Nieuuj
Ook de gulden is gedevalueerd
met ruim 30 procent
BEGROTING 1950 WIJST EEN OVERSCHOT AAN
Voordelig saldo van minstens 20 millioen
op Gewone- en Buitengewone Dienst
I
REGERING NAM HET BESLUIT
MET GEMENGDE GEVOELENS
Tweede Kamer
bijeen
Vrachtauto door trein gegrepen
en verbrijzeld
Nadelig saldo Kapitaaldienst
geraamd op 390 millioen
Een gesluierde
begroting
EDITIES VOOR ALKMAAR, HOORN, DEN HELDER, SCHAGEN
nhd]
Gulden devalueert
ruim 30
Woensdag 21 September 1949 45e laargang No. 11672
Het onvermijdelijke
besluit
België devalueert
Spoorwegovergang bij Breezand krijgt
slechte faam
Abonnementsprijs f 4.25 per kwartaal, f 1.43
per mod., inclusief incasso. Advertentie-tarief
per edMie 16 ct. per m.m., minimum f 2.50;
In a He edities 26 ct. per m.m., minimum f 4
familieberichten 20 ct., resp. 30 ct. per m.m.
Bij oontract belangrijke korting. Directeur:
E. J. M. Stumpei. Hoofdredacteur: H.N. Smits.
s: Noorderbank: NederU Credietbank
HET FEIT
Buiten God. is 't nergens
veilig. Vondel
A
s*»
H
VA Al HEDEN
Pagina 1
Kantoren: HOORN, Draafeingel 59, tel. 4243, Grote Noord 77, tel 4362 K 2290; ALKMAAR, Laat 221, teL 2046 (2 lijnen), K 2200; DEN HELDER, Keizerstraat 89, teL 2800 K 2230; SCHAGEN, Molenstraat 52, teL 459 K2240
Het besluit, dat op de gronden,
die wij gisteren aangaven, onver
mijdelijk was na de devaluatie
van het pond, is gevallen. In strijd
met de verwachting van sommi
gen, dat de gulden ten opzichte
van de dollar met een geringer
percentage zou kelderen dan het
pond, heeft minister Lieftinck gis
teren in de Kamer het besluit van
het Kabinet medegedeeld, waarbij
de gulden, gelijk als met het pond
is geschied, met ruim dertig pro
cent is gedevalueerd. Eenzelfde
maatregel is getroffen door de
voorlopige federale regering ten
aanzien van de Indonesische gul
den. Nederland moet sinds mid
dernacht drie gulden en tachtig
cent neertellen voor een dollar,
tegen twee gulden zes en zestig
cent voorheen.
Uit de verklaring van minister
Lieftinck blijkt, dat de regering
dit besluit met tegenzin heeft ge
nomen. Hoewel overtuigd van de
noodzakelijkheid daarvan, nam de
regering, zoals de minister het
zeide, haar besluit met gemengde
gevoelens, juist omdat devaluatie
voor het grootste deel van een
volk verarming betekent. Het in
acht nemen van de eisen der so
ciale rechtvaardigheid, aldus be
toogde de minister terecht, eist
onder de huidige omstandigheden
een zeer zorgvuldig beleid.
De onvermijdelijke devaluatie
van de gulden is ook een slag voor
minister Lieftinck. Dat bleek dui
delijk uit het persoonlijke woord,
dat de minister aan zijn verkla
ring voor de Kamer toevoegde.
Sinds de bevrijding had de be
windsman zich als taak gesteld te
streven naar herstel en verster
king van de waarde van de gul
den op grond van zijn overtuiging
zoals de minister zeide dat
de sociale en eer aomische belan
gen van ons volk met een koop
krachtige gulden in binnen- en
buitenland in hog'- mate zi' ge
diend. En begrijpelijk is dan ook
de verklaring van minister Lief
tinck, dat, wanneer de oplossing
van het thans zo op de voorgrond
getreden betalingsbalansprobleem
de devaluatie niet zou hebben ver
eist, hii zich ernstig zou hebben
afgevraagd of hi; de verantwoor
delijkheid voor een zo ver gaande
devaluatie zou kunnen dragen.
