten slotte onze'bedoeling als
wij op Woensdag 7.Juli stemmen
op Lijst 1.
steden van Europa, is verschrikke-
lijk gehavend. Deze sprookjesach-
tige Donaustad heeft haar vroegere
luister grotendeels verloren. Als een
apocalyptische verschrikking heeft
de oorlogsfurie het land getroffen.
Het materiele herstel is evenwel
met kracht aangepakt.
Opbouwende krachten naast af-
brekende invloeden. Het valt de
bezoeker op, dat er iets veranderd
is. De geestelijke atmosfeer is niet
die van vo„or de oorlog Er is iets
wat neerdrukt. lets, moeilijk onder
woorden te brengen, wat zijn stem-
pel zet op de huidige Hongaarse sa-
menleving. Is het angst, is het be-
zorgdheid? Is het in toom gehouden
energie, die zich momehteel niet
kan ontladen?
Men ontkomt niet aan de indruk
dat de Hongaarse geest, de Hon
gaarse aard, het volkskarakter zich
niet tonen in de vorm die men
voorheen kon waarnemen.
De, legendarische Turul, de be-
schermende, waakzame vogel,
vliegt onrustig over het land Hier
moet het prachtige Hongaarse
woord ..ropkodik" worden gebruikt.
Dit bpdoelt weer te geven het ang-
stige, rusteloze fladderen, zweven
en vliegen van een vogel boven het
nest, wat hij bedreigd weet
De pogingen, aangewend om het
tweede transport kinderen mee
naar Holland te nemen. hebben nog
geen onmiddellijk resultaat opgele-
verd. Er wordt evenwel vertrouwd,
dat de belemmeringen zullen wor
den opgeheven en wij vroeger of
later de kleine Hongaartjes zullen
kunnen opnemen en omringen met
onze goede zorgen.
Wij zijn gegaan naar Esztergom,
de residentie van Kardinaal Mind-
szenty_ Zijne Eminentie heeft in
hoffeh'jke, doch tevens warme be-
woordingen als slechts een be-
wogen hart kan uiten zijn dank
betuigd voor de liefde waarmede
de Hollandse pleegouders de Hon
gaarse kinderen opnamen en ver-
pleegden. De audientie was kort
maar onvergetelijk. Een eenzame,
grote, heilige figuur, rond wie zich
de Hongaren hebben geschaard in
gerechte trots en diepe eerbied"'
Het is niet mogelijk in het bestek
van dit artikel alle indrukken en
ervaringen, tijdens het verblijf in
Budapest opgedaan, weer te geven
Wij zouden veel willen zeggen",
doch het is nu nog raadzamer
te zwijgen
Een verzoek, een dringend ver-
zoek heeft, men ons meegegeven:
het gebed is een gebiedende' nood-
zaak. Laat U doordringen van het
besef, dat de Hemel moetworden
bestormd, om groter rampen te
voorkomen. Men heeft Gods bij-
stand in overstelpende mate van
node. Voorts moeten wij blijven
doorgaan hulp te bieden en de hon-
gerigen te voeden Het aantal ar-
men is ontstellend groot.
Steunt onze actie, waardoor het
verzenden van voedselpakketten
regelmatig kan worden voortgezet-
Zo dragen wij bij tot leniging van
een waarlijk bittere nood; zo wordt
de christelijke naastenliefde beoe-
fend en kan een volk, dat aan een
tragisch lot is overgeleverd, wor
den gered.
Men smeekf om gebed en offer
voor Hongarije, voor Gostenrijk
C. D. K.
Het Noorse schip „JupUer", dat
zoals gemeld. in de nacht van
Woensdag op Dorfderdag op een be-
tonnen caisson vgn de dijk bij
Westkapelle is gelopen, is op eigen
kracht naar Vlissingen terugge-
keerd.
Het schip was onderweg naar
Bergen Het had aan stuurboord-
boeg een gat van pirn. 8 meter lang
en plm. 2.30 m. hoog. Het Noorse
stoomschip „Bomma" dat in dezelf-
de nacht bij Vlissingen in botsing
kwam met het Amerikaanse stoom
schip ,.Ames Victory" kreeg scha-
de aan de boeg, doch zette zijn reis
naar Antwerpen voort.
Maak op 7 Juli alleen het
hokje rood voor de naam
van
Claire Pritere staarde hen) met
verbitterfng aan.
„Lafaard, dat je bent! Denk ]e,
dat ik bij het eerste teken van ge-
vaar zo maar opgeef?" srrauwde ze
hem toe. „Je bent al net als je va-
der. Bang en gauw verslagen. Bah!
„Maar, moeder
„Schei uit!" riep ze vinnig. „Ga
dadelijk naar de winkel terug. Ik
wed dat het' hele personeel zich
staat te vergapen en benieuwd is,
naar wat zij jfaar aan de overkant
zullen doen".
Ze volgde hem naar de ouderwet-
se slecht verlichte winkelruimte
onder haar woning. Zoals ze ver-
wacht had, stonden de bedienden
in' groepjes bijeen, om het nieuws
te bepraten.
„Hebbenjullie niets beters te
doen?" i^el mevrouw Pritere uit.
„Aan je Werk .allemaal.anders
geef ik jullie ontslag."
