De snelle bevolkingsaanwas stelt hoge eisen aan onze economie be? »TlSk?i19p®6PdtetTn Hoeveel letters werden er in de krant geschreven, gezet en gedrukt dit jaar? Zaterdag 31 December 1949 PAG. Het Binnenland in 1949 Sober leven en hard werken" - Toenemende werkloosheid Meer vrijheid in het bedrijfsleven Soldaten keren terug Roofovervallen aan de orde van de dag Wat er allemaal aan vast zit, voordat onze krant in de bus komt Opinies uit mijn dagboek H. M. Koningin Juliana beleefde na haar troonsbestijging haar eerste volle regeringsjaar, waar in de Natie haar leerde hoog schatten als het centrale punt van het geliefde vaderland! De snelle bevolkingsgroei zal in de komende jaren hoge eisen stel len, vooral aan onze economie. En dat, terwijl Nederland zijn oorlogsverliezen nog lang niet te boven is. De geringe hoop, dat Duitsland in staat zou worden bevonden een belangrijk deel van zijn schulden aan ons te betalen, is ij del gebleken. Van de ruim 3.5 milliard gulden berokkende scha de is door onze Oostelijke buur slechts 12,4 procent gerestitueerd. Van die kant is vrijwel niets meer te verwachten. En dan Indonesië. In plaats van 600 millioen gulden hier vandaan te ontvangen, moest eenzelfde bedrag worden uitge geven onder het hoofdstuk „mi litaire zaken". Een verlies dus van I,2 milliard gulden. Onder deze omstandigheden moest ons land de strijd aanbinden tegen het enorme tekort op de betalings balans. Vooral de aankopen in de dollarlanden werden voor een be langrijk deel niet gedekt door ver kopen naar die landen. De eerste zaak waarvoor de Nederlandse re gering dan ook stond was de ex port zo hoog mogelijk op te voe ren, vooral naar de Verenigde Staten. Minister v. d. Brink kwam in het afgelopen jaar met een ex portplan. De uitvoer werd gesti muleerd door exporteurs de vrije beschikking te geven over 10 pro cent van verdiende dollars. Suc cessen bleven niet uit. In Sep tember werd het hoogste uitvoer- cijfer sedert de bevrijding gere gistreerd, n.l. 318,3 millioen gul den. In het algemeen kan wor den gezegd, dat momenteel drie kwart van de Nederlandse invoer door uitvoer wordt gedekt. Reden cm het hoofd nog niet nj» de schoot te leggen. Industrialisatie en dan op grote schaal. Het werd in het afgelopen jaar overduidelijk, dat alles in moest' worden gesteld om net hoofd boven water te kunen blij ven houden. Aan het vraagstuk van de industrialisatie, waaraan veel was gedokterd, werd door de minister van Economische concrete vorm gegeven in ae in dustrialisatienota, die hij bij °e Staten Generaal indiende. De uit bouw van de Nederlandse indu strie beoogde niet slechts het wegwerken van het huidige te- Mgr. J. P. Huibers, bisschop Haarlem, vierde onder har I medeleven van zijn nci en van Katholiek Ned zijn gouden priesterte kort op de betalingsba'aP®' doel strekte zich yee' ^derlandse Jaarlijks wordt de Ne QOwerk. beroepsbevolking met 40. zoekenden uitgebreid. Wil men een grote werkloosheid voorko men, dan dienen er industrieën te komen, die werkgelegenheid bie den. Het oprichten van nieuwe in dustrieën kost handen vol geld. De investeringen, die daarvoor nodig zijn, worden op f 18000. per arbeider, die in de nieuwe be drijven werk zal vinden, geraamd. Voorlopig biedt het Marshallplan nog mogelijkheden tot financie ring van de industrialisatie. Uit dit plan werd ook in 1949 een enorme steun ontvangen. In 15 maanden tijd kocht Nederland voor 500 millioen dollar goederen met Marshallgeld. Die steun houdt uiterlijk 1952 op. Sober leven en hard werken. In het afgelopen jaar is er veel te doen geweest over het al of niet verlagen van het toch al beperk te welvaartspeil. Voorstanders van een verlaging, waaronder de directeur van de Nederlandsche Bank, dr Holtrop, kregen hun zin niet. Waar echter wel stappen toe werden genomen is de opvoering van de productie door de werkne