ER LIGT EEN SCHAT VERBORGEN....
Verwoestende krachten op
Shikoku
Stalin spreekt recht in Parijs
Honderd jaar geJeden werd de
eerste Duitse Katholiekendag
gehouden
DORPEN ROND
Johnnie saboteert de Pompfan!
Communistische juryleden
domineren in de gerechtshoven
KAREL KWIEK WORDT PRESIDENT
Grote meeting in September, Duitse Katho-
Heken willen niet klagen, maar handelen
Soberheid
bij woningbouw
Ontwikkeling woningbouwverenigingen
in Nederland
Gevaar!ijke rode
penetratie
PAG. 4
NIEUW NOORDHOLLANDS DAGBLAD - Vrijdag 20 Augustus 1948
Ere-fronten officieren
Koninklijke Marine
Doorberekening van
vervoerskosten
ITALiAANSE PRINSES
IN FRIESLAND
Friese koeien op hapr
boerderij
Geen mi^daad
De „Banckert" op weg
naar Nederland
Advies-commissie voor
het gevangeniswezen
Telegrammen voor
Griekenland vertraagd
0FSCHOON in de nijvere Streek veel van het oude moest
vercjjvijnen voor nieuwe cultures, vindt men in de dorpen
vlak om Hoorn nog vele aardigp herinnejringen aan het oud ver-
leden. Deze dorpen zijp niet zozeer door tuinbouw In beslag ge-
nomen en hebben nog enigszins het karakter van typische West-
Friese ^oerendorpjes bevyaard, zoals alle dorpen dat hadden in
de 16e en 17e eeuw. Menige oude boerderij vertelt U van dit
verleden van West-Friesland. We laten ons daarom ook verlei-
den om een oude boerderij in Westerblokker te bezoeken om
ons die oude tijd voor te stellen.
Politiepost overvallen
te Soerokidoel
Holland wint
Regenbogeji-team-
wedstrijd
l -V
j'Zi
g<
p
Z. H. DE PADS zal zich op 5
September gedurende een uur
over I^adin Vaticana via de 72ste
Duitse katholiekendag t<» Mainz
voor hpt eerst rechtsireeks tot de
Duitse katholieken wenden. Al-
leen reeds hiermede is het belang
van deze manifestatie, waaraan
60 000 Duitse katholieken deelne-
men. „voor de gehele christenheid
aangegeven.
De ljlokken van alle katholieke
kerkep in Duitsland zullen luiden
in de namiddag van 4 September,
en op Zondag 5 September het be
gin aankondigen van de grote mas-
sa-demonstratie, om te herdenken,
dat 100 jaar geleden de eerste Ka
tholiekendag te Mainz werd gehou
den. Het resultaat van de studie-
dagen wordt geformuleerd in „De
taak van de Duitgp katholieken".
Prof. Dovifat uit Berlijn zal spre-
ken over het Duitse katholicisme
in de afgelopen eeuw.
Van de buitenlandse gasten beb-
ben zich reeds als sprekers opge-
geven de onvermoeibare ijveraar
voor de Pax-Christi-beweging, mgr.
Theas. Bisschop van Ta»bes en
Lourdes, en. de Amerikaan prof.
Sahuster.
Tenslotte zullen alle zenders in
de westelijke zones de toespraken
relayereij, welke njgr. Munch, bis
schop van Mainz, en de H Vader
tot het Duitse volk zullen rich ten.
Zoals het in 1848 reeds gewild
werd op de eerste Duitse katholie
kendag te Mainz, is het nipt de be-
doeling van deze manifestaties om
zich uit te spreken voor een be-
paalde staatsvorm of zich te bin-
den aan een of andere grcjepering
van politieke krachten. Het ware
doel is: van kathqjiek standpunt uit
ten aanschouwe van het gehele
Duitse volk stelling te nemen in-
zake de brandende tijdsproblemen.
In de geest van de Mainzer Bis
schop Von Ketteler (18111877)
hebben voorar de sociale problemen
de aandacht.
„Niet lcl^gen handelen" is het
motto van deze Katholiekendag,
welke van 2 tot 5 September zal
duren, Het hoofdthema van alle
bijeenkomsten -is „De Christus in de
nood der tijden."
Als inleiding tot deze manifesta
tie komen de leden der verscheide-
ne werkcomite's op 1 September
bijeen ter bestudering van „De
godsdienstige en zedelijke toestand
van de Duitse katholieken."
Op 2 September geschiedt de
plechtige opening met een pontifi-
De commandant Zeemacht Neder-
land deelt mede. dat tijbens de rij-
toeren van H. M. Koningin Wilhel-
mina op 30 Augustus en van H. M.
Koningin Juliana op 6 September
a.s. te Amsterdam ere-afzettingen
zullen worden gevormd, waarbij
o.m. een erefront van of^cieren der
Koninklijke Marine zal worden op-
gesteld.
Het ligt in de bedoeling ook reser-
ve-officieren der Koninklijke Mari
ne, die thans niet rneer in werke-
lijke dienst zijn, in de gelegenheid
te stellen hieraan deel te nemen.
