GROENE AKKERS OP DE BODEM DER ZEE Vit barakken groeien boerderijen en uit tien huizen ontstaan dorpen WAAR GROOTMOEDER MET VERTELT VAN ROODKAPJE JBi Dorado voor oudheidkundigen Nederl. H een n De boer bouwt en de kruidenier rekent Een volk,. dat leeft F 1 Pastorie in een woonschip Ergens, midden in het polderland in de omgeving van Kraggenburg loopt een pier van bazaltblokken. Op het uiterste einde staat een stalen gevaarte. Het is een oud-gediende, de vuurtoren op de voormalige leidam bij de uitmonding van het Zwolse Diep. Een geit graast rustig op het grasland aan de voet, juist op de plaats waar voor enkele jaren het bootje van de torenwachter placht te meren. Hier op deze plek ervaar je meer dan waar ook, dat op de polderbodem eens meters hoog de zee stond. De torenwachterswoning is nu het huis van een landrot. Voor de ruitjes hangen gordijntjes, die met lintjes zijn opgeno men. Op de vensterbanken staan rode en roze geraniums. Er is zorg aan de plantjes be steed. Zij zijn trouwens de trots van de boerin, die hier in gemoedelijke eenvoud het huis bestiert. Die karaktertrek is niet vreemd. Ze komt van Brabant. Haar man en zij, beiden omstreeks de dertig, hebben de kans aangegrepen om hier een nieuw leven te beginnen. I J Plannen sedert 1947 1I DE NOORD-OOSTPOLDER Van spoelklosjes en dronken heren (Van een onzer verslaggevers) Een pracht kans. Het oude land de Ingeburgerde aanduiding voor het overige Nederland is te benauwd voor wie vooruit wil. Wat moet de boerenzoon be ginnen. die de plaats van zijn vader met zes, zeven en soms meer broers moet delen? Voor wie de spirit heeft van de jonge v. d. Aa is die vraag niet moeilijk te beantwoorden. Hij greep zyn kans. Nauwelijks 22 jaar trok hij mep met het leger van pioniers, dat spade 11a spade stak in de pas drooggevallen Zuiderzee bodem. Dat is nu ruim acht jaar geleden. Hij kent het land als geen ander. Hij heeft het zien groeien en bloeien. Acht maal reeds hielp hij mee de oogst binnen halen voor anderen. Nu heeft hij zijn eigen bedrijf. Twaalf hectare zware klei grond. Hij heeft er zijn handen vol aan. En het zijn gespierde handen, die met één greep zijn oudste kleuter van drie hoog in de lucht boven z(jn gebruinde kop doet spartelen. V. d. Aa is een man met humor. Hij heeft lachende ogen. met een tinteling van spottend medelijden erin als hem wordt gevraagd of het nu niet eenzaam is in het polderland. Hij gaat naar het raam en wenkt in de verte: „Daar kom je nooit op uitgeke ken" zegt hij. „En trouwens", zo vervolgt hij, „veel tijd om te kniezen is er niet. Zelfs in de wintermaanden valt er nog zoveel te verzetten, dat een mens eigen lijk vier handen zou moeten hebben. Om dan nog maar niet te spreken over de zomer. Van vier uur 's morgens tot negen uur in de avond duurt dan de dag. En soms nog langer. Een boer leeft by de gratie van het weer". De vlasblonde kleuter laat geen tjjd voor verdere bespiegelingen. Hij is op de houten tafel geklommen en preigt een dodensprong te ondernemen zo zijn vader hem niet in zijn gespierde armen op vangt. Een koffie-kop is bij die onderne ming gesneuveld tot grote hilariteit van een jonger zusje, die twee blijkt te zijn, maar tot ontsteltenis van de peuter in de wieg, die geschrokken door het ongewone kabaal, het kleine vertrekje met een oor verdovend geschreeuw vult. Nog klein behuisd Klein behuisd is boer v. d. Aa. Klein behuisd zijn velen, die naar het nieuwe land zijn gekomen. Voor v. d. Aa wacht een nieuwe woning. Een boerderij van schokbeton, zoals er zovelen als padde stoelen uit de grond schieten. Het land is gewonnen. Op 29 April 1936 werd een aanvang gemaakt met het machtige werk. Hieraan was voorafgegaan het leggen van de Afsluitdijk tussen Friesland en de kop van Noord-Holland en de in dijking van de eerste polder, de Wierin- germeer. Een dijk werd gelegd van Lem mer naar Kadoelen, die een lengte kreeg van 54.5 km. en waaraan in totaal 21.000.000 m3 grond en vele andere