mers tot grotere productiviteit aan te sporen. Bij een aanspo ring zal het niet blijven. Kort ge leden is bij aankondiging van de derde loonronde bekend gemaakt, dat op grote schaal toepassing van het meerploegenstelsel in overweging wordt gegeven, even als de verlenging van de werk week met enkele uren. De vakor ganisaties hebben aan dit plan hun medewerking toegezegd. Er zal aangepakt moeten worden. Om het levenspeil van 1938 weer terug te krijgen zal de productie met 18 procent moeten stijgen! Van overheidszijde werden ver schillende bijdragen geleverd tot het stimuleren van de industrie uitbreiding. Onder deze bijdragen moeten worden gerekend de gro tere vrijheden bij vestiging van Een belangrijke man in het vaderland werd in het afgelo pen jaar Clarence Hunter, die mr. Valentine opvolgde als hoofd van de Marshall-hulp in Nederland. bedrijven en de aangekondigde verlaging van de belastingdruk door het verminderen van de fis cale afschrijvingen. Distributie heft zichzelf op. De vlag ging in top toen bekend werd, dat in April j.l. de laatste bonkaart zou worden uitgereikt. Die vlag is het hele jaar door blij ven wapperen. De rantsoenering van vrijwel alle op Nieuwjaar '49 nog distributie-artikelen werd in de loop van het jaar opgeheven. In Januari de horloges; In Mei de cokes; op 1 Juli kwamen de rook artikelen vrij, op 23 Juni maakte minister Mansholt een einde aan de distributie van voedingsvetten ie£,fi^t?aand nadat het C.D.K. in liquidatie was gegaan, op 1 No- f®1??1?1 ook vlees, kaas, 4? weer ^ij worden rttrlnr^ h Ian? had Ne derland bonnen gescheurd en ge plakt. Tegen het einde van die ^efm?pr10de Werd de distributie Th feite L.0/1!,serieux genomen. SL»?i u e distributie niet heeft zii ziowif opgeheven> doch heeft zij zichzelf aan kant gezet. Een dubbeltje was weer tien cent. T0t ean .bijzondere stijging in het verbruik heeft de opheffing manatreegeVlenChUiende distributie? maatregelen met geleid De span g m onnodige"611 P^nTet SDaSnmg nam ankoPen toe. Die besluit door de N^deriandse^ege? opzichte van de dnlla^ .P°nd ten verminderd. De gulden ilïï zelfde weg. Onze mum w gc?e de" de met niet min^danTo^ro" cent. Door een tiidip van een prijsstof 'enTver? haaste verhoging van de prijzen Voorkomen. De een na de andere ontheffing op deze prijsstop volgde echter. De prijsstijgingen werden na enige maanden voor 'n gezin bestaande uit man, vrouw en kinderen, op ongeveer 2 gulden per week geraamd. Dit noodzaak te de regering toe te stemmen in een derde loonronde. Zoals nog vers in het geheugen zal liggen mogen de lonen per 1 Januari '50 met 5 procent worden verhoogd. Werkloosheid nam in omvang toe. Ofschoon niet onrustbarend, nam de werkloosheid in het afge lopen jaar in omvang toe. In September telde ons land b.v. 47.300 werklozen tegen 29.100 in September 1948. De werkzoeken den kwamen vooral voor onder de ongeschoolde arbeiders. Hier voor is een gedeeltelijke oplossing gezocht door het bevorderen van emigratie naar Australië en Nw. Zeeland. Bij de Staten Generaal is een belangrijk bedrag aange vraagd om deze emigratie te fi nancieren. Emigreren had toch de belangstelling. In de eerste maanden van dit jaar vertrokken ruim 10.000 personen naar een nieuw vaderland. De grootste trek was naar Canada, dat speciaal aan de landbouwers bij hard wer ken mogelijkheden biedt. Met de arbeidsrust was het in 1949 gunstig gesteld. De stakin gen, die plaats vonden, waren vrijwel steeds een gevolg van communistische activiteit. Die ac tiviteit kwam speciaal tot ont plooiing in de haven- en scheeps bouwbedrijven en in de sigaret tenindustrie. In het begin van het jaar moest zelfs het tabaksrant soen enige tijd worden verlaagd in verband met stakingen in Am sterdamse sigarettenfabrieken. Successen zijn voor de communis ten en de E.V.C. uitgebleven. De Uniebonden namen echter