Gewestelijk Gezinscongres 1950
Keltische invloeden
in Nederland
215-jarige gedenksteen vernieuwd
Zondag 6 Augustus
in de veilinghal te Blokker
DE BEURS
VAN DE BOER
en van boerenwijsheid
EEN DRUKKE VRIJDAG
Godsdienst en volksgebruiken
Knap werk van jonge Alkmaarse
beeldhouwer
Vooral bestemd
voor de jeugd
voor kaasmarkt en tentoonstelling
ZATERDAG 29 JULI 1950
PAGINA 5
Het gezin staat in de branding. „De ontkerstening en de zucht
naar genot tasten de eigenlijke, godsdienstige grondslagen aan
van wat voor ons toch nog altijd een Sacrament is; de sociale
en economische ordening moet nog altijd leren „het gezin" te
ontdekken. We zijn voor „Den Haag" nog te vaak tien millioen
inwoners, die ieder afzonderlijk hun bijdrage moeten leveren
in werk, in opbouw, in belastingaldus schrijft Mr. Jan
Derks, hoofdredacteur van „De Tijd" en een der sprekers op
het Gezinscongres 1950, dat volgende week' Zondag 6 Augustus
wordt gehouden in de veilinghal te Blokker.
Maar gelukkig is er een Ka
tholieke Bond voor het Gezin,
die reeds meer dan dertig jaar
opkomt voor de handhaving en
versterking der Christelijke be
ginselen, de huwelijkswetgeving
en de opvoeding, die vooral net
grote gezin in het bijzonder ver
dedigt en streeft naar het her
stel van het gezin in zijn natuur
lijke rechten. De Bond behartigt
de belangen van het gezin en in
het bijzonder van het grote ge
zin bij de Overheid en strijdt te
gen de ongeoorloofde geboorte
beperking. Het is aan het actieve
bestuur van Kring VII van de
Bond van het Gezin te danken,
dat wederom dit jaar in ons Ge
west een Congrej gehouden
wordt. En we mogen hier een
ere-saluut brengen aan degenen,
die zich voor hun Bond niet
schamen, die fier de spot van
niet-begrijpende landgenoten
over zich heen laten gaan, inte
gendeel er trots op gaan vaders
en moeders te zijn van gezinnen,
die voor hen zelf een bron van
geluk en voor de maatschappij
een weldaad zijn.
De organisatoren willen spe
ciaal de jonggehuwden bereiken
Juist voor ten, die nog aan het
begin van hun huwelijk staan
en voor verloofden is dit Con
gres bedoeld.
9
De vele ongelukkige huwelij
ken, die wij in onze tiid waar
nemen, zijn in de meeste geval
len een gevolg van een verkeer
de mentaliteit, waarmede men
het huwelijk ingaat en het hu
welijk beleeft. De Bond voor het
Gezin wil nu bij onze mensen
de gezonde geest voor het huwe
lijk versterken. Pater L. Gode-
froy, Montfortaan te Egmond
aan Zee zal op het Congres
spreken over: „Dit geheim is
groot". Verder zal hij ons ver
tellen over Rome, over Fatima
over onze gezinnen. Hij zal met
ons Gods zegen afbidden voor
onze gezinnen in een Rozen
hoedje, dat de meesten van ons
nog nooit hebben gebeden.
Onder regie van de heer J.
Haakman te Bergen zullen n.l.
do Vijf Blijde Geheimen Worden
opgevoerd met muzikale bege
leiding van het R. K. Hoorns
Gemengd Zangkoor.
Over de stoffelijke belangen
van het gezin, zoals die door de
Overheid behartigd -"oeten wo-
den, zal Mr. Jan Derks spreken,
dan zal het natuurlijk gaan
over onrechtvaardigheden bij de
schoolgeldheffingen, bij de gas-
en electriciteitstarieven, over
woningbouw, allemaal materiële
zaken, die bij het streven naar
gezonde gezinnen en natuurlijke
gezinsvorming men niet kan
ontberen.
De organisatoren hebben met
de ondervinding van het vorig
jaar besloten het Congres niet in
de open lucht te organiseren
omdat men het risico van slecht
weer niet wil lopen. Daarom is
de grote veilinghal te Blokker
gehuurd, die groot genoeg is om
alle belangstellenden te bevat
ten. Er is gezorgd voor een pri
ma geluidsinstallatie, zodat ie
dereen het gesprokene goed kan
volgen. Het Kringbestuur heeft
contact opgenomen met de vele
plaatselijke comité's, ruim dertig
in getal. Bij deze plaatselijke co
mité's kan men toegangskaarten
verkrijgen.