ma terialen zijn verwerkt. Op 13 December 1940 werd het sluit- f:at van deze dijk, op ongeveer 10 km. en Oosten van Urk gedicht. Toen deden de gemalen van Lemmer, Urk en de Twaalf honderd kilo beton zweeft door de lucht. Een paar aanwij zingen en arbeiders zijn er rap bij om het laatste element van de boerderijmuur te verankeren. En vt ort gaat het weer naar een vol gende bouwput. Zo zijn sedert 20 April van het vorig jaar honderd zestig boerderijen in het nieuwe land van de Noord Oostpolder neergezet. „Een volk, dat leeft, bouwt aan zijn toekomst". Als ergens de betekenis van die woor den gestalte krijgt is het in het land tussen Vollenhove en Urk, tussen Rampspol en Lemmer. Eu het moet een ondernemend volk zjjn, dat de strijd durft aan te bin den tegen de machtige zee en dat het opdringende water aan zich dienstbaar heeft gemaakt. Maar ook volhardend, arbeidzaam en stoutmoedig. Deze karaktereigen schappen gepaard aan kennis en vernuft vindt men terug bij hen, die hun dagen slijten op de oude Zuiderzeebodem. Vijf meters en meer beneden het waterpeil zijn thans de akkers voor de negende maal overdekt met het groene dons van jonge, sappige planten. Straks zullen de tractoren door het land rijden en het goudgele koren oogsten. De schuren zullen worden volgetast met de vruchten van de 48.000 ha. grote polder. En op de polderdag in September zullen de vlaggen wapperen in de zilte zee wind; er zal worden gefeest met volksspelen, concerten en optoch ten van versierde wagens. Het jonge volk, afkomstig uit Fries land. Groningen, Limburg en Noord Brabant zal zich met de Zeeuwse boeren van Walcheren één voelen in de feestvreugde, zo als zij zich ook één voelen in hun harde arbeid. In nevenstaande re portage geeft een van onze ver slaggevers zijn indrukken weer van het leven en werken van deze pioniers, die hun hart hebben ver pand aan de zware kiel en aan het jonge land, dat geen grijsaards kent en ook geen dienstplichtigen. Een groots plan moet rijpen. Het wordt geboren in de géést van een stoutmoedig man, die door zijn tijdgenoten voor fantast wordt uitgekreten. Doch wat men dan voor onuitvoerbaar houdt, wordt door latere geslachten opnieuw ter hand genomen. Het neemt vastere vormen aan en zo wordt een fantastisch project, vóór eeuwen reeds ont staan werkelijkheid. Wist u. dat het eerste plan tot inpoldering van de Zuiderzee al geopperd is in 1667 door Hendrik Stevin? Het duurde tot rond 1850, voordat het i&ee opnieuw en ditmaal in zeer gedocumenteerde vorm opnieuw ter tafel kwam volgens een ontwerp van van Diggelen. Toen bleek het plan reeds meer instemming te ontmoeten, want in korte tijd ontstonden een reeks van ontwerpen van diverse waterstaatkundigen, zodat men na enkele tientallen van jaren van „een chaos van inpolderingsplannen" kan spreken. Het is tenslotte de in 1886 op par ticulier initiatief gestichte „Zui derzee- vereniging" geweest, die aan ingenieur C. Lely opdracht gaf, al deze denkbeelden te ordenen en een practisch uitvoerbaar en economisch verantwoord plan te ontwerpen. Zijn plan, dat de grondslag is geworden van de werken zoals die in onze tijd worden uitgevoerdwerd door een staatscommissie onderzocht, en toen Lely zelf Minister van Waterstaat was geworden, in 1901 als ont werp van wet aanhangig gemaakt. Toch duurde het nog tot na de eerste wereld oorlog, voordat met de uitvoering van de plannen een begin gemaakt kon worden. Vorst de rest. In nauwelijks anderhalf jaar tijd werd 1.446.000.000 m3 water uit het ingedijkte land gepompt. Op 9 September 1942 was de polder droogge vallen. Achtenveertig duizend hectare cultuurgrond, die een gemeenschap van 30 k 40.000 zielen plaats biedt, was ge wonnen. Het was land zonder bomen, zon der huizen, met enkel kanalen, die tij dens de inpolderingswerkzaamheden wa ren gebaggerd. Nauwelijks zijn zeven jaren sinds dat tijdstip verlopen. Het wa ren vette jaren van verdiensten voor de pioniers, die zich niet door