DECEMBER
het Uatste kaLendeRBU6
In de toekomst meer beg rip verwacht
bij de Veiligheidsraad
Zeventig personen zonder dak
EDITIES VOOR ALKMAAR, HOORN, DEN HELDER, SCHAGEN
Dr. van Royen blijft
optimistisch
Dr. van Royen terug uit Parijs
Groter agrarische
De priestermoord
Grote brand
in Oldenzaal
Nog niet zeker of met Soekarno c.s.
zal worden onderhandeld
V.S.-program voor
militaire bijstand
Strijd in Negeb
minder hevig
export
naar DuitHand
te Moentilan
Buiten God is 't nergens
veilig (Vondel)
Pagina 1
Vrijdag 31 December 1948 44e Jaargang No 11451
In enkele streken van Twente en de Gelderse Achterhoek wordt
het oude gebruik van nieuwjaar wensen nog in ere gehouden.
Hier en daar komen de ..Noabers" (buren) elkaar gelukwensen
met het juist aangevangen jaar. 'De mannen gaan op Nieuw-
jaarsdag zelf de ..noaberschop" (buurt) rond, de vrouwen be-
ginnen eerst na Nieuwjaar en gaan dan elke middag een andere
buur opzoeken. Het kan dus gebeuren dat de vrouwen de hele
maand Januari nodig hebben om de ..Niejoarsfesietes" af te
leggen.
TIEN ARBEIDERSWONINGEN
IN DE AS GELEGD
MR. VAN DER CRINTEN
Eerste Staatssecretaris?
Vier Japanse generaals
ter dood veroordeeld
Aanval op Nanking
aanstaande
PALAR VERKLAART
Guerillastrijd zal steeds
toenemen
De prijs van citroenen
ET LAATSTE KALENDERBLAD valt
vandaag ten offer op het altaar van
de tijd, dat is een flits in de kring der
eeuwigheid. Christenen zijn gewend,
hebben althans geleerd, alle dingen,
ook van deze wereld, in het licht van
de eeuwigheid te zien. Zo ook de jaarwende
bijna halverwege de twintigste eeuw.
Op dit plechtig ogenblik want dat is het
altijd past ons allereerst een woord van
dank aan de Gever van alle goeds, voor de
gaven en genaden, de weldaden en zegeningen,
aan ons geschonken, weldaden en zegeningen,
die zelfs in tegenspoed en lijden gezien moeten
worden.
Naast dankbaarheid, past een overweging
van de vraag, wat van onze goede voomemens
terecht gekomen is en wat wij allemaal heb
ben gedaan, ieder op zijn tijd en op zijn plaats,
om van de wereld het beste te maken.
En dan zijn wij weer aan nieuwe goede voor-
nemens voor de naaste toekomst toe, met de
w.etenschap, de nederige erkenning, dat wij in
het nieuwe jaar veel anders en beter zullen
hebben te doen.
Voor ons vaderland was 1948 een hoogst-
belangrijk jaar, nu de rijk-gezegende regerings-
periode van Koningin Wilhelmina een einde
nam en Haar Doorluchtige Dochter als Konin
gin Juliana de troon van het koninkrijk be-
steeg.
In de redevoeringen, bij gelegenheid van de
herdenkingsfeesten van Koningin Wilhelmina's
gouden jubileum en bij de troonswisseling ge
houden, vinden wij bemoedigende thema's
voor een paar korte gedachten bij het vallen
van het laatste kalenderblad van 1948.
Zo hebben wij altijd, gelijk Koningin Wilhel
mina het op Dinsdag 31 Auuustus in het Sta-
dion te Amsterdam uitdrukte, er naar te streven
„de dingen tot stand te brengen van blijvende
waarde voor de toekomst".
Veel is er in de afgelopen maanden, ook bij
andere gelegenheden, door koninklijke mond
gesproken over de feleurstellingen, welke wij
na de bevrijding hebben ondervonden. Van de
werkelijke v r e d e is nog maar een bitter
beetje terecht gekomen. Maar wij moeten, naar
het koninklijke woord, ,,sterk zijn en veel ver-
wezenlijken van wat in de oorlogsjaren in ons
alien als toekomstdroom leefde en nog leeft".
Dit bond de Koningin ons op het hart en dit
zijn gulden woorden, die we moeten blijven
gedenken. Inderdaad immers, wij leven in een
tijd, ,,die vraagt om sterke mensen". En die
tijd moeten wij, gelijk de Koningin dit hoopte
van Haar Dochter, beleven „als kinderen van
onze eigen tijd"!
God zij met u en met de Koningin, riep
Koningin Wilhelmina op die gedenkwaardige
middag van 4 September uit op het Paleis-
balcon op de Dam, toen zij zich voor het laatst
tot het Nederlandse volk richtte. En zij zag de
toekomst met vertrouwen tegemoet. Dat moe
ten ook wij doen. Wij weten ons immers ge-
borgen in Gods Vaderhand.
En dan zullen wij, gelijk de nieuwe Konin
gin dat onmiddellijk daarna in 's Rijks hoofd
stad verklaarde, ,,de denkbeelden waarvoor
Koningin Wilhelmina pal stond, blijven na-
streven en verwerkelijken". De gedachten dus
van ware vrijheid en christelijke beschaving,
de gedachten aan verdraagzaamheid en ware
christelijke liefde en nationale eenheid.
Sterk staat het streven van Koningin Juliana,
reeds toen zij enige malen als Regentes het
woord tot ons volk richtte, en ook al toen zij,
gelijk vele malen na de bevrijding, bij diverse
gelegenheden sprak, in het teken van vertrou
wen op de medewerking van de j e u g d. Zij
deed dat beroep op de jeugd al aanstonds, toen
zij bij de plechtigheid van de troonswisseling
op de Dam vroeg, ,,om te trachten zulk een
toekomst voor ons alien te vormen, dat daarin
de hoogste waarden in ere worden ge
houden, waarvoor zo velen hun leven hebben
Nieuuj
i
Abormementsprljs 14.25 per kwartaal, f 1.43 per
maand, Incluslef incasso. Advertentle-tarief:
per edltle 16 cl per m.m., minimum f 2.50; In alle
edltlei 26 ct per m.m., minimum 14.famllle-
berlchten 20 ct., resp. 50 ct per m.m. Blj
contract belangrljke kortlng. Dlrecteur E. X M.
Stumpel, Hoofdredacteur H. N. Smlts, Rayon-
redacteuren Fr. Otten, M. P. Janssen, 3. Toes.
Bankrelatles: Noorderbank. Nederl. Credletbank
Noordhollands Datrblad
VAN HEDEN
Kantoren: ALKMAAR. Laat 221, tel. 2046, (2 lijnen). K 2200; HOORN. Draafsingel 59. tel. 4243, Grote Noord 77. teL 4362 K 2290; DEN HELDER, Keizerstraat 89. tel. 2800 K 2230; SCHAGEN, Molenstraat 52. teL 459 K 2240
Inwoners van Oldenzaal zijn Don-
derdagavond dakloos geworden,
doordat een blok van 10, zeer oude
en kleine arbeiderswonmgen, vlak
achter het terrein van de gast'abriek
aldaar gelegen, tot de grond toe al-
brandde. Een R.K. Schoolgebouw is
reeds gevorderd en zwaar getroflen
gezlnnen, waarbij zeer veel kinde-
ren, zijn daar voorlopig onderge-
bracht.
Vijf minuten voor zes werd de
brandweer gealarmeerd, doch zij
heeft tengevolge van de krachtige
zuidev. ind practlsch niets kunnen
uitrichten en er zich toe moeten
beperken de nabij gelegen wonlngen
welke door de verzengende hitte en
vonkenregen gevaar liepen, met
twee stralen nat te houden. Tegen
kwart over zeven was er van de to
woningen nog slechts een smeulend
restant over.
Men heeft het huisraad van 6 tot 7
woningen practisch geheel naar bui
ten kunnen slepen. Met bijlen en
andere vorwerpen sloeg men de ra-
men van de woningen, die uit huis
met een kleine zolderverdieping be-
staan in en ijverige handen repten
zich om de inboedels er uit te halen.