Ze begaf zich naar haar prive-
kantoor en belde om de chef, mijn-
heer Morier. Hij kwam even later.
Het was een mager mannetje, dat
reeds jaren bij de firma Pritfere in
betrekking was. Gewoonlijk ge-
droeg hij zich heel bedeesd, maar
vandaag liep hij rechtop en keek
mevrouw Pritere onbevreesd in de
ogen.
„Mijnheer Morier, ik zou zo zeg
gen, dat het tijd wordt, paal en perk
te stellen aan dat tijd verknoeien
door het personeel," zei mevrouw
Pritere koeltjes. „Ik kwam zoeven
beneden en vond het winkelperso-
neel in groepjes staan te kletsen,
in plaats van te werken."
„Het spijt me, mevrouw," begon
Morier, „maar ik
„Het spijt jou altijd, mijnheer Mo
rier, Maar dat helpt niet veel. Als
ik nog n keer over je te klagen
heb.zal ik je aan de anderen ten
voorbeeld stellen. Vergeet niet, dat
ik je drieduizend francs per maand
betaal. Je vrouw en kinderen zou
den het missen, als het niet ge-
regeld op het eind van de maand
op tafel kwam.
Hij schudde het hoofd met een
glimlachje op de lippen.
„Ik zal 't zonder die drieduizend
francs ook wel stellen. mevrouw,"
zei hij ijzig koel. „Misschien wilt
u mijn ontslag wel meteen aanvaar-
den. Ik had het vandaag toch wil
len vragen."
„Je ontslag?" vroeg mevrouw Pri
tere verbluft. „Maar.... maar, dat
begrijp ik niet! Hoe kan iemand in
jouw positie ontslag nemen??"
Morier haalde een oude porte-
feuille te voorschijn, en nam daar-
uit drie biljetten van duizends fr.
Die* legde hij op de lessenaar van
zijn werkgeefster neer.
„Schadevergoeding voor mijn op-
zegging op staande voet, mevrouw.
Ik wil liefst dadelijk heengaan."
„Wat.... bedoelje.... daarmee?"
vroeg ze flauwtjes. Zou ze vanmor-
gen dan nog meer schokken moeten
doorstaan? Alles scheen in de war
te lopen.
„Ik zou graag nu vanmorgen nog
weggaan," herhaalde Morier.
„Waar ga je heen?" vroeg me
vrouw Pritere. „Waarom laat je me
zo verraderlijk in de steek?"
„Dat is het helemaal niet, me
vrouw. Als u me anders behandeld
had, zoudt u geen trouweren die-
naar gehad hebben dan mij. Zoals
de zaken nu staan, ben ik heel blij,
dat mij een andere positie is aan-
geboden."
„Een andere positie Wat dan wel?
Waar ga je heen?"
„Ik ga als chef naar Hebler
Co. aan de overkant," deelde Mo
rier haar mede. „Op een salaris van
vijfduizend francs per maand en
tantiemes f'an de verkoop."
Claire Pritere stond op en schoof
haar stoel achteruit. Ze was doods-
bleek geworden en wanhopigS woe-
de sprak uit haar felle ogen.
„Jijjijl laat me dus in de
steekvoor die schurken?" raas-
de ze.
„U hebt geen recht, op die ma-
nier over hen te spreken, mevr.!"
zei hij stroef.
„Dat heb ik welalle recht...
Ik ben de grootste en enige con-
fectiezaak van Dammerville. Ze
hebben geen recht. me, hier te ko-
men beconcurreren! Ik zou wel eens
willen weten, wat dat voor mensen
zijn.... Natuurlijk een stel zwen-
delaars!" Morier glimlachte.
„Integendeel, mevrouw. De eige-
nares kent u heel goed, mevrouw
Pritere. Het is een dame hier uit
de stad."
„Hier uit de stad?"
„Ja, ze heeft tot voor korte tijd
hier in de winkel gewerkt. De naam
Hebler zegt u toch zeker wel iets?
Juffrouw Anne Hebler was immers
hier in betrekking tot aan haar
ziekte. na dat ongeluk van haar
broer?"
„Er uit!". riep ze met vreemd
krakende stem. „Ik wil je nooit
meer zien! En ik hoop, dat als die
firma van Anne Hebler failliet gaat
en dat gebeurt ze;kerdat jij
dan op je knieen om. je oude baan-
tje komt smeken. Maar, je kunt er
qp aan, dat je het niet krijgt! Dan
jaag ik je de stad uit!"
Bang voor haar woede ging Mo
rier naar de deur.- Toen hij weg
was, staarde mevrouw Pritere als
wezenloos voor zich uit. Waar had
die gemene meid 't geld vandaan
gehaald, om zo'n zaak te beginnen?
Had ze het gestolen? Was ze, net als
£aar broer. een dief?
Maar dat kon toch niet. Als er-
gens zo'n groot bedrag gestolen
was, zou de politie het wel gewe
ten hebben
Dan, moest er iemand zijn, die
haar met geld steunde. Maar wie?
Ze keek op, toen Arthur binnen-
kwam. Hij zag er verward uit. Voor
de lessenaar van zijn moeder staan
de, keek hij haar bezorgd en ang-
stig aan.
(pSlOAjaA IpJOM)