Het is werkelijk verheugend
te zien hoe goed de samenwer
king plaatselijk is om het Con
gres te doen slagen. Men begint
allerwege steeds beter te begrij
pen, dat het verbreden van de
gezinsgedachte en het verdedi
gen van de gezinsbelangen niet
uitsluitend een kwestie is van
de Bond van het Gezin.
Laten de Katholieken uit de
kop van Noord Holland op Zon
dag 6 Augustus a.s. in grote ge
tale 's middags om half drie
aanwezig zjjn in het Veilingge
bouw te Blokker om te topen,
dat Katholiek Noordholland bo
ven het IJ pal staat voor de na
tuurlijke rechten van het in on
ze dagen zo bedreigde gezin.
TWEEMAAL ONTVLUCHT
BINNEN ÉÉN WEEK
Uit een cel in het Enschedese
politiebureau is gisterenmorgen
ontvlucht de 33-jarige schilder J.
S. Het was zijn tweede ontvluch
ting binnen een week, want
Zondag j.l. had hij een psychia
trisch gesticht te Avereest al
heimelijk verlaten, waar hij ver
toefde wegens het plegen van
vele diefstallen. Met behulp van
een ijzeren voorwerp, wist S.
gisterenmorgen omstreeks half 5
de grendel van zijn celdeur open
te maken en even later herhaal
de hij dit op dezelfde manier
met een andere deurgrendel,
welke alle cellen afsluit. Hij
wandelde beide deuren uit en
verliet door een achterdeur het
politiebureau. Daarop stal hij 'n
fiets en verdween.
Schaken
TWEE WINNARESSEN
BIJ DE DAMES
In Amsterdam is gisteren de laat
ste ronde gespeeld van het persoon
lijk schaakkampioenschap van Ne
derland voor dames.
Mevr. F. Heemskerk, die de kam
pioenstitel draagt en mevr. C. Rood-
zant wonnen beiden haar partijen
van resp. Mevr. v. Schaik en Mevr.
v. Praag, zodat zij in de eindstand
elk met ff -• pt. zijn geëindigd.
Het hoofdbestuur van de K.N.S.B.
zal Zaterdagmiddag vergaderen om
uit te maken wie de kampioenstitel
van nu af zal mogen dragen.
De stand lui^tt verder:
3 en 4, Mevr. Hammer en Mevr.
v. Aalst ieder 3'ö pt.; 5. Mevr. v. d.
Veen 3 pt.; 6. Mevr. Peening -2'lt pt.;
7. Mevr. v. Praag 2 pt.; 8. Ivlevr.
v, Schaik 'l> pt.
Met nog één partij uit te spelen
is de stand bij de heren:
1. Dr. Euwe 9'/s pt.; 2. v. Schel-
tinga T/s pt; 3. v. d. Berg 7 pt.; 4.
Kramer 0 pt.; 5. Cortlever 5V« pt
en 1 afgebr. partij; 6. Donner 5'/t pt.;
7. Stumpers 5 pt.; 8 en 9. Baren-
dregt en Spanjaard ieder 47i pt.;
10 en 11. Henneberke en Mühuring
ieder 3'pt.; 12. Orbaan 3 pt. en 1
afgebr. partij.
Prijshoudende markt
AMSTERDAM, 28 Juli. Onder
leiding van Kon. Olie, die evenals
gisteren door een der commissie
huizen in vrij grote quanta werd
aangekocht, opende de markt goed
prijshoudend. Het hoofdfonds avan
ceerde aanvankelijk vijf punten,
waarvan het tegen slot vier punten
wist te behouden.
De terugkeer van Rusland in de
Veiligheidsraad werd ter beurze
niet druk besproken. Gisteren is de
eerste notering tot stand gekomen
in oude certificaten hoogovens,
koers 130, tegen 118% voor de
nieuwe. De omzetten in de nieuwe
certificaten blijven dagelijks vrij
groot (rond 200.000 gulden nomi
naal) Ook vandaag werd weer een
hogere koers vernomen, n.l. 120
voor de nieuwe dus tien procent
hoger dan de dag na de emissie,
toen 110 procent is betaald. Behalve
in deze twee fondsen had de handel
Weer weinig te betekenen.
Het prijsverloop op de vrachten-
tnarkt, dat zich sinds de kwestie
in Korea in bovenwaartse richting
ontwikkelt, is niet van te grote in
vloed op de scheepvaartmarkt. Er
is lichte 'vraag, vooral voor in het
Oosten opererende maatschappijen,
maar tot grote verbeteringen leidt
dit niet.
Ook de Indonesische sector had
vandaag geen kleurrijk verloop. De
algemene markttendens veroor
zaakte hier een prijshoudende tot
iets verbeterde stemming.
De beleggingsmarkt blijft het
stiefkind van de Beurs. Fractionele
verliezen behoren hier tot de dage
lijks voorkomende verschijnselen.