duizend-en- een ongemakken lieten verslaan. Verdien sten voor het nieuwe land in de eerste plaats, dat nu wegen heeft, waarover zich wachten. Vreemd is de streek hun niet. Zjj zijn allen pioniers, die hier reeds tal van jaren gearbeid hebben. Dat is een voorwaarde om voor een stuk land in aanmerking te kunnen komen. Voor lopig tenminste. Als straks het plan van 1800 boerderijen is verwezenlijkt zal het misschien anders worden, maar nu zijn het nog de oude getrouwen, die met voor rang worden geholpen. Die prijs voor hun arbeidszaamheid wordt hun niet zonder meer uitgereikt. Er moet van tevoren vaststaan, dat zij het land productief kunnen maken. Dui zend gulden bedrijfskapitaal per hectaar moet er beschikbaar zijn, hetzij uit eigen bezit, hetzij uit leningen van familie of banken. Wat de overheid wel voor hen doet is een garantie verstrekken voor een kwart van het bedrijfskapitaal. En dat geld is niet de enige voorwaarde. Het leven is hard in de polder en het geld, dat in het bedrijf moet worden gestoken zal eerst over tientallen jaren misschien vrucht gaan afwerpen. Vandaar dat al leen gegadigden in aanmerking komen, die de leeftijd van 25 jaar hebben be reikt en die nog geen vijftig zijn. Land zonder grijsaards en dienstplichtigen Geen grootvader zal de kleine Piet van der Aa Zondags komen verrassen met een snoepje of een tol. En geen groot moeder zal Nelleke 's avonds vertellen van Roodkapje en van de zeven geitjes. Het nieuwe land heeft geen grootvaders en grootmoeders. In Emmeloord, de hoofdplaats van de Polder, is dit secuur af te lezen uit de statistiek op de se cretarie. Hier is de burgerlijke stand gevestigd, met een afdeling verkiezingen, al heeft deze afdeling maar eens in de vier jaar oproepingen de deur uit te sturen. Op 26 April j.l. ging hier 't werk zonder één enkele onderbreking door. De bewoners behoefden geen provinciale ver tegenwoordigers te kiezen om de een voudige reden, dat de polder by geen en kele provincie is aangepast. En ook kent het land geen gemeente-besturen. De di rectie „Wieringermeer" heeft de zeggen schap in het land. De directeur is land drost en hjj heeft zich uit de bewoners een adviesraad gekozen. De zaken mar cheren best zo. Er is over en weer alle begrip, dat zich het best laat illustreren door het feit, dat landdrost dr ir Smeding nog nimnftr één advies van de raad niet heeft opgevolgd. Zorg voor verkiezingen heeft 't nieuwe land dan ook alleen maar als er een Tweede Kamer moet worden gekozen. Zorg voor scholen echter temeer. Uit die zelfde statistiek op de secretarie is te zien, dat het land rijk is aan kleuters. Trouwens een paar stappen langs de fleurige nieuwe huizen van Emmeloord en enkele onbescheiden blikken in de pro pere woonkamertjes vertellen het. Vrij wel in iedere woning huist een jong ge zin, gezegend met een of meer blozende kinderen, die nog in de box met ge kleurde balletjes spelen of dartelen op de grasvelden, als jonge veulens in de wei. Zij zijn de hoop van de toekomst, maar het probleem van deze tijd. Kinderwagen even belangrijk als de tractor Niet voor niets zegt men schertsender wflze, dat de kinderwagen in de polder even belangrijk is als de tractor, die de boer het werk uit de hand neemt. Zó groot is het aantal dreumesen. Vooral de kleuterscholen hebben met een steeds groter tekort aan ruimte te kampen. Nu moeten de kleuters al vier en half jaar zijn alvorens moeder hen naar school mag brengen. En toch worden er regel matig scholen gebouwd. Aanstonds nadat de polder was drooggevallen verrees er een school in het Zuid-Oostelijk deel van de polder. Dat was in Ens, enkele kilo meters van Schokland. De leslokalen wer den in een barak ondergebracht. Mees ter Kamp vertelt graag over die tijd. Hij met zijn vrouw waren de eerste pioniers op onderwijsgebied. Nu is de meester bovenmeester geworden in een nieuwe school in het onderwijscentrum te Em meloord. Hij heeft het stukken prettiger in dit ruime, luchtige gebouw, dan