De hitte was zo groot dat het huis
raad, dat aan de overzijde van de
weg was opgestapeld, ijlings een
tweede maal moest verhuizen om 't
buiten het bereik van de vonken te
brengen.
De brand ontstond in een huis
aan het einde van de rij, waar een
weduwe met negen kinderen woon-
de. De oorzaak is vermoedelijk een
lekke schoorsteen geweest. Onder
de pannen waren de schuine daken
met asphaltpapier afgedekt, dat als
een fakkel heeft gebrand, waardoor
het vuur steeds op de volgende
woning oversloeg. De huizen wer-
den tengevolge van het gebrek aan
woonruimte nog bewoond.
Binnen afzienbare tijd is de be-
noeming te verwachten van mr. W.
C. L. van der Grinten tot Staats
secretaris van de nieuw op te rich-
ten Afdeling Publiekrechtelijke Be-
drijfsorganisatie van het Departe-
ment van Economische Zaken, aldus
weet „De Volkskrant" te melden.
Het Instituut van Staatssecreta-
rissen is bij de jongste Grondwets-
herziening ingevoerd, zodat mr. Van
der Grinten de eerstbenoemde voor
dit ambt zou zijn.
Mr. Van der Grinten is o.a. voor-
zitter van het Centrum voor Staat-
kundige Vorming.
DR. VAN ROYEN, onze gedelegeerde bij de Veiligheidsraad,
die in de afgelopen dagen met zoveel overtuiging heeft getracht
de leden van de Raad te doen inzien, dat de nieuwe militaire
actie in Indonesie onvermijdelijk was, is vannacht om kwart
over een, tien uur later dan hij werd verwacht op het vliegveld
Schiphol uit Parijs teruggekeerd.
Aan de journalisten, die in de
stille douaneloods op de komst van
onze vertegenwoordiger wachtten,
legde dr. van Royen enkele verkla-
ringen af. Zo zeide hij, dat naar zijn
mening de wereld een bijzonder
groot gebrek aan begrip heeft ge-
toond voor het Nederlandse stand-
punt inzake de Indonesische kwes-
tie. Dit gebrek aan begrip kwam
echter niet onverwacht. Maar zeer
teleurstellend was de vorm, waarin
dit gebrek aan begrip zich uitte.
In het bijzonder bevreemdde ons
de houding van Engeland ten aan-
zien van het terugtrekken der troe-
pen. Toch geloof ik, dat in de naas-
te toekomst, wanneer de wereld
meer tijd gehad heeft zich in onze
zaak te verdiepen, zij en ook de le
den der Veiligheidsraad zich zullen
bedenken en hun houding wijzigen.
Er zijn zeker tekenen, die duiden
op wat meer bedachtzaamheid en
wat meer begrip voor de redelijk-
heid van het Nederlandse stand-
punt.
Op de vraag naar zijn oordeel over
de gewijzigde houding van Engeland
ten aanzien van Nederland ant-
woordde dr. van Royen: „Tijdens de
laatste zitting heeft Engeland uiting
gegeven aan de weng geen verdere
resoluties in te dienen of aan te ne-
men op de nieuwe zitting van de
Veiligheidsraad. die op 6 Januari
van het volgende jaar in Lake Suc-
ces zhl beginnen. Dit acht ik een
welkom initiatief van de zijde van
Engeland".
Dr. van Royen zeide verder nog,
dat hij overtuigd is, dat de wereld
BATAVIA, 30 Dec. (Aneta.)
De krijgsraad te Medan veroordeel-
de hedenochtend vier Japanse staf-
'generaals van het opperbevel van
het Japanse leger op Sumatra ter
dood. De beklaagden werden ver-
antwoordelijk gesteld voor mishan-
delir-* en sfechte behandeling van
dui- 'den krijgsgevangenen, bur
ger geinterneerden en Indonesische
slavenarbeiders op Sumatra.
zal inzien in hoeverre Nederland
oprecht van zins is constructief te
werken aan de opbouw van indo
nesie. „Indien wij de wereld hier-
van zouden kunnen doen blijken",
zeide hij, „zal zij niet anders kun
nen dan onze goede bedoelingen ten
aanzien van het stichten van de
democratische Verenigde Staten van
Indonesie in overeenstemming met
de westerse staten te aanvaarden".
