Is het Katholicisme totalitair?"
Luchtvaart in overgangsstadium
Wat een Russisch dagblad
in New York ervan zegt
ROND HEIDENSE CHAOS
en christelijke opbouw
RADIO
Mening van dr. Plesman
/l/iuqv(in
Het Verre Oosten
OP DE VLUCHT
Een interessant en actueel boek
van pater Th. Steltenpool S.V.D.
De verdediging van Formosa
De K.L.M. in de toekomst
In Christus' Licht
DE BEURS
voorde 1 LIEFDE
WOENSDAG 16 AUGUSTUS 1950
PAGINA 15
II. (Slot)
Maar als de waarheid bindend
is, mag men dan de onwaarheid,
de leugen, de dwaling, dus de on
vrijheid, de „vrije" teugel laten?
Denkers, die vrijheid als pure on
gebondenheid zagen, dus zonder
enige verband met de waarheid,
hebben gemeend van wel. Als al
les mag en kan, moet men ook
alles toelaten; dit is het beginsel
van de vrijzinnigheid en ook van
de democratie in haar huidige
vorm. Overigens waren deze in
een belangrijk opzicht niet vrij
zinnig: zij duldden geen andere
overtuiging t.a.v. de vrijheid
naast de hunne. Sch. licht dit toe
met zeer sprekende voorbeelden
uit de geschiedenis van de vorige
eeuw. Bovendien hebben de de
mocratische landen ingezien, dat
hun beginsel, consequent doorge
voerd, naar eigen vernietiging
stuurt. Men neme b.v. de kwestie,
of men groeperingen als NgB'ers
en communisten vrij hun gang
moet laten gaan. Het moderne
denken heeft hier een grote fout
gemaakt, waarvan wij de gevol
gen thans voelen.
Maar, zal men zeggen, dan mag
men de onwaarheid nooit toelaten,
en moet men zelfs beletten, dat zij
doorgang vindt. Zijn dan ver
draagzaamheid en vrijheid van
geweten geen lege begrippen zon
der inhoud geworden? Neen; de
waarheid, de werkelijkheid im
mers bevatten meer dan het feit,
dat God alleen de katholieke leer
als de Zijne erkent even werke
lijk is, het, dat de mens een per
soon is, die respect vereist, die
tot niets mag worden gedwongen;
en dat vele liedeij menen, naar
hun diepste overtuiging te hande
len, terwijl zij toch de eigenlijke
waarheid niet bezitten. Veel meer
dan om strakke overtuiging en
starre afkerigheid van de dwa-
lenden roept de waarheid om
liefde, liefde tot God en tot alle
evenmensen. Die liefde brengt
mee, dat men de zwakken be
schermt tegen de dwaling, en de
onwaarheid niet principieel in
strijd met de echte vrijheid de
„vrije" teugel laat; dat men deze
dwaling vooral bij haar oprechte
aanhangers betreurt en hen van
ganser harte een beter inzicht toe
wenst, maar nooit, dat men dwang
uitoefent, om de ware geloofs
houding op te dringen. God wil
ons geloof in Hem als een vrije
aanvaarding.
Wij zijn ons bewust, deze emi
nente gedachten van de auteur
beknopt en wellicht gebrekkig
weer te geven, maar eveneens
PROGRAJVÏM'i
1. 402 m. 7.00 uur
VPRO, 8.00—24.00
DONDERDAG 17 AUGUSTUS
HILVERSUM
AVRO, 7.50
AVRO.
7.00 Nieuws, 7.15 gramofoonmuz.,
7.50 Dagopening, 8.00 Nieuws en
weerberichten, 8.15 Gramofoonmu-
ziek, 8.55 Voor de vrouw, 9.00 Gra-
mofoonmuziek (9.30—9.35 Water
standen), 10.00 Morgenwijding,
10.15 Amusementsmuziek; 10.50
Voor de kinderen; 11.00 Orgelcon
cert; 11.45 Tuinbouwpraatje; 12.00
Chansons; 12.30 Mededelingen; 12.33
„In het spionnetje", 12.38 Gramo-
foonmuziek, 13.00 Nieuws 13.15 u.
Lichte muziek, 13.45 „U kunt het
geloven of niet", 13.50 Gramofoon
muz., 14.00 Cabaretliedjes, 15.00 u.
Voor de zieken, 16.00 Gevarieerd
programma; 17.00 Voor de jeugd,
17.50 Regeringsuitzending, 18.00 u.
Nieuws, 18.15 Sportpraatje, 18.30
Theaterorkest; 19.00 „Hindelopen",
klankbeeld, 19.25 Accordeonorkest
20.00 Nieuws, 20.05 Actualiteiten,
20.15 Radiophilharmonisoh orkest,
21.15 „Hallo Kansas City", hoor
spel, 21.35 dameskoor en solisten,
22.05 „Spreken de stenen?", cause
rie, 22.20 Metropoleorkest, 23.00 u.
Nieuws, 23.15 Zigeuner muziek,
23.2524.00 Dansmuziek.
HILVERSUM 2, 298 m. 7.00 KRO,
10.00 NCRV, 11.00 KRO 14.00—
24.00 NCRV.
7.00 Nieuws, 7.15 Ochtendgymn.,
7.30 Gramofoonmuziek; 7.45 Mor
gengebed en liturgische kalender,
8.00 Nieuws en weerberichten, 8.15
Gramofoonmuziek, 9.40 Lichte mu
ziek, 10.00 Gramofoonmuziek, 10.15
Morgendienst, 10.45 Gramofoonmu
ziek, 11.00 Voor de zieken, 11.45 u.