In navolging van Wallstreet was
de Amerikaanse sector vast.
Alkmaar iet op de tentoonstelling „Van de Wadden tot het IJ"
in het middelste paviljoen de klok terug naar de tijden van de
bekende cartograaf Cornell's Drebbel, die in 1597 het stadie
uittekende als een bloeiend centrum, waar alle boeren uit de
omtrek hun inkopen kwamen doen. De oud-Hollandse geveltjes
- men moet even de stand over de Marshallhulp wegdenken,
die daar geheel uit de foon valt en de drukte daarvoor geven
een idee van een vroegere marktdag, als verschillende rij- en
voertuigen denderend door de poorten de stad binnenrolden
en de boerenvrouwen afzetten bij de eerste winkelstraat van
Feneedse (Fnidsen). Na mijn bezoek aan dit interessante
paviljoen heb ik dan ook gedroomd, dat ik achter een paar
buitenmensen door oud Alkmaar liep. Van hun interessante
verhalen wil ik U in dit schetsje wat gaan vertellen.
In de rouw
Twee boerenvrouwen, in zwarte
rouwhuiken of sloven gehuld, lie
pen door de oude stad. Ze kwamen
uit Hoogwoud, zo wist men te ver
tellen. Een broer van deze vrouwen,
die op de grote boerderij woonde
buiten het dorp, was gestorven en
was een week geleden begraven.
Een buurman had met zijn boeren
wagen de kist van huis gehaald. Er
waren eerst een paar bossen stroo
op de wagen uitgegooid en toen de
arbeiders de kist uit de voordeur,
die alleen maar bij gelegenheid van
een huwelijk en een begrafenis ge
opend werd, gedragen hadden, wa
ren de vrouwen boven op de kist
gaan zitten. Over deze familie
gebeurtenis waren zij druk met el
kander aan het praten.
Voortekenen
„Ik hew hei wel docht mit onze
Jacob", zo zei de vrouw Aaltje,
Zundagochtend, toen hai van bed
komen is. was er een kraai op de
skoorstien. Das ongeluk, zaid Jan
Prins de vioolspeulder".
„Ach, je teute", antwoordde de
ander, „Ik hew musschien zien-das
geluk, zeggen ze en nou is min
Traintje van de keiswagen vallen.
Ze had pain, o wat bin ik versko
ten! En dat als de mosschen an de
muur zitten!"
„Je liegen et", wierp de ander
tegen, „een beest voorspel ét! Als
de zwaluw zin vettige nest maikt
op de hofstee dan komt er erremoei.
Je wete toch van die raike Kees
Ton? Zin boerderij is hai kwait en
hai is een arme boereknecht
worren".
„Je kinne van main je weet wel",
was het bescheid, „We gaan in de
erberg en vragen de kastelain om
koffie en warme bolle. We hewwe
veel lopen!"
Een vraag
De vrouwen waren moe gewor
den van het winkelen. Ze waren in
een herberg op de Dijk naar binnen
gegaan. Vlak daarbij hadden de
mannen de wagens gezet en de
paarden gestald. Ze vroegen om een
gelagje en de spraakzame herber
gier Barend begon een praatje over
het weer.
„Mag ik jullie iets' vragen?" zo
begon hij na enige tijd. „Vanmor
gen had ik hier een paar boeren
uit Oostwoud en die hadden het
druk over de varkensharenproef.
Ja, U kijkt misschien vreemd op,
maar dat zat zo. Als er op het boe
renland een jongen en een meisje
met elkaar gaan verkeren, dan ne
men ze twee flinke varkensharen
pn zetten die naast elkaar bij het
vuur. De ene haar stelt de jongen
voor en de andere het meisje. Door
de hitte gaan de haren na een tijdje
bewegen en men kijkt of ze zich'
naar elkaar toebuigen. Als dit ge
beurt, dan mogen ze met elkaar
verkeren en later trouwen".
Gebruiken bij verkering
De vrouwen moesten er om
lachen. „Ik hew wel oord", zo be
gon Aaltje, „dat het kier en daar
beurt. Maar op de keper beskouwd,
trekt gien mens dra ein snars van
an. Weet je, wat tradisie is bai
vraien? As een joon op ien eivend
ien maidje opzoekt, zegge hai
zooas de gewoonte van eeuwe dat
nou ienmaal in zwang brocht
gn' eivend same. En as ze dan
goeien-eivend terugwense en de
maid sjouwt een stoel an, dan is
het goed. As tegen half tien de
boer z'n paip op de rand van 't
kwispeldoor uitklopt en de vrollie
d'r braien op halven braide, omdat
et bedtiet is, zait de maid vanoudse:
Neem je stoel maar mee. Dan zitte
de vraiers op het donkere boere-
staltje te skooien".