steeds in omvang toe. De K.A.B. bereik te met haar ledental een mijl paal. Nadat op 1 Juli 1949 de A.R. K.A. zich onder de vlag van de Katholieke Arbeidersbeweging had geschaard, werd een ledental van 300.000 overschreden. Meer vrijheid voor het bedrijfsleven. De overheidsbemoeiingen met het bedrijfsleven namen in 1949 van dag tot dag af. Door tal van maximum-prijsregelingen werd 'n streep gehaald. De concurrentie nam in feite de taak van de prijs- beheersing over. Er werden zelfs verschillende prijsoorlogen ge voerd, waarbij artikelen onder de kostprijs werden gekocht. Zo b.v. suiker in Rotterdam. De inkrimping van de over heidsbemoeiingen leidden ook tot de verlaging van verscheidene subsidies op artikelen, die tot de eerste levensbehoeften behoren. Dit en de opheffing van de distri butie behoorde echter ook tot de voorwaarde van een Economische Unie met België en Luxemburg. In 1949 werd een mijlpaal in de sa menwerking tussen de Benelux- partners bereikt. Op 1 October drie maanden later dan het plan was kwam de voor-Unie tot stand. De practische betekenis van deze voor-Unie stelde het Ne derlandse maar vooral het Bel gische bedrijfsleven teleur. De fundering voor de Economische Unie is echter gelegd en er wordt hard gewerkt om op 1 Juli 1950 de grenzen tussen de drie landen geheel open te stellen voor per sonen, goederen en kapitaal. Repatriëringsschepen voeren af en aan. De oplossing die de Indonesi sche kwestie heeft gekregen heeft er toe bijgedragen, dat een ver snelde repatriëring van het ex peditionele leger in de laatste maanden van het afgelopen jaar plaats vond. Vorig jaar viel de jaarwisseling midden in de twee de politionele actie. De kans om naar huis terug te keren, werd daardoor voor de troepen tot nul verminderd. De actie kreeg een einde en op 8 Juni meerde het eerste troepenschip, het was de Grote Beer, in een Nederlandse haven. De Waterman, Zuider kruis, Kota In ten, Sibajak en Ta- binta zetten de repatriëring voort. Deze Nederlandse vloot bleek zelfs niet voldoende om het repa triëringsschema in het gewenste tempo af te werken. Verscheidene Britse schepen werden gechar terd. Van deze schepen kwam de Empire Brent als eerste in Rotter dam aan. Meer dan 30.000 militai ren keerden in 1949, na drie jaar en meer in de Tropen te hebben doorgebracht, in het vaderland terug. De moeilijkheden verbon den aan de plaatsing van deze ge- demobiliseerden in de bedrijven zijn goeddeels kunnen worden op gelost. Verdediging binnen en buiten de grenzen. De volle aandacht werd in het afgelopen jaar besteed aan de op bouw van het nieuwe Nederlandse leger. De verplichtingen, die ons land had gekregen door zich te scharen in de rij van de Westelij ke Mogendheden wogen zwaar. Uit deze verplichtingen vloei den verschillende besluiten voort: de gerepatrieerden moesten om geschoold worden, waartoe zij werden opgeroepen tot het doen van herhalingsoefeningen, verder werd een poging gedaan tot het instellen van een sterke Nationa le Reserve. Grote toeloop heeft dit instituut niet gekregen. In tegen stelling met de hoop op 1000.000 vrijwillige aanmeldingen gaven zich slechts ongeveer 10.000 jon ge mensen voor de Nationale Re serve op. De militaire autoriteiten hebben het thans over een ande re boeg gegooid. Getracht wordt weerstandskernen in de bedrij- te vormen. De uitzending van troepen naar Indonesië liep tegen het einde van het jaar af. Slechts enkele honderdtallen militairen tiillStsiP T Katholiek Nederland bracht bijna een millioen bijeen voor Radio Anno Santo. vertrokken nog naar de Tropen. Spijtig is, dat juist in dit stadium nog harde straffen zijn opgelegd aan soldaten, die hebben gewei gerd te vertrekken. Ruim 400 de serteurs hebben zich in 1949 voor de Krijgsraad te Velde moeten verantwoorden. Ongeveer de helft van hen zal straffen van 3 jaar en meer moeten