Kamp Friedland: centrale van Duitse ellende
Het
De Surriento-passagiers willen de firma
Muller en Co. een proces aandoen
Prijzenswaardig initiatief
tot practische naastenliefde
125 jaar Katholiek werk
van barmhartigheid
UURPROEF
De Beurs
Nieuwe boeken
de
Behouden terug in het vaderland, maar
Restitutie verlangd van f75
tot f 100 per persoon
Radio Lausanne centrum van
internationale geluksketen
Naar wij vernemen:
Jubileum te Amsterdam
HET BEGRAVEN
DER ARMEN
Duitsland vijf jaar na zijn capitulatie (2)
Vreselijke verhalen van /fHeimkehrer
Ca. 65 van alle Duitse gevangenen
en gedeporteerden dood
to?
Het werk der
naastenliefde
PAGINA 6
ZATERDAG 14 jANUARI 1950
(Van een speciale verslaggever)
DE TWEEDE BOOTTREIN uit Marseille met ongeveer 900
repatriërenden uit Indonesië is Donderdagavond in Roosendaal
aangekomen. De vreugde over de aankomst in Nederland bleek
echter, bij ons bezoek aan de reizigers, in hoge mate getemperd
door de herinnering aan de doorgestane ellende sinds het vertrek
op 19 December, toen men met drie dagen vertraging scheepging
op de Italiaanse boot „Surriento". Aan boord bleek iedere
accomodatie afwezig te zijn en men verwijt de Rotterdamse
firma Muller Co., de organisator van deze reis, dat zij niet
in staat is tot een dergelijke onderneming. Hoewel voor de
tweede klas passagebiljetten waren verkocht, heeft men de
bewijzen in handen, dat op de „Surriento" geen tweede klas
bestaat. Men ziet hierin een minder fraaie handelwijze en
handtekeningen zijn verzameld voor de protestactie, waarbij
restitutie geëist zal worden. Indien geen een proces.
Tijdens de bootreis kregen ver
schillende opvarenden ,die tweede
klasse hadden geboekt, en onder
gebracht waren in ruimtes, die
door onze zegslieden werden ge
karakteriseerd als verblijven
voor landverhuizers", de herhaal
delijke verzekering, dat spoedig
verbetering zou volgen. Die ver
betering echter bleef uit. De hut
ten waren overvol en men be
leefde letterlijk een opluchting,
wanneer iemand even naar buiten
ging. Anderen sliepen naast de
kisten of tegen de pilaren in de
benedenverdiepingen, waar geen
luchttoevoer bestond en de pa
trijspoorten bij storm niet geslo
ten konden worden voor aleer de
bemanning eindelijk de vriende
lijkheid bezat aan de verzoeken
gehoor te geven. En overal zaten
daar de kakkerlakken, waartegen
met kamfer het gevecht begonnen
moest worden.
Honger cn vitaminegebrek
Ook het eten, zo werd ons mee
gedeeld, was erbarmelijk. De
keuken was volkomen Italiaans.
Voornamelijk spaghetti en brood.
Melk voor de jonge kinderen was
niet aanwezig en de gevolgen
bleven niet uit. Velen" werden
ziek en het vitaminegebrek had
bij verschillende reizigers, die wij
in de trein zagen, huidaandoenin
gen ten gevolge.
Na het povere ontbijt, was men
gedwongen aan de scheepsbar te
gen betaling van 50 lire het stuk,
broodjes te kopen, om de honger
te stillen. Op deze wijze ver
dween het boordgeld als water
tussen de vingers en nadien kon
men verstrooiing zoeken in de sa
lon, die soms 850 personen moest
herbergen, terwijl ze berekend
was op 160. Of kon men terug
naar de hutten, die onfrisser wer
den, naarmate iedere vorm van
schoonmaak uitbleef.
Al deze klachten gelden echter
niet voor de passagiers van de
eerste klas, waar de verzorging
geheel anders was. Maar slechts
190 personen konden hiervan
profiteren. Het zwaarst gedupeerd
voelen zich die 200 opvarenden,
die geboekt hadden op een fictie.
Dc niet bestaande tweede.
Behandeld
verhuizers.
als land-
De bemanning was niet opge
wassen tegen deze reuze-taak,
hoewel ze haar best deed. Ellen
dig was echter het gedrag van
sommige leden van de equipage,
die ten opzichte van de vrouwen,
die zich aan boord bevonden, niet
de égards in acht namen, die op
een Nederlands schip tot het fat
soen plegen te behoren. Ook dit
droeg er toe bij de gemoederen
nog heviger te beroeren. Niet
zelden dreigden vechtpartijen uit
te breken en iemand verklaarde
ons, dat dit voor hem, samen met
zijn echtgenote op verlofreis naar
Nederland, een reden was geweest
tot teleurstelling, die hij op geen
enkele vroegere reis had mee
gemaakt. „Jullie mogen blij zijn
uit Java weg te kunnen", werd
hen bij alle protesten toegevoegd,
alsof men te doen had met een
stelletje op de vlucht geslagen
landverhuizers.
en alles in het werk hadden ge
steld om de toestanden dragelijker
te maken. Ook de twee Rode
Kruisverpleegsters, die zich in de
trein bevonden, werden om hun
zorgen buitengewoon geprezen.