„Ja die gebruiken ken ik", ant
woordde Barend. „Ik heb vroeger
op Limmen gewoond en daar deden
ze het ook. Maar onze pastoor was
er altijd heel erg kwaad om. Hij
noemde het heidense gebruiken en
die moesten eruit".
„Ons pastoor hew het ook zaid",
vertelde Aaltje verder, „Het is ook
te bar. Maar het kin haast niet
aars".
Op dat ogenblik ging de deur van
de gelagkamer open en de man van
Aaltje, een flinke boer kwam naar
binnen. Hij keek wat zuur, want
's morgens had hij veel jeuk op zijn
hoofd gehad. En ofschoon hij zeide,
dat hij niet in voortekens geloofde
meende hij vast en zeker, dat hij
spoedig slecht nieuws zou horen.
Hij was dit nog niet vergeten en
hoewel hij goede zaken had ge
maakt, wilde hij graag gauw naar
huis om het ongeluk voor te zijn.
„Het is tid" zo zeide hij tot de
vrouwen en haastig stond zij op om
naar huis te gaan. Alkmaar lag
spoedig achter hen.
B. VOETS, Kapelaan
W. KERREMANS t
Op 73-jarige leeftijd is giste
rennacht te Schoonhoven over
leden de heer W. Kerremans,
hoofdredacteur van het Nieuws
blad voor Z.-Holland en Utrecht.
Ter gelegenheid van zijn gouden
journalistenjubileum werd dhr.
Kerremans op 30 April j.l. Rid
der in de Orde van Oranje Nas
sau. De overledene begon zijn
loopbaan op 1 Mei 1900 te
Utrecht en diende de Bredase
krant, de Goese krant, het Soe-
rabaja's Handelsblad en het
Soerabaja's Nieuwsblad. Zijn In
dische loopbaan moest hij om
gezondheidsredenen opgeven
waarna hij directeur-hoofdredac
teur werd van de Delftse Cou
rant. In 1929 kwam de overlede
ne bij het Nieuwsblad voor Zd.-
Holland en Utrecht.
RIJWIELEN MET
HULPMOTOR
Met ingang van 1 Augustus '50
kan de douane de uitvoer en we
derinvoer toestaan van rijwielen
met hulpmotor voorzover deze
als vervoermiddel worden gebe
zigd. Dit geldt echter slechts
voor die rijwielen welke na uit
schakeling van de motor als rij
wielen kunnen worden gebruikt.
Een en ander houdt in dat
voor de tijdelijke uitvoer van
bovenbedoelde categorie motor
rijtuigen niet langer een schrif
telijke vergunning, afgegeven
door of namens de C.D.I.U. ver
eist is.
M.U.L.O.-EXAMEN
Vrijdag werden voor het Mulo
examen geëxamineerd 28 Candida-
ten, alen voor diploma A. Van deze
28 candidaten zijn 23 candidaten
geslaagd, n.l.:
R. G. Boon, Hoogwoud; C. E.
Dekker, Winkel; J. Hooitinga,
Winkel; T. J. Bosscher, Medemblik;
A. Bot, Opperdoes;, J Jonges,
Twisk; C. Wormsbecher, Hoorn
M. N. Willig, Oosthuizen; E. Mee-
reboer, Oude Niedorp; A. Nijholt,
Winkel; C. J. Persijn, Nieuwe Nie
dorp; E. Wiersma, Winkel; A. de
Jong, Den Hoorn, Texel; T. A.
Baijs, Den Burg, Texel; D. Bakker,
Den Burg, Texel; A. C. Reij, Den
Burg, Texel; A. van Doom, Alk
maar; W. Glas, Broek op Lange-
dijk; M, J. Hovenier, Bergen N.H.
D. Eduwaard, Schoort F.J.T. Pruim
Breedzand N.H.; C. M. Bekebrede,
Den Helder; L. Schadee, Den Hel
der. 5 candidaten werden afgewe
zen. De examens zijn afgelopen.
Verplaatsingen Rijkspolitie
Ingaande 1 Augustus 1950 wor
den verplaatst, de Wachtmeester
le klasse G. F. van den Berg van
de Groep Enkhuizen naar de post
's Graveland van het District Am
sterdam; de wachtmeester le klasse
J. Spljnter eveneens van de Groep
Enkhuizen naar de Parketgroep
Arnhem; de Wachtmeester D. Alta
van de Parketgroep Arnhem naar
de groep Enkhuizen en de Wacht
meester E. de Heus van de groep
Medemblik, post Wervershoof naar
de post Stein van het District
Maastricht.
Post voor Korea
In verband met de huidige om
standigheden is de overkomst
van correspondentie voor Korea
niet verzekerd. Aangetekende
stukken kunnen slechts op risico
van de afzenders worden aange
nomen.