in de tochtige barak, maar toch„een stuk romantiek", zegt hij, „heb ik achterge laten". In Ens is momenteel nog een tweede permanente school afgebouwd. Twee van de zes klassen blijven voorlopig voor kleuters gereserveerd. Het begin is er Dorp met stadsallures Emmeloord is een verrassing. De chic- gerokte ober in de Beurs serveert de hongerigen met even groot gemak een uitgelezen maal als de polderwerker, die zijn brood in een stikkezak bi) zich heeft, een kop koffie. In dit restaurant, dat in een semi-permanent gebouw is onderge bracht, ontmoeten het heden en de toe komst elkaar. Emmeloord is voorbestemd uit te groeien tot een stad als Meppel of Steenwjjlc. Er zullen nog jaren over heen gaan voor die uitbouw heeft plaats ge vonden. Maar dan zal Emmeloord er mo gen zijn. Geen stedebouwer kan dank baarder opdracht krijgen dan op een on gerept stuk land een stad te projecteren. Niet één obstakel, tenzij ccn kanaal, staat zijn plannen in de weg. Van die bijzondere omstandigheden is dankbaar gebruik ge maakt. De grondwerken, die reeds zijn gereed gekomen wijzen uit, dat de hoofd plaats van de polder een prettig woon oord zal worden, met brede straten, weidse pleinen en goede verkeerswegen. Er zullen winkels komen met meer keus dan in de overige 10 dorpen van de pol der, grossiers, scholen voor middelbaar en vakonderwijs en ontspanningsgebou wen. Emmeloord zal volgens de opgestelde ramingen eens 8 4 10 duizend zielen tel len. Dat aantal wordt nu nog niet ge haald door alle inwoners van de polder tezamen. De aanwas, hetzij door ge boorte, hetzij door vestiging van elders, geschiedt echter in een zeer snel tempo. Toen boer van der Aa zijn geluk in het nieuwe land kwam beproeven was htj een van de 380. In 1945 stonden reeds 1311 namen in de burgerlijke stand van de polder ingeschreven. Het jaar daarna 1811, in 19472369 personen. Van dat jaar af is het in steeds senller tempo crescendo gegaan. In '48: 3193, in '49: 5??2 °P 1 Maart 1950 was de stand 5697. Eind '50 zulen de 7000 inwoners zijn gehaald, zo luidt de voorspelling. Sigaretten bü de kruidenier Met de groei van de bevolking is de vraag naar winkels toegenomen. In de eerste tijd en ook thans nog in meer af gelegen delen van het nieuwe land, pio nierden kruideniers, slagers, bakkers met rijdende winkels door de polder. Nu tel len verschillende dorpen enkele vaste winkels. Emmeloord b.v. heeft zelfs een winkelstraat. Talrijk zijn de zaken nog niet en groots van opzet evenmin, doch hier vindt men naast elkaar de slager, bakker, kruidenier, manufacturier en kap per. De vreemdeling in dit land zal een tabakswinkel zoeken, maar er is spoedig een bereidwillige geest, die hem naar de kruidenier verwijst. De verwondering hier over valt spoedig weg als men verneemt imet welke grote moeilijkheden de mid- De woningbouw in de Noordoostpolder ondervindt als overal elders in den lande grote moeilijkheden. Men tracht het woningprobleem gedeeltelijk op te lossen met de bouw van Oostenrijkse houten huizen. Doch ook permanente looningen verrijzen in het pas-gewonnen land. Bovenstaande foto is een kijkje in de Zeebuisstraat te Emmeloord, de plaats die bestemd is om de hoofdstad van de Noordoostpolder te worden. autobussen af en aan rijden, en ook wo ningen en zelfs al één stenen kerk. Het waren ook jaren van harde strijd, die gevoerd werd vanuit de keten, die her en derwaarts waren neergezet om de eerste arbeiders te herbergen. Die keten zijn grotendeels verdwenen, al zijn er nog kampen waar werklieden van buiten van Maandag tot Zaterdag wonen, maar daar naast telt de polder reeds tal van wo ningen, los maar toch planmatig in het land verspreid en ook bijeengegroepeerd op de plaatsen waar straks steden en dorpen zullen groeien. Woningnood kent het nieuwe land eigenlijk niet al is er een groot tekort aan huisvesting. Dat tekort demonstreert zich immers niet in samen woningen, want er wordt niemand in de pqlder toegelaten vóórdat er een