Zonder voedsel in Marseille.
Onaangename ervaringen onder
vond men ook in Marseille. Twee
vertegenwoordigers van de firma
Müller Co hadden verzekerd
dat de boottrein klaar zou staan.
Op de vraag van de Commandant
van de „Surriento" of het nog
nodig was een warme maaltijd
voor allen te bereiden gaven zij
de onnodigheid hiervan'te kennen.
De trein zou er staan om kwart
voor acht. Om tien minuten voor
vier reed hij voor. Dit had tot
droevig resultaat, dat er na het
ontbijt op het schip, niemand nog
noemenswaardig te eten kreeg,
en dat het verzoek te kennen werd
gegeven weer terug aan bodrd te
mogen. Rond 1 uur kwamen er
500 broodjes voor 900 personen en
bijna was politiehulp nodig om
een chaotische paniek te voorko
men. De leiding echter, die spon
taan aan boord gegroeid was, wist
een totale verwarring onder de
menigte te voorkomen.
Eerst in de loop van de avond
kreeg men een lunchpakket en
was het ergste geleden, hoewel de
inhoud niet bepaald groots ge
noemd kon worden.
Overtuigend bewijs.
In Marseille werd een onder
zoek ingesteld bij de firma in
Nederland. Men wilde weten,
waar men aan toe was.
Deze firma heeft gewezen op
de verschillen die bestaan tussen
de accomodatie op buitenlandse en
op Nederlandse schepen. De chaos
aan boord van de Surriento wij*
men aan het feit, dat dit schip
een dag te laat vanuit Australië
Indonesië bereikte en dat de be
manning geen kans meer zag, de
indeling der hutten te regelen.
De groep repatrianten meent
echter wel degelijk een argument
tot protestaantekening te bezitten
in de duidelijk bewezen ontsten
tenis van de tweede klas. Men
heeft de beschikking over een
scheepsplan, waarop deze niet
blijkt voor te komen. En wanneer
mén in de tweede klas iets aan
bood ter wassing, ontving men
een corresponderend biljet, waar
op een 3 stond vermeld. En zo
bezit men verschillende bewijzen.
Men spreekt van oplichterij en
eist een gemiddelde restitutie van
f75.tot f 100.per persoon.
Afgezien dus van het feit, dat men
de mening is toegedaan, dat de
Rotterdamse firma, na het eerste
transport van een vijftigtal men
sen met de „Napoli" enkele weken
geleden, nu bewezen heeft grotere
contingenten absoluut niet aan te
kunnen.
SLECHTS GERINGE KOERS
AFWIJKINGEN.
Amsterdam, 13 Jan. De scherpe
reactie in WallaSreet, waarvoor
igeen directe oorzaken genoemd
werden, trok ter beurze het meest
de aandacht. Het Damrak volgde
gedwee en frappant was de koers
val van Cities Service, die juist
gisteren tot 85 waren gestegen en
vandaag weer iets boven de 81
terugkeerden. De omzet in certi
ficaten bedroeg gisteren 873 stuks.
Het agio boven de New Yorkse
pariteit is thans, vergeleken met
de eerste beursdagen van dit jaar,
behoorlijk ingekrompen en heeft
een zekere stabiliteit bereikt. Er
zijn niet veel fondsen meer, die
boven een 10 procent agio uitko
men. Het gemiddelde lag vandaag
tussen 9 en 12 pet. In de 3 pro
cent dollar certificaten Nederland
is hier tot dusver globaal voor
circa 400.000 gulden verhandeld.
Voor 100.000 gulden moet geplaatst
zijn, wil de notering in de prijs
courant worden opgenomen, Men
verwacht, dat deze certificaten
thans spoedig in de notering zul
len geraken.
De gehele markt had een rustig
verloop, maar de ondertoon blijft
betrekkelijk gunstig, gezien het
feit dat de koersen niet inzakken.
Cultures waren verdeeld, maar ble
ven vrijwel op peil met lichte schom
melingen, scheepvaart lag nauwelijks
prijshoudend.
Voor internationale fondsen was
de belangstelling vandaag aanmer
kelijk minder. De koersen bewogen
zich hier rondom het vorig niveau.
Kon. olie werd gedaan tussen 294
en 296 en was dus onveranderd,
om in het laatste deel van de markt
tot 293 in te zakken.
Bankaandelen hadden een ver
deeld aanzien, de meeste bedrij
vigheid tegen het sluiten van de
markt was wederom in de rubber-
hoek. Amsterdam-rubber noteerde
156 onveranderd.
De staatsfondsen hadden een stil
en prijshoudend aanzien. Dollarle
ning Nederland een fractie beter
Prol. 2H Pet.