De taak van de regering is thans
uitermate verzwaard. Zij deed dan
ook, middels de bewindsman van
Financiën, een beroep op de Volks
vertegenwoordiging en het Volk
om haar vertrouwen te schenken.
Dit vertrouwen zij haar geschon
ken, waar het devaluatiebesluit
door buitenlandse dia-'- onvermij
delijk was. Doch dit vertrouwen
zij geschraagd door opbouwende
critiek van Parlement en Pers,
juist ten bate van de sociale en
economische belangen van ons
volk, die minister Lieftinck zo ter
harte g,. i.
M. P. J.
De Minister van Financiën, prof. mr. P. Lieftinck, heeft gister
middag in de Tweede Kamer medegedeeld, dat, nu het pond
sterling is gedevalueerd, de regering het noodzakelijk heeft ge
acht de koers van de gulden te bepalen op f 3.80 voor de dollar,
hetgeen, behoudens een kleine technische afwijking, neerkomt
op een gelijke devaluatie als die van het pond tegenover de
dollar. De voorlopige federale regering van Indonesië heeft op
ditzelfde uur een overeenkomstige maatregel bekend gemaakt
als ten aanzien van de Nederlandse gulden is getroffen. De
nieuwe koers is heden te middernacht van kracht geworden.
De regering heeft zich. aldus de
minister, bij het nemen der zojuist
vermelde beslissing laten leiden
door de volgende overwegingen
1. dat Nederland, dat in zo ster
ke mate wordt begunstigd door de
Marshall-hulp verplicht is tegen de
tijd, dat deze hulp een einde zal
nemen, zijn betalingsbalans in even
wicht te brengen en met name moet
trachten door eigen inspanning zijn
dollarinkomsten zodanig te ver
meerderen, dat het de bedoelde
hulp straks missen kan.
2. dat Nederland in de internati
onale concurrentiestrijd, die bij het
afnemen der schaarste allerwege
aan het toenemen is en die in ver
band met de elders toegepaste de
valuaties ongetwijfeld nog feller
zal worden, zich niet kan veroorlo
ven duurder te zijn dan zijn meest
directe mededingers en voor de
ernstige economische en sociale ge
volgen van een interne deflatie, die
zonder of bij onvoldoende devalua
tie thans onvermijdelijk ware,
dient te worden behoed.
3. dat Nederland's belang er in
hoge mate mede is gediend de
koers van de gulden op een zoda
nig peil te fixeren, dat het zonder
bezwaar actief kan deelnemen aan
de bevrijding van het handels- en
betalingsverkeer, met name tussen
de West-Europese landen, van de
vele bindingen en belemmeringen
waaraan dit verkeer de laatste ja
ren onderworpen is geweest.
Hoewel de regering op grond
van deze overwegingen van de
noodzakelijkheid van haar besluit
overtuigd is, heeft zij dit besluit
genomen met gemengde gevoelens.
Een devaluatie kan het herstel
van fundamentele onevenwichtighe
den vergemakkelijken, doch ander
zijds maakt zij de oplossing van
niterst belangrijke economische en
sociale vraagstukken, die zonder
devaluatie meer geleidelijk kan
worden nagestreefd, plotseling acuut.
Het in acht nemen van de eisen
der sociale gerechtvaardigdheid
vergt onder zulke omstandigheden
een zeer zorgvuldig beleid. Psycho
logische factoren komen tot gel
ding, waarvan de betekenis niet is
te onderschatten,
In zulk een toestand worden aan
het vertrouwen in het gevoerde en
te voeren beleid extra hoge eisen
gesteld. De regering is zich dit al
les terdege bewust. Zij doet een
ieroep op de volksvertegenwoordi
ging en op het Nederlandse volk om
haar dit vertrouwen te schenken.