uitzitten. In de nieuwe Rijksweg Amster dam-Noordholland-Leeuwarden werd een groot nieuw traject door de Wieringermeer geopend Roofovervallen aan de lopende band. De opheffing van de distributie heeft ook gevolgen van minder prettige aard gehad. De zwarte handel, die soms tien jaren een goede bron van inkomsten voor werkschuwen was geweest, werd er de wind door uit de zeilen ge nomen met als gevolg een stijging van de criminaliteit. Het plegen van overvallen was bijzonder in trek bij hen, die gemakkelijk geld willen ontvangen. Niet minder dan 30 maal, waarvan 9 maal in September, moest het recherche apparaat in actie komen om de daders van een overval op te spo ren. Amsterdam bleek 'n gezocht arbeidsterrein. Vrijwel geen enke le beroving bleef onopgelost. De daders bleken veelal amateurs van wie de opsporing niet zo moeilijk was. Er is misschien ook geen jaar geweest waarin er zoveel gecon curreerd is tegen de staat der Ne derlanden voor wat het aanma ken van munten en drukken van bankbiljetten betreft als juist in 1949. Ook onder de valse mun ters bevonden zich vele amateurs, zoals de Amsterdamse militair, die bankjes van tien maakte met kleurpotlood en -inkt. De valse munterij bleek echter ook een ge liefkoosde bezigheid voor duistere Belgen. Bij onze Zuiderburen werd een wijdvertakte organisatie opgespoord, die zich bezig hield met het drukken en uitgeven van valse honderdjes. Dank zij de aanwijzingen van een oplettende Amsterdamse conducteur werden in het afgelopen jaar ook nog 50 duizend valse rijksdaalders in be slaggenomen. Langs de grenzen bloeide de smokkelhandel, vooral na de de valuatie, weer op. Menige baal koffie is over de Oostgrens ver dwenen. De Belgen hadden meer voorliefde voor een hartige brok. Zij gaven de voorkeur aan vee. Het zwarte gilde verdiende er een lieve cent mee. Eveneens met de clandestiene import van horloges, vulpennen en textiel naar ons land. Menige partij werd in beslag genomen. Wederopbouw op de goede weg. De wederopbouw was in 1949 op de goede weg. Op 24 Febr. stel de de Minister van Wederopbouw en Volkshuisvesting, mr In 't Veld in Tiel de 50.000ste woning, die na de bevrijding was gebouwd, in ge bruik. In het afgelopen jaar werd een bouwprogramma van 400 mil lioen gulden uitgevoerd. De Marshall-hulp stelde ons land in staat nog vier belangrijke wederopbouwprojecten aan te pakken. Hiervoor werd 240.000.000 gulden beschikbaar gesteld. Een belangrijk object vormt het in cultuur brengen van de Noord- Oost-Polder. Een tegenstelling tot de weder opbouw vormt het verlies dat in 1949 werd geleden door de vele zware branden. Voor millioenen is door het vuur vernietigd. Amster dam werd tal van malen door branden getroffen, speciaal in zijn historische pakhuizen. Ook in Rotterdam kraaide de rode haan Hier in ernstige mate in het ha venkwartier. De meeste branden kwamen echter voor in boerderij en. In 1949 ging naar schatting voor 18 millioen gulden door brand verloren. Oostgrens werd „gecor rigeerd". Uit financieel oogpunt bekeken waren de grenscorrecties die in April van het afgelopen jaar haar beslag hebben gekregen, van geen of weinig betekenis. Op schudding heeft de annexatie van Duits gebied echter wel veroor zaakt. De critiek van de Volksverte genwoordiging was zelfs zodanig, dat de regering met haar aftre den dreigde. De bewoners van de gecorrigeerde gebieden hebben niet over hun aansluiting bij Ne derland te klagen gehad. Het heeft hun vele voordelen opgele verd. Al was het alleen maar als gevolg van het bloeiende toeris tenverkeer. In de afgelopen zomer werd Elten door niet minder dan 2 millioen dagjesmensen bezocht. Inmiddels zijn door de Neder landse regering maatregelen ge troffen om het onderwijs in Tuddern en Elten op Nederlandse leest te schoeien. Maatregelen, die zeer veel oppositie in het gecorri geerde gebied hebben