Viool en piano, 12.00 Angelus, 12.03
Lunchconcert, 12.55 Zonnewijzer,
13.00 Nieuws en katholiek nieuws,
13.20 Pianorecital, 13.45 u. Gramo
foonmuziek, 14.00 Amusementsmu
ziek, 14.45 Voor de vrouw; 15.30 u.
Kamerkoor, 16.00 Bijbellezing, 16.45
Vocaal ensemble; 17.00 u. Voor de
jeugd; 17.30 Lichte muziek, 18.00 u.
Gramofoonmuziek; 18.15 „Land- en
tuinbouw", causerie, 18.30 Voor de
strijdkrachten; 19.00 Nieuws; 19.15
Voor de postzegelverzamelaars,
19,30 Gramofoonmuziek, 10.40 Ra
diokrant; 20.00 Nieuws, 20.05 Gra
mofoonmuziek; 21.00 Omroeporkest
en solist; 21.45 Kamerkoor, 22.15
Buitenlands overzicht, 22.35 Grama-
foonmuziek 22.45 Avondoverden
king, 23.00 Nieuws, 23.15—24.00 uur
Gramofoonmuziek.
BRUSSEL, 324 en 484 m.
324 m: 12.00 Gramofoonmuziek,
12.30 Weerberichten; 12.33 Voor de
landbouwers; 12.40 Gramofoonmu
ziek, 13.00 Nieuws, 13.15 Gramo
foonmuziek, 14.00 Klassieke mu
ziek, 15.00 Omroeporkest en soliste,
16.00 Gramofoonmuz., 17.00 Nieuws,
17.10 Gramofoonmuziek, 17.15 Voor
de kinderen; 18.15 Syndicale kro
niek, 18.25 Gramofoonmuziek, 18.30
Voor de soldaten, 19.00 Nieuws,
19.30 Operamuziek, 19.50 Causerie,
20.00 Verzoekprogramma, 21.00 uur
Klankbeeld, 21.30 Gramofoonmu
ziek, 21.45 Actualiteiten, 22.00 uur
Nieuws, 22.15 Strijkkwartet, 22.50
Pianomuziek, 23.00 Nieuws, 23.05
24.00 Gramofoonmuziek.
484 m: 12.05 Lichte muziek, 13.00
Nieuws, 13.10, 13.30, 14.00, 15.00 u.
Gramofoonmuziek, 17.10 Lichte
muziek, 18.30 u. Operette-muziek,
19.10 Gramofoonmuziek, 19.15 uur
Nieuws, 19.30 Symphonie-orkest en
solisten, 20.50 Gramofoonmuziek,
22.00 Nieuws, 22.15 Dansmuziek,
23.00 Gramofoonmuziek, 23.55 uur
Nieuws.
menen wij, dat hij hier een goed
verdedigd standpunt huldigt, dat
al deze problemen in een ander
licht stelt, dan ze dikwijls worden
gezien. Het bovengenoemde „mo
derne" denken heeft zich immers
niet beperkt tot onkerkelijke
kringen, maar ook op vele chris
telijke denkers een suggestieve
invloed uitgeoefend.
Dit grondbeginsel van de vrij
heid komt in het gehele boek tel
kens terug, ook waar practische
gevallen en toestanden worden
behandeld, b.v. de situatie, die
in Nederland zou ontstaan, wan
neer de protestanten hier een
minderheid gingen vormen. Even
tuele angstige vragen of scherpe
verwijten van protestanten krij
gen hier een afdoend en tegelijk
'geruststellend antwoord, juist op
grond van onze beginselen. Men
ziet trouwens in vele andere blad
zijden, dat 'n aanhanger van de
minder zachte apologetische rich
ting nog geenszins onverdraag
zaam en „hardhandig" hoeft te
zijn. Voor de niet gespecialiseer
de lezer zal het niet altijd gemak
kelijk zijn, de bewijsvoeringen op
hun juiste waarde te schatten,
maar wij zijn overtuigd, dat hij
het werk nooit onbegrepen naast
zich neer zal behoeven te leggen.
Blijkens de ondertitel is het be
doeld als „een bijdrage tot het
godsdienstgesprek over de ver
houding van Kerk en Staat, ge
wetensvrijheid, verdraagzaamheid
enz., met bijzondere aandacht
voor de situatie in Nederland en
Spanje." In het laatste hoofdstuk
vindt 'men de kwestie Spanje aan
geroerd. De fej,ten zijn, dat op
enkele plaatsen door Spaanse ka
tholieken gewelddaden zijn ge
pleegd jegens aldaar wonende
protestanten. Achter deze feiten
echter, zo beweerden vele prote
stanten. ook in Nederland, staat
de wettelijke toestand in Spanje,
waar de katholieke kerk als
staatsgodsdienst wordt erkend, en
de protestanten onder wettelijke
achteruitzetting lijden. En tevens
zou men hier een voorbeeld zien
van de gedragslijn, welke de ka
tholieke kerk overal wil en krach
tens haar beginselen moet door
voeren, zodra zij voldoende macht
heeft verworven. Op zakelijke en
rustige wijze wordt nu deze inge
wikkelde en ophefmakende kwes
tie door de auteur bezien. Dat de
zeer geringe minderheid der pro
testanten in Spanje geen volledige
wettelijke gelijkstelling met de
katholieken geniet, lijkt hem een
niet te verwonderen feit, dat om
gekeerd in overwegend prote
stantse landen als vanzelfspre
kend wordt aanvaard, hoewel ook
daar de katholieken zich konden
beklagen over achterstelling enz.
Trouwens hoe is de positie der
Nederlandse katholieken, die toch
een derde van de bevolking uit
maken? Verder moet men beden
ken, dat de Spanjaard een zeer
uitgesproken nationaal gevoel
heeft, dat zeker nog versterkt
wordt door de voorbije burger
oorlog en het internationaal