Teneinde in het algemeen onge-
De opening der Staten Generaal in Den Haag. Na het uitspre
ken van de troonrede verlaat H. M. Koningin Juliana de Ridder
zaal te Den Haag. Op de voorgrond de gouden koets.
wenste prijsbewegingen te voorko
men en speculatieve manupulaties
de kop in te drukken, hebben de
ministers van economische zaken,
van landbouw, visserij en voedsel
voorziening en van verkeer en wa
terstaat, gebruik makend van de
bevoegdheden, hun verleend in de
prijsopdrijvings- en hamsterwet-
1939, onverwijld een prijsstop afge
kondigd. Door een geleidelijke op
heffing dezer bepalingen, wanneer
en zodra de omstandigheden zulks
toelaten, zal zoveel mogelijk wor
den voorkomen, dat uit de toestand
die is ontstaan, ongemotiveerde
particuliere voordelen worden ge
noten ten nadele van het algemeen
welzijn.
BRUSSEL, 21 Sept. (Belga).
De Nationale Bank van Bel
gië heeft medegedeeld, dat zij
alle noteringen voor buitenland
se munten per 21 September
schorst.
Naar vernomen wordt, is de gou
verneur van de Nationale Bank,
Frère, tijdens de kabinetsraad van
Dinsdagavond en -nacht tot twee
maal toe opgeroepen om aan de
beraadslaginng van de ministers
deel te nemen. Te twee uur vijftig
kwam Frère voor de tweede maal
in de vergadering.
Na afloop van de Kabinetsraad
heeft Liebaert, de minister van
Financiën, verklaard, dat van 22
September af de officiële koers
van de Belgische franc ten op
zichte van de dollar van 43,8275 op
50 franc wordt gebracht. De koers
van de Belgische franc ten opzich
te van het pond sterling zal van
176 tot 140 franc verlaagd worden.
MR. KORTENHORST WORDT
WEEH VOORZITTER
(Van onze parlementaire
redacteur)
De meeste Kamerleden hadden
hun uiterlijke luister al weer afge
legd toen zij 's middags andermaal
bijeen kwamen om Minister Lief
tinck gelegenheid te geven zijn be
groting voor het komende jaar te
overhandigen. Evenals andere jaren
kwam uit het bekende koffertje 'n
dikke stapel papieren te voorschijn,
omwonden met een oranjelint. Na
dat de minister een korte speech
had uitgesproken, waarbij hij de
wens uitte dat de beraadslagingen
over deze begroting zouden mogen
strekken tot 's lands welzijri, depo
neerde de bode de schrifturen op
de tafel van de voorzitter. Hierna
legde de minister zijn verklaring
af inzake de devaluatie.
Het was prof. Lieftinck aan te
zien, dat hij vermoeiende dagen
achter de rug had. In de wandel
gangen werd verteld dat de be
windsman in twee dagen slechts
enkele uren had geslapen. Uit de
toon van de rede viel af te lei
den, dat de minister slechts node
het voorbeeld van zijn Engelse
collega volgde. Een bepaalde pas
sage zweemde zelfs naar critiek.
Vooral echter in het persoonlijk
woord, dat hij op de verklaring
liet volgen, beluisterde men de
teleurstelling van een man, die
breken moest met een nagestreefd
ideaal: Het gezond maken van de
gulden.
De Kamer had voorts nog tot taak
een nominatie op te maken voor
het voorzitterschap. Als nummer een
kreeg dr. Kortenhorst 60 stemmen,
de heer Serrarens 11, de heer Bur
ger 1, de heer Fens 1 en 9 blanco.
Voor de tweede plaats kreeg de
Donker (P.v.d.A.) 60 stemmen, de
heer Terpstra 8, de heer Burger 1,
de heer v. d. Goes van Naters 1,
de heer Bachg 1 en 4 blanco. Wat
de derde plaats betreft ging de heer
Terpstra (A.R.) aan de kop met 74
stemmen, 1 op de heer Beernink en
3 blanco. De voordracht luidt dus:
1 dr. Kortenhorst. 2. mr. Donker en
3 mr. Terpstra.
Nieuwe grenscorrectie
Er is een nieuwe grenscorrectie
te verwachten. Het betreft hier
een strook grond van 1 km lengte,
waardoor een weggedeelte aan de
heerbaan Nijmegen-Kleef bij ons
land gevoegd wordt.
De correctie zou per 24 Sept. a.s.
ingang vinden. Het nieuwe terrein
zal vermoedelijk aan de gemeente
Beek worden toegevoegd.
Door deze grenscorrectie zullen
slechts enkele personen bij Neder
land komen.
Met het gebruikelijk ceremonieel is gistermiddag door H.M. Koningin Juliana de officiële opening
verricht van de Staten-Generaal in de Ridderzaal te Den Haag. De gouden koets, waarin de
vorstin en Prins Bernhard gezeten zijn, op het Binnenhof.
DE BELGISCHE
KONINGSKWESTIE
BRUSSEL, 20 Sept. De
Senaatscommissies voor Justitie
en Binnenlandse Zaken hebben
hedenochtend het wetsvoorstel
van senator Struye tot het hou
den van een volksraadpleging
over de terugkeer van Koning
Leopold aangenomen met 23
(Kath.) tegen 14 stemmen (soc.)
bij 6 onthoudingen (lib.)
DREIGENDE STAKINGEN
IN DE V.S.
NEW YORK, (Reuter) A.s.
Zaterdag te middernacht dreigt 'n
staking uit te breken in de Ameri
kaanse staalindustrie Philip Murray,
voorzitter van de „United Steel
Workers", heeft te Washington ver
klaard, dat een millioen leden wei
gerden een pensioenverzekerings-
plan te aanvaarden.
De leden van de „United Automo
bile Workers Union", die werken in
de auto-fabrieken van Ford, drei
gen 29 Sept. a.s. in staking te gaan.
Het geschil betreft eveneens de
pensioenregeling.
Dinsdagmiddag heeft zich weder
om een ongeluk voorgedaan op de
onbewaakte spoorwegovergang te
Breezand, nu met een vrachtauto
van de fa. van Trigt uit Lisse, welke
geladen met aardappelen en bloem
bollen en komende uit de richting
de Kooi bij het passeren van deze
spoorwegovergang om 3.30 uur door
de trein van 3.11 uur uit Den Helder
van achteren gegrepen werd en to
taal verbrijzeld. Verschillende on
derdelen van de vrachtauto werden
nog tientallen meters verder mee
gesleurd. Slechts de cabine bleef
grotendeels intact waaraan beide
inzittenden, Jan van Trigt en Jan
Broekhuizen uit Lisse het leven te
danken hebben.
Door de geweldige schok welke
de auto als het ware doormidden
scheurde, werden zij uit de wagen
De Minister van Financiën heeft in zijn gisteren middag aan de Staten-Generaal aangeboden
Millioenennota medegedeeld, dat thans een ontwerp-begroting voor het dienstjaar 1950 kan
worden overgelegd, waarbij een vergelijking van middelen en uitgaven van de Gewone Dienst
en de Buitengewone Dienst I, tezamen genomen, een overschot aanwijst. Dit overschot is
zodanig, dat het tekort van het Landbouw-Egalisatiefonds ad 171 millioen gulden, hetwelk
in de begroting voor 1949 tot een bedrag van 227 millioen nog ongedekt was gebleven, voor
1950 hieruit kan worden gefinancierd. Zelfs dan is er nog een overschot van 20 millioen
gulden, dat na herziening van de begroting van het Landbouw-Egalisatiefonds mogelijk ruimer
zal uitvallen.
Dit stemt naar het inzicht van de regering des te meer tot verheugenis,
omdat deze verbetering van de budgetaire toestand is verkregen
ondanks de vele noodzakelijke verhogingen, welke in de begroting
1950 dienden te worden opgenomen. Voor het eerst na de oorlog kan
derhalve de gehele begrotingdienst, uiteraard met uitzondering van
de kapitaalsdienst, uit de lopende middelen worden gefinancierd. In
de onderstaande cijferopstelling zijn de geraamde opbrengst van de
buitengewone heffingen voor 1950 ad f 200 millioen en de daar
tegenover onder de uitgaven tot een gelijk bedrag geraamde buiten
gewone aflossing van nationale schuld buiten beschouwing gelaten.
Uitgaven:
Gewone Dienst
Buitengewone Dienst I
Middelen:
Gewone Dienst
Buitengewone Dienst I
f2.681 millioen
f 669 millioen
f 3.350 millioen
f 3.518 millioen
f 23 millioen
f 3.541 millioen
Voordelig saldo
Nadelig saldo Landbouw-Egalisatiefonds
191 millioen
171 millioen
Resteert voordelig saldo
Bij het opstellen van de ontwerp
begroting voor 1950 is geen re
kening gehouden met de gevolgen
voor het staatsbudget van de nog
te nemen maatregelen op het ge
bied van levensmiddelensubsidies,
enz. Aangezien de bedoelde maat
regelen thans nog een onderwerp
van beraad uitmaken, acht de re
gering deze werkwijze ook de
meest juiste.
f 20 millioen
Dit uitgangspunt is wel in zeer
bijzondere mate van invloed ge
weest op de samenstelling van de
begroting van het landbouw-egali-
satiefonds. Deze begroting, waarvan
de basis-gegevens zijn ontleend aan
de thans bekende feiten, draagt
dan ook een zeer voorlopig karak
ter.
Het ligt in het voornemen, zodra
zulks mogelijk is, een nota van
Prof. Lieftinck
wijziging in te dienen waarvan,
naar verwacht kan worden, hel
eindsaldo zeer belangrijk lager zal
liggen dan het saldo van het thans
ingediende ontwerp.
Voorts Is in de huidige ontwerp
begroting geon rekening gehouden
met de budgetaire gevolgen van de
maatregelen, vervat in de wetsont
werpen belastingherziening 1949 en
wijziging van het besluit op de on
dernemingsbelasting 1942 en even
min met de voorgenomen verlaging
van de loon- en inkomstenbelas
ting, welke in het bijzonder is be
doeld als verlichting van de druk
op de lagere en middelbare inko
mens.
Tegenover de zo juist genoemde
belastingverlichtingen zullen echter
zoals elders wordt uiteengezet, naar
het oordeel van de regering, een
aantal belastingverzwaringen moe
ten worden opgelegd, die de mid
delen weer zullen versterken.
Samenvattend kan dus worden
gezegd, dat het na aftrek van het
tekort van het landbouw-egalisatie
fonds resterende voordelig begro
tingssaldo ad f 20 millioen nog zal
toenemen ten gevolge van:
a. de te verwachten lagere ra
ming van het nadelig saldo van het
landbouw-egalisatiefonds in de de
finitieve begroting van dat fonds;
b. de vermeerderde inkomsten
van het rjjk voor 1950 als gevolg
van de hiervoorbedoelde belasting-
verzwarinèen (ruim f 190 millioen)
Het begrotingsresnltaat zal daar
entegen in ongunstige zin worden
beinvloed door:
c. de verminderde inkomsten van
het rijk voor 1950 als gevolg van
de belastingherziening 1949 (onge
veer f 155 millioen) en door de
uitkeringen in 1950 uit 's rijks kas
ter compensatie van de inkomsten
derving door de gemeenten als ge
volg van de herziening der onder
nemingsbelasting f 52,8 millioen.
d. de voorgenomen verlaging van
de loonbelasting en de inkomsten
belasting (ongeveer f 140 millioen).
Bovendien zal factor c ook nog
doorwerken op de dienstjaren 1948
en 1949 en voor die jaren waar
schijnlijk tot een hogere belas
tingderving aanleiding geven.
Ter voorkoming van misverstand
zij er nadrukkelijk de aandacht op
gevestigd, dat de hierboven ge
noemde bedragen betrekking heb
ben op de gevolgen van de voor
genomen belastingmaatregelen voor
's Rijks kas. Aangezien het hier
om belastingen gaat, die ook voor
een deel ten goede van de pro
vincies en gemeenten komen, zijn
de gevolgen voor 's Rijks kas niet
identiek met de gevolgen voor de
belastingplichtigen. Deze laatste-
worden hierna onder het hoofd be-
lastingpolitiek vermeld.
Verder vormen de gevolgen van
een eventuele unificatie van accijn
zen in Benelux-verband nog een
onzekere factor, terwijl in overeen
stemming met het bestaande ge
bruik geen rekening is gehouden
met de financiële gevolgen van
wetsontwerpen, welke tijdens het
samenstellen der begroting nog bij
de Staten-Generaal in behandeling
waren.
Tenslotte wordt nog opgemerkt,
dat in de thans opgestelde begro
ting geen rekening is gehouden
met aan het Rijk over te dragen
middelen, ontstaan als tegenwaar
de van de in het kader van het
Europese herstelprogramma ontvan
gen schenkingen.
GEEN KON. BEZOEK
AAN AMSTERDAM
Het bezoek, dat de Koningin
en de Prins a-s. Donderdag aan
Amsterdam zouden brengen,
gaat niet door wegens de onge
steldheid van Z.K.H. Prins
Bernhard.
geslingerd en kwamen in bewuste
loze toestand terecht op de grasberm
langs de spoorbaan, waar zij enkele
ogenblikken later door het trein
personeel en voorbijgangers gevon
den werden. Beiden waren slechts
licht gewond, men kon hen spoedig
bij brengen, doch zij wisten zich van
het gebeurde niets meer te herinne
ren. Zij wisten zelfs niet te vertel
len, op welke wijze zij buiten de
wagen waren gekomen.
De schade beperkt zich ditmaal
dus tot een materiele. De trein kon
spoedig de reis vervolgen. Doch het
zou wel aanbeveling verdienen, door
middel van waarschuwingsinrichtin
gen of anderszins de veiligheid van
het verkeer, dat de onbewaakte
spoorwegovergang moet passeren, te
bevorderen. Van verschillende zij
den, zelfs van het gemeentebestuur
van Anna Paulowna, is hierop bij de
N.S. aangedrongen. Juist het grote
ongeluk van een der Naco-bussen
in Januari van het vorige jaar waar
bij enkele personen om het leven
kwamen, maakte een dergelijk ern
stig bedoeld advies, dat niet zomaar
zonder meer is ingediend, wel zeer
gerechtvaardigd.
De Nederlandse Spoorwegen acht
ten toen echter, geen termen aanwe
zig om op dit advies in te gaan.
Door de devaluatiegolf is de
gisteren ingediende Rijksbegroting
voor het komende jaar of) losse
schroeven komen te staan. Waar
anders op Prinsjesdag zoveel be
langstelling bestaat voor de begro
tingscijfers en meer nog voor de
beschouwingen in de Millioenen
nota, is het thans voor een deel
onmogelijk uit de cijfers conclu
sies te trekken. Als gevolg van de
devaluatie hebben we geen hou
vast meer aan de cijfers, die nu
omsluierd zijn door de muntcor-
recties. Wij moeten de belang
rijkste beschouwingen bewaren
totdat de nieuwe cijfers zijn ge
publiceerd. Doch eerst moet de
Regering nieuwe ramingen maken
zowel voor de middelen als voor
de uitgaven. Tragisch is dit feit,
zeker ook hierom, daar de Rege
ring dit jaar voor het eerst sedert
de bevrijding met een voordelig
saldo op de Gewone Dienst en op
de Buitengewone Dienst I (uitga
ven van aflopend karakter) voor
de Staten-Generaal kon verschij
nen. Nu moet het werk weer op
nieuw beginnen.
Dat de devaluatie vele plannen
in de war ,rd, moge
uit een enkel voorbeeld blijken.
Wanneer wij zien naar de raming
van 852 millioen gulden voor de
militaire uitgaven en naar het
cijfer van 490 millioen voor oor
logsherstel op de ingediende be
groting wordt het duidelijk, dat
deze cijfers, voor zover zij betrek
king hebben o inv van ma
terialen en grondstoffen uit de
niet-devaluerende landen, veran
derd moet< -il de rege
ring althans haar plannen op mili
tair gebied en op dat van het her
stel r oorlogsschade -mdhaven
Doet de Regering dit echter niet.
dan blijft er niets anders over dan
dat de Regering cdeel v;m
plannen laat schieten. Dit laatste
zou, vooral waar dit het herstel
van de oorlogsschade zou betref
fen, zeer nadelig voor ons volk
z-m.
Dit is sl enkel voor
beeld, dat echter al voldoende
aangeeft, voor welke moeilijkhe
den Regering en Volk door de
devaluatie zijn geplaatst.
M. P. J.