ALKMAAR. De weergoden waren gisteren Alkmaar en zijn
kaasmarkt gunstig gezind. Heel de dag bleven de hemelsluizen
gesloten en al scheen niet heel de dag de zon, het was toch
mooi weer. De kaasmarkt mocht zich in een zeer druk bezoek
verheugen; als men nagaat, dat* alleen al 1300 bezoekers de
Waagtoren beklommen, dan kan men nagaan, hoeveel duizen
den er over het Marktplein en door de binnenstad gewandeld
zijn. Er waren ditmaal vrij veel buitenlanders, Amerikanen,
Engelsen, Fransen, Zwitsers, Denen enz. Zij werden bij het
Waaggebouw aangeklampt door een reporter van de AVRO, die
de buitenlanders naar hun indrukken vroeg over Holland. Deze
reportage, die ook in andere plaatsen werd opgenomen, zal
onder de titel „Visiting Holland" Donderdag 3 Augustus des
avonds worden uitgezonden.
Een aardig contrast vormde een te volbrengen taak opgelegd. De
gratievolle dame uit Brits-Indië stroom autobussen, die drie rijen
dik op het Canadaplein stonden,
was bijna niet te verwerken. De
meeste chauffeurs kennen het
klappen van de Alkmaarse zweep
wel en weten de zijspan van adju
dant van Heusden, die de hele
morgen door de stad toert, te vol
gen. Moeilijker is het met de
met een zwaargebouwde Marker
vrouw, die een dankbaar onder
werp vormden voor de vele came
ra's, die het kaasmarktbeeld op de
gevoelige plaat vastlegden. Ook
was er een Zwitserse cineast, die
in opdracht van de E.C.A. in alle
landen van de Marshall-hulp op
namen maakte en daarbij de kaas
markt niet oversloeg; ook bracht
hij een bezoek aan de Langediik,
om opnamen te maken.
De V.V.V.-functionarissen waren
druk in de weer, om de vele be
zoekers, die dit wensten, van in
lichtingen te voorzien. De verkoop
van kaas in de kleine Waag en
van beschuitjes met kaas en
hompjes kaas in het grote Waag-
pand verliep vlot; het schijnt, dat
het publiek meer voorkeur geeft
aan de hompjes dan aan de be
schuitjes en dat is begrijpelijk,
want, wil men kaas proeven, dan
moet men een flinke beet nemen.
Met een geluidswagen werd in
de stad in vier talen de aandacht
gevestigd op de tentoonstelling
Van de Wadden tot het Y, die dan
ook gisteren een druk bezoek
ontving. Men vergete niet, dat de
10.000 bezoekers, die Donderdag
de tentoonstelling hadden bezocht,
als even zovele propagandisten
naar huis gegaan zijn en het is
allicht ook daaraan te danken,
dat het bezoek steeds toeneemt.
Ook de grote reclamewagen van
de tentoonstelling reed door de
stad. In vier talen werd met de
geluidswagen de aandacht op de
tentoonstelling gevestigd.
Wij verwijzen voorts naar de
advertentie van de V.V.V., waar
in wordt medegedeeld, dat de le
den van V.V.V. op vertoon van
hun lidmaatschapskaart 50 pet.
reductie hebben op de entree, en
wel op Maandag a.s., terwijl ook
de ouders van de kinderen, die
aan het kaasmarktspel deelnemen,
tegen gereduceerde prijs de ten
toonstelling kunnen bezoeken.
Des avonds zal het kaasmarktspel
nog epns herhaald worden.
Wij vernamen voorts, dat het
paviljoen Midden Kennemerland
is uitgebreid met stands van de
Beynes-fabrieken te Beverwijk,
met een stand van de Hoogovens
en van de tapijtknoperij Kinheim.
Men verzuime niet bij een be
zoek aan de tentoonstelling, ook
deze stands te gaan zien.
Met de „Stierop" van de Alk
maar Packet kwamen Vrijdag
morgen ook al ettelijke hon
derden kaasmarktbezoekers uit
Zaandam en Amsterdam naar
Alkmaar, zodat ook de Voor-
meer haar aandeel in de Vrij
dagse drukte kreeg.
Het verkeer heeft de Alkmaarse
straten weer een schijnbaar niet
vreemde eenden in de bilt, zoals
de twee Deense bussen, die in de
Paternosterstraat vast kwamen te
zitten. De particuliere auto's,
waarvan het aantal de laatste
weken geleidelijk oploopt, konden
op het Doelenplein en het Canada
plein weer aardig worden wegge
werkt. al worden de verkeers
moeilijkheden bij de Friesebrug,
sinds het verkeer naar Leeuwar
den door de Wieringermeer en de
nieuwe weg langs Hoorn gaat,
met de dag onoverkomelijker. Op
drukke uren staat er nu een ver
keersagent, die tracht het verkeer
zo snel mogelijk weg te werken.
