„Brabant: een gewestin opkomst"
Verd
Gezondheidszorg op de
Nederlandse Antillen
Italië ontdekt stromen van rijkdom
VOOR
STRAND
EN ZON
De Ambachtsheerlijkheid
„Cromstrijen"
Woensdag 29 luni 1949
Een gemechaniseerd monsterbedrijf
Can dat allemaal
wel?
Dr. van Veldhoven's nieuwe boek
EEN AANWINST VOOR BRABANT
Zakelijk werk
Zegenrijke pioniersarbeid van
het Wit-Gele Kruis
Metaangas en petroleum
brengen het land in beroering
Mag
ov
-G 4
JJNA IEDERE BOER of tuin-
heeft de mond vol over de me-
nisatie en men hoort dit onder
op dan ook in alle toonaarden
ingen. Maar is de mechanisatie
zichzelf wel zo'n begerenswaar-
goed? Op een volmondig „ja"
Pt dikwijls een even gegrond
en". Want mechanisatie betekent
extensieve bedrijfsvoering, dus
minder benutten van onze cul-
.rgrond. De machine kan niet
■s en kan ook niet overal komen
vraagt genormaliseerde teeltsy-
mon en inplaats van all-round
idarbeidcrs geroutineerde meca-
iëns.
Mechanisatie is een eis van de
gewórden, omdat het vak land-
leider in brede kringen niet
er wordt geambieerd, zodat de
sbekwame arbeidskrachten zeer
aars en min of meer duur zijn
vorden. Maar of ze duurder zul-
zijn dan machines met hun
irme kapitaalsinvesteringen en
;e afschrijvingen? Wij geloven
onze landbouwstand eerst een
ssa ondervinding moet opdoen
jrdat hierop een bevestigend dan
1 ontkennend antwoord gegeven
ri worden. Want het zal zonder
er duidelijk zijn. dat daarvoor
een de recente na-oorlogse jaren
t maatgevend kunnen zijn.
Dm een indruk te krijgen wat de
iledige mechanisatie in de prac-
c betekent, moet men een be-
>k brengen aan het totaal geme-
tniseerde monsterbedrijf van de
nbachtsheerlijkheid „Cromstyen"
K>t 1200 H.A. binnen- en 600 H.A.
itêndijks hoogwaardig bouwland,
der dirèctie van de heer A. B.
Vlièlander en gelegen bij Nu-
insdorp op het Zuid-Hollandse
and Oud-Beierland,
Uit nood ontstaan
Tengevolge van de inundatie op
it van de Duitsers, zagen de eige-
ars van dê vele betrekkelijk
sine bedrijven in de ambachts-
érlijkheid have en goed verloren
an én zij beschikten niet over
ldoende middelen om alles in
dé luister te herstellen. Enkele
oot-kapitalisten zagen echter
;ts" in deze vruchtbare Zuid-
illandse rivierklei en bleken be
id daar enkele miljoenen in te
;ken. Daarop verklaarden de
ondeigenaars zich bereid om hun
iderijen als aandeel in het te
chten monsterbedrijf, dat de ge
le Ambachtsheerlijkheid zou om-
ttèn. te brengen. Zelf zouden zij
n als werkbaas of trekker-chauf-
ar op dit bedrijf komen werken,
aldus in het eigen onderhoud te
orzien. Anderen hadden zich in
verlopen 2 jaren echter een be-
ijf elders bijv. in de Wieringer-
ier of Noord-Oostpolder weten
verwerven en wilden daar lie-
•r blijven. Het ligt voor de hand.
,t het in cultuurbrengen van 1800
A. geïnundeerd gebied giganti-
he hulpmiddelen vroeg. Maar
jlukkig er was voldoende kapi-
al om al het benodigde aan te
haffen. Zo werd in een minimum
in tijd een waar heirleger ma-
,ines, grotendeels uit geallieerde
irlogsdumps derwaarts gediri-
fêrd. Grote tankcarriers voerden
care electrac rupstrekkers en
ïlldozers aan. Losse verplaatsbare
alen bruggen werden precies
ïar waar het dienstig scheen over
met behulp van graafmachines
;ruimde, sloten gelegd. Hangars
I in golfplaatijzer werden ingericht
I s landbouwschuren en magazTi-
I ;n. Enorme draineer-machines
i gden maanden achtereen de be
ende rode potjes in de akkers,
jdat dê bulldozers en andere gi-
anten de overbodig geworden
óten en greppels dichtwerkten.
Sgsten wérden geslecht en dalen
pgèvuld. En weldra bood de am-
achtsheerlijkheid precies hetzelf-
e beeld als de Wieringermeer:
itgestrekte kavels van 25 tot 35
:.A. aan één stuk.
Alles in het groot
Sedertdien brommen dagelijks
lêêr dan 25 tractoren in het uitge-
trektè polderland en jagen veel-
charige ploegen door de mooie
umuSrijke klei of zeulen voort
iet legio eggen. Dan volgen tel-
ens in groepen van 3 of 4 achter
én trekker de zaai- of pootmachi-
es. Een proef met de nieuwste
imerikaanse precisie zaaimachines
■racht er meteen maar negen in 't
eweer. Nochtans is deze proef
iet bijzonder geslaagd, omdat er
éts te weinig plantjes zijn opgeko-
aen. Ruim afstellen en langzaam
ijden bleek alras noodzakelijk,
fit er aard is de besparing aan zaai-
aad en uitdunningskosten nog niet
■oldoende geweest om de lagere
opbrengst goed te maken. Het aard-
appelenpoten geschiedt-met 5 en 6
rijige pootmachines, en het wieden
met vast aan de tractoren gemon
teerde wiedlichamen van 16'/» M.
breed, d.i. juist één zaaibaan. Zaaien
zowel als poten geschiedt op regel
afstanden van 50 cm., hetgeen het
afstellen van aardploegen en schof
fels zeer vereenvoudigt.