woning voor hem en zijn gezin gereed is. Het land is gewonnen, nu is de daad aan de ambachtslieden. Zij zullen de velen, die hunkeren naar de vruchtbare akkers een dak boven hun hoofd moeten geven. Elke twee werkdagen één boerderij En dat zijn er velen. Bij de laatst ge houden verpachting van land kwamen d.951 aanvragen binnen. Boerenzoons uit alle provincies dongen mee. Eén aan vraag kwam zelfs uit Frankrijk. Is het wonder, dat vaart wordt gezet achter de boerderij-bouw. Met vindingrijkheid is men te werk gegaan. De moderne techniek is te hulp geroepen en thans verrijzen links en rechts de gebouwen van schok beton, die in onderdelen worden aange voerd. In één jaar tijd werden honderd zestig boerderijen neergezet. Dit betekent dus elke twee werkdagen één boerenhof meer. En de bewoners laten niet lang op f -v' V:.. i-ijJl denstand in de polder te maken heeft. De kleino zakenman, die in dit uitge strekte land zijn kansen wil beproeven, moet kolossaal kapitaal achter de hand hebben. Hij dient zelf zijn zaak neer te zetten, op grond, waarvoor hij jaarlijks 38 tot 50 cent per m2 erfpacht moet betalen. En do penningmeester van de middenstandsvereniging, die Emmeloord rjjk is, rekent verder uit, dat de man 12.000 bouwkosten moet neertellen, waarvan 10.000 onrendabel is. Het bou wen in de polder is duur. Minstens 20 procent duurder dan op het oude land. Dat is een gevolg van het feit, dat de arbeiders van buiten moeten komen. Dat kost extra gratis kost, reis en relsuren en ook het materiaal moet van ver wor den aangevoerd. Dit alles is oorzaak, dat ontwikkeling van de middenstand beneden de verwachtingen blijft. De middenstands vereniging pleit voor steun in de vorm van subsidies. Of, zo vragen de leden zich af, moet alleen het kapitaalkrachtige grootbedrijf kansen in het nieuwe land krflgen? Een vraag, die ontkennend moet worden beantwoord, al kunnen we de financiële gevolgen van een andere op losing moeilijk overzien. Bloeiend verenigingsleven In het nog jonge gebouw de „Beurs" staat een biljart. Het groene laken heeft nog geen enkel sleets plekje. En toch moet er al menige carambole op zijn ge maakt. Tenminste aan de wand hangt een glazen vitrine, waarin verschèidene wisselbekers staan, prijzen, die gewon nen zijn in competities door inwoners van de polder. De biljartvereniging is een van de vele ontspanningsgelegenhe den in het nieuwe land. Een van de vele, want wel geteld zijn er op nauwelijks zes duizend inwoners 56 verenigingen. Zij hebben alle gemeen, dat zij een bloeiend bestaan leiden. Zowel de schaakclub, als de hengelclub, de volkstuinvereniging als de twee toneelverenigingen. Dan zijn er nog koren, een oratoriumvereniging en een harmonie. Aan onderlinge gezellig heid ontbreekt het de inwoners niet. En aan een beetje kift evenmin. Want on danks 't feit dat de polder door zijn orga nisatievorm weinig met verkiezingen te maken heeft zijn alle politieke partijen er vertegenwoordigd en bij de Tweede Ka merverkiezingen in '48 waren vrijwel alle lijsten ook voor de ramen van Emmel oord terug te vinden. „Zelfs vrede en brood" heeft het nieuwe land niet onge moeid gelaten. Overigens zonder succes. Het land heeft trouwens een ordelie vende bevolking. Nog wordt er gesproken over een diefstal van dekens, die twee jaar geleden is gepleegd. En de comman dant van de Rijkspolitie, die overigens een zwijgzaam man is, geeft toe, dat hij „Trekken" zeggen ze in de Noord-Oostpolder tegen tracto ren, die de boeren tot een on misbare hulp zijn op de verte- loze akkers. van zijn 25 mannen, die dagelijks op de flets de ronde door de polder doen, weinig meer dan overtredingen van de verkeers regels gerapporteerd krijgt. ,,'s Nachts gelieve men zich te vervoe gen in de Zeeasterstraat", staat op de deur van het politiebureau te lezen. En de wakkere politiecommandant wekt niet de indruk, dat hij vaak in het nach telijk uur uit zijn bed wordt gebeld, on danks de vier of vijf banken, die er