uitgelokt. Leed bleef ons niet be spaard. Leed is ons land in het afgelo pen jaar niet bespaard gebleven. Verscheidene branden eisten mensenlevens op. Nog vers in het geheugen ligt de tragische dood van het Medemblikker koperen echtpaar, dat op hun huweliiks- met hun twee kinderen de dood in het vuur vond. Ook de luchtvaart werd in 1949 verscheidene keren zwaar getroffen. Twee toestellen van de KLM en twee van de Aero- Holland verongelukten. De Mili taire Luchtvaart had eveneens verliezen te boeken, waarbij men senlevens waren te betreuren. Verscheidene stormen teisterden onze kusten. De „Ivar" liep bij Terschelling op een mijn, de „Toornvliet" bezweek onder de stormslagen in het Kanaal en liet zes opvarenden in de golven ach ter, de „Doros" van de K.N.S.M. verging voor de kust van Florida, bij welke ramp 5 doden waren te betreuren. Bij dag en ontij waren onze mannen van de reddings diensten paraat om zee te kiezen. Zij zijn daarvoor op treffende wijze door H.M. de Koningin en Prinses Wilhelmina gehuldigd bij het jubileum, dat de reddingmij. in October j.l. vierde. Hoe gevaar lijk hun werk is, bleek nog kort geleden toen de Zuid-Wester voor Dichter-poMticus? - Bernhard Verhoeven kwam voor de K.V.P. in de Tweede Kamer, als opvolger van prof. dr. Cielen Schreieder, England-spiel en meer duistere zaken hielden justitie en.... publiek bezig! de mond van de Oosterschelde een Zweeds schip stuurloos had ge maakt. Nog vers in het geheugen ligt eveneens de tragische dood van de twee opvarenden van de reddingsboot „Koningin Wilhel mina", die dit Zweedse schip te hulp was gevaren. Maar feesten mochten we ook. De feestklok heeft in 1949 ech ter ook geluid. En dat op de eer ste plaats ter gelegenheid van het koperen huwelijksfeest van onze beminde Koningin en de Prins. Het feest op Soestdijk in de pa leistuin zal niet makkelijk ver dwijnen uit ons geheugen. Niet minder hartelijk en spontaan heeft het Haarlemse diocees op 15 Augustus van het afgelopen jaar haar grijze bisschop gehul digd bij zijn gouden priesterfeest. De Sint Bavo was te klein om de velen die de kerkelijke viering wilden meemaken, te herbergen. De tocht door de Bollenstreek was een zegetocht. Mr Marchant, die in 1949 zijn tachtigste ver jaardag vierde, heeft het ook niet aan belangstelling ontbroken. Verheugend was ook de offer vaardigheid van de Nederlandse bevolking, die bij verscheidene ge legenheden is gebleken. Speciaal bij de inzameling voor het feest geschenk, dat aan Z.H. de Paus zal worden aangeboden bij zijn gouden Priesterfeest. In korte tijd bracht Katholiek Nederland voor de bouw van een Vaticaanse zen der 800.000 gulden bijeen. Zo terugblikkend op 1949 blijkt het afgelopen jaar zeker niet tot de slechtste te behoren, al bracht het vele zorgen. Wat onder moei lijke omstandigheden tot stand werd gebracht, stemt tot tevre denheid. Wam Heskes, de gewone man, zei er ook dit jaar voor de K.R.O. weer het zijne van! ZATERDAG 31 December '49. Het is de laatste krant van dit jaar vandaag. Zou ik het over mijn vriend Stalin moe ten hebben, die zeventig jaar werd en voor wie we hadden moeten bidden? Of over Indo nesië, waar we de laatste tijd toch al zo weinig over hoorden, of over de industrialisatie, waarin we minder gaan gelo ven, naarmate er meer over geschreven wordt? Over het hellende vlak, waarop het Ne derlands elftal zich bevindt, in gezelschap van de Benelux? Over de vrede, die in honder den gemeenten is terugge keerd na de gezellige raads verkiezingen van deze zo mer? Of over de strijd tussen het Brusselse en het Obdam- mer witlof? Er zijn andere ■dingen aan de orde, als wij gaan balanceren, ik bedoel, de balans opmaken. Meer in het bijzonder de balans die men niet zou verwachten. De balans van onze krant. O, komt u gerust binnen, maar neen, „handen uit de kast en ogen uit de boeken"! Hoeveel letters