Aldus wordt er 15 H.A. per dag
gezaaid, gepoot of gewied. Voor de
granen worden uiteraard andere,
doch evenzeer genormaliseerde,
afstanden gebruikt. Handkracht
wordt alleen nog maar benut bij
het aanleggen van nieuwe, boom
gaarden, waarvan er alleen dit jaar
al 160 H.A. werd aangeplant, of bij
het snoeien van de bestaande. Over
het algemeen stonden de gewassen
er op dit, blijkbaar onkruidarme,
land buitengewoon goed. Daaraan
waren de kunstmestgiften, o.a. 160
kg zuivere stikstof en 180 kg zui
vere kali per H.A. bepaald niet
vreemd. Natuurmest wordt niet
gebruikt, doch kan in de toekomst
wel eens nodig blijken. Wel worden
bietenkoppen, bietenblad, aardap
pelloof en andere afvallen onderge-
plocgd.
Hoofdopzichter Noteboom. (alle
opzichters zijn practici) die ons
rondleidde vertelde verder, dat op
het bedrijf zogoed als nooit koeien
worden gehouden. Het twintigtal
koebeesten dat we onder het wa
kend oog van twee bruinverbrande
en barrevoets gaande jeugdige
hoedsters zagen grazen op de dijk,
behoorde tot de levende have van
enkele bedrijfjes aan gene zijde. De
gehele rijkdom aan dieren bestond
op het bedrijf van ir. Vlielander
uit 12 paarden, die zo af en toe
voor enkele lichtere werkzaamhe
den worden gebruikt.
Een der wcrktuigenloodsen
Het is de bedoeling van de leiders
dat precies in het centrum van de
Ambachtsheerlijkheid het centrale
werktuigendepót wordt gevestigd.
Nu staan de meeste machines nog
op de hier en daar intact gebleven
boerderijen onder dak. Op dit cen
trale punt is echter reeds één
machineloods verrezen, geflankeerd
door een compleet benzine-, ruwe-
olie- en petroleumtankstation, dat
in uitvoering niets onder doet voor
de modernste service-stations langs
de vaderlandse hoofdwegen. Wat er
echter in die éne loods te zien is,
overtreft de stoutste verwachtingen.
Daar staan rijen tractoren, vanaf
de zwaarste electrac rupsen tot de
lichtste dearborn's en Farmall po
ney's, met alle tussenvormen als
Fordson Major's, M. C. diesel's en
John Deere's, Verderop drie grote
draglines, evenveel bulldozers, een
zichzelf op vier vliegtuigwielen
voortbewegende hijskraan voor het
opladen van eggen etc., dubbele
rijen zaai- en pootmachines, bieten-
en aardappelrooimachines met bij
behorende laadinstallaties. diverse
soorten combines en complete dors-
garnituren, 8 vijf- en zesscharige en
12 drie- en vierscharigc diepploegen,
6 enorme draadpersen, stroo-opra-
pers, 4 achttienwielige tankcarriers
voor het vervoer van tractoren en
dragline's, tientallen vierwielige
landbouwwagens van de degelijkste
constructie op luchtbanden, plus
ruim honderd eggen van alle mer
ken cn soorten. Een en ander ver
tegenwoordigt een waarde van ruim
één millioen gulden. In totaal is
ongeveer 2' a 3 millioen gulden in
machines belegd. Een leek begint
het bij het horen van zulke cijfers
te duizelen.
Om het vermogen van de hier
gebruikte tractoren te schetsen, is
het voldoende te vertellen, dat
achter één der vijf caterpillar rup
sen (132 pk) vijftien diepploegscha-
ren worden gekoppeldEn dit
was nog geen derde deel van het
machinepark,
In de smidse
Zoveel machines betekent in de
practijk evenzoveel maal repara
ties. Voor deze reparaties is een
eigen werkplaats ingericht, die noch
in outillage ook maar iets onder
behoeft te doen voor bijv. die van
de fa. Blaauboer en Kossen te Scha-
gen. Een grote motorgenerator zorgt
hier in dit totaal onbewoonde stuk
je Nederland, voor de benodigde
electrische energie voor de diverse
boor-, hamer-, zaag- en andere ma
chines en voor de verlichting. Be
halve een smidsvuur zijn er instal-
latic's voor electrisch- cn autogc-
nisch lassen. Hier zagen we ook voor
het eerst de rupsbandenwagens, die
voor het transport van bijzonder
zware stationaire motoren; pompen
en werktuigen door drassig terrein
worden gebruikt.