(Van de Zwitserse K.N.P.-correspondent
BERN. Wanneer de verbreiding van de geest van naasten
liefde in de wereld een van die aardse waarden is, die wij, als
direcf christelijk geïnspireerd, ten hoogste waarderen, dan
verdient Radio Lausanne bijzondere lof voor zijn initiatief van
de „geluksketen". Immers door middel van de moderne radio
techniek legt deze geluksketen verbindingen van stad tot stad,
van land tot land, teneinde practische en concrete daden van
naastenliefde te bewerken.
Tot de grote internationale uit-
zending- van 23 December uit de
studio te Lausanne, werd ook de
Vol lof was men over het werk j Zwitserse correspondent van het
van de heren Akkerman en Van KNP uitgenodigd. Hij kreeg daar-
den Bogaard van Sociale Zaken, py ,je gelegenheid achter de cou-
die zich ook aan boord bevonden ]jssen het functionneren van deze
levende machinerie van radio Lau
sanne te bewonderen, waardoor de
nationale Zwitserse zenders So-
thens, Beromünster, Monte Ceneri
tot een groots en uitzonderlijk pro
gramma werden verbonden met de
Franse zenders, met de zenders
van West-Duitsland, Oostenrijk,
Italië, de vrijstaat Triest, van het
vorstendom Monaco, van België en
last but not least van de Verenigde
Staten van Noord Amerika.
De voortreffelijke en enthousias
te omroeper van radio Lausanne,
Roger Nordmann, de man die de
ziel is van deze „geluksketen",
oogstte deze avond met zijn werk
het grootste succes. Behalve de
prachtige, muzikale prestaties van
een ware „kinder-internationale"
elke zender bracht het wiegelied
van Mozart eerst in eigen taal, ge
zongen door een kinderkoor en la
ter door allen gezamenlijk hoor
de men toespraken van Mgr. Char-
rière, bisschop van Lausanne, Ge-
nève en Freiburg, van de Bonds
raad Celios en generaal Guisaus,
van de Oostenrijkse Bondskanselier
Renner, van de schepper van het
Marshall-plan, van de weduwe van
President Roosevelt enz. Allen
dienden het edele streven tot red
ding van 10.000 kinderen, het doel,
dat aan deze internationale uitzen
ding van de geluksketen ten
grondslag ligt.
Naast de vreugde evenwel over
het gelukken van deze uitzending,
beleefde men ook teleurstelling
over het ontbreken van alle zenders
achter het IJzeren Gordijn. Geheel
overeenkomstig de brute materia
listische geest van de regeringen
der satelliet-landen, hebben de ra
diozenders van deze staten gewei
gerd mede te werken aan een actie,
die gewijd was aan een zo edele en
christelijke daad van naastenliefde.
is de 42-jarige Haarlemse deur
waarder D. G. v. W., die 34 mille
had verduisterd, door het Amster
damse Gerechtshof veroordeeld
tot drie jaar gevangenisstraf met
aftrek van zes maanden voor
arrest. Zijn 75-jarige vader kreeg,
wegens meineed, één jaar opge
legd met aftrek van voorarrest
werd tot onder-directeur van de
Kon. Ned. Jaarbeurs benoemd mr.
W. F. Maitland, die in 1915 werd
geboren
heeft de Nijmeegse Raad voor
1950 een bedrag van twee ton uit
getrokken voor het herstel van de
historische Sint Stevenstoren. Tot
herstel van de binnenstad werd
drie millioen bestemd
kwam gisteren op Schiphol een
nieuwe Constellation gan, die de
K.L.M. in Amerika heeft gekocht
en die de naam „Maastricht" zal
voeren
heeft de 57e internationale
pluimvee- en koniinententoonstel-
ling, die op 20, 2l en 22 Januari
a.s. in de Houtrusthallen te Den
Haag gehouden wordt, een record
aantal inzendingen van 5000
dieren
zal het radio-orkest de Skymas-
ters van 18 tot 26 Februari een
tournee door Engeland maken. In
ruil hiervoor zal het Engelse dans-
orkest van Vic Lewis die week in
Nederland concerteren..™
Radio Praag, waarmede radio
Lausanne vroeger zeer hartelijke
betrekkingen onderhield, ging zelfs
zo ver zijn weigering in een brief
te motiveren. ,,In Tsjechoslowakije'>
zo luidt het schrijven, „wordt van
staatswege voor alles gezorgd, wat
de kinderen nodig hebben. Er zijn
geen kinderen meer, die door mid
del van een internationale hulpactie
gered zouden moeten worden".
Dit alles is vanzelfsprekend te
danken aan de zegeningen van de
totalitaire volksdemocratie.
Terwijl de schepen wachtten
De nieuwe roman van mevr. J.