denkt u dat er in het afgelopen jaar, alleen in de redactionele tekst nu maar eens gerekend, voor de krant gezet zijn? Ik kom op 78.000.000! Acht en zeventig millioen! Het lijkt veel, maar het zegt u misschien nog liet zoveel. Ik zal u niet haarfijn uitleggen, hoe ik er precies aan kom. Het kunnen er trou wens wel een „paar duizend" meer of minder geweest zijn, want ook in dit grafische veen kijken we niet op een letter- turfje. Maar het draait daar om heen, en het is er geen millioen van af. Zoveel letters op één regel, zoveel regels op één kolom, -zoveel kolommen op een pagina, zoveel pagina's per dag, zoveel dagen in een jaar't is te berekenen, zonder dat we de letters stuk. voor stuk tellen. Maar dan komen er nog de „wissel pagina's" bij voor de verschil lende edities, aanvankelijk alleen drie, soms vier, voor Noord-Holland, sinds Februari van dit afgelopen jaar drie, soms vier voor de Noordelijke provincies. En dan moet u zich, als u des avonds in de luie stoel of aan tafel zit, ook eens afvragen, wat er allemaal dit jaar weer voor kwam kijken. Machinezetters, die afwisse lend dag en nacht ploeteren, andere technici, die, eveneens in ploeg dien sten, de verdere zorg voor de krant overdag en des nachts op zich nemen, de redacteuren, die lange avond- en nachtdiensten heb ben, de telextoestellen, die al het nieuws van de wereld in hun technische greep omspan nen, de rayon-kantoren, in Groningen, Leeuwarden en Zwolle en in de Noord-Hol lander, die driekwart van de dag onafgebroken in de weer zijn, en voortdurend in verbin ding staan met de centrale re dactie, administratie en druk kerij; de „trein-brieven" die aankomen, of soms niet aan komen, omdat de verbinding niet klopt. Dan moet de chauf feur uit zijn bed gehaald wor den, om in het nachtelijk uur naar Amsterdam te gaan. Ten slotte gaat de auto in de vroege ochtend, door regen en ontij, over lange afstanden naar de verafgelegen rayons, waar rappe handen op knooppunten gereed staan, om te zorgen, dat trein en bus de pakken met kranten naar verdere bestem ming brengen. En als dan de zetterij en de drukkerij en de redactie en de correspondenten en de advertentiemannen zich hebben afgesloofd en de lezer zijn krant gaat uitspellen, dan zou hij geen critische Neder lander zijn, als hij niet éérst naar de fouten keek en o wee, als er een bericht, wat hij had verwacht, niet geplaatst is, (meestal omdat het niet ge plaatst kón worden, omdat redactie en zetterij tot veel in staat zijn, maar nog niet de macht hebben, om ijzer met handen te breken!) dan is Lei den of Groningen, of Ap pelscha, of Raalte of Alkmaar in last. Volmaakt is het werk dus ook in het afgelopen jaar niet geweest, en het zal het op dit ondermaanse wel niet gauw worden ook, maar wel kunnen wij de verzekering ge ven, dat „wij van de „Noorder pers" in alle sectoren en op alle fronten ons best doen, ons best gedaan hebben in het af gelopen jaar en ons best, zo mogelijk nog meer, zullen doen in 195Ó. In het belang van de katholieke gewestelijke pers in Noord-Holland en de Groningse, Friese Drentse en Overijselse gouwen, welke laatste bij verschillende gele genheden zozeer de hoge en grote belangstelling van Zijne Eminentie de Kardinaal ge noot. En al zit die waarde van de katholieke pers dan niet in de eerste plaats in het aantal letters, dat in onze kolommen wordt geschreven en gedrukt, toch telt de kwantiteit naast de kwaliteit ook mee. En daarom: moge dat aantal letters, d.w.z. ook de omvang van de krant worden uitge breid, minstens in hetzelfde tempo, als waarinhet eindcijfer van de Rijksbegro ting groeit! Dat hoop IK (En de staf van correctoren, die al deze millioenen letters nalezen, hoopt het ondanks alles, óók.)

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Nieuw Noordhollandsch Dagblad : voor Alkmaar en omgeving | 1949 | | pagina 13