Een „noodzakelijk kwaad" bij zo
veel machines is een omvangrijke
vaste personeelskern van smeden,
monteurs, electriciëns, trekker- en
machinebestuurders, en niet te ver
geten, voor een complete admini
stratieve staf. Deze vaste kern om
vat zo tussen de 250 a 300 werkne
mers. In het seizoen worden ver
der juist zoveel losse krachten aan
getrokken als de bedrijfsleiding op
dat moment nodig oordeelt.
Niet alles goud wat blinkt
Hoewel al het land egaal 80 cm.
onder zoet water heeft gestaan en
er door een rijke sliklaag vrucht
baarder onder vandaan kwam dan
het was, is het boeren hier toch
niet onverdeeld voordelig. Niet door
de polderlasten zoals wij die ken
nen. want die zijn er niet. Het be
drijf is zelf een hele polder cn heeft
dus zelf ook de complete water- en
wegenhuishouding te bekostigen.
Dat dit na de inundatie een paar
lieve duiten gekost heeft laat zich
indenken. Maar dat is niet het erg
ste. Het zwaarst drukken de kosten
van de 600 H.A. buitendijkse lan
derijen op het bedrijf. De enorme
bedragen voor waterkering, afwate
ring enz, enz. die hieraan jaarlijks
ten koste moeten worden gelegd,
betekenen niets meer of minder,
dan dat ruim een derde van het
bedrijf met een flink verlies ten
nadele van de rest meedraait.
Is dit alles verantwoord?
Wij vroegen onze sympathieke
gids, of het naar zijn inzicht dan
wel verantwoord was, om zoveel
geld in machines te steken. Zijn
antwoord bleef nogal aan de vei
lige kant: ..Om goed te mechanise
ren moet je voldoende machines
hebben, en die zijn in Nederland
nu eenmaal naar verhouding stuk
ken duurder dan bijv. in Amerika.
Wij rekenen er evenwel op, dat in
de toekomst deze vorm van bedrijfs
voering voordeliger zal zijn, zodat
de deelhebbers er meer revenuen
van kunnen ontvangen, dan wan
neer ze bet land zelf waren blijven
bewerken. Een andere vraag is ech
ter, of er door overal op deze voet
te mechaniseren niet een groter
probleem ontstaat, die de voordelen
der mechanisatie teniet doet n.l.
een werkloosheid zoals we die nog
niet hebben gekend. En toch zul
len die werklozen ook moeten lo
ven".
Zo stelde de heer Notenboom
meteen het gehele complex van
vraagstukken dat met de mechani
satie verband houdt, scherp. Ener
zijds bezuiniging op lonen doch een
grote kapitaalsinvestering per H.A.,
anderzijds het gevaar voor werk
loosheid en de daaruit voortvloei
ende eis, die werklozen middels
extra belastingen te onderhouden.
Ziedaar voldoende piekerstof voor
ettelijke slapeloze nachten. En
denk dan maar niet aan de groter
zekerheid en doeltreffendheid van
de handenarbeid, dat gelijk de
Schepper dat heeft verordend, nu
eenmaal de geëigende vorm is om
voor zichzelf en de zijnen het da
gelijks brood te verdienen.
WEENSE OPERA NAAR
NEDERLAND
BRUSSEL, 28 Juni (ANP). De
Weense Opera, welke thans een
aantal voorstellingen te Brussel
geeft, zal van 1 tot en met 5 Juli
optreden in Den Haag en Amster
dam. Naar de leider van het be
roemde gezelschap, dr. Hilbert, me
dedeelde, stagn op het programma
de opvoering van „Des Rosenkava-
lier", „Entfuerung aus dem Serail",
„Don Giovanna" en „Figaro's Hoch-
zeit".
Er is de laatste decennia veel over Brabant gepubliceerd in
tijdschriften, organen en afzonderlijke uitgaven. Een samenvat
tende beschrijving van ons gewest ontbrak echter. Wie een
up to date naslagwerk over Brabant wilde raadplegen, zocht
daarnaar tevergeefs en ondervond dit als een hinderlijk tekort.
De aardrijkskundige beschrijving van Brabant van de hand van
de verdienstelijke Dr. Hermans, de van Oss geboortige rector
van het Bossche gymnasium, is al meer dan een eeuw oud en
ondertussen was er nog geen nieuw werk verschenen, dat daar
mee op een lijn gesteld kon worden.
In deze leemte is thans voorzien
door het verschijnen van wat wij
zonder overdrijving mogen noemen
een standaardwerk van Dr. H. van
Velthoven: „Noord Brabant, een
Gewest in Opkomst".
Wie van Velthoven kent, weet
dat hij een bescheiden man is. Hij
dringt zich nergens en bij niemand
op de voorgrond. Hij is het type
van de stille maar hard werkende
leraar, die al zijn krachten, via zijn
onvermoeide arbeid voor zijn dier
baar gewest, in dienst stelt van het
volk, waarvan ook Brabant zich een
volwaardig deel weet. En wanneer
van Velthoven ondanks zijn neiging
tot onopvallendheid, toch nog al
eens aan de weg timmert in pu
blicaties, in voordrachten en in de
Eerste Kamer dan is dat waar
achtig wegens geheel andere eigen
schappen dan die van de elleboog.