Reserve-officiergn (ook Marva-offi-
cigren) die hiervoor in aanmerkijig
wensqp te komen, worden verzocht
zich vdor 24 Augustus a.s. schrifte-
lijk op te geven bij de adjudant van
de commandant Zeemacht Neder-
land, Marinewerfkade 7, Amsterdam.
Het tenue zal zijn korte jas, witte
pet, bruine lederen handschoenen,
batons. Reis- en verblijfkosten kun-
nen de deelnemears niet worden
vergoed.
In de Staatscourant van 18 Aug.
1948 is een regeling gepujgliceerd,
volgens welke prqducgnten of han-
de^aren, aan wie het is toegestaan
de kosten van het eigen vervoer in
de prijs door te berekenen, niet
meer dan 90 pCt. van het overeen-
komstige beroepsvervoertarief mo-
gen berekenen. Staan- en overlig-
gelden mogen daarbij, in het alge-
meen niet worden doorberekend.
Onder be vele vreemdelingen, die
ook deze zomer weer het Friese
waterlaod bezoeken, bevond zich de
Italiaanse Prinses Marquerite Cae-
tapi di Bassiano, die graag enkele
Friese boerderijen wilde bezichti-
gen. Deze wens werd ingewilligd en
zij werd rondgeleid op een tweetal
boerenbedrijven in de omgeving van
Grouw. Men vernam van de Prin
ses, dat op een van haar boerderijen
in de omgeving van Rome onlangs
twintig Friese Ijoeien zijn aange-
komen. Deze dieren passen zich uit-
stekend aan bij het Italiaanse kli-
maat.
De Officier van Justitie heeft het
stoffelijk overschot van de 70-jarige
J. de B. uit Schoonhoven vrijgege-
ven. Het onderzoek heeft geen te-
kenen van misdaad aan het licht
gebracht. Zoals men zich herinneren
zal, was zijn lichaam met gebonden
handen en voeten in een sloot ge-
vonden.
BATAVIA, 19 Aug. (Aneta).
■Voensdagmorgen is H.M.'s „Banc-
kert" van de Koninklijke Marine
van uit Tandjongpjiok, na meer dan
2 jaar dienst in de Indische wateren.
naar Nederland vertrokken. Het
schip werd uitgeleide ggdaan door
admiraal Pinkg, die de bemanniog
toesprak en ondermeer zeide: „Nog
zijn wij niet toe aan een normaal
vredesbedrijf. Ik had gehoopt, dat
als de ^.Banckert" zou vertrekken,
hier a^es pais en vree zou zijn.
maar helaas is dit niet zo. We heb
ben de fnuikende smokkelhandel nu
aardig in handen, alhoewel deze ze-
ker nog niet ten voile is onder -
drukt".
Aan boord: van de „Banckert"
bevindt zich o.a. de schpijver An
thony van Kampen.
cale H. Mis in de Dom van Mainz.
12 werkcomite's zullen op 2, 3 en 4
September de volgende onderwer-
pen behandelen:
1. Geloof en principiele houding;
2. Sociale kwesties; 3. Nood en
hulpacties; 4. Huwelijk en gezin; 5.
Jeugdproblemen 6 School en op-,
voeding; 7. Het probleem der'
vrouw; 8.~Radiowezen; 9. De film;
10. Katholieke publiciteit; 11. Vor-
ming en beschaving; 12 Supra-na-
tionale samenwerking.
In de onbeschadigde Mainzer Dom
een der prachtigste monumenten
van de katholieke beschaving wor
den predicaties gehouden door P.
Ivo Zeiger SJ (van de Duitse Va-
ticagnmissie)P. Brachthauser OP
(de bekendste prediker van de
Keulse Dom)De jurist prof. dr.
Kirchenhoff (uit Russische krijgs-
gevangenschap teruggekeerd) en
de Oberbiirgermeister van Dussel-
dorf, Geckeln, behoren tot de tal-
rijke leken, die het woord zullen
voeren op verschillende bijeen-
komsten.
Op 2, 3 en 4 September des
avonds openbare bijeqnkomsen in
de Dopi van Mai^. Dan wordt over
de volgende thema's gesproken: De
levende God; De mens en de levens-
noden; De christelijke verbonden-
heid onder de volken.
De Minister van Justitie overwe-
gende, dat hij het in verband met
de veranderde denkbeelden om-
trent de tenuitvoerlegging van vrij-
heidstraffen wenselijk acht op het
terrein van het gevangeniswezen te
worden voorgelichf, heeft besloten
in te stellgn een dommissie van ad-
vies voor het gevangeniswezen. In
deze commissie zijn benoemd: tot
lid en voorzitter: dr. N. Muller,
rechter in de rechtbank te Amster
dam; tot leden: J. F. Beijerinck,
oud-gevangenisdirectg^ir te 's Gra-
venhage; H Ploeg Jr., wethouder te
Utrecht; mr. A. Rombach, raads-
heer in de Hoge Raad der Neder-
landen te 's Gravenhage; H, J. M.
Simonis, direpteur der N.V. Gero-
fabriek, te Zeist; dr. J. Th. Snijders,
lector aan de Katholieke Economi-
sche Hogeschool, te Tilburg; df. P.