met bijkantoren zijn vertegenwoordigd. Met elkaar vormen zij een bescheiden Wall- street, het financiële centrum van de polder. Het gaat hun goed, gezien de plan nen die er zijn om de houten gebouwen te verwisselen voor permanente stenen. En dat kan niet anders in dit land, waar de oogstresultaten van jaar tot jaar stij gen en steeds meer akkers overgaan in particuliere handen. De banken hebben hier zeker nu en in de toekomst een be langrijke taak. Trouwens er is in het nieuwe land plaats voor velen. Zelfs voor de man, wiens han del de voormalige bewoners van deze bodem zo nog in leven de stekels op de rug moet doen rijzen. „Eet meer vis" staat met felle zwarte reclamelet ters op het blanke hout van de rijdende kraam, Ule een plaats heeft gekregen naast een rechtopgaand jong boompje bij de eindhalte van de bussen uit Meppel en Vollenhove. „Eet meer vis" en dat op de Zuiderzeebodem Is het droogleggen van de Zuiderzee iets unieks in de wereld op het gebied der waterwerken, even uniek is de gelegen heid, die hierdoor geschapen werd tot het doen van nasporingen op het terrein van de archeologie. Onder de zeespiegel lagen niet slechts wrakken van schepen, die in de loop der eeuwen vergaan waren op de Zuiderzee, waar het af en toe geducht kon spoken, maar ook vond men eT de sporen van de bewoners, die eertijds het land be woonden, dat later zee werd De onderzoekingen, die op dit gebied worden verricht, gaan uit naar de geschie denis van de Zuiderzee. Aan de hand van de gegevens, die het bodemonderzoek op levert, tracht men vast te stellen, hoe de verovering van het land door het water in de loop der eeuwen in zijn werk is gegaan. Als vaststaand kan thans worden aange nomen, dat het grootste gedeelte van wat men later Zuiderzee zou gaan noemen (en hieronder valt ook bijna de gehele Noord- Oostpolder) in de loop van de dertiende en veertiende en deels nog in de vijftiende eeuw is weggeslagen. Enkele kleinere delen gelegen rond Schokland en bij Kuinre, vielen pas in de daaropvolgende tweehon derd jaar aan de opdringende golven ten prooi. De belangstelling van de oudheidkun digen gaat echter niet minder uit naar de geschiedenis van de bewoners van het oude land, de dierenwereld van die tijd en het landschap. De heer G. v. d. Heiden, die door de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek en de Directie der Zuider. zeewerken is belast met de leiding van het archeologisch onderzoek in de Noord-Oost polder, heeft het oude protestantse kerkje Scheepswrak, blootgelegd in de bodem van de Noordoostpolder. De „be- weqering" (de planken overlangs, waar van er één in het midden is blijven liggen) is verwijderd, waardoor de ribben duidelijk zichtbaar zijn. Boven staand schip is waarschijnlijk in de eerste helft der 17e eeuw gezonken. op Schokland als museum ingericht. Resten van een neushoorn en een mammouth lig gen naast die van visotters en bunzings, van schapen en geiten en van een formi dabele snoek. En van de diersoorten, waar van de resten in de bodem worden aange troffen, kan door deskundigen de aard van het landschap worden afgeleid. De ge bruiksvoorwerpen van de bewoners van die dagen zijn juist daarom zo interessant, omdat zij een kijk geven op het leven, zo als dat op het platteland werd geleid. Van het Middeleeuwse plattelandsleven is, in tegenstelling tot het leven van de hogere standen, immers nog niet zo heel veel be kend. Voor een Twentenaar is het wel interessant te weten, dat in het museum op Schokland spoelklosjes en benen kam men bewaard worden, die ongeveer in de twaalfde eeuw gebruikt werden bij de „weef'-industrie. Een ware schat van gegevens levert ver der het onderzoek der scheepswrakken. Al heeft de scheepsbouw, wat het wezen be treft, geen revolutionaire wijzigingen on dergaan, toch zijn de scheepstypen, die in de Noord-Oostpolder worden aangetroffen, vaak onbekend. Tot voor enkele jaren im mers kende men slechts de trotse zee kastelen der vorige eeuwen, die door de meesters der schilderkunst werden waar dig gekeurd op hun doeken vereeuwigd te worden. Zij schonken blijkbaar weinig aan dacht aan een visserscheepje en een veer- pontje en dat zijn nu juist de vaartuigen, die in de nieuwe polders worden aange troffen. Gelukkig voor de archeologen blijken verschillende van deze schepen (het grootste, dat tot nu toe gevonden werd. was 35 m. lang) als woonschip te hebben dienst gedaan. Ging zo'n vaartuig naar de kelder, dan zonk de gehele huisraad, com pleet met potten en pannen, mee naar de bodem. En dit vormt voor de oudheid kundige een bijzonder geliefd studie-object. Niet zelden treft men in zulke wrakken echt Delfts aardewerk aan! De schipper, die een gloednieuwe Spaanse munt bij zich had, toen zijn schip verging, zal toen wei nig hebben kunnen bevroeden, hoe dit geld stuk de archeologen der twintigste eeuw nog eens zou helpen de tijd vast te stellen, waarop zijn vaartuig verging. Evenmin als de edelman, wiens burcht in dat gebied lag, ei ooit aan gedacht zal hebben, dat in onze dagen uit het feit, dat in een afval put prachtig aardewerk werd aangetroffen tussen scherven kostbaar kristal en kerse- pitten, zou worden afgeleid, dat mijnheer de graaf en zijn gasten tijdens een van hun drinkgelagen voor een aardige duit ver nield hebben Tegenover het „Woonschepenstraatje" een benaming, die van de bevolking is ligt een kolossaal woonschip. Een groot bord naast de loopplank vertelt, dat dit de pastorie is van de Ned. Herv. ge meente. Hier woont de dominee. HU heeft 7.(jn schuit de „Zwerver" gedoopt. Een meer passende bemanning ha<l hU niet kunnen bedenken. Want ai ligt het schip stevig verankerd in het roestbruine kiel water van de Zwolsevaart, hU zelf is als iedere zielzorger in de polder een zwer ver. He geestelijke verzorging van de be volking stelt aan de geestelijkheid bij zondere eisen. Dat onderschrift ook pas toor Koopmans, die met zyn twee kape laans een pastorie heeft vlak by het houten noodkerkje aan do Espelerlaan in Emmeloord. Behalve tot de ongeveer 200 katholieke gezinnen, strekt de zielzorg zich ook uit tot de arbeidskampen, waarvan er zo n twintigtal over de gehele polder verspreid liggen en die tezamen ongeveer 800 ka tholieken herbergen. Een normale kerk is er niet. De H.H. Missen worden ge lezen in cantine-zalen, loodsen en parti culiere huizen, 's Zondags komen drie as sistenten de bijna bovenmenselijke zware taak verlichten. Veel van wat er „op het oude land" geregeld is en waarnaar de zielzorgers daar nauwelijks behoeven om te zien, wacht hier op organisatie. Een katholieke bibliotheek is in wording. Op het gebied van de ontspanning is uiterste waakzaamheid vereist. Het verenigings leven heeft zijn speciale moeiiykheden, door de enorme afstanden in de polder. Een katholieke school is er niet, een pro testantse trouwens evenmin. Op bepaalde uren wordt de openbare school van Em meloord in drie delen gesplitst; in het ene lokaal staat een Hervormde dominee les te geven, in een ander voert zijn Ge reformeerde collega het woord en in het derde probeert een kapelaan de kinderen de beginselen van de katechismus bij te brengen. En dan hebben de katholieke zielzorgers nog het initiatief genomen, de leerlingen ook na 't verlaten van de lagere school, tot aan hun 20ste jaar, godsdienst les te geven. Een prachtig werk dat echter een mas sa werk meebrengt. En alles wat er ge beurt moet worden aangepast aan de bij zondere eisen, die deze bevolking stelt. De Brabanders en Limburgers moeten met extra zorgen worden omringd, want an ders gaan zij in deze streek met zijn ge mengde bevolking geestelijk ten onder. De arbeidskampen brengen eveneens speciale moeilijkheden met zich mee. Nooit klaar „In het begin dacht ik nog ooit klaar te komen", zei de jonge sympathieke ka pelaan van de Belt lachend, „nu weet ik wel beter en werk ik maar van de vroege morgen tot de late avond". En als wt even later de deur uit zijn, fietst