Dr. van Royen meende de vraag
of Soekarno en Hatta naar zijn me
ning te goeder trouw zijn, niet recht"
streeks te kunnen beantwoorden.
„Dit zal. nog moeten blijken. Er
zijn zeker leiders, die het goed be-
doelen, maar ni'e: in staat zijn de
extremistische elementen in de Re-
publiek in toom te houden".
„Het is nog niet zeker", zei dr. v.
Royen tenslotte, „of de Nederlandse
regering na de vrijlating van Soe
karno en de andere Republikeinse
leiders nog met hen zal onderhan-
delen over de samenstelling van de
interimregering".
Een militaire woordvoerder der
regering te Nanking deelde mede
dat bijna een half millioen man
communistische troepen zich rondom
Soehsien, 210 KM ten Noorden van
Nanking, concentreren voor een
aanval op de verdedigingslinies van
de hoofdstad, die ieder ogenblik
verwacht kan worden. Ongeveer
300.000 man regeringstroepen zouden
ten Noorden van de Jangtse hier
tegenover sta
Naar de woord
voerder verder
verklaarde, con-
centreerden twee-
derden van de
communistische
strijdkrachten in
Noord-China zich
rond Tietsin. Vele
manschappen zou
den hierbij aan de
troepenmacht h
Peiping belegert,
onttrokken wor
den.
Naar Reuter uit kringen van de
Amerikaanse Departementen van
Buitenlandse Zaken en Defensie
verneemt, zal de Amerikaanse re
gering het nieuwe Congres de vol
gende week vragen een wereldpro-
gram voor militaire bijstand >goed
te keuren, volgens hetwelk de V.S.
hulp kunnen verlenen aan elk „vrij
land", wanneer deze hulp nodig
heeft.
In het program zullen de pro
grams voor militaire hulp aan West-
Europa, Griekenland, Turkije en
waarschijnlijk China worden opge-
nomen.
In het wetsontwerp zullen geen
namen worden genoemd en de re
gering zou daardoor ruime bevoegd-
heid hebben om elk land uit te kie-
zen, dat volgens haar op een be-
paald ogenblik hulp nodig heeft.
Een Israelische militaire woord
voerder te Tel Aviv verklaarde
Donderdagavond, dat de operaties
in de Negcb-woestijn tegen de
Egyptische strijdkrachten „in kracht
z\jn verminderd".
De woordvoerder weigerde de
berichten over het binnendringen
van Israelische troepen op Egyp-
tisch grondgebied categorisch te
ontkennen. Hij zeide dienaangaande:
„Wij bestrijden de Egyptenaren,
waar wij ze vinden".
Een woordvoerder van het Egyp
tische ministerie van oorlog deelde
Donderdagavond mede, dat de
Egyptische strijdkrachten te land en
in de lucht in de Negeb „de achter-
volging voortzetten" van de Israeli
sche troepen, die „terugtrekken na
hun poging van Woensdag om onze
cbterflank te omsingelen"
r
DE DEZER DAGEhelr^o,
jnkfort
a.d. Main gehoufn ^prek'n-
gen over het aanv 1 steiiandeis-
verdrag tussen Neuerland en de
West-Duitse zones hebben geleid
tot een uitbreiding van de Neder
landse export-contingenten met bij
na 30 millioen dollar voor het lo-
pende verdragsja.. (tot 30 Juli '49)
waartegenover eer verhoging van
de West-Duitse u o/.> ntihgen-
ten staat van 17 dollar.-
Van de aanvullingenNederland
se uitvoer van ::o mii'lioen dollar
(79 millioen gulden) valt ruim 44
pet. binnen de agrarische sector.