A. F. van der Spek, geneqskundig
inspecteur van de Volksgl zondheid
te's Gravenhage; Jkvr. Mr. C. W I.
Wittewaal van Stoetwagen, lid van
de Tweede Kamer te's Gravenhage;
mr. J. A. de VissSr, procureur-gene-
raal bij het Gerechtshof te Arnhem;
mr. E A. M. Lamers, directeur-
generaal van het Gevangeniswezen
(ambtshalve lid); als secretaris is
aan de commissie toegevoegd mr.
H. J. Woltjer, administrateur bij het
Ministerie van Justitie.
In verband met de staking van
het Griekse PTT-personeel zijn te
legrammen voor Griekenland aan
zeer /;rote vertraging onderbevig.
Regermgs- en pestelegrammen
worden normaal afgeleverd, zo
deelt de Rijkstelegraaf mede.
„Je verlangt weer afgrijselijk veel
van me, maar jullie journalisten
zijn op dat punt nu eenmaal nooit
te verzadigen". Met een berustend
glimlachje laat Johnnie zijn blikken
glijden over het drukke Leidseplein-
gewoel.
John van der Feen is KLM-piloot.
Een jonge robuste kerel van even
in de dertig. Zijn uniform met dp
gouden strepen van "gezagvoerder
op de Eliropese lijnen, zit hem als
aangegoten.
Tweemaal is hij vandaag naar
Londen op en neer geweest en mor-
gen staat Kopenhagen op het pro-
gramma.
In het kleine restaurant speelt de
radio: -„Je suis seul ce soir avec
mes r§ves" en we hebben zo juist
een bgscheiden dinertje beeindigd.
Een overdreven beleefde ober komt
aan^pellen met de koffie en ik pre-
senteer Johnnie een sigaar. Dit is
de juiste stemming voijr de span-
nende „short story", waarvan mijn
tafelgenoot een oneindige voorraad
bqzit^
John is een eenvoudige, oprechte
vent, wars van otisnijden of aan-
dikken. Een levende ..Saturday
Eveningpost". waatwan de inhoud,
in tegenstelling met de echte, op
nuchtere feiten berust, zonder een
zweempje overdrijving. Men moet
hem echter op gang brengen. Een
maal bezig gaat het vlot en is zijn
manier van vertellen dermate on-
derhoudend en aangenaam,-dat de
uren vliegen.
John verricht een diepzinnige
haal aan zijn sigaar. roert naden-
kend in zijn koffie. froost grappig
de donkere horstel^enkbrauwen en
reeds loopt hij van stapel;
Je moet namelijk weten dat we
met driehonderd krijgsgevangenen
van het KNIL na transport via
Singapore en Formosa in Japan
wareg aangekomen om aldaar te
werk te worden gesteld in de zwa-
velzuurfabriek van het Sumitomo-
concern te Wii'hama op het eilapd
Shikoku. Het grote complex be-
stond uit twep fabrieksgebouwen,
e^n van 40 en de andere bestaapde
uit 36 ovens, een werkplaats en een
maehinehal.
Deze maehinehal lag aan de oyer-
zijde van de straatweg, welke het
complex in twee delen splitste.
Gebouw noch straatweg mochten
onder enig voorwendsel door de
krijsgevangenen benaderd worden
en dit verbod gold natuurlijk in
biizondere mate gedurende de nacht.
De Japanse schildwachten hadden
instructje op een ieder te vuren,
die deze verbodsbepaling overtrad.
WESTFRIESE BOERDERIJ
Qe gpde boerderij valt terstond
op door de simpele halsvormige
gevel van rode steen. Het was in
de 17e eeuw altijd gebruik een
boerderij met zulk een gevel te
4pren. Tegqp het felle rood van de
gevql steekt sterk af het blajuw aan
de onderkant. Dit blauw dient om
de boze geesten te weren. Want
het Westfriese volk, dat vroeger
tijden sterk bijgelpvig was, meende
dat gjlerlei boze geesten rond hun-
ne huizen zweefden en deze moes-
ten worden verdrevc^n doof het
felle blauw, het teken, dat de goede
geesten bezit hadden genomen van
dat huis.In het midden van het
gebouw bevindt zich een zgn. vier-
kant, wqgrin het hooi geborgen
Wordt en waaromheen de woning
en de stallen gegroepeer„d zijn. Het
vierkant is van een bijzondere
stevige ccnstructie, vier zware pa-
len, door regelwerk verbonden,
waarop de kap rust.
DE VOORDEUR.
de voorzijde
mooie voor-
Wanneer bij herbouw en niqpw-
bouw van een woning de ko^en
uitgaan boven het volgpns de des-
betreffende fipanqieringsregeling
maximum toelaatbaar te financieren
bedrag, dap kan toch machtiging
tot gunning worden verleend, indien
de belanghebbende verklaart dat hij
de kosten,. welke uitgaan boven het
hierboven bedoelde bedrag, voor
eigen rekening zal nemen. Voor deze
Ijpgere kosten, waarmede in vele
gevallen aanzienlijke becjragen zijn
gemoeid, was tot nu toe geen maxi
mum bedrag vastgesteld.