Dit nieuwe boek is typisch van
Velthoven. De bescheidenheid
openbaart zich reeds in de titel,
doch voorts uit het gehele werk:
geen grootspraak, geen overdreven,
uit chauvinisme voortkomende
verheerlijking, maar een zich zui
ver houden aan de feiten, zoals die
in Brabant gegeven zijn; geen vi
sioenen en fantastische vergezich
ten, waarin ook feiten verwerkt
DE BELANGSTELLING, die er de laatste jaren voor de Neder
landse Antillen en speciaal voor Curacao bestaat, heeft tot
talrijke populaire publicatjes en tot het vertonen van documen
taire films over de eilanden geleid. Men begint nu iets van
deze overzeese gebiedsdelen te begrijpen, maar het blijft
voorshands een summier begrip. Ook over de volksgezondheid is
enige voorlichting niet achterwege gebleven, maar er zullen
slechts weinig Nederlanders zijn, die weten welk een enorme
vlucht de zelfstandige Wit-Gele Kruisorganisatie, sinds de
oprichting op 15 October 1941 te Willemstad, heeft gemaakt.
Wij zullen trachten door onder-1 lemstad met zeven zusters en 800
staand overzicht een indruk te ge- I leden. Het aantal hu'®bezoeken b -
1 droeg verleden jaar 19216, waarvan
11458 voor de kraam. Er werden
ruim tienduizend injecties gegeven.
Spoedig hoopt het bestuur het ge
hele eiland Curacao te kunnen hei
ven van de veelzijdige werkzaamhe
den van deze vereniging, die een
groot aantal stichtingen onder haar
beheer heeft, waardoor alle takken
van de lichamelijke en geestelijke
gezondheidszorg op eerbied afdwin
gende wijze behartigd worden.
De Stichting voor wijkverpleging
..Prinses Margriet" werkt in Wil-
VAN DE RIJKE PO-VLAKTE werden ons reeds op de lagere
school de wonderen geleerd van de drie oogsten per jaar,
maar in die dagen had men er nog niet de grond doorboord om
de onderaardse rijkdommen aan deze vlakte te onttrekken. Dat
doordringen tot de ingewanden van de bodem is al begonnen in
het fascistisch tijdperk, toen op enige plaatsen het metaangas
zich zo dicht aan de oppervlakte van de aarde verried, dat het
direct dienstbaar kon worden gemaakt aan de autarchische
neigingen van dat regiem, dat in dit nationale gas een uitkomst
zag voor de vervanging van de kostbare bereiding van hef kook-
en lichtgas uit de dure buitenlandse steenkool. Het regiem
boorde dan ook in de Povlakte met hartelust naar dit natuurgas,
waarvan het in 1940 reeds 28 millioen kubieke meters aan de
vlakte onttrok.
Langzamerhand wilden alle be
woners van de Po-vlakte van deze
natuurlijke gave genieten, zodat
steeds meer boringen verricht wer
den en de 28 millioen kubieke me
ters van 1940 in 1948 tot 130 mil
lioen opliepen. Niet alleen Padua,
dat de hoofdstad van het metaan
gas genoemd kan worden, maar ook
andere grote steden van het ooste
lijk gedeelte van de Po-vlakte zijn
nu ..gemetanizeerd": in de keuken
in het gascomfoor metaangas, de
badgeiser met metaan, de haard van
de centrale verwarming nogmaals
met metaangas. Maar ook in de in
dustriecentra heeft men vanaf
Padua in grote buizen het metaan
aangevoerd voor bijna alle fabrie-
Bij het naderen van de oogst in Italië riepen de communisten
een algemene staking uit, maar de boeren geloofden het wel en
gingen kalmpjes hun gang. Toen lieten de communisten „knok
ploegen" aanrukken, die de opdracht hadden de boerenarbeiders
het werken met geweld te beletten. De regering zorgde echter
voor uitstekende bescherming door de politie, zodat de staking
der boeren volkomen mislukte. Ondanks alle communistische
propaganda is de oogst in Italië overal in volle gang.
ken van Porto Marghera tot in
Milaan toe. 1 Januari 1950 wordt 'n
metaandatum bij uitnemendheid,
dan worden namelijk alle keukens
van Milaan overgeschakeld van de
sedert tientallen van jaren bestaan
de gasfabriek op de metaanleiding.
Het behoeft geen betoog, wat dit
metaan betekent voor een land als
Italië, dat practisch geen steen
kooltje in zijn bodem rijk is.
In deze sedert jaren gemetanizeer-
de streek is nu verleden week de
bom losgebarsten van een nog gro
tere aanwinst van metaangas en van
de grote vondst van petroleum en
dus ook van benzine en dit schijn
baar in een hoeveelheid, die de
kosten van aanwinning lonend
maakt. De Italianen kenden reeds
lang het geologisch beginsel: waar
metaan is, daar is ook petroleum en
reeds jaren te voren dacht Musso
lini de oplossing van het benzine-
vraagstuk nabij te zijn, toen van tijd
tot tijd uit de metaanbronnen met
het gas ook wat naar petroleumrie-
kend slijk naar boven kwam In
zulke bewogen dagen sloeg de fas
cistische pers dan door en stelde zij
het voor, alsof de magische kracht
van de dictator dat petroleumhou-
dend slik naar Italië's bodem ge
trokken had om in de nabije toe
komst het uit al zijn poriën bénzine-
druipend imperium voor elke ver
metele krijgsaanval te vrijwaren.
Acht millioen bajonetten en acht
millioenzeg maar wat, liter of
ton benzine: wie doet me wat? Maar
Mussolini's ingenieurs werkten,
waarschijnlijk bij gebrek aan tech
nische wetenschap en werktuigen,
te oppervlakkig, daar hun boringen
de diepte van 500 a 600 meter niet
overschreden. Zij hebben de dicta
tor nooit kunnen voorrekenen, dat
hun gevonden petroleumslik de ba
sis zou kunnen vormen voor een
zich lonende benzinepomp.
Lonend kon de diep verborgen
petroleum eerst aan de oppervlakte
gebracht worden, nadat de Ameri
kaanse legers door het schiereiland
getrokken waren. Want de Ameri
kanen vertelden de Italianen bij
deze gelegenheid, dat boren tot op
twee en drie kilometer diepte voor
hun moderne werktuigen even ge
makkelijk is als tot op twee of drie
meter. Het heeft alleen maar wat
langer geduurd. Want de petroleum-
spuit van verleden week bij Corte-
maggiore, in de nabijheid van Pia-
cenza, is de vrucht van vier lange
jaren boren, niet op één enkele
plaats, maar op verschillende pun
ten. Het is dan ook louter toeval,
dat juist put no. 1 een bemoedigend
resultaat opgeleverd heeft, maar dit
wil niet zeggen, dat deze put de
enige is, die men gebouwd heeft.
De punten van boringen op de zui
delijke rand van de Po-vlakte zijn
wel een twintigtal.
Cortemaggiore heeft de zekerheid
gegeven, dat de Italianen het zo
vurig verlangde product van petro
leum onder hun voeten hebben.
Maar eventjes op 1700 meter diepte.
Men veronderstelt, dat bij Corte
maggiore de petroleum zich over
een lengte van 14 tot 25 km. uit
strekt met een breedtestrook van
5 KM. Op die petroleumvijver be
vindt zich een massa metaangas met
een druk van 1600 atmosfeer. Het
staat nu al vast, dat deze hoeveel
heid nieuw aangeboord gas de
grootste is, die ooit in Italië ont
dekt is. De petroleumlaag drijft op
een massa zout water en ook dit is
een voorspoedig teken, daar de aan.
wezigheid van dit water in de rijk
ste petroleumbronnen van Mexico
is aangetroffen en tevens een aan
duiding is, dat er zich nog een
tweede petroleumlaag onder de eer
ste moet bevinden. Deze tweede zou
zich volgens technische berekenin
gen Op 3000 meter diepte bevinden.
Men heeft dan ook het voornemen
de boringen voort te zetten om de
bodem op de diepte van drie kilo
meter te exploreren.
Voor het ogenblik zijn talrijke
Italianen petroleum-enthousiasten.
's Mens verbeelding werkt snel.
Geen gas- en electriciteitrekening
meer, want men weet niet waar men
met al dat metaangas heen moet;
petroleum en benzine zo maar uit
de kraan zowat tegen de prijs van
drinkwater. Geen wonder, dat ver
leden week de beurzen van Milaan
en Rome een hausse hebben mede
gemaakt en vooral de petroleum-
hoek, waar men aan de vraag niet
kon voldoen. De ingenieurs denken
er echter anders over. Deze hebben
plannen gemaakt om eerst het gas
op te vangen en wat daarvan niet
terstond gebruikt kan worden, in
reservoirs en houders te bewaren.
Want met die druk van 1600 atmos
feer op de olie, kan men aan deze
laatste niet de vrije loop geven. Zo
dra door de afvloeiing van het gas
deze druk wat verminderd zal zijn,
zullen de ingenieurs nog drie jaren
nodig hebben voor het bouwen van
de nodige installaties om de petro
leum economisch aan het daglicht
te brengen.
Terwijl de jaarlijkse behoefte aan
petroleum in Italië drie miliioen
ton bedraagt, heeft het Ministerie
van Handel en Nijverheid officieel
bekend gemaakt, dat bij de huidige
stand van de uitgevoerde boringen
men na drie jaren op een productie
mag rekenen van 100 ton per jaar.
Maar. voegt de verklaring erbij,
mochten de nog uit te voeren borin
gen niet alleen de reeds behaalde
resultaten bevestigen, maar deze
ook overtreffen, wat van technische
zijde algemeen verwacht wordt, dan
zal vanzelfsprekend ook de jaar
lijkse productie groter worden. Maar
van honderd tot drie millioen is er
nog een lange weg af te leggen.
tandheelkundige hulp aan school
kinderen. Ruim 1000 leerlingen van
de katholieke en openbare scholen
werden behandeld. Op eerstgenoem
de eilanden bleek de tandenborstel
een ongekend luxe voorwerp te zijn
voor veel kinderen. De voedings
wijze was bovendien schuldig aan 't
grote aantal slechte gebitten.
Op Bonaire waar 235 kinderen de
tandarts zagen, was de toestand
echter niet onbevredigend.
Bij 46 vrouwen en 31 mannen
werden op Curacao bezoeken afge
legd door de afdeling Geestelijke
Volksgezondheid. In 1947 werd met
deze tak van dienst ook op Bonaire
begonnen. Aanvankelijk bestond op
dit eiland zeer veel onkunde om
trent de ziekte waaraan de patiën
ten lijden.
Daardoor vormden deze ongeluk-
kigen het mikpunt van spot en
werd ook hun handelen als kwaad
willigheid aangemerkt. Dit is nu uit
zodat het genezingsproces van de
geesteszieken kon beginnen. Op
Bonaire is ook veel maatschappelijk
werk verricht. Voorlichting betref
fende doelmatige verzorging van de
zieken thuis, voedingsleer, opspo
ring van verwaarloosde kinderen
en van zieken etc. De sanitaire toe
standen in verschillende districten
waren verschrikkelijk. Toiletten
bestaan alleen bij gegoede families;
op de 15 huizen werden 3 beerput
ten aangetroffen. De meeste bewo
ners deponeren hun faeces in de
zee of buiten de bebouwde kom,
met zeer ongewenste gevolgen. Al
leen op Bonaire werden in het afge
lopen jaar 724 bezoeken gebracht
die verband hielden met de geeste
lijke volksgezondheid, 528 voor maat
schappelijk werk.
Het hoofdbestuur in de West houdt
regelmatig contact met de Nationale
Federatie van het Wit-Gele Kruis
in Utrecht en enige provinciale Bon
den. Vanuit Curacao is de vraag
gesteld: wie richt een Wit-Gele Kr.
in Suriname op? De laatste berich
ten wijzen op een goede mogelijk
heid.
Uit Nederland moge een woord
van hulde klinken voor de vele
priesters, religieuzen en leken, die
zich inspannen om door middel van
het kruiswerk de volksgezondheid
in de Antillen op hoger peil te doen
brengen. Wat in zeven jaren tot
stand gebracht is geeft de grootste
verwachtingen voor de toekomst.
Dat de gouverneur, Ir. L. A. M.
Peters met zijn echtgenote daad
werkelijk aan het Wit-Gele Kruis
werk deelneemt is hoogst verblij
dend. Straks komt de grote film
over deze gezondheidsorganisatie in
ons land. Dan zal het beeld onge
twijfeld de waarheid van het woord
bevestigen en onderstrepen.
pen.
Er zijn vijf consultatiebureaux
voor zuigelingen en kleuters, in een
bevolkingscentrum van 30.000. Sinds
de oprichting in 1942 werden 14992
consulten gegeven: in het afgelopen
„.ar stonden 2743 kinderen inge
schreven. De belangstelling voor de
moedercursussen bestaat op alle
eilanden.
Dit zijn echter maar enkele van
de veertien afdelingen, die het Wit-
Gele Kruis in de Nederlandse Antil
len kent.
De 78-jarige Mère Luciana, ere
lid der vereniging, bestuurt met
vaste en milde hand huize „Welge
legen", dat aan 82 oude dames
waaronder 13 blinden verzorgin;
geeft. Deze stichting „Birgen di
Rosario" geheten, is in handen van
de zusters van Roosendaal. Boven
dien verblijven er nu nog in een
vleugel 27 gebrekkige kinderen van
de stichting „Moeder van Altijdd.
Bijstand", die door lekenpersoneel
verzorgd worden Het Vicariaat
heeft aan deze stichting grond ge
schonken voor de bouw van een
nieuw tehuis voor lichamelijk ge
brekkige kinderen, dat thans in
wording is op Santa Maria, in de
nabijheid van de kerk der Domini
canen. De gouvernements-subsidie
werd verhoogd, 100.000 series kin
derpostzegels werden uitgegeven,
maar de pogingen om religieuze
krachten te verkrijgen bleven zon
der resultaat. De verpleegde kinde'
ren komen zowel uit Curacao, Aru
ba als Bonaire en worden bezig ge
houden door de moderne werkthe-
rapie. Een van de jongens is onlangs
naar Nederland gereisd om in het
R.K. Blindeninstituut te Grave een
opleiding te ontvangen.
In een der nummers van het
maandorgaan der vereniging wordt
vermeld, dat de negenjarige jongen
„Lino" schildpadhandjes en voetjes
heeft, maar vlot heeft leren schrij
ven, voor de radio spreekt en bij
alle dingen haantje de voorste wil
zijn. In de tweede taal van
eilanden, Papiamentoe, volgt dan
deze mededeling:
Director di CPIM a juda nos nu-
chanan nancaron masha. Algun dia
promer cu san Nicolas. Lino a worde
sorpresa cu un bicicleta di tres
wiel cu nan mes a traha p'e asina
cu awor Lino mes por bai di un lu-
gar na otro sin yudanza di aotro
hende.
In het Nederlands wil dat zeggen,
dat de directie van de petroleum-
maatschappij het gebrekkige kind
wel zeer ter wille is. Enige dagen
voor St. Nicolaas werd Lino ver
rast met een speciaal vervaardigd en
prachtig uitgevoerd driewielfietsje,
waardoor het hem nu mogelijk is,
zich zonder hulp van anderen te
verplaatsen. Enkele maanden later
schonk de directie een grote zwem-
bak, speciaal gemaakt voor kinde
ren met beengebrekken.
Op het eiland Bonaire draagt de
stichting voor zorg van ouden van
dagen de naam van Paus Pius XII.
Onder de 37 verzorgden is een vrouw
van 96 jaar. De vrouwen kregen 'n
radio cadeau, waarmede de mannen
geen vrede namen, zodat ijlings een
inzameling voor een tweede toestel
noodzakelijk was.
Tenslotte is ook op St. Maarten
en St. Eustatius een tehuis voor de
oudjes.