Hierbij werden deels bestaande con-
tingenten verho'jgd en deels ook
nieuwe opgenomen. Het gaat o.a.
om kaas, geconde tseerde melk. stro.
aardappelmeel, verse groenten en
verse en gezouter1- vis. Voorts wer
den nog enige po-:ten voor boom-
kwekerij-producteiv kasplanten,
zaaizaden, margarine en fruitpulp
op de contingenlenlijst geplaatst.
De Nederlandse agrarische export
naar Duitsland gaat een belangrijk
grotere differemiiatie aan producten
vertonen, en tevens in omvang toe-
nemen, zodat met dit annvullend
handelsverdrag opnieuw een stap
gezet is op weg naar het herstel
van onze agrarische uitvoer naar
Duitsland.
Palar, de republikeinse verte
genwoordiger bij de Veiligheids
raad, deelde op een persconferen-
tie te Parijs mede, dat de republi
keinse troepen de tegenstand zul
len voortzetten tot aan de volle-
dige uitputting van de militaire,
economische en financiele hulp-
middelen der Nederlanders, zo-
wel in Indonesie als in Nederland.
Met betrekking tot de reis van
Dr. Drees zeide Palar: „Het schijnt
de bedoeling van de Nederlandse
regering te zijn, om overleg te ple-
gen met de leid as der marionetten-
staten en conta -t op te nemen met
de door haar gevangen genomen
leiders van de' republiek, met de
bedoeling, om', in strijd met de be
standsovereenkomst te komen tot
een eenzijdig gestichte onder Ne
derlandse controle staande federale
interimregering. Hij noemde het
jek van dr. Drees een pog'r g
BATAVIA. 30 Dec. (Aneta).
Over de moord op de priesters in
Moentilan wordt nader vernomen,
dat leden van de Hizboellah (Mo-
.hammedaanse strijdgroep in de re
publiek), het klein-seminarie aldaar
zijn binnengedrongen en geeist heb
ben, dat alle paters zouden mee-
gaan. De president van het semi-
narie, pater Van der Putte, wei
gerde. De bende voerde tenslotte
de Indonesische pastoor Sendjaja,
pater Bouwens en een IndonesiscHfe
lekenbroeder mee. De lekenbroe-
der keerde spoedig terug, waar
schijnlijk dachten de ontvoerders,
die hadden aangekondigd, dat de
geestelijken de volgende morgen
weer teruggebracht zouden worden,
dat hij geen geestelijke was, omdat
hij gekleed was in een werkpak.
Woensdagavond 22 December heeft
men de lichamen van de "ermoor-
den, die van alles beroc* waren,
gevonden.
Pater Bouwens was op 4 Juni 1920
te Maastricht geboren en na zijn
voorbereidende studien trad hij op
7 September 1938 in de Jezuieten-
orde. In 1939 vertrok hij naar Java
waar hij als leraar en surveillant in
het klein seminarie te Moentilan
werkte.
Daar de aankoopprijs van de uit
Italie gei'mporteerde citroenen ho-
ger is dan verleden jaar is de con-
sumentenprijs met 2 cent per kg
verhoogd tot 76 cent per kg. Deze
prijs geldt thans ook voor Suri-
naamse citroenen hetgeen voor
deze vruchten een belangrijke prijs-
verlaging betekent, n.l. f 1.op 76
cent per kg.
tot „het leggen van een rookscherm
teneinde tussenkomst van het bui-
tenland te voorkomen".
„Onderhandelingen met de Ne
derlanders zijn onmogelijk, zo lang
de leiders van de Republiek wor
den gevangen gehouden en zo lang
de Nederlandse troepen niet zijn
teruggetrokken achter de oorspron-
kelijke bestandslijnen."
De guerillastrijd, zowel op het re
publikeinse als op het overige ge-
bied neemt toe en zal in heftigheid
toenemen, daar de door ons leger
toegepaste tactiek niet is gebaseerd
op het behoud van onze grote ste-
den. zo ging Palar verder. Het is
een feit. dat in verschillende gebie-
den het initiatief aan onze troe
pen is.
(Zie vervolg pag. 3)