de mo derne missionaris al weer voorbij, om „even" 10 kilometer verder een confe rentie te gaan houden of les té geven, of huisbezoek af te leggen Op het eerste gehoor tenstaanders een al te ring toeschijnen, maar zullen niet ontkennen, de Reformatie in Ned< de zestiende eeuw du Protestanten hier, ge< uitgegeven zo belangry langs verschenen „Vet richt tot allen, die d Jezus Christus liefhebb zy is bekend gemaal- klaring, door negen en vormden. Er zpn tien onder en verder twee ingenieur en meerdere er wonen van hen zow ren (Fr.), in Langwee in het Gooi en tot in E Zeeland. De authentieke werden verzameld door te Hilversum en door Bakhuizen van den Br gisch hoogleraar der Kerk te Leiden, of schot tot de ondertekenaars klaring behoort. Waarom is deze Ver toelichting van uitzor lang? Omdat een vrom de groep Protestanten o den in hun gemeenten belijden, dat de Reform lijkc bestanddelen van 1 lie en het Geloofsbezit christelijke, ongedeeld meenschap over het h» zien duidelijk leemten in de officiële Leer en protestantse kerkgeno Na jarenlange studie dend gebed werd hun d te verstaan geven, klaa lijk. En hun geweten st\ thans en zó te getuigen Sinds de tijd van Lut vijn worstelen de p reeds met het Kerkbegr lijktijddg opkomen der i men van hervormd Chri de Reformatietijd was sterkste, immanente Luther's Leer. Het ee soonljjke in Luther's fundamentele vraagstuk Christus' Kerkgemeensc grondig door Friedr. He toond en als oncvange bijbels verworpen. En I Heiier, die grote invloe Nederlandse hervormde oefent. En wat Calvyn dezelfde conclusie komt dr. J. L. Witte in zyn (II 358 en vlg.) Retraitehuis Bei 1619 Mei: ongehuwde da 30 jaar. 2023 Mei: werknemenc stand heren. 2730 Mei; mannen en nen. 30 Mei2 Juni: gehuwde 36 Juni: dames van - Familie. Opgave: Directeur Retrai Bergen N.H. Fancy-fair op ko BURGERBRUG. He tig jaar geleden dat ons groots opgezette fancy maakte. Dit was bij 't ha feest van de IJssportver Vermaak. Nu deze vereniging woo jarig bestaan staat, kwaj naar voren om te probe zo'n festival te organiser Aldus waren Woensdaj de leden van Nut en café P. Schrieken in bijeen om het plan al grondverf te zetten. Het ter de voorzitter dat zc in blind vertrouwen op van 't bestuur, verstek ten gaan. Enfin, de qua goedde de quantiteit en de werkplan kwam tot De fancy-fair wordt medio November In Gi ser. Op de betegeling vó zal een „hobbelende ge De zg. „stal" zal in feest stoken worden en beza met stands: werptent, avontuur, hengeltent stroom), touwtrekbaan toneel van de grote za: theetuin ingericht, terw vloer vrij blijft voor dansje. Voor ac prijzen zal de stand (al weer?) en enk firma's worden aangespr vrouwelijk dorpsdeel handwerken fabriceren als prijs beschikbaar si de fraaiste ingezonden een aanmoedigingspremie uitgeloofd. Nu aan 't wei Inwisselen vacanHel URSEM. Zaterdag is er voor het laatst om landbouw-vacantiebo; 1950 in te leveren bij meester A. Immink, ook georganiseerden. Swanner kerm HEERHUGO WAARD, vorig jaar zullen de ki ties van Swanner-ke grotendeels op het spor Plaatst worden. De tot gehouden inschrijving h langstelling, waaronder grote attracties, zoals auto-scooter en golfbaan KORTE RAAD SVERG Al HEERHUGOWAARD. - presidium van burgemee c. Sutman Meijer kwam van H.H.Waard, in openbare vergadering Woensdagavond. Medegedeeld werd dat besluit van 28 Februari komen tot opheffing van lagere school te H.H.Waa bij besluit van Ged. Statei gekeurd. Ook was de ontvangen op het raad te komen tot het bouw nieuwe centrale drie-kl; laan c school aan JP® raad besloot thans ®°'*ig te zullen uitsohi net bouwen van deze eet school. Tevens werd over te gaan tot het later van een onderwijzerswon deze school aan de Linden toepassing van de Financ geling 1948. i, orïnt deze korte agenda tandeld en de rondvraag daders had opgeleverd, raad in comité.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Nieuw Noordhollandsch Dagblad : voor Alkmaar en omgeving | 1950 | | pagina 4