Visser-Roosendaal die bij de Uit
gevers Mij. „West-Friesland" onder
bovenstaande titel is verschenen, is
een rustig en goed-geschreven ver
haal, de vriendelijke kroniek van
vele Westfriese mensen aan wie
weliswaar de golfslag van de tijd
waarin zij handelt niet geheel
voorbijgaat, maar die er toch nau
welijks door worden beroerd. Men
schrijft 1672. Even slaat een feller
rimpel over het kalme water, wan
neer kordate Westfriese vrouwen
verhinderen hun mannen scheep te
laten gaan in Broekerhaven, waar
heen zij op hoog bevel van Heren
Gecommitteerde Raden te Hoorn,
waren gezonden ter versterking
van het krijgsvolk ter rede van
Texel. Vrouwenhanden klemmen
zich om het wapentuig: geen man
krijgt de kans zich in te schepen;
de bevelen zijn genegeerd, maar
Westfriesland blijft tenminste niet
weerloos achter. En het leven her
neemt zijn loop van lief en leed in
de veilige geborgenheid van een in
zichzelf besloten gewest.
De roman getuigt op vele blad
zijden van de genegenheid en de
kennis die de schrijfster koestert
en bezit omtrent West-Friesland,
zijn mensen, gewoonten en struc
tuur. Het romantisch verhaal rond
de Venhuizer burgemeesters-doch
ter Welmoet IJsbrand Pieterszn.
dat op deze genegenheid en kennis
is geënt, wordt er des te eigener
door, ook al ziet men het stra
mien van het door schrijfster ge
kende streekeigene in de compo
sitie wel eens al te nadrukkelijk
heenschijnen door het borduursel
van de romantiek. Het boek laat er
zich echter niet minder prettig om
lezen.
O.
Een der oudste katholieke instel
lingen in de hoofdstad, het Genoot
schap van barmhartigheid tot het
begraven van de lijken van R K,
armen, bestaat Zondag a.s. 125 jaar
Men behoeft er slechts de herin
neringen van Justus van Maurik
op na te lezen om te weten hoe
vooral eenvoudige mensen in de
vorige eeuw en het zal altijd
wel zo geweest zijn hechtten
aan een „nette begrafenis", waar
bij men naar het oordeel van de
buurt er „keurig ondergebracht
werd". Stierf een arme, dan be
taalde de stad een witte kist, die
door twee mannen gebracht en
weer weggehaald werd. Witte kist
en berrie waren in de ogen der
mensen iets vreselijks, iets dat naar
„schande" rook. Daarom gebeurde
het meermalen, dat een buurtge
noot, met het geval begaan,
een kommetje liet rondgaan, vra
gende om „een paar centjes voor
een fatsoenlijke begrafenis". Doch
meestal was het een toer om vier
en halve gulden bij elkaar te
krijgen, de prijs van een zwarte
kist een-duims.hout, terwijl er dan
nog niets overschoot voop het hu
ren van rouwgoed, een lijkwagen
en zo meer. De buren bewezen
dan de dode de laatste eer.
In dit tijdbeeld krijgt het werk
van het Genootschap een bijzon
dere betekenis, zijn leden hebben
niet slechts een werk van barm
hartigheid verricht tegenover die
overledenen, maar ook in vele ge
vallen tot troost van behoeftige
nabestaanden.
De laatste ter dood veroordeelde
van Amsterdam, gehangen uit het
Waaggebouw, werd door het Ge
nootschap begraven, tijdens de
cholera-epidemieën kwam men
soms handen te kort om 6e
slachtoffers ter aarde te bestellen.
Russen, Chinezen, Oostenrijkers en
Indonesiërs komen in de registers
van het Genootschap voor. Ook
tal van bekende straattypen, zoals
de millioenenjuffrouw en Had-Je-
Me-Maar.
Jaarlijks worden veertig tot vijf
tig begrafenissen verricht ondanks
het feit, dat het „Dodenfonds",
zoals het in de volksmond heet
het aantal gevallen belangrijk heeft
doen verminderen.
In 125 jaar tijds werden ruim
18.000 overleden armen begraven.
Zondagmorgen zal Mgr. G. v. d.
Burg, deken van Amsterdam en
zoals zijn voorgangers voorzitter
van het Genootschap, op het Be
gijnhof een plechtige H. Mis op
dragen voor de levende en over
leden leden, weldoeners en begra-
venen van het Genootschap. Des
middags van twee tot drie volgt
een receptie in de bovenzaal van
„De Roode Leeuw" op het Damrak.
In opdracht- van de Regerings
Voorlichtings .Dienst .is .een
affiche .ontworpen, .dat .een
onderdeel vormt van de voor
lichtingsactie inzake de indus
trialisatie. Deze affiche zal met
ingang van de volgende week
op grote schaal worden ver
spreid.
NEDERLANDER ONTSNAPT
IN NOORWEGEN
OSLO, 13 Jan. (NTB). De
Nederlander H. G., geboren te
Amsterdam, heeft vandaag kans
gezien te ontvluchten uit de trein
van Trondheim naar Oslo. G., die
door de internationale politie werd
gezocht, is enige dagen geleden in
Trondheim gearresteerd, daar hij
verdacht wordt van fraudes en
verduistering.