In de huidige omstandigheden
dient er echter op te worden toe-
gezien, dat allerwege de grootst
mogglijke soberheid wordt betracht,
dus ook bij de woningbouw, terwijl
het daarnaast niet verantwoord is
om grote aantallen arbeidskrachten
en aanzienlijke hoeveelheden mate-
riaal op deze wijze aan de overige
bouwobjecten te onttrekken.
Daarom zal in de toekpmst geen
rijksgoedkeuring meer worden ver
leend van woningen, waarvan de
bouwkosten 20 pet. hoger zijn dan
het bedrag dat in sobere uitvoering
nodig zou zijn, tenzij deze verho-
ging mede zpu worden veroorzaakt
door bijzondere omstandigheden,
als extra kosten aan fundpringen,
geisoleerde ligging van het bouw-
terreip. kosten van vreemde arbei-
ders, toeslagen voor montagebouw
enz., dus kosten, welke noodzakelijk
zijn om de bouw mogelijk te maken.
Boven het hierboven genoemde
percentage mag hoogstens nog wor
den goedgekeurd het maken van
een centrale verwarming.
Het werk aan de ovens was uiter-
mate zwqgr. Na enige maanden vie-
len reeds de eerste slachtoffers on
der de ouderen als gevolg van long-
aandoeningen door inademing van
gifgassen.
Pogingen, de ventilatie der ovens
te saboteren, leidden aanvankelijk
wel tot enig resultaat en meermalen
waren er 4 of 5 ovens tegelijk bui-
ten bedrijf.
Dit echter veroorzaakte juist een
uitbreiding der vergiftigingsver-
schjjnsejen in verband met de sto-
ringen in het verjtilatiesysteem.
Slechte voeding dunde nu ook het
aantal der jongeren op onrustba-
rende wijze uit. Het ene sterfgeval
na het andere deed ons speuren napr
een mogelijkheid om een gehele
stopzettine van het bedrijf te be-
werken. Dit kon evenwel alleeu
geschieden doqr een rechtstreekse.
aanval on de 240 pk motoren in de
maehinehal.
Onze sabotageploeg bestond uit 5
man en in ernstig beraad kwamen
we bijeen. Besloten werd niemand
van de andere krijgsgevangenen in
de plannen te doen delen, daar de
kans op verraad, uit vrees voor
wrede represailles. allerminst denk-
beeldig moest worden geacht.
Met het oog hierop beslotqn we
de boontjes in het diepste geheim
zelf te doppen. Een van ons was
werk^aam in de smederij. Hij kreeg
opdracht de veregste hoeveelheden
amaril en olie op de Japanse voor-
raden buit te maken. Binnen enkele
dagen zag hij de kans daartoe schoon
en dit eerste deel van het plan
gglukte.
Ik was als president van onze
ploeg zo vrij om mezelf te belasten
met de eigenlijke sabotage van de
motoren. Een donkere Juni-nacht
kwam mij daarbij te hulp en ik kon
de gehele lading amaril en oljp in
de lagers van de motoren leeggieten.
Het karweitje was niet geheel zon
der gevaar, maar 's morgens om
half vier was ik weer veilig bij de
jongens.
Spanning
Er volgden voor ons dagen van
grote spanning en opwinding. Geen
der betrokken samenzweerders
durfde over het beleefde ook maar
iets onthullen. Op de derde dag na
mijn nachteljjke escapade gebeurde
het. Met een oorverdovend lawaai,
erger dan een bombardement van
American superforts, sloeg de pomp-
fan van de grote motor aan brokken
De Jappen liepen als kakelende
kippen ver over hun zenuwen rond.
Dit was maar gelukljig, want had
den ze de uitbundige vreugde onder
de Nederlanders en speciaal de
slappe lach, waaraan ons sabotage-
team zich stuiptrekkend bezondigde,
gezien, de gevolgen zouden ver-
schrikkelijk zijn geweest. Terwijl
het gehele bedrijflangzamerhand
tot stilstand kwam. de ene oven na
de andere gedoofd en ujtgehaald
werd, zwoegden qp ploeterden de
Jappen om zo jpoedig mogelijk een
nieuwe pompfan te construeren. Op
het idee om de lagers eens te con-
troleren kwam niemand\..
Een maand later was de nieuwe
pomp gqreed en een dag dagrop
werd krachtig. proefgedraaid. Ge
durende twaalf uur ging alles goed
en toen herhaalde zich het gebeurde
van de vorige maand.
Eeij ontzettend kabaal en de boel
sloeg weer stuk.een beetje erger
dit keer. Het einde van de tweede
wereldoorlog was inmiddels in zicht
gekomenmaar tevens het einde
van mijn verhaal voor vandaag.
Morgenochtend 7 uur hang ik in
alle eer en deugd boven Groningcn,
dus maf ze. O ja, dat geval met die
Japanse parasol moet ik je de vol
gende keer toch eens vertellen....
Bij de woning aan
valt op de bijzonder
deur. De bovenkant, het kalf is
keurig uitgesneden en met typische
figuren versierd. aan hpt boergn-
leven ontleend Er zijn nog enkele
boerderijen in West-FriesJaod, die
zo een markante deurkalf hebben.
Deze voordeur werd alleen bij he-
le plechtige gelegenheden gebruikj.
Er best.aat dan cok een volks-
rijrnpje in West-Friesland dat dit
heel duidelijjc aantoont „De dpde
en de bruid," zo zeggen ze in de
Blokkers, „gaan de voordeur in en
uit." Ofschoon men nog veej ach-
tqrom gaat. is dit le,uke gebruik
vqp een statiedeur aan het werdwij-
nen, qyenals dat van de „mooie"
kamer, waar allerlei oud koper
staat te blinken en een rijke schoor-
steen ons allerlei klei^rige beelden
uit het boerenleven of uit de bijbel
laat zien.
OUDE LEGENDES
Ook leven nog in de dorpen rond
Hoorn veel typische legendes. Een
is wel zeer marjeant. omdat het be-
trekking heeft op de houding van
een dorp tegenover het katholieke
geloof. Zo gaat er in de buurt van
Spierdijk een legende rond bij de
boeren, die vertelt over een won-
derbaar ingrijpen van God, om
het vo>lk van Spierdijk af te hou-
den van het opkomende protestan-
tisme. De legende werd opgetekend
en als apologie voor de katholieke
kerk* onder het volk ver^preid in
het kleine boekje ..Een seecker
ende waerachtige geschiedenisse.
gebeurt in Noort Hollant in 't jaer
oqs Heeren 1589 den 24 Julius in
een huys staende op een ccntreye
genaemf Spierdyck." Er zijn nog
maar een paar van deze boekjes
in oude bibliotheken te vinden.
In die boekjes kan men lezen,
dat op die stormachtige Juli-avond
Jacob Jansz en Griet Jansz op be-
zoek waren bij hun zwager IJs-
brant Claesz. Deze werd in het
dorp verdacht van sympathie voor
de nieuwe religie en ook Griet
Jansz had me^rjdere malen te ken-
nen gegeven, dat zij veel voor het
protestantisme voelde. Toen zij
door de storm niet mgfr naar hun
eigen huis terug konden gaap, be
sloten zij om bij hun zwager te
blijven slapen. Maar nauwelijks
had de dorpsklok 12 uur gestagen
het traditionele uur voor spoken
of er werd tot driemaal toe
hard op de deur gebonsd. Ze ke-
ken door het raam en zagen een
\ange witte gestalte staan, drui-
pend van de regen. Ze durfden niet
open te doen, kropen weer in bed,
en trokken de dekens ovej hen
been. Maar hoe het kwam wisten
ze niet, maar eensklaps vloog de
deur open en de witte gestalte
kwam binnen en ging naar het
bed van Ysbrapdt. Griet Jansz be-
gon met bevende stemme het Jans-
evangelie op te zeggen, wat in
West-Friesland nog steeds gebeden
wordt bij moeilijkheden met de
duivel, maar de gedaante keerde
zich tot haar en stelde zich voor
als een engel, die door God was
gezonden. om hen te behoeden voor
een afglijden naar de nieuwe reli
gie. „Myn lieve kinderen, laet u
niet verleyden," zo riep de gedaan
te, ..want buyten het recht catho-
lycjc gheloof en is geen saligheyt.
Daerom, myn lieve kinderen doet
boete en penitentie ende betert u,
betei* u want my dunkct dat't oor-
deelJGods wel naby mochte v^sen,
opdat de gramschap Qods niet over
u kome"" De verschillende moei
lijkheden. die de katholieken van
hef Westfriese platteland on?er de
invloed van de pro^s.tanten tegen
over de katholieke kerk maakten,
werden besproken en weprlegd en
het slot was dat deze mensen. die
tot daij toe hadden geweifeld, de
beste v^rdedigers werden van het
katholieke geloof. Ze vertelden de
ze gebeurtenis overal in het dorp
en zij maakten, dat alien zich hecht
aaneensloten in de katholieke kerk
Zo bleef het dorp geheel en al ka-
tholiek.
DE HAGEPREEK
Ijit verhaal is een echte legende.
Dit is anders, dan de geschiedenis
die men u in de winteravonden in
de oude boerderijen van Blokker
vertelt. Deze historie berust op
waarheid. Wanneer op stormach
tige najaarsavQnden de storm loeit
over het Westfriese land, wanneer
allerlei geluiden van buiten ko-
meg, dan knikt een oude boer ern
stig tot <?ijn huisgenoten en zegt
hen: Ziet dat zijn de zielen van de
veroordeelden, die ons klooster
hebben ontheiligd.
In de 15e eeuw immers was in
Blokker een groot klooster gesticht
Nieuwlicht van de broeders van
het gemene leven, die bekend
stonden om hun heiligheid en hum
liefde voor de arme medemensen.
Maar in de dagen vande hervor-
ming was het Westfriese volk dit
klooster gpan haten en ze probeer-
den alles om het.de kloosterlingen
zuur te maken. Zo koos men in 1566
de terreinenvan het klooster uit
om daar de eerste hagepreek tegen
de katholieke k,erk te houden. De
mandenmaker Jan Arentsz, die ja-
renlang bij* Albert Gerrits in de
Houttil te^Alkmaar had gewerkt
en daar veel gepraat had met de
voortvluchtige Enkhuizer pastoor
Cooltuyn, werd hiervoor aangezocht
en hij kwam op een warme Juli-
dag naar Blokker. De z^ng van de
psalmen weerkaatste tegen de mu-
ren en de priesters van Nieuwlicht
stonden machteloos. Een probeerde
de aandacht van de mensen af te
leiden en sprong in het water,
maar de mensen trokken er zich
niets van aan en bleven luisteren
naar de nredikant. In hun hart
grqeide de haat tegen kerk en
kloosters en zij vatten toen het plan
op om het klooster te vernietigen.
Er. kort na de hervorming kregen
zij de kans Het klooster werd met
de grond gelijk gemaakt en alleen
een hoger stuk land dat Klooster
wordt genoemd. herinnert nog aan
het eens zo glorievol verle<3en van
katholiek West-Friesland. Maar God
straft, zo zeggen de gelovige boeren
en in stormachtige nachten huilen
de zielen van de verdoemden op
deze onheilspellende plaats.
EEN AFSCHEID.
Rij ons bezoek aan West-Fries
land konden wij maar op enkele
bijzonderheden uit de dorpen wij-
zen. Niet'dat er niet meer'bekend
is, maar het zou te ver voeren om
alles te vertellen. Wapneer ge wat
langer in een dorp ventpeft, dan
moet ge eens wat meer zieij. te we
ten te komen over hare geschie
denis. Dat is gemakkglijk genoeg.
En ge zult moeten erkennen, dat
we niet hebben overdseven toen
we u zeiden, dat ook in de dorpen
veen schat ligt vetborgen
Maar we moeten voort. We ver-
laten West-Friesland om even in
de Beemster te kijken.
Wordt vervolgd. B. Voets, Kap.
lijk leek het dus volkomen klaar
dat een aantal communisten plpats
zou moeten nemen in de jury's en
iedere Fransman kon zich daar in
principe na de bevrijding wel mee
verenigen. Thans hebben dp com
munisten hun masker afgeworpen.
Niet het Franse belang en het gewe-
ten prevaleren. doch hetTielang van
de communistische partij en Rus-
land.
De zaken die thans in behandeling
zijn betreffen grotendeels nog
slechts de industriele collaborateurs.
Merendeels gtaan er industriele
captains terecht, die veroordeeld
worden door communisten. Tot wel
ke excessen dit leidt behoeft wel
geen nader betoog. De katholieke
pers dringt er thans op aan om de
communistjsche juryleden, die een
groot gevaar betekenen voor Frank-
rijk en door wiens monden Stalin
„recht" spreekt in Frankrijk te
schrappen.
BATAVIA, 19 Aug. (Aneta).
Eerst thans is bekend gemaakt, dat
in de nacht van 14 Augustus een
bende van circa 100 mgn, gewapend
met lee-field en Japanse geweren,
een overval heeft gepleegd op een
politiepost te Soerokidoel bij Tegal
Het vuurgevecht duurde twee uur,
een Indonesische agent sneuvelde.
De poiltie, die slechts uit 100 man
bestond hield stand tegenover de
overmacht en de bende werd tot af-
tocht gedwongen.
(Van onze Parijse correspondent)
Voor 't eerst sqdert de bevrijding
begint de rechtse Franse pers zich at
te vragen waartoe op de duur de
rode penetratie in de gerechtshoven
zal leiden. In Parijs domineren de
cogimunistische juryleden en de uit-
spraken zijn dientengevolge hevig
gekleurd. Feitelijke „rechtspraak" is
een farce geworden, daar de rode
juryleden zich laten leiden door in-
slructiqs van een buitenlandse
mogendheid. In bredp kring
is hierover ongegystheid ont-
staan en met verbittering constate-
ren de bladen dat Frankrijk ook in
dit opzicht op zijn kop staat.
„L' Epoqye" (rechts-katholjek)
noemt deze situatie het schandaal
der schandaleq. Het blad constateert
dat de gerechtshoven sedert de be
vrijding practisch in communisti
sche handen zijn gekomen. Na de
bevrijding kwamen in de jury ver-
zetslieden van allerlei politieke
ricjjtingen. Men maakte zich toen in
het geheel niet ongerust over eqp
sterke communistische vertegen-
woordfging, daar de Fransman
meende, dat de begetting de politie
ke partijen'bij elkaar zou hebben
gebracht en de communisten zich in
de eerste plaats als Fransen zouden
gedragen. Over het algemeen waren
de juryleden mensen van goede wil,
fatsoenlijke lieden, beproefde pa-
triottqn. doordrongen van het grote
belang van hun taak, die aanvan-
"kelijk oprecht poogden om sans
r?ncurie recht te spreken. Al spoe-
dig evenwel bleek, dat de commu
nisten een afwijkqnd standpunt gin-
gen innemen, nauwelijks luisterden
naar getuigenverhoren of pleidooien
en reeds tevoren hun oordeel had
den „geveld" op grond van de hui
dige gezigdheid van de delinquent.
Beschikte men over inlichtingen die
wezen op een rode of rose politieke
instelling, of op MoskovUische sym-
pathiegn, dan waren cie rode jury
leden mild. Bleek de beschuldjgde
anti-communistisch, dan poogde
men zonder acht te slaan op veront-
schuldigende omstandigheden het
„slachtoffer" een trap te geven. Na
tien minuten kon de advocaat tij-
dens de behandeling van dergelijke
zaken al nauwkeurig vertellen wel
ke juryleden er communistisch wa
ren.
Het gevolg is geweest, dat vele
niet communistische juryleden zich
van een dergelijke rechtspraak, in
dien we in dit verband dit woord
mogen gebruiken, distancieerden.
Zij meldden zich ziek, waren „af-
wezig", doch hoe dan ook poogden
zij zich aan hun taak te onttrekken.
Bovendien vormen thgns o.a. in Pa
rijs de communisten de meerder-
heid in deze ,cours de justice". De
reden daarvan is, omdat volgens de
tegenwoordige regeling de lijst der
juryleden wordt samengesteld door
de Conseil General. En nu wil het
geval, dat de Conseil General van
de Seine in meerderheid communis
tisch' is. Tegenover het absentisme
der niet-rode juryleden, staat het
voort duren d aanwezig zijn dgr com
munisten. Zij hebben n.l. giets an
ders te doen, daar Moscou voor hun
levensqnderhoud zorgt. Ze zijn zorg-
vuldig geschoolde specialisten, die
van de ene zitting naar de andere
gaan en die steeds weten te domi
neren over de andere, niet-commn-
nistische leden. Ree(^ voor ^e be
vrijding heeft de communistische
partij de grondslag gelegd voor deze
gevaarlijke pengtratie. Onmiddellijk
na de bevrijding meldden de com
munisten zich aan als de partij der
75.000 gefusilleerden. Zoals ook el
ders' in Europa klop.ten de rode
broeders zich op hun biorst als wa
ren zij de beste illegale werkers
geweest en als hadden zij de leiding
en het leeuwenaandeel gehad inTiet
ondergronds verzet, Ook in Frank
rijk werd zodoende het inderdaad
heldhaftige verzet verlaagd tot een
rode verkiezingsphrase. Aanvanke-
Tot goed begrip van de positie
van de woningbouwverepiging, zo
als deze ymarschijnlijk ook in deze
gemeente zal worden gesticht, en
mede ter verklaring van de wijze,
waarop het Rijk steun verleent
aan dergelijke verenigingen, is het
goed na te gaan, hoe de positie van
de woningbouwverenigflagen zich
in de loop der jaren heeft ontwik-
keld.
De „woningwet", in 1901 tot stand
gekomen, trad in 1902'* in werking;
daarvddr had het Rijk zich met 'de
woningbouw praktisch niet be-
moeid. De zorg hiervoor werd ge
heel overgelaten aan de gemeente-
Miesturen. die op grond van het
tegenwoordige artikel 168 der ge-
meentewet de nodige bepalingen
„in het belang van openbare orde,
zedelijkheid en gezondheid", dus
ook in het belang van de volks-
huisvesting, konden uitvaardigen.
Voor 1901 waren derhalve oqjc reeds
voorschriften vastgesteld, waaraan
nieuw te bouwen woningen moes-
ten voldoep. Ook waren voor
schriften over verbetering van wo
ningen en onbewoonbaarverklaring
in' dergelijke verordeningen wel
opgenomen.
Dan, in 1901, de woningwet.
Wij beperken ons hierbij uiter-
aard tot de taak van de gemeente
met betrekking tot de bouw van
nieuwe woningen voor sleehtbe-
huisden, zoals die in deze nieuwe
wet werd geregeld. Alp zo vaak
knoopte de nieuwe regeling aan bij
re^ds bestaande toestanden: het
verlenen van financiele steun aan
verenigingen ten ljehoeve van de
bouw i^n woningen, die krotten
moesten *vervangen, was ook v66r
1901 niet onbekend. Alleen de eer- -
tijds bestaande morele verplichting
van de gemeentebesturen om maat-
regelen te nemen tot het uit de
weg ruimen van bestaande krot
ten. en ter voorkoming van het
ontstaan van nieuwe krotten werd
nnu omgezet in een wettelijke.
Echter, verscherping van de voor
schriften. waaraan bij het bouwen
moet worden voldaan. maakt het
bouwen duueder en kan on die
manier uiteindeliik tot verminde-
ring van de woningvoorpaad leiden.
De kwantiteit zou dus leiden onder
de onvoering der kwaliteit. Het-
zelfde resultaat kunnen de voor
schriften tot verbetering van be
staande woningen hebben Tmmers,
vele eigenaars zullen ter wille .van
de kosjpn afzien van het aanbren-
gen van de nodige verbeteringen,
en er de voorkeur aan geven wo-'
ningen aan hun bestemming te ont
trekken Tenslotte leidt uiteraard
onbewoonbaarverklnring tot ver-
mindering van de woningvoorraad.
Teneinde nu te voorkomen, dat
woningvermindering zpu ontstaan
al zou deze vermindering, zoals
uit het bovenstaande reeds bliikt
ook gepaard gaan met opvoering
der kwaliteit zijn in de woning
wet de zgn ..financiele paaragr^-
fen" opgenomen. Deze maken het
stimuleren van woningbouw moge
lijk door de gelegenheid tot het
aanvragen van voorsehoter* uit
'sRijks kas open te stellen, terwijl
bovendien verder zo nodig bijdra-
gen in de exploitatie-tekorten zou
den worden verleend.
Zonder twijfel overeenkomstig
de bedoelingen van de wetgever
van 1901 werden in hoofdzaak de
eerste voorschotten inderdaad be-
steed voor de ggnbouw van nieuwe
woningen ter vervanging van on-
bewoonbaarverklaarde krotten,
Geleidelijk echter groeide deze
vorm van overheidszorg van krot-
opruiming tot voorzigning in de
normale woningbehoefte, dus los
van deze krotopruiming.
Het is begrijpelijk, dat intus-
sen door deze verbreding van de
basis een zekere concurrence ont-
stond tussen de particuliere bouw
enerzijds en de woningwetbouw. In
theorie scheen de zaak aldus: de
taak van de boywverenigingen be-
hoorde te zijn een aarrvullende, Zij
dienden op te treden daar; waar
het particulier initiatief tekort
schoot. Maar de gevolgen van de
oorlog 1914—-1918 in de vorm van
sterke stijging der bouwprijzen,
waardoor huurverhoging weer on-
vermijdelijk werd, deed de rege-
ring ingrijpeQ, Een aantal crisis-
maatregelen in de vorm van rente-
voetbijdragen en materiaalprijzen-
bijdragen werden uitgevaardigd.
Deze tijdelijke maatregelen wer
den in 1919 vervangen door een
nieuwe algemene regeling, waarbij
de rentevoet van de woningwet-
voorschotten op 5 werd vastge
steld, en de huren der nieuw te
bouwen woningen zoveel mogelijk
in overeenst<?mmnig met het toen
geldende huurpeil werden gebracht.
Tenslotte zou in het exploitatie-
tekort 'n crisisbijdrage worden ver-
strekt van 100 waarvan 75 ten
laste van het Rijk en 25 ten laste
der gemeenten zou komen.
Echter, de materiaalprijzen ble
ven stijgen. met als gevolg, dat het
Rijk weer aap de regeling, die hem
flink wat kostte, begon te kngb-
belen. Minimum huuropbrengsten
werden vastgesteld, waardoor de
bijdragen van de overheid konden
worden beperkt Bovendien werden
de crisisbi.idragen aflopend ge
maakt. In December 1921 bedrreg
zij b.v nog ten hoogste 30 pet. der
exploitatiekosten. in November 1922
nog maar ten hoogstg 10 net en
na 31 Dec. 1923 werden in het ge
heel geen bijdragen meer verleend.
De daling van de prijzen van bouw-
materialen was toen inderdaad
needs zover voortgeschreden, dat
zowel de particuliere als de wo
ningwetbouw zichzelf weer konden
bedruipen.
(Wordt vervolgd.)
Op de laatste dag van de Sneek-
week, die tevens het slot vormde
van de tweedaagse team-wedstrijd
voor Regenbogen tussen Friesland
en Holland, wisten de Hollanders
de achters.tand, die zij opgelopen
hadden, te niet te doen en met 4
punten voorsprong op de Friezen in
het totaal-klassement te eindigen.
De totaalstand luidt: Holland 38.1
pnt., Friesland 34.1 pnt.
De groepswedstrijd van de Val-
ken leverde de volgende uitslag op:
1. Sneek I 41.2 pnt., 2. Sneek II 33
pnt., 3. De Kaag II 30 pnt., 4. De
Kaag I 19 pnt., 5. Sneker Zeilclub
12 pnt.
10. Maar ocharm, de goede man had er niet aan
gedacht, dat hij niet te doen had met een gewone
tegenstander, maar met Karel I^wiek. In een
oogwenk had deze de armen' van zijn aanvaller
vastgegrepen ;even zakte hij door zijn knieen en
zjoengmet een sierlijke boog vloog Signor
Fernando over het hoofd van el presidento heen
de wasbak in. De heer Pedro, die te beduusd
was, om iets uit te kunnen brengen, verdween
van schrik onder de divan en ging daar zo liggen
beven, dat bij de benedenburen de kalk vap het
plafond af kwam. Fernando was weer het eerst
bij gijn positieven. Moeizaapa klom hij uit *de
wasbak en kwam met uitgestoken handen en eeo
stralend gezicht op Kareltje af. ..Mijnheer, edel-
achtbare, graaf, baron, excellentieji, zei hij, bij
ieder woord diep buigend, „wat ben ik hlij, U te
hebben gevonden. U bent juist het soqrt presi
dent, waar wij verlegen om zitten. Help*ons, red
ons, ga met ons mee naar Falderalialll"