In 1948 ontsproten als nieuwe lo
ten aan de krachtige boom van het
Wit-Gele Kruis de stichting Aruba"
voor volkshygiëne een sociaal hy
giënische dienst op Bonaire en een
afdeling voor zedelijke volksgezond
heid op Curacao, die zich vooral met
de bestrijding der venerische ziek
ten bezig houdt.
Op de Bovenwindse eilanden en I
Bonaire bestaat een afdeling voor I we enkele malen omslaan en dan
zijn, maar veel meer een objectieve
opsomming haast dier feiten, waar
door zij in al hun nuchterheid, doch
tegelijk in al hun kracht voor zich
zelf spreken.
De indeling
In het eerste gedeelte van zijn
boek geeft Dr. van Velthoven een
overzichtelijke beschrijving van de
geografische opbouw van Noord
Brabant, de prae-historie, de gods
dienstige en politieke geschiedenis,
de agrarische en industriële ont
wikkeling om te besluiten met een
speciaal hoofdstuk gewijd aan de
kracht en de moderne groei van
dit gewest. Het tweede gedeelte,
verreweg het omvangrijkste, geeft
een gedetailleerde beschrijving van
alle Brabantse gemeenten, gegroe
peerd naar de landschappen waar
toe zij op historische en geografi
sche gronden behoren.
Om dit werk, dat van encyclope
dische allure is, te kunnen schrij
ven, moet de auteur een macht li
teratuur doorgewerkt hebben. Dat
blijkt trouwens alleen al uit de uit
gebreide literatuuropgave die hij
na elk der bijna dertig hoofdstuk
ken geeft. De lawine van gegevens
en details, die hij over zich heen
heeft moeten laten gaan, is hem
blijkbaar wel eens te machtig ge
weest. Daarvandaan krijgt men bij
de beschrijving der gemeenten wel
eens de indruk van iets te weinig
straf systeem bij het vermelden van
bepaalde details.
Zo vinden wij o.a. de vermelding
van enkele nog levende magistra
ten, van verzetsfiguren, van namen
van bestaande bedrijven nog al
eens aan willekeurigheid grenzen.
Dergelijke kleine gebreken zijn er
bij een critische herlezing onge
twijfeld nog meer op te sommen.
Zij blijven echter van beperkte
betekenis. Meer betreuren wij het,
dat in het eerste gedeelte geen af
zonderlijk hoofdstuk is gewijd aan
de ontwikkeling en de huidige be
tekenis der diverse kunsten in Bra
bant.
Getuigenis van Brabant's
kracht
Dit korreltje critiek doet overi
gens weinig af aan onze waardering
voor en de grote verdienste van dit
voor Brabant uitermate belangrijke
boek. De aantrekkelijkheid ervan
wordt ten zeerste verhoogd door de
uiterlijke verzorging iedere boe
kenliefhebber zal erkennen, dat het
inderdaad een schoon uitgegeven
boek is en niet minder door de
meer dan vijftig foto's, waarop J.
Roovers een prachtig en groot stuk
van Brabant in beeld bracht. De
uitvoerige registers en inhouds
opgave achterin maken het boek
als naslagwerk nog bruikbaarder en
waardevoller.
„Noord Brabant, een Gewest in
Opkomst" zal zijn effect niet mis
sen bij de lezers. De Brabanders
zelf kunnen aan de hand der nuch
tere feiten concluderen wat dit ge
west waard is en het zal voor hen
een aansporing zijn om bewust en
fier op de ingeslagen weg voort te
gaan. En voor de niet-Brabanders
kan het een, vanwege zijn zakelijk
heid vooral, volledig aannemelijk
getuigenis zijn van de betekenis
van dit „gewest in opkomst". Zo is,
menen wij, dit boek door Dr. van
Velthoven ook bedoeld. Moge het
door zeer velen gelezen worden
om aan dat doel zoveel mogelijk te
beantwoorden.
N.
Dr. H, van Velthoven: „Noord-
Brabant, een Gewest in Opkomst",
uitgave van Drukkerij Henri Berg
mans N.V., Tilburg 1949.
Onze vacantie, waarvan we reeds
maanden gedroomd hebben, nadert
meer en meer en de regen en kou
de van de laatste dagen kunnen
ons er niet van weerhouden er voor
te zorgen, dat onze garderobe voor
de komende heerlijke dagen piekfijn
in orde komt. Maar ook gedurende
deze dagen, dat we volop van onze
vrijheid genieten laat de mode ons
niet los, vooral niet op het ter
rein van de strand- en zonnepakjes.
Reeds het vorige jaar deed de
new look ook hier zijn invloed gel
den en werden korte rokjes of
shorts vervangen door de langere
en vooral wijde strandrok, zodat
ook de strandkleding een neiging
naar het geklede genre vertoonde.
Ook dit jaar voert het ensemble de
boventoon en inderdaad kunnen we
daar enthousiast over zijn, want
niets is prettiger, dan na het zee-
en zonnebad een bolerootje "of
knoopjurkje aan te kunnen schie
ten, en zo het strand de rug toe te
keren en elders prettig te gaan
winkelen met het behagelijke ge
voel weer geheel gekleed te zijn.
Dit wil nu nog niet zeggen, dat
de lange strandbroek zijn tijd ge
had heeft, maar in de plaats van de
strandbroek met de wijde pijpen
zien we reeds enkele jaren de kuit
broek of de pantalon met de nor
male. ja enigszins nauwe pijpen, die
liefst op ongelijke hoogte, de gelief
koosde dracht van de Amerikaanse
teenagers.
Nu er weer veel bedrukt of ge
streept katoen in allerlei vrolijke
kleuren te krijgen is, doen we heel
verstandig door voor onszelf een
aardig en vlot strand-ensemble te
maken. De bijgaande tekening toont
een modelletje, uitermate geschikt
voor het strandbezoek en het is met
een beetje handigheid zonder veel
moeite te maken.
Het bovenlijfje is strak en glad
en het vierkante halsje kunt u naar
verkiezen met of zonder kantje af
maken. Op .de vierbaanse rok stik
ken we een paar gezellige en nut
tige zakken. Alle onderdelen van
het ensemble worden door middel
van knopen gesloten. Op de rok
reikt de knoopsluiting tot tien cm.
van de zoom. Hierbij kan men zich
veel tijd besparen door de knoops
gaten er bij een ajourzaak in te
laten slaan.
Over het bovenlijfje, dat we als
een blouse bij de rok insteken, kun
nen we dan nog een kort jasje dra
gen, dat voorzien is van een een
voudig glad of aangeknipt mouwtje
en waarvan het maken verder geen
bijzondere moeilijkheden oplevert.
Bij het zonnen kan de rok dienst
doen als schoudermantel!
AnneMieke.
Op het jongs
de Pietersberg
conferentie pla
getwijfeld uriie
land. Immers
N.V.B. en ondt
prof. Kohnstamr
der zal optreder
leden opgericht!
het Nederlandse
alle groepen
men, had hier
een druk bez
plaats, waaraan
lieken, w.o. ook
Gereformeerden
en Humanisten
Gesproken is
werking van
groepen in ons
anti rev. hooglei
Universiteit te
Dr. A. M. Donne
draagzaamheid
prof. mr. W.
„de verhouding
en niet-katholiek
Praag over „de
manisme in Nee
Het zijn niet
langrijke inle
maar ook de
cussie was in
sant en leerzaam,
stamm, Zondagav
vattend overzich
gewagen van hoi
Ned, volksleven
deze conferentie
Niet weinig hee
dragen het magi
prof. Pompe, wa
heeft op de dw;
onderdrukking
vrijheid in Ned
lieken eens de
en waarbij hij
achterstelling,
nog steeds besta
lieken en het vo
veerde en onloj
de oorlog weer
anti-papisme, wa
gumenten voor
uit Spanje moeti
Over het hanter
„Spanje' heeft
santé dingen g
aanwezigen op
deljjk grote
maakt.
Het eerste refi
den door prof.
spreken over de
in Nederland. De
stelde voorop,
is, dat wij hier
alle groepen
naast en met elk
dit moet geschie
van verdraagzaan
land deze geest
brengen, dan zoui
recht missen mee
een begrijpen
verschillende vol
tionaal terrein.
De grote mo
echter, zo zeide
het verschil van
taak. Maar oml
„verdraagzaamhei
eenlopende inzich
meer dan over h
cratie. Want ook
met verschillende
verwerpt met nad
differentisme, dat
stelling, dat wij
niet weten, wat
heid is en dat du
tentie mag hebbei
heid bezit. Nog
een soort uniform
gelegd worden te
wenste nationale
verdraagzaam de
ren ons de total
Duitsland en Ru
DONDERDé
HILV1
KRO: 7.00 Nieuws
piano; 7.45 Morg
gische kalender;
weerrapporten; 8
ziek; 9.00 Voor di
mofoonmuziek; 9
9.35 Gramofoonmu
radio; NCRV: 10
10.15 Morgendien
foonmuziek; KRO
ken; 11.40 School:
lus; 12.03 Piano;
gen; 12.33 „De Ze
Zonnewijzer; 13
Septet Johnny Oi
omme; NCRV:
orkest; 14.40 Ever
Gramofoonmuziek
16.45 Gramofoonm
Jeugdjournaal;
17.50 „A.B.C. en N
des Heils; 18.15 C
spel; 19.00 Nieuw
19.30 Actualiteiter
foonmuziek; 19.55
Nieuws; 20.15 Pla
cantie-voorpret; 2
21.35 Sweelinck-k
vaart der volken;
kest en solisten;
denking; 23.00 Ni
mofoonmuziek.
HILV
AVRO: 7.00 Nieuv
gymnastiek; 7 30
VPRO: 7.50 Dag
8.00 Nieuws en w
Gramofoonmuziek
vrouw; 9.00 Gram
Gramofoonmuziek
wijding; 10.15
10.50 Voor kleutei
zang; 11.45 Amst
stad; 12.00 John 1
music; 12.30 Mede
't spionnetje; 12.3!
13.00 Nieuws; 13.1
de B.B.C.; 14.00 S]
listenconcert; 15.0C
gezonden; 16.00
17.00 Reizen en tre
dier deze week; 17
ters"; 18.00 Nieuw
don; 18.30 Voor
krachten; 19.00
Metropole Orkest
geringsuitzending;
20.05 In het radio
Amerikaans stude
Hoorspel; 21.20 H
kest; 22.00 Lezing;
ging Nightingales e
23.15 Dansmuziek;
muziek.