(Van onze speciale verslaggever)
Wie van nabij kennis wil maken met de ellende, die het Duitse
volk door de afgrijselijke oorlog over zich heeft afgeroepen,
moet wanneer hij zich om zo te zeggen onwel heeft geke
ken aan de materiële verwoesting in de troosteloze ruïne
steden een tijd gaan doorbrengen in het „Heimkehrerlager
Friedland" vlak aan de Russische zóne nabij Göttingen, waar
terugkerende Duitse krijgsgevangenen, weggesleepte vrouwen
en kinderen, vluchtelingen en verdrevenen uit de Russische
zóne een eerste onderdak vinden. Wel heel kernachtig noemt
de kampaalmoezenier, de sympathieke, frisse en ijverige
priester Dr. Joseph Krahe, dit kamp „de centrale van Duits
leed'. Hij zelf weet zich trouwens uitstekend aan de omstan
digheden aan te passen, want hij huist in een voormalige paar
denstal, die in het kamp de grootse naam heeft gekregen van
„het Vaticaan"!
zicht en in de kledingbarak toont
hij ons goederen, die nog uit dit
door Nederland gevulde schip
afkomstig zijn. En bovendien
heeft ook Pater Goossens, de
Directeur der Nederlandse Cari
tas Missie, goede en voor de
Heimkehrer vruchtbare contac
ten met Dr. Krahe en de hier
werkende Duitse Caritas-Verein.
De indrukken, die men in dit
kamp opdoet, zijn eenvoudig
verpletterend. Wat hier aan
Duitsers uit Russische gevangen
schap terugkeert, is, mag men
wel zeggen, het percentage dat
onverwoestbaar is. Niettemin zijn
er onder hen tallozen, tengevolge
van de oorlog of de gevangen
schap yerminkt, vele gevallen
van bevriezing, t.b.c., typhus,
malaria, leverziekten en wat al
meer.
Doch ondanks dat weten zij
zich uitzonderlijk gelukkig, want
men rekent, dat ongeveer 65%
van alle gevangen genomen en
gedeporteerde Duitsers van hon
ger, koude, ziekte en alle moge
lijke andere ellende, reeds is om
gekomen. Voor hen zal er nooit
meer een „Heimkehr zijn.
Droeve verhalen
Wii hebben met verschillende
ZCK 'StfÊSSSidaa, mocht
wegens zware ziekte tengevolge
van ondervoeding wat lichtere
arbeid doen en was aldus een
half jaar doodgraver voor zijn
kameraden. In die periode heeft
hij voor meer dan duizend krijgs-
Het doorgangskamp Friedland
is een uit golfplaten nishutten
opgebouwd dorp. Het staat onder
Engels commando, heeft een ei
gen Duitse kampleiding en naast
Dr. Krahe en de Katholieke Ca
ritas-Verein, werken er de Evan
gelische Caritas-organisaties, het
Rode Kruis, het Leger des Heils
e.a. Tegen de 400.000 mannen en
vrouwen zijn reeds door dit
kamp gegaan. En als men dan
rekent dat al deze terugkerende
mannen, vrouwen en kinderen
met niets daar aankomen en wat
het dan vraagt om al die duizen
den gedurende de paar dagen
die ze hier doorbrengen alvorens
ze op transport naar huis kun
nen, te onderhouden, hun wat
versnaperingen te geven en
weer, zij het dan slechts een heel
klein beetje, in wat enigszins
toonbare kleding te steken, het
geen vooral dringend nodig is
voor diegenen, die in de ooste
lijke zone woonachtig waren en
in W.-Duitsland dus geen eigen
lijk huis aantreffen dan be
grijpt men enigszins voor welk
een gigantische opgave de naas
tenliefde hier gesteld wordt.
Gelukkig, zo vertelt ons dr.
Krahe. zijn zelfs de meest zwaar
getroffen Duitsers uit de andere
gebieden graag bereid te helpen.
En de naam „Schip van Keulen
brengt als een toverwoord een
dankbare glimlach op zijn ge-
gevangenen uit zijn kamp de
graven gemaakt. En de Rus, die
de lijken moest vervoeren, vond
dat nog veel te weinig, want
iedere dodenrit betekende voor
hem weer zoveel roebel in zijn
portemonnaie.
Een katholiek priester, die als
gewoon dienstplichtig soldaat
aan het Oostfront gevangen was
genomen had vijf jaar aan de
wegenbouw gewerkt. Verschei
dene malen had hij bevroren
tenen gehad. Deze man bezat
letterlijk niets meer, geen ouders,
geen goederen, geen thuis, geen
brevier, geen toog, niets dan het
vieze dikke dekenpak, dat hem
in Rusland was aangetrokken.