Dat het bezoek van autobezit
ters en autobusondernemingen
aan Noord-Holland, vooral op
drukke dagen een hele onderne
ming is, blijkt wel uit het feit, dat
er verschillende rijders waren,
die om half tien, kwart voor tien
al bij de Velser pont stonden, doch
pas tegen twaalven Alkmaar kon
den bereiken! Voor velen bliikt
de pont nog steeds een grote
handicap te zijn.
Nieuw-Zeelandse O.V.W.'ers
WELLINGTON Aan de eer
ste oproep om vrijwilligers voor
Korea hebben Donderdag in Nw-
Zeeland 2.018 personen gehoor
gegeven.
Nog altijd bewaren de grote
rivieren van ons land als de Rijn,
de Maas, de Lek en de Schelde
in hun naam de herinnering aan
de Keltische stammen die eens
ten Zuiden daarvan gevestigd wa
ren. Weliswaar zijn deze metter
tijd opgegaan in de talrijke Ger
maanse elementen, maar te ont
kennen valt dit nog altijd merk
baar Keltische bestanddeel in de
bevolking van Nederland niet.
Maar meer nog heeft ook bij ons
de Keltische literatuur haar in
vloed doen gelden.
Keltische letterkunde.
Eenmaal werd in West- en Cen-
traal-Europa de Keltische taal ge
sproken en strekte het rijk der
Kelten op het tijdstip van zijn
grootste uitbreiding zich uit tot
in bijna geheel Zuid-Europa en
Klein-Azië. Nu vindt men de
levende resten van de Keltische
taal en beschaving alleen nog
maar terug in Wales, Schotland,
Ierland, op enige Britse eilanden
en in het Franse schiereiland Bre-
tagne: zij zijn als het laatste bol
werk waarin een zeer oude cul
tuur zich als het ware heeft ver
schanst.
Door het Christendom, vooral
in Ierland en Bretagne, zijn nog
veel draden geweven die het ver
binden met het oude Keltische
heidendom en de geest van de
voorbije eeuwen die zo'n uitge
sproken voorkeur vertoonden
voor het wonderlijke en fantasti
sche. Tot in het christelijk denken
bleef deze mentaliteit bewaard in
de vorm van wat men „wonder-
zucht" zou kunnen noemen.
(Van onze redacteur)
In de steenhouwerij van de Fa Simon te Alkmaar troffen wij
dezer dagen de jonge Alkmaarse beeldhouwer, Wim Comman
deur aan, terwijl hij bezig was de laatste hand te leggen aan
een nieuwe gedenksteen, welke de plaats zal innemen, van een
door de tand des fijds nagenoeg geheel vergane gedenksteen,
welke in het jaar 1735 in de Hornsluis te Schardam geplaatst
werd.
Al eens eerder hadden wij
Wim Commandeur opgezocht in
z'n atelier aan het Fnidsen, waar
wij hem temidden van tal van
zijn werken, uitgevoerd in hout,
hardsteen, zandsteen en andere
materialen aantroffen.
Wim Commandeur is afkom
stig uit St. Pancras en is jaren
geleden uit pure liefhebberij
gaan beeldhouwen. Academische
vorming heeft hij niet gehad,
doch dat is voor vele kunste
naars geen beletsel gebleken het
ver te brengen in de kunst. Wim
Commandeur is een van dezen,
die rustig en volhardend de
moeilijke weg van de vrije kun
stenaar op is gegaan.
Toen de fa. Simon de opdracht
kreeg een nieuwe steen te le
veren, werd daarbij als eis ge
steld, dat de steen door een vak
bekwaam beeldhouwer moest
worden uitgehouwen. Het gold
hier n.l. een copiëren van de
215-jaar oude steen, die uit de
sluis te Schardam gehaald was
en die precies moest worden na
gemaakt. De fa. Simon stelde de
heren van monumentenzorg, die
zich ook de zorg van dit oude
monument hadden aangetrokken
in verbinding met Wim Com
mandeur, die de heren al spoe
dig op zijn atelier zag verschij-
nen. De indruk, die de deskun-
digen daar van de jonge beeld-
£?.\VYer en zijn werk kregen was
blijkbaar van dien aard, dat zij
hem gaarne de opdracht toever
trouwden de oude steen te co-
pieren.
In April begon Wim Comman
deur in de steenhouwerij van
de fa. Simon met de uitvoering
van deze opdracht, waar hij de-„
zer dagen mee gereed kwam
zoals uit bijgaande foto blijkt.
De oude steen.
Hornsluis, waar de steen
in thuis hoort, behoorde in vroe
ger jaren tot de Beemster, die
deze sluis heeft aangelegd in
opdracht van de Uitwaterende
Sluizen van Kennemerland en
West-Friesland. Deze sluis dien
de voor de afwatering van de
Schermerboezem door middel
van de „Beemster-Uitwatering".
In onze tijd werd de sluis door
het Waterschap de Beemster in
eigendom, beheer en onderhoud
overgedragen aan het te Edam
gevestigde Hoogheemraadschap
van de Uitwaterende Sluizen
van Kennemerland en West-
Friesland, waarbij speciaal een
bepaling werd opgenomen, dat
de nieuwjp eigenaar zich bijzon
der het lot van de twee oude
gedenkstenen in de sluis zou
aantrekken.
Behalve de thans vernieuwde
gedenksteen, die het Beemster
wapen voorstelt, werd in 1735
in deze sluis aan de andere kant
nog een andere steen geplaatst,
met de wapens van de heren
van «liet polderbestuur.
In de Zuidelijke muur bevond
zich het Beemster wapen, dat
eep koe op een schild voorstelt
en bekroond wordt door een
leeuw, wiens kop en poten bo
ven het schild uitkomen, dat
voor 't overige is omgeven door
sierlijk gemodelleerde dekkle
den. Onder het wapen loopt 'n
spreukband met de woorden:
„Beemsterlandes wapen".
Onder het schild bevindt zich
een cartouche, waarvan het op
schrift luidt:
De jonge Alkmaarse beeldhouwer Wim Commandeur bij zijn
werkstuk in het atelier aan het Fnidsen.
„Dese nieuwe steene duyker-
sluys gelegt volgens resolutie
van de heeren hooft ingelanden
van de Beemster van D 16 Oc
tober 1734. Onder directie van
de heeren Dykgraaf en Hoog
heemraden end.eerste steenen
aan de -selve gelegt door Jacob
Alewijn Jan Pet Olpherts den
6 July Ao 1735.
Blijkens oude rekeningen van
de Ëeemster, door Mr. J. Be-
lonje geciteerd in een beschrij
ving van deze gedenkstenen in
De Speelwagen van Nov. '49,
was de oude steen gehouwen
uit z.g. Breemer steen en wel
door zekere Thomas Fevieer, die
er de somma van f 115,voor
ontving.
Dat de oude steen uit verti
cale fragmenten was samenge
steld, heeft wellicht bijgedragen
tot haar verval.
De nieuwe steen.
De nieuwe steen, die op de
plaats van de oude zal worden
aangebracht, is gehouwen uit 'n
blok Obern Kirchner zandsteen
en bestaat uit enkele horizon
taal-liggende fragmenten die 'n
langere duur waarborgen.
Hoewel het vanzelfsprekend
voor Wim Commandeur een ver
erende opdracht betekende,
waaruit het vertrouwen in zijn
vakman- en kunstenaarsschap
blijkt, was het nu niet bepaald
een opdracht, waarin de kun
stenaar zich kon uitleven en
naar eigen idee te werk kon
gaan. Hier moest de beeldhou
wer tot in de finesses een ge
trouwe copie leveren van de
ruim twee eeuwen oude steen,
waarbij vooral de zware krullen
van de omlijsting geen gemak
kelijke opgaaf boden.
Wij konden echter constateren
dat Wim Commandeur in zijn
opdracht tenvolle geslaagd is en
een hoewel geen origineel
toch knap stuk beeldhouwwerk
geleverd heeft. Het was enigs
zins tegen zijn zin, dat hij het
ruw-eehouwen monument ten
slotte nog glad moest maken
en hij vindt het bepaald jam
mer, dat enkele onderdelen, zo
als de afbeelding van de koe en
de leeuw beschilderd moeten
worden, zoals op het origineel,
dit is echter voor de verant
woording van de opdrachtgever
of Monumentenzorg, die hier
uiteindelijk de beslising hebben.
Overigens verdient het be
stuur van de Uitwaterende slui
pen lof voor de zorg, waarmee
het dit oude monument heeft
laten restaureren, waarmee het
een voorbeeld gaf aan de be
sturen van andere waterschap
pen en gemeenten. Verheugend
is ook, dat men een jonge beeld
houwer uit ons gewest de gele
genheid bood zijn (her-)schep-
pende arbeid te verrichten: mo
gen ook daaraan andere be
stuurscolleges zich spiegelen.
Naar wi| vernemen zou de
oude steen een plaatsje krijgen
in het museum van de Beemster.
Legenden en sagen, zoals men
die nu nog in Bretagne vertelt,
staan vol van overblijfselen uit
de Keltische tijd. verering van
dieren en planten, gedaante-ver
wisselingen, herinneringen aan
allerlei tovervoorwerpen zoals het
klokje met zijn wonder-muziek,
de macht van het boze oog, heilige
stenen, resten zelfs van zon- en
maan-viering.
De Keltische romans, die van
koning Arthur b.v. of de Graal
sage, waarin naast ridder-eer en
mannen-moed plaats wordt gela
ten voor zachtere gevoelens als
medelijden, zijn met de Ierse
Heiligen-levens als dat van Sint
Brandan de Zeevaarder een juiste
weerspiegeling van deze wonder
wereld die haar eigen onweer
staanbare bekoring behoudt in
woord, klank en beeld. Richard
Wagner heeft het feërieke van
dzee magische Keltische geest
opnieuw weten voor te toveren;
aan de aantrekkingskracht daar
van is het moeilijk te ontkomen.
Want de romantiek, de vlucht uit
het harde heden en de barre wer
kelijkheid die altijd anders zijn
dan men zich heeft voorgesteld,
is van alle tijden.
De godsdienst der Kelten.
Het is door zijn literatuur vooral
dat het Keltisch denken heeft in
gewerkt op de West-Europese
cultuur. Daardoor bizonder heeft
deze oude beschaving blijvende
sporen nagelaten. Voor ons ligt
hier de aanleiding om méér om
trent het cultuur-niveau der Kel
ten te weten te komen.
Een voortreffelijk hulpmiddel
daartoe wordt ons geboden in het
4e deel van de reeks „de Gods
diensten der Mensheid" welke bij
J. J. Romen en Zonen te Roer
mond verschijnt. Het werd op
vakkundige wijze geschreven door
Dr. J. P. Boosten en draagt tot
titel „de Godsdienst der Kelten".
In dit hoogst leerzame en inte
ressante werk wordt ons een sa
menvatting gegeven van wat er
aan resultaten op dit gebied door
de studie van vakgeleerden is be
reikt. Populair is dit werk in deze
zin dat het bestemd is voor allen
die belangstelling hebben voor de
cultuur-geschiedenis en de daar
mee samengaande vormen van
godsdienst der volkeren.
Wij moeten er ons wel voor
wachten, de Kelten geliik te stel
len met de volken die wij tegen
woordig als primitief of natuur
volken betitelen. Al behoren zij
niet tot de hoog-cultuUr zoals wii.
moderne Westerlingen, zij behoren
allerminst tot de laag-cultuur. De
archeologie stelt hun cultuur ge
lijk met die van de tijdperken
waarin het ijzer reeds algemeen
bekend was.
Evenmin mogen hun sociale en
gezinsverhoudingen als primitief
worden beschouwd. Over de Kel
tische moraal en wereldbeschou
wing worden wij door Dr. Boosten
uitvoerig ingelicht en hii weet
ons aan de hand van talrijke
illustrerende teksten die op pret
tige wijze in het verband der uit
eenzetting zijn opgenomen, het
beeld te tekenen van de Keltische
samenleving, waarin vooral de
Druïden zulk een vooraanstaande
plaats innemen. Een afzonderliik
hoofdstuk is aan deze invloedrijke
figuren gewijd. Men kent de in
vloed waarover zij beschikten: het
was omdat de godsdienstige fac
tor van zulk een overwegend,
allesbeheersend belang was in het
leven van het Keltische volk. De
wereld van het goddelijke, tem
pels, riten en magi, het riik der
doden en het eiland der geluk
zaligen zijn even zovele hoofd
stukken van het boek van Dr.
Boosten welke alle de moeite
waard zijn om gelezen te worden.
Oude volksgebruiken.
Wat dit boek bovendien nog des
te belangwekkender maakt, is het
inzicht dat het ons geeft in ver
schillende oude volksgebruiken
en volksopvattingen die ook ten
onzent bestaan en die teruggaan
tot een ver Keltisch verleden.
Waarom worden er op bepaalde
tijden van het jaar vuren ontsto
ken, waarom heeft er in de Litur
gie van de Paasnacht een vuur-
wijding plaats, waarom „mag"
men een onzelieveheerbeestje niet
doden? Men vindt hier in dit
werk een verduidelijkend ant
woord op deze en tal van andere
soortgelijke vragen. Evenals de
godsdienstgeschiedenis vindt men
ook de volkskunde of folklore hier
zeer veel behandeld waardoor dit
boek om meer dan één reden
boeiend genoemd moet worden.
Op wetenschappelijke grondslag
berustend is dit werk toch zo be
grijpelijk en aantrekkelijk ge
schreven dat menig, ook niet vak
kundig geschoolde, lezer het graag
ter hand zal nemen om er op
tevens genotvolle wijze ziin ken
nis mee te verrijken.
H. J.
