rs
in Hoorn
Gemoederen in de V.S. zijn in beroering
gebracht door de zaak Alger Hiss
Mgr. Béran getuigde voor de waarheid
Groots besluit door het
Concertgebouworkest
Imposante tentoonstelling
Rijksmuseum
in
het
Maandag IS Juli 1949
PAG. 3
SVERWACHTING
aop mee voor
m aan de zee
ktberichten
Gedachtenlezen kon de jury niet
Goed en kwaad zullen zich
nooit kunnen verzoenen4
De woede van de
communisten
Het Holland-Festival ten einde
Zeven eeuwen Christelijke kunst
Rijkdom uit vervlogen tijden
d door het K.N.M.l. te
ldig van Maandagavond
avond.
D BUIIG
UT, 18/7 Overwegend
bewolkt, maar afne-
buiig. Zwakke tot ma-
/estelijke tot Noordwe*-
wind. Koeler.
>olxaad oogst 1950
ter van Landbouw. Vis-
>edp el voorziening heeft
>r koolzaad van de oogst
d p f 55 per 100 kilo.
igt f 5 lager dan die voor
149, doch met de Stich-
s Landbouw, acht de mi-
bij het huidige loon- en
een redelijke vergoe-
le aan de teelt van kool-
nden kosten en risico's.
e warmte bevangen
Zaterdagmorgen
cwart voor 9 geraakte
je van de fam. N. be-
n de winkel van de fa.
waar hij ehkele bood-
oest halen. Het ventje
rover tegen de stenen,
waarvan hij een her
ig bekwam, en per zie-
>est worden weggevoerd.
b organiseert tochten
ZEN. De motor- en
3e Westfries" organiseert
erking met het comité
iuiderzeemuseumtentoon-
i interessante toertocht
ond het IJselmeer.
ocht opent vandaag en
Aug., zodat er tijd ge-
•n een rondje langs de
tige IJselmeerstadjes te
ste controle's zijn in de
larlingen. Lemmer. Kam.
erwijk. Muiden, Volen-
n en Enkhuizen. Iedere
ontvangt een mooie pla-
bovendien zijn er nog
3e prijzen beschikbaar,
omobiiist en motorrijder
terdag 13 Augustus bo-
?edoen aan de sterrit,
n verplicht is in één der
mde controleplaatsen té
Ook hierbij krijgt aede-
er een plaquette en kun-
•outmeerde rijders kam-
prijzen. De sterrit valt
de zgn, Urkerdag.
ischrijfgeld is tevens de
js tot de tentoonstel
den. Beide ritten zullen
3 vele automobilisten en
rs aantrekken en de be-
voor de Z.M.T. doen
Circulaires zijn inmid-
iden naar motorclubs en
inghebbende alom in de
rgerlijke stand
- Geboren: Sietske, d.v.
ia en G. Kuperus; Aaf-
G. Biesboer en T. Vries;
4., z.v. F. Metselaar en
lijl; Cornelia C., d.v. E.
Mastrigt en C. H.
iuwd: L. G. Meijles en
H. v. d. Woude en J.
G. Doorn en M. Hart;
en R. Dijkstra,
d: H. Slagter en M. C.
lorseh en N. A. Renooij.
n; P. v. d. Werff, oud
v. B. Goudeblom; H. C.
oud 11 jaren, z.v. W. J.
;n J. Alleman; J. J. M.
id 17 dagen, z.v. J. de
D. Ros.
ontvangst en het ge
taande uit 'n driekante
het wapen van Hoorn
jongen, per fiets naar
De nacht werd in het
s aan de Stadhouders-
■bracht en hedenmorgen
werden de jongens door
Dhingin op Soestdijk in
audiëntie ontvangen,
kwam de Italiaantjes
■ge handen. Als cadeau
nsesjes brachten zij een
Sardijnse klederdracht
en mand oranjeappels
aaraan een kaartje in
evesigd is met het op-
n de prinsesjes van de
i bij de zee, uit het
3en". De jongens zullen
n foto van het Konink-
s aandenken en als „be-
ee naar huis te nemen,
hen zeker gelukken en
llen zij zeker de natio-
vinnen, alshun
enden, die op het ogen-
•ht naar Noorwegen ma.
mminste niet overtroe-
CHARWOUDE. 65.000
llen: eerstelingen 5.70
-stelingen 89.10; Eigen-
i8.40, blauwe Eigenh.
■ielingen 4.306; 8300 kg
1.7015.60; 450 kg bloem-
HUIZEN, 18 Juli.
irdappelen: Eerstelingen
rote 7—7.20, drielingen
riel 3.70—3.80, bl. Eig.
IROEK, 16 Juli. 250.000
ardappelen: groot 7.50
80—6.70. kriel 4.40-^4.60,
mh. 7.60—7.80, blanke
Doré 7.40—7.70, rode
50—9.80.
IN, 16 Juli. 97.700 kg
grove Schot 77.20,
7.90, driel. 5.20—6.30;
de Schot 8.70—9.40; 2250
rond) 6.506.90; rode
5; zwarte bessen 90, sla-
ISPEL, 16 Juli. 100.000
ardappelen: grof 7.50
—8 klein 4.905,50; late
4.30—4.70.
JK, 18 Juli. 42.000 kg
Eerstelingen 6.808.50,
3.60, bl. Eigenh. 6.50—
cs bloemkool IA 24.90
1.70, 54.000 kg rode kool
Een compagnie van het Regiment Huzaren van Boreel is van
Java te Palembang aangekomen om het derde Eskadron, dat
binnenkort naar Nederland vertrekt, af te lossen. Voordat de
soldaten van boord gingen keken zij, hangend over de reling,
belangstellend naar hun nieuwe omgeving.
NIEUW INITIATIEF
PRINS BERNHARD-FONDS
Het secretariaat van het Prins
Bernhard Fonds deelt mede: „in
het besef, dat het behoud en de
groei van het culturele leven in ons
land bescherming en zorg ten zeer
ste behoeve, heeft het bestuur van
het „Prins Bernhard Fonds" een
belangwekkend initiatief genomen.
Het bestuur heeft nl. besloten om
vooreerst als een proefneming
een der vooraanstaande scheppende
kunstenaars voorzover nodig door
financiële hulp vrij te maken van
andere dan creatieve bezigheden om
een aantal ondernomen werken te
kunnen voltooien, die zonder deze
bescherming niet zouden kunnen
ontstaan.
Met nadruk wordt vastgesteld, dat
hierbij niet is gedacht aan het ge
ven van „opdrachten", het is veel
eer de bedoeling belemmering uit
de weg te ruimen daar, waar de
scheppende energie ener geestelijke
elite zowel in wetenschap als in
kunst verhinderd wordt te ver
wezenlijken waartoe zij is geroepen.
Het „Prins Bernhard Fonds" hoopt
hierdoor nieuwe wegen te banen
naar de bloei van een creatief gees
telijk leven, tot heil van de cultu
rele vooruitgang.
(Van onze correspondent)
NEW YORK. De voorman van de jury welke een oordeel heeft
te vellen over de beruchte ,,kalebassen"-zaak zei met een strakke
stem tegen rechter Kaufman: „Edelachtbare, wij zijn niet tot
een uitspraak gekomen". En dat na een getuigenverhoor, dat
zes weken heeft geduurd en waarbij prominente Amerikanen
verklaringen hebben afgelegd die grotendeels ten gunste waren
uitgevallen van Alger Hiss, voormalig assistent Staatssecretaris,
die ervan beschuldigd was geheime documenten aan Russische
spionnen te hebben overhandigd.
Onbewust en ongewild hebben de
twaalf juryleden, bestaande uit
kerngezonde eerlijke Amerikaanse
burgers, het zwaarste vonnis ge
veld over het proces, dat men had
kunnen verwachten. Het had nooit
tot een dergelijke zaak mogen ko
men. In de eerste plaats waren de
beschuldigingen jegens Hiss geuit
door een psychopaat, de voormalige
journalist van Time Magazine
Whittaker Chambers, die, naar
eigen bekentenis tijdens dit proces,
tot zes of zeven maal leugens heeft
voorgedraaid aan een parlemen
taire commissie, die zich eerder
met deze kwestie had bezig gehou
den. Deze Chambers bekende voorts
een koerier voor de Sovjets te zijn
geweest, die later „spijt" zou heb
ben gekregen en om zijn eigen da
den goed te maken zich verplicht
waande een „spionnage-ring" aan
het daglicht te brengen. Als bewijs
materiaal kwam Chambers op de
proppen met copieën van documen
ten, die hem door of middels Hiss
waren ter hand gesteld, en die voor
een deel door Hiss of diens echtge
note in strijd met alle State De
partment instructies zouden zijn
overgetypt. Deze documenten had
Chambers verborgen in een kale
bas op zijn boerderij.
Op deze beschuldigingen werd
een proces tegen Hiss begonnen
door de staat. De aanklager, reali
seerde zich echter, dat concrete be
wijzen in deze affaire bijzonder
schaars waren. Waarom zou hij an
ders in zijn opsomming na zes we
ken van getuigenverhoren, kunnen
verklaren, dat alles er van afhing,
of de jury bereid was Chambers al
dan niet te geloven.
Chambers had het doen voorko
men, alsof hij en zijn echtgenote op
voet van grote intimiteit met het
echtpaar Hiss had gestaan. Hij had
inderdaad een tijdlang een kamer
in het huis van Hiss gehuurd. Me
vrouw Chambers deed het voorko
men alsof zij met de gang van za
ken in het huishouden van Hiss ge
heel op de hoogte was. Alger Hiss
en zijn vrouw bestreden dit op
doeltreffende wijze.
De aanklager had de schrijfma
chine waarop de gewraakte docu
menten zouden zijn overgetikt, niet
op de kop kunnen tikken; maar de
verdediger van Hiss was daar wel
in geslaagd en had bovendien een
bediende van Hiss op de getuigen
bank neergezet die (zij het in een
verward betooi") erkende deze
schrijfmachine van Hiss als ge
schenk gekregen te hebben vóór de
datum, waarop de documenten zou
den zijn overgetypt. Dit behoorde
dan tot de „meest concrete bewijs
stukken" waarover de jury kon be
schikken.
De affaire heeft de Amerikaanse
pers de laatste twee maanden hevig
in beroering gebracht. De pers
wereld was verdeeld in pro- en
anti-Hiss. En er waren slechts wei
nig bladen, die er zich mee verge
noegden een onbevangen verslag
Tan de rechtszitting te publiceren.
Met het gevolg, dat in het oog van
sommigen Hiss werd voorgesteld
als het onschuldig lam, en door
anderen als een door en door per
vers landverrader.
Mede daardoor was het proces
omgeven door een atmosfeer van
hoge emotionaliteit. Sedert de
zaak-Mindszenty in Hongarije zijn
de gemoederen in de V.S. bijzonder
opgewonden ten aanzien van alles,
dat verband houdt met het commu
nistisch probleem. Het grote pu
bliek kan klaarblijkelijk niet. in
zien, dat de Amerikaanse demo
cratie van nature krachtig genoeg
is om het risico van enkele com
munistische handlangers van Mos
kou te weerstaan. Men slaat harder
Si3™' da.n de brand wel vereist,
ur wd „voorbeelden stellen",
waartegen dan een kleine, maar
telle minderheid krachtig ageert,
die juist wil voorkomen, dat Hiss
tot martelaar zou worden gemaakt
v?„«7entuele fouten van de Ameri-
maSitlS -contFa-spionnage met de
Dat a6r 'iofdo te bedekken.
Amerikaanse regering
dl cioït" macht de strijd tegen
munistiseif'acties van het com-
toe tf ju,ch?n°nTP wrt' iS
to,- j-.,"' Te betreuren is eoh-
ztch daa?b1?r.Yan officiële zijde -
begaan dJ tl ^erleiden fouten te
economise), and- dat politiek,
d~n°We teiykem°dreel >idi"g
zich heeftïenomen"™0? °P
maken sen°men, niet zou mogen
nadat de Londense magistraat van
Bow street aan de uit de V.S. ont
snapte Hans Eisler formeel asyl-
recht verleende als politiek vluch
teling en daarmee derhalve een of
ficieel verzoek van Washington om
uitlevering afketste. „Is dit onze
dank voor alles, dat wij tijdens en
na de oorlog hebben gedaan om
Engeland uit het moeras te hel
pen?", riep de vertoornde senator
uit. Waarop, gelukkig, prompt de
meer bezadigde Amerikanen in de
pen klommen en in honderden in
gezonden stukken de politicus uit
duidden, dat recht nooit en te nim
mer afhankelijk kon zijn van dank
baarheid voor welke hulp of steun
dan ook.
Het is onmiskenbaar, dat deze
stemming niet naliet invloed uit te
oefenen op het proces-Hiss. De
jury-leden hebben tenslotte na
dat de rechter hen had geïnstrueerd
hun beslissing te nemen op de ba
sis van de geloofwaardigheid van
de getuige Chambers meer dan
20 uren beraadslaagd. Tot drie keer
toe stuurde de voorman de rechter
bericht, dat de vereiste eenstem
migheid niet bereikt kon worden.
Twee keer hielden de jury-leden
een stemming: de eerste leverde dit
resultaat op: vier waren van oor
deel, dat Hiss onschuldig was, vier
anderen waren onbeslist, de laatste
vier oordeelden hem schuldig. Een
aantal uren later hadden de „onbe-
paalden" zich bij de laatste catego
rie gevoegd, maar de vier eersten
bleven op him stuk staan. Er kan
geen twijfel aan bestaan, dat de
twaalf juryleden zich bewust wa
ren van hun verantwoordelijkheid
jegens de hoofdpersoon in het dra
ma en jegens het Hof, dat zo lange
tijd door deze zaak in beslag geno
men was. Het staat tevens wel vast,
dat de vier, die tenslotte de min
derheid vormden, door de meer
derheid van acht met tal van argu
menten bestookt zijn. Dat het ver
zoek van de rechter om te trachten
tot een beslissing te komen, hen
verder onder pressie zette, is even
min twijfelachtig. Geen overwe
gingen omtrent verder tijdverlies
door, en de hoge kosten van, een
nieuw proces konden hen echter tot
een andere mening brengen.
De onbevangen buitenlandse
waarnemer kwam tot de conclusie,
lang voor de jury de zaak aan de
rechter teruggaf, dat iedere uit
spraak in deze zwakke zaak een
kwestie van gedachtenlezen zou
zijn. En dat heeft deze jury te
recht niet willen doen. Daarmee
heeft zij tevens de onus gelegd op
de staat, die er niet in was ge
slaagd, de schuld van de-ene man
afdoende aan te tonen. En daarmee
had de „History" eigenlijk beëin
digd moeten zijn. Doeh om o.i.
verkeerd begrepen redenen van
prestige zal de staat eerlang een
nieuw proces voeren.
Veel zal afhangen van de stem
ming In den lande, wanneer dat
proces zal worden gevoerd, of de
twaalf nieuwe juryleden dan tot
een eenstemmige uitspraak zullen
kunnen komen.
NIEUW-GUINEA
AANGEWEZEN
ALS ZELFBESTUUR
BATAVIA, 16 Juli (Aneta).
Van officiële zijde wordt gemeld:
bij regeringsbesluit van 13 Juli Is
het tot de residentie Nieuw-Guinea
behorende gebied op grond van de
ordonnantie d.d. 13 Febr. 1946 aan
gewezen als zogenaamd nieuw zelf
bestuur. Een dergelijke maatregel
is reeds afzonderlijk getroffen voor
het gebied van Zuid-Nieuw-Guinea
bij regeringsbesluit van 14 Jan. j.l.
Door de thans getroffen maatregel
kan er meer eenheid in de bestuurs
voering worden gebracht.
Afschaffing pasvisa tussen
Nederland en Italië
De KNAC heeft van het ministe
rie van Buitenlandse Zaken bericht
ontvangen, dat binnenkort de af
schaffing kan worden verwacht van
de pasvisa tussen Nederland en Ita
lië.
Dit in antwoord op een onlangs
door de KNAC tot de minister van
Buitenlandse Zaken gericht verzoek
het daarheen te leiden, dat een
spoedige afschaffing van het visum
tot stand wordt gebracht, wat voor
al van belang is in verband met het
feit, dat met het a.s. „Heilige jaar"
een zeer grote stroom van reizigers
naar Italië kan worden verwacht.
ONWEER EISTE
SLACHTOFFERS
Zaterdagmiddag omstreeks half
vier ontlastte zich boven Deurnin-
gen (gemeente Weerselo, Overijsel)
een hevig onweder, waarbij de blik
sem enige malen insloeg.
De boerderijen van de landbou
wers Oldekalter en ten Thije gingen
in vlammen op. Bij de inslag op do
boerderij van O. werd de 23-jarige
dochter des huizes, mej. C. O. door
de bliksem getroffen en op slag
gedood.
Tijdens een kort maar hevig on
weer werd Zaterdagmiddag vier uur
de 48-jarige fabrieksarbeider A. D.
Haarman in de buurt van Noordijk,
gemeente Neede, in zijn woning door
de .bliksem getroffen.
De man overleed na korte tijd.
Zondagmiddag passeerde opnieuw
een onweer het dorp Neede. De
bliksem sloeg toen in een groente
hal van de fruithandel Kistemaker,
midden in het dorp. De winkel
brandde geheel uit.
Schutsluis den Oever
Met ingang van heden is de
stremming van de scheepvaart
door de schutsluis te Den Oever
opgeheven.
Duitse krijgsgevangenen
in Rusland
LONDEN, 16 Juli (Reuter).
Volgens een rapport van het in
ternationale comité voor Europese
kwesties, dat heden gepubliceerd
is, bevinden zich meer dan 2 mil-
lioen Duitse krijgsgevangenen nog
in de Sowjet-Ünie.
WIJ WETEN NIETS MEER van de moedige strijd van Mgr.
Béran tegen de marionetten-regering van Praag, aldus Prins
Schwarzenberg, dan de toestand achter het IJzeren Gordijn ons
toestaat te weten. Alleen het feit van de geloofsvervolging in
Tsjechoslowakije is in niets verbazingwekkend voor iemand, die
op de hoogte is met dergelijke gebeurtenissen in de andere
satelliet-staten achter het IJzeren Gordijn. Toch schijnt de
communistische razernij in Praag wederom een nieuw hoogte
punt te hebben bereikt; en dit is met het oog op de meer mee
gaande houding, die in Tsjechoslowakije van de communistische
machthebbers eigenlijk verwacht zou kunnen worden, voor de
oppervlakkige toeschouwer een raadsel. De verklaring voor deze
onverwachte gestrengheid ligt in het feit, dat het geval van
Mgr. Béran geen routine-werk meer rs volgens een vooropgezet
plan de campagne. Het betreft hier wraakneming wraak
neming voor de vernietiging van een van de grootste verwach
tingen van het Kremlin en voor de onthulling van zijn gaarne
gebruikte leugens.
In de wereldgrote strijd tussen
goed en kwaad kunnen de krachten
van het kwaad geen voortgang ma
ken, wanneer zij als zodanig wor
den herkend en onverenigbaar be
vonden worden met het goede. De
meesters van het Kremlin beseffen
al te goed, dat het grootste obstakel
voor hun wereldoverheersing de
Kerk is, die met onvermoeibare
waakzaamheid niet ophoudt te wij
zen op hun werkelijke doelstellin
gen, de destructive doelstellingen
van het atheïstisch materialisme.
Wanneer de mannen van het Krem
lin er in zouden slagen al was
het maar voor één keer om te
bewijzen, dat het Katholicisme en
het Communisme naast elkaar kun
nen leven zonder elkaar geweld be
hoeven aan te doen. zou dit een
ernstige breuk betekenen in het
bolwerk van de vrije Westerse we
reld. Daarom hoopten de Tsjecho-
Slowaakse communisten te bewijzen
dat de Kerk het aan het verkeerde
eind had en dat er geen tegenstrij
digheid behoeft te bestaan tussen
he Katholicisme en het Communis
me; dat dus hun grootste leugen in
feite geen leugen was.
De machthebbers van het Krem
lin hebben Praag uitgekozen al
les wat in Tsjecho-Slowakije ge
beurt, geschiedt toch op hun bevel!
omdat zij in de veronderstelling
verkeerden, dat de toestanden in
Tsjechoslowakijehun bewering
waar zou kunnen maken en zo
veel gemakkelijker en overtuigen
der dan elders. De Sovjet-strategen
rekenden op verschillende factoren,
die gunstig waren voor hun plan
Zij hadden te doen met een land,
dat generaties lang grote sympathie
had getoond voor Rusland. Zij re
kenden op het prestige van het Ro
de Leger, dat Tsjechoslowakije had
„bevrijd", en op de vrede van Mün-
chen in 1938, die, naar de mening
van het Kremlin, geen goed zou
hebben gedaan aan de vriendschap
van Tsjechoslowakije met het Wes
ten.
Maar hun voornaamste verwach
ting lag in mgr. Béran zelf, van wie
zij hoopten, dat hij zou samenwer
ken met de communistische tactiek.
Zij kenden mgr. Béran ais een
vooraanstaand prelaat, doch van ge
wone afkomst, een man, die teza
men met talrijke van de huidige
commnnisti9che leiders in het con
centratiekamp had gezeten en die
goede relaties onderhield met ai
zijn vroegere mede-gevangenen, een
kerkelijke autoriteit, wiens liefde
voor het vaderland over de gehele
wereld bekend was en van wie het
belachelijk zou zijn geweest hem te
beschuldigen van politieke bemoei
zucht of van „verraderlijke contac
ten" met de Westerse machten of
met de Tsjechoslowaakse politieke
vluchtelingen, want hij had zelfs
hardnekkig geweigerd de buitenland
se pers te ontvangen, een van de
populairste figuren in Tsjechoslo
wakije, niet alleen onder alle katho
lieken, maar ook onder de niet-
katholieken en zelfs onder vele lau
we leden van de communistische
partij, en bovendien iemand, die
zich nog niet had uitgesproken te
gen de vertegenwoordigers van het
nieuwe bewind.
Dit waren enige van de redenen,
waarom het Kremlin hoopte ove
rigens dwaas genoeg dat mgr.
Béran te beïnvloeden zou zijn en
dat hij zou zijn over te halen om
steun te verlenen aan een bedrog,
dat hun meesterstuk zou moeten
worden. Wanneer deze vlieger was
opgegaan, dan zou dit een geweldig
succes hebben betekend voor de
communisten, niet alleen in Tsje
choslowakije maar in de gehele
wereld, die thans met spanning de
gedwongen overgang volgt van een
Westerse democratie naar een tota
litaire staat.
De overwinning zou des te groter
zijp, omdat Tjechoslowakije een
katholiek land is en hun geestelijk
leider aangesteld is door de Paus
Hoe veel belangrijker en waarde
voller zou dit niet zijn geweest voor
hetKreml in dan de droevige figuur,
die door Stalin werd aangesteld, de
marionetten-patriarch van Moskou.
Gezien in het licht van de doel
stellingen van het Kremlin om de
wereld te overheersen, zijn weinig
dingen zo belangrijk als de bereid
heid van mgr. Béran, de aartsbis
schop van Praag, om met hun spel
mee te doen. De machthebbers van
de Sovjet-Unie waren er niet ver
naast, toen zij dachten, dat het voor
beeld van Praag grote gevolgen zou
hebben in de vrije wereld. De grote
leugen zou dan in de ogen van ve
len waarheid zijn. Zij hebben zich
evenwel grondig in hun berekenin
gen vergist, zowel wat betreft de
reacties van het volk en de geeste
lijkheid als in het bijzonder van
mgr. Béran.
Wijzer geworden door een jaar
van droevige ervaringen, doorzag
de bevolking de list. En: met Haar
wijsheid van twee duizend jaar er
varingen weigerde de Kerk zich te
laten bedriegen. Ofschoon mgr. Bé
ran zich verzoeningsgezind had ge
toond jegens de Staat, gold dit toch
slechts voor zover de rechten van
De bijna immense ruimte van het R.A.I.-gebouw in Amsterdam
bood Zaterdagavond plaats aan ongeveer 16.000 muziekliefheb
bers die getuigen waren van een concert gegeven door het Con
certgebouw-orkest o.l.v. Eduard van Beinum. Dit was het
grandiose besluit van 't festijn der Schone Kunsten dat het
Holland-Festival 1949 geweest is.
Dit buitengewoon Volksconcert
werd bijgewoond door leden van de
ministerraad, van de Hoge Raad,
van de Eerste en Tweede Kamer en
burgemeester, wethouders en ge
meenteraadsleden van Amsterdam.
Nederlands begin.
Met dr. Peter van Anrooy's com
positie „Piet Hein, Hollandse rhap-
sndie" werd het concert geopend.
De nestor van de Nederlandse diri
genten heeft alle thema's en melo
dieën van deze rhapsodie ontleend
aan het bekende liedje van de Zil
vervloot. Eerst aan 't einde van het
stuk hoort men de melodie ervan in
zijn geheel.
Van George Bizet werd vervol-
WEDEROM wordf er, in het kader van de reeks internationale
kunstmanifestaties, die wij sinds de bevrijding mede
mochten maken, in het Rijksmuseum te Amsterdam een grote
en bijzonder rijk gevarieerde tentoonstelling gehouden van
kunstschatten, deze keer afkomstig uit een der voornaamste
bloeitijdperken der Middeleeuwse cultuur. Deze tentoonstelling,
die ongetwijfeld een der belangrijkste is van de laatste jaren,
geeft een beeld van een vóórname cultuurperiode, speciaal uit
de geschiedenis van Rijnland-Westphalen en bevat vrijwel
uitsluitend voorwerpen uit de jaren 9001600.
Ruim honderdtachtig, voor het
merendeel zeer waardevolle stuk
ken. in zeven afdelingen gegroe
peerd, waarvan die der edelsmeed
kunst verreweg de meest impo
nerende is, zijn in de zalen van
het Rijksmuseum opgesteld. De
verzameling, die een goed ver
zorgde indruk maakt en een
waarde van vele millioenen ver
tegenwoordigt, omvat kunstvoort
brengselen uit de Noordelijke
Rijnstaten, Neder-Saksen en het
tegenwoordige Sleeswij k-Holstein,
en is samengesteld uit de rijkste
bezittingen der schatkamers van
Dom- en Kapittelkerken, Kloos
ters en Musea, voornamelijk uit
Duitsland, doch ook uit Utrecht,
Maastricht en Groningen.
Fraaie beeldhouwwerken
Van de beeldhouwkunst, op deze
expositie zeer goed vertegenwoor
digd, en die een juist beeld geeft
van de ontwikkeling der aanvan
kelijk nog primitieve, maar al di
rect zeer vitale kunst, tot de bloei
der 10de eeuwse Ottoonse kunst,
zoals die zich b.v. manifesteert in
de uit Hildesheim afkomstige wer
ken, zijn er een 46-tal, bijzonder
fraaie voorbeelden aanwezig. Tot
de voornaamste stukken dezer af
deling behoren allereerst de hou
ten, vrij goed geconserveerde deu
ren van de Maria-Kapitool-kerk
te Keulen, een tweetal, negen me
ter lange, panelen, ieder rijk met
reliefs bewerkt, monumentale
stukken, die met hun zes en twin
tig voorstellingen van het leven
van Christus een waardige ope
ning van deze groep vormen. Uit
de Brunswijker Dom is er een
machtig eikenhouten kruisbeeld,
vervaardigd door meester Imer-
ward en bepaald boeiend door de
edele trekken op het lijdende ge
laat.
Sierlijke en statige madonna's,
in hout en zandsteen, afkomstig
uit Keulen en Euskirchen, kruis
beelden uit de 12de eeuw en een
uit de 14de eeuw, uit de St. Seve-
rinuskerk te Keulen, twee stellen,
fraai bewerkte wangen van koor
banken, een St. Nicolaasbeeld met
rijk bewerkt voetstuk, reliekhou
ders, in de vorm van borstbeelden,
dat alles geeft wel een goed beeld
van de geest, die de makers dezer
kunstwerken moet hebben bezield
in een tijd, waarin de liefde tot
de arbeid voornamer was dan de
gehechtheid aan de materiële
voordelen, welke deze arbeid bood.
De collectie is aangevuld met
een serie beelden uit kalkzand
steen en trachiet vervaardigd en
een groep zeer fraaie houtsnijwer
ken uit de St! Nicolaaskerk te Cal-
car, zoals een monumentaal al
taarstuk en een gedeelte van een
koorbank. Uit Xanten is er een
groep, voorstellende het sterfbed
van Maria temidden der twaalf
apostelen, werken, die betrekke
lijk dicht bij onze grenzen stonden
opgesteld, doch die desondanks
aan weinigen bekend zullen zijn.
De edelsmeedkunst
De meest karakteristieke onder
de kunstuitingen van West Duits
land, tussen Rijn en Maas, is zeker
wel de edelsmeedkunst, die op
dezo tentoonstelling wel het rijkst
vertegenwoordigd is. Werken uit
Keulen en Luik, Maastricht en
Aken tonen wel zeer duidelijk aan,
dat in de christelijke Middel
eeuwen deze kunst, die bovendien
nog een zeer grote practische
waarde had, in buitengewoon hoog
aanzien stond. Niet alleen de
meest vermaarde reliekschrijnen
stammen uit dit tijdperk, ook in
tal van eenvoudige, doch niet
minder kunstzinnige voorwerpen
als processie-kruisen, die rond het
jaar 1000 in gebruik kwamen en
in tal van gouden beelden en reis-
altaren, in deze gewesten bij de
uitoefening der eredienst vrijwel
onmisbaar, kan men iets waarne
men van de stralende glans, waar
mede het geloof in die tijden door
nijvere ambachtslieden en kun
stenaars werd omgeven. Tot in de
dertiende eeuw is er een steeds
sterkere groei van deze kunst te
constateren en de schrijnen uit
deze periode zijn een van de meest
op de voorgrond tredende kunst
uitingen, sterker nog dan de
bouwkunst.
Rijk zijn de drie processiekrui-
sen uit Essen, waarvan er twee
toebehoord hebben aan de abdis
van Essen, die op een houten kern
met bladgoud en verguld koper
zijn bekleed. Gedreven kruisbeel
den met edelstenen omgeven, en
veelal met een kleurig email nog
versierd, verlenen deze oude
kunstwerken een bijzondere beko
ring. Meer interessant dan fraai,
zouden wij de reliekhouders wil
len noemen, die in de vorm van
een arm met hand aanwezig zijn.
Monumentaal doen de flabella
aan. kruisen in een schijf ver
werkt, met open ornamenten en
edelstenen bewerkt. De schrijn
van de H. Heribertus, aartsbis
schop van Keulen, in 1021 gestor
ven, vol prachtige voorstellingen
van apostelen en heiligen, is wel
een der fraaiste specimen van
deze edele kunst. Uit de schatka
mers van de Servatiuskerk te
Siegburg zijn voorts te bewonde
ren de reisaltaren van de H. Mau
ritius en de H. Gregorius. Verder
apostelfiguren van een reliek
schrijn, te Groningen gevonden,
een reliek-buste van Antonius de
Kluizenaar, gespen van koorman
tels en staf-bekroningen.
De reliek met het scheenbeen
van Karei de Grote, een schrijn
met een grote opbouw in de vorm
van een kapel, is een monumen
taal stuk, versierd met talrijke
figuren. Fijn ciseleerwerk valt er
te bewonderen in een paar mon
stransen en abtsstaven, afkomstig
uit Keulen en Rees.
Deze bijzondere tentoonstelling,
die evenzeer de aandacht verdient
als de voorgaande, bevat verder
nog een vijftal afdelingen, waar
op wij in een volgende beschou
wing nader terug hopen te komen
Intussen zij vermeld, dat de expo
sitie tot 30 October toegankelijk
is, ook Woensdag en Vrijdag,
's avonds van 7.3010 uur.
L. S.
gens uitgevoerd de suite uit de mu
ziek voor „L'Arlesienne" bestaande
uit Prélude, Intermezzo, Carillon en
Farandole. Wonderlijk welluidende
melodieën, die Bizet schreef voor
een toneelstuk .van Alphonse Dau-
det. Hij verwerkte in deze suite ve
le mooie volkswijsjes uit de Pron-
vence waar het stuk speelt dat han
delt over de onbeantwoorde liefde
van een jongeman. Om het werk
ook in de concertzaal te kunnen
uitvoeren stelde Bizet twee suites
samen. Een combinatie van beiden
werd Zaterdagavond ten gehore ge
bracht.
De „Boléro' 'in ongeschonden vorm.
De „Boléro" van Ravel, door een
al te grote populariteit verminkt en
tot modestuk geworden, hoorden we
eindelijk eens uitvoeren in onge
schonden vorm. Van het begin waar
de trom het rhythme inluidt, tot het
einde wanneer men het volle orkest
ziet, zwoegen op de instrumenten,
groeit dit werk uit tot een bijna
ondragelijke spanning die zijn
hoogtepunt en tegelijk zijn ontkno
ping bereikt vlak voor het einde
wanneer de toonsoort plotseling ge
wisseld wordt van C groot naar E
groot en weer terug naar C groot.
„De Notenkrakersuite".
Na de pauze, zeer welkom wegens
de grote warmte in het gebouw,
volgde een bijna volmaakte vertol
king van Peter Tsjaikofsky's „No
tenkrakersuite", de muzikale inter
pretatie van het sprookje van een
meisje dat droomde van een noten
kraker die levend wordt en een
sprookjesfeest meemaakt met zang
en dans. Achtereenvolgens hoort
men 1. Ouverture, 2. Mars, 3. Tre-
pak, Russische dans, 4, Chinese dans,
5. Dans der Mirlitons en tot slot de
onvolprezen Bloemenwals.
Het concert werd besloten met
een werk van dezelfde componist,
de „Ouverture Solenelle 1812" ge
schreven ter gelegenheid van de
opening van de Verlosserskerk in
Moskou in 1881. Het werk verheer
lijkt het jaar 1812 toen Napoleon op
smadelijke wijze tot de aftocht werd
gedwongen. De machtige vertolking
hiervan vormde een waardig slot
van deze unieke avond waarvan
duizenden hebben kunnen genieten.
De schrijver van dit artikel
was van Februari 1946 tot
1948 zaakgelastigde van de
Tsjechische legatie bij de H.
Stoel. Toen de communisten
zich door een staatsgreep
van de macht meester maak-
en, trad hij af en verklaarde
niet in staat te zijn zijn land
le dienen, wanneer het door
de communisten werd be
stuurd. Hij is zes en dertig
jaar en behoort tot een van
de oudste aristocratische fa
milies van Bohemen, die
reeds tal van grote staatslie
den heeft opgeleverd. Uit
zijn familie kwam ook Kar
dinaal Schwarzenberg, die
van 3850 tot 1885 aartsbis
schop was van Praag.
Dr. Schwarzenberg (Prins
Schwarzenberg, voordat alle
adellijke titels in Tsjecho
slowakije werden opgehe
ven) was gedurende de oor
log met Duitsland een van
de leiders van het Tsjechi
sche ondergrondse verzet en
al zijn bezit werd door de
Gestapo in beslag genomen.
Zijn diensten aan het vader
land, alsmede zijn groot aan
deel in de Katholieke orga
nisaties, zoals de verken
nerij, waren van beslissende
invloed op zijn benoeming
bij het Vaticaan. Dr.
Schwarzenberg verblijft
thans in de Verenigde Sta
len.
de Kerk en de waardigheid van de
menselijke persoon niet werden
aangevallen. Wanneer hij zag, dat
deze rechten werden geschonden
en vertropt door het atheïstisch
communisme, dan stond hij moedig
op om deze te verdedigen.
De verwachtingen van Moskou,
dat het van de aartsbisschop van
Praag zijn werktuig kon maken en
het mgr. Béran zou kunnen laten
meewerken met .zijn grootscheeps
bedrag, werden grondig de bodem
ingeslagen. En met deze mislukking
werd de leugen van Moskou voor
de gehele wereld duidelijk. De we
reld ziet thans met aandacht en
met steeds groeiende belangstelling
naar het grootste bewijs voor de
onverzoenlijkheid van het goed en
het kwaad. Christendom en materia
lisme, Katholicisme en Communis
me.
Is het dan niet gemakkelijk te be
grijpen, waarom de woede van de
communisten in Praag zo groot is?
Het is een uitbarsting van razernij,
omdat een prachtige gelegenheid
verloren is gegaan. Duizend jaar
geleden, toen het Oosterse schisma
de toenmaals bekende wereld in
tweeën splitste, vormde Tsjechoslo
wakije de band tussen Oost en West,
doch het bleef één met de Kerk
van Christus, die gebouwd is op de
rots van Petrus.
Mgr. Béran is niet iemand, die er
ooit aan zal denken om het Katho
lieke geloof te verraden door het
te onderwerpen aan een staat, die
bestuurd wordt door God-hatende
communisten. Hoe groot zijn hel
denmoed en zijn offers ook zijn en
nog zullen zijn, groter nog blijft zijn
getuigenis voor de waarheid, dat
goed en kwaad zich nooit of te nim
mer kunnen verzoenen.
VOORLOPIGE REGELING
HANDELSVERKEER BENELUX
BRUSSEL. 16 Juli (Belga). In
afwachting van de resultaten der
lopende onderhandelingen over de
voorunie is een tijdelijke regeling
getroffen voor het handelsverkeer
tussen de Belgisch-Luxemburgse
economische Unie en Nederland,
geldende voor de maanden Juli,
Augustus en September.
Krachtens deze regeling zullen in-
en- uitvoervergunningen op verzoek
worden afgegeven tot een totaal
van een kwart van de jaarcontin
genten. die golden voor de op 30
Juni afgelopen overeenkomst.
Deze regeling is te Brussel gete
kend door de voorzitters der beide
delegaties, de heren Spierenburg en
Suetens.
Een speciale bepaling stelt 50
millioen frank beschikbaar voor Ne
derlandse touristen, die in het twee
de halfjaar van 1949, België of Lu
xemburg willen bezoeken.
SIEGFRIEDLINIE EXIT
De laatste bunkers van de
„Westwall" (Siegfriedlinie) zijn
opgeblazen. Het slopen van de
versterkingen, waaraan van 1936
tot 1939 door twee millioen arbei
ders is gewerkt, heeft 40 millioen
mark gekost, terwijl 36 mensen
levens verloren gingen (welk ge
tal thans nog moet worden ver
hoogd met de slachtoffers van de
ontploffing te Prüm).
Meer dan een jaar geleden vertrok een gezelschap jonge kunste
naars zonder een cent op zak per jeep van de Amsterdamse Dam
voor een wereldreis. Het waren Hans Kaart, Jack Keiling, Fred
Zuidwijk en Wim Hart. Zij hadden het plan onderweg hun kost
te verdienen met musiceren. Dit blijkt goed te zijn gelukt, want
op het ogenblik vertoeft het gezelschap in Johannesburg, waar
enige cabaretvoorstellingen werden gegeven. De Nederlandse
consul te Johannesburg, mr. van Hattum, begroet het viertal
in de jeep.