De volgende morgen zou hij in
het kampkapelletje van golfpla
ten voor het eerst sinds vijf
jaren weer een Heilige Mis op
dragen
Het is ons onmogelijk hier alle
droefgeestige verhalen weer te
geven, die wij hebben moeten
aanhoren. Het zou te veel en te
machtig worden en ook de kies
heid verbiedt ons in details te
treden, met name omtrent de er
varingen der jonge vrouwen en
meisjes, van wie er velen
naast de lichamelijke ellende
onbeschrijfelijke morele ellende
hebben door te maken gehad.
In Sörup aan de Deense grens
zagen de Russen bij hun opmars
telefoon in een huis. Dit was vol
doende om de inwoners te ver
denken van draad-contact met
het Duitse leger. De vader werd
derhalve onmiddellijk buiten op
zijn erf doodgeschoten en de
vrouwelijke huisgenoten 'wegge
sleept. De dochter, die dit ver
telde, kwam bij een groep van
3000 vrouwen terecht, van wie
er gedurende het transport van
twee weken naar Siberië, reeds
1000 van honger twee maal
kregen ze op die reis iets te
.eten en koude stierven.
Hoe vreselijk dit alles ook is,
en hoe ellendig die jaren in de
Oeral-mijnen voor hen ook zijn
geweest, het afgrijselijkste leed
moet wel geweest zijn de dier
lijke schending door Russische
soldaten van vele dezer meisjes
en jonge vrouwen. Wij zeiden
het reeds in het vorige artikel: in
Rusland is een mens slechts een
dier met een nummer, van nut
cn waarde zolang hij arbeids
prestaties kan leveren; de Duitse
gevangen vrouwen werden er
nóg minderwaardiger behandeld.
„Edgar"
Doch de Duitse ellende wordt
misschien nog het schrijnendst
verpersoonlijkt in dat aardige
kleine ventje, Edgar, dat we in o
het kamp tegenkwamen. Van tijd naar de ziel.
tot tijd komen er in Friedland
ook transporten kinderen binnen
uit de kampen in de Russische
zone. Ook het kind, dat kostbaar
geschenk Gods aan de ouders,
heeft in het communistische
systeem immers geen enkele
waarde tenzij het kan dienen om
het rode rijk van Stalin mach
tiger te maken. En daar dribbelt
Edgar nu, eens met zijn ouders
door de Russen opgepikt en in
een kamp gestopt, later, als last
post, in een kindertransport mee
naar de westelijke zone gestuurd
en zo in Friedland aangekomen
met niets dan wat hij zelf is en
weet; en dat laatste is slechts
zijn voornaam: Edgar.
Men schat het ventje op een
jaar of tien, zelf weet hij het
niet, evenmin als wie zijn ouders
zijn, waar hij heeft gewoond. Er
zit niets anders op dan voorlopig
goede pleegouders voor hem te
zoeken. En ergens in de Rus
sische zone of in Rusland vragen
een vader en moeder, als zij ten
minste nog leven, zich in hun
harde gevangenschap af, wat er
van hun lieve kleine is gewor
den. En het enige antwoord, dat
zij daarop krijgen, is de kram-
pende piin van hun verscheurde
ouderhart.
Inderdaad mag Pfarrer Krahe
Bange vragen
spreken van Friedland als de
„Zentrale deutscher Not". Want
in Friedland aangekomen, heb
ben de „Heimkehrer", na vier,
vijf, soms, als ze het overleefd
hebben, acht jaren Russische ge-
gevangenschap, nog niet alle el
lende achter de rug. Zeker, dan
zijn ze vrij en dat is veel waard,
maar dan komt de terugkeer naai
huis, naar het gezin, met ziin
vreugde en geluk ofmet zijn
nieuwe leed en teleurstelling.
Hoe zal het thuis zijn? Wat is
er nog heel gebleven? Leven alle
huisgenoten nog? Zal er werk
voor het levensonderhoud zijn?
Zal de vader weer zijn oude
plaats kunnen hernemen na zulk
een leven? Heeft de vrouw de
sterkte kunnen opbrengen om al
die jaren haar afwezige man
trouw te blijven? Heeft ze op
hem gewacht of zal hij er een
ander vinden? Het zijn enkele
van de vele vragen, die pas na
Friedland worden beantwoord.
Doch het grootste probleem,
vooral geestelijk en moreel, zo
zei ons Dr. Krahe, zijn die terug
gekeerde naar lichaam en ziel
verruwde meisjes. Zij vormen de
grootste zorg voor de hard wer
kende Duitse Katholieke Caritas,
die alles in het werk stelt om
van de „Heimkehrer" weer goede
maatschappiileden te maken,
gaaf naar het lichaam en gaaf
FEUILLETON
v
Uit het Engels dooi
Clarence Budington Kelland
32.
Het was of heel
de uitgestrektheid van dit land
op je nietige eigen persoonlijkheid
afkwam. Je besefte wat voor een
onbeduidend vlekje je was en dat
een mens hier even weinig telde
als een stofje aan een weegschaal.
In een stad maak je deel uit van
een monsterachtig grote massa en
daar overheerst het mensdom.
Hier, in deze verlatenheid, werd
je een atoompje.
Straight trapte zijn sigaret op
de cementen verandavloer uit.
„Ik ga een eindje kuieren," zei
hij. „Het lijkt me dat het don
ker genoeg is."
„Je hoeft je heus niet te verwij
deren," zei ik.
„Als ik iets niet weet," zei hij,
„kan geen mens me ook dwingen
het te vertellen."
Hij wandelde weg. Ik ging naar
mijn slaapkamer en nam Maggie
Jones' valies. Een ogenblik be
kroop mij de verleiding om te kij
ken of het een geheim bevatte.
Maar ik onderdrukte die neiging.
Ik droeg het koffertje naar de
voordeur en liep ermee naar de
rivier. Er bevond zich daar een
strook wit zand, die zich tot aan
een hoge populair uitstrekte. Ik
groef met mijn handen een kuil,
legde het valies erin en gooide
het gat weer dicht. Het was op 10
pas afstand van de populier recht
tegenover een grote rolsteen. Ik
effende de plek met een tak en
wandelde terug naar huis. Na een
poosje keerde Straight terug.
„Goeienavond," zei hij. „Is me
dat een dag geweest."
„Een dag, die voor twee telt,"
antwoordde ik.
Ondanks de hitte sliep ik die
avond dadelijk.
HOOFDSTUK X
Het was de dag waarop het ver
hoor zou plaats vinden inzake de
voorlopige aanklacht tegen But-
terick in verband met het afdam
men van de rivier. Straight en ik
betraden samen met onze advo
caat de rechtzaal. Van Rancho
Paloma was er niemand te be
kennen, doch toen de zaak werd
afgeroepen, trad er een procureur
naar voren, die namens de aange
klaagde partij verzocht de behan
deling twee weken uit te stellen.
Onze advocaat verzette zich hier
niet tegen. Straight en ik hadden
de lange rit naar Prescott dus
voor niets gemaakt.
Hier in de bergen was het veel
koeler, doch niet zo koel of
Straight's dorst naar bier was
nog even groot. We dronken dus
een paar glazen.
„Ik moet nog wat zout en voe
derkoeken gaan kopen," zei
Straight. „Het heeft geen zin dat
jij ook in de zon loopt. Over een
half uur ben ik terug."
Hij ging naar buiten en ik
maakte het mij gemakkelijk. Ik
heb altijd de gewoonte gehad om
met een boek in mijn zak rond te
lopen en ik was blij dat ik daar
van deze keer niet was afgewe
ken. Ik was verdiept in mijn lec
tuur toen ik in het vak naast mij
een stem hoorde, die een glas bier
bestelde. Het was een stem waar
in ik mij met geen mogelijkheid
kon vergissen.
Ik klapte dus mijn boek dicht
en stak het in mijn zak. Ik stond
op en ging naar het tafeltje vol
gende op het mijne.
„Goedenmorgen, miss Jones,"
zei ik. Ze keek op en er verscheen
een grappig rimpeltje om haar
bruine ogen. Ze toonde noch
schrik noch verbazing.
„U duikt ook overal, op, mijn
heer Strawn," zei ze.
„U moogt nog van geluk spre
ken dat ik het ben die opduikt en
niet de verkeerde," zei ik.
„En op grond waarvan weet u
dat u de juiste bent?" informeer
de zij schelms.
Ik liet mij neer op de stoel te
genover haar en nam haar aan
dachtig op. Haar gezicht was pre
cies zoals ik mij herinnerde. Ze
had iets over zich dat ik niet be
ter kan betitelen dan met dis
tinctie. Ze had volstrekt niet het
voorkomen van iemand, die door
de recherche werd gezocht of die
zich zou afgeven met iemand als
de pas vermoorde Bergamo. Na
tuurlijk verloor ik niet uit het
oog, dat je in deze tijd moeilijk
kunt beoordelen met wat voor
soort mannen sommige meisjes
wel omgaan. Een goed costuum en
een overvloedig diner schijnen te
genwoordig meer aantrekkings
kracht te bezitten dan nette ge
woonten en een fatsoenlijke hou
ding. Het valt niet te ontkennen
dat de stijve conventies, waarin 't
vorige geslacht is opgegroeid, om
een revolutie schreeuwden. Maar
de jongedames van tegenwoordig
schijnen bij voorkeur hun vingers
in een wespennest te steken. En
het was best mogelijk dat Maggie
Jones al verdronken was, eer zij
water gevoeld had. Hoewel ik het
bleef betwijfelen. Daarbij kwam
dat ze van zich af wist te spreken.
Ze was avontuurlijk, toegegeven,
en buitengewoon levenslustig,
maar niet voor één gat te vangen.
Ik kon me niet voorstellen, dat ze
zich door een gevernist uiterlijk
om de tuin zou laten leiden.
„Hoe ben je in vredesnaam in
zo'n mierennest geraakt?" vroeg
ik uit de grond van mijn hart.
Ze trok haar wenkbrauwen op.
„Diezelfde vraag kan lk jou stel
len," zei ze.
„Door jouw toedoen," zei ik.
„Niet zonder jouw medewer
king," antwoordde zij. „Als je ge
wild had, had je je handen in on
schuld kunnen wassen." Ze haal
de luchtig haar schouders op.
„Wat mij betreft is er geen
sprake van vrijwilligheid," zei ik-
„Ik ben eenvoudig geprest."
„En daar houd je niet van, niet
waar?" vroeg ze. „Je bezit geen
greintje strijdlust, wel?"
Per slot van rekening wordt een
man niet graag door een aardig
meisje voor sloom aangezien.
(Wordt vervolgd'
(Onder redac
Manfred Star
en dr. J. L.
rubriek te rich
Groningen.)
Vraag: H. P.
werk kom ik veel
niet-katholieken
geleden werd
wege de handelwij
lieke Kerk bij gen
en gemengd huwel
de niet-katholieke
werd gedrukt öf
om katholiek te
standpunt v dc
gc verdedigd
moeilijkheid toch
behandeld zien.
Antwoord: Het
handelwijze van
terrein van de gem
en het gemengde
op de niet-katholic
name indruk, om
kere uitdrukking
doen er goed aan
hebben voor de be2
katholieke zijde,
waar niet te aam
vanuit het niet-
punt toch doorga
lijk zijn.
Vroeger begon
opmerking, dat de
mee te bemoeien
ook de ouders
blflven, vond n
worden ook aan
de nadelige geve
loofsleven in een
steeds meer erke:
schapskarakter vai
beter gezien en das
ook gemakkelijker
dat de Kerk zich
mengen.
Men neemt het
1 valijk, dat die
gaat. Als er dispi
wordt (in het aar
in zeer uitzonderii
dan nog alleen on<
dat de katholieke
vrij zal blijven om
kunnen leven (dit
aanvaarden) én dat
tholiek zullen wo
(hier liggen de voet
men). Voor een kat
les aanvaardbaar:
Kerk is immers de
en de Kerk moet dr
wel innemen. Zo is
Maar voor de niet
katholieke Kerk
ware Kerk, en zeker
ware Kerk en daaro
dispensatie-voorwaart
grijpen. De niet-h
zal vóór het huwe
de waarborgen dik
maar als dan na 1
ene kir.d na het
gaat worden en kat
gevoed, dan krijgt
de kinderen in een
komen te leven dan
moeten wel begrijpen
lijk zal wezen voor
lieke partij' en dat wi
ten hebben voor ior
ondanks zijn woord
U nioet wel laten
achter de .oudlng
geen machtswillekeur
getrouwheid aan haar
overtuiging.
Dwang mag op de
ke partij nooit en te
den uitgeoefend. Dj
mengde verkering de
6e niet-katholiekc
verlangd wordt, te:
tegen de overgang
tholieke partij naar
tholieke kerk streng
deeld, mag op „et
weer erg onbillijk lijk
toezien vloeit ook deze
weer voort uit de ove
alleen de katholieke
van Christus is.
Voor een niet-katl
kennismaking met e
jongen of meisje een
om zich in het kathol
gaan verdiepen. Gel ij
van een katholiek boel
aan een katholieke kei
gang met katholieke
kan ook' de kennismak
katholieke jonge of r*
wendige genade zijn.
voorbereiding op het dc
met te kort moet durei
moet wezen, kun-
tot de overgang naar
Kerk uitgezuiverd woi
zal de liefde voor d<
verloofde in dit over
naar de haar toekomer
scheiden plaats word
'racht. Indien deze fact
heersen en de overgang
tholieke Kerk dus m
zou wo: Jen, zal geen er
daartoe zijn medewerk!
Vraag: j. p. te L
testant.se vriend las mij
he- kantoor een stukje
artikel van Prof. Be
„Trouw" van j.l. Zaten
getiteld: „Porta Sane
spreekt de gereformeen
oa- yan een localisering
nade", een „concen
„kristalliseren in Rome
bels begrip van „Vadert
hg jaar", en „deur" zou
ea veel minder stoffeli
het katholieke. Ik wist
Wat hierop te antwoord
Mag ik U eens om ra
Antwoord: Wij hebb
haast het artikel van Pr
wer, getiteld „Porta S
eens te lezen. Het wer
een vrjj pijnlijke teleurst
Berkouwer staat beke:
strekt niet anti-papistis<
sen geharnast strijder
u Li? leer' In 6it geval i
hchting omtrent het Hei
wat er zo mee samenhan
gereformeerde lezers en
echter objectief misleide
Wel zegt hjj, dat de ai
kwijtschelding van tijde]
schuld betreft (hij oi
minder juist „zondes
„strafschuld", in plaats
deschuld" en „zondestra
«an begint de dwaalwe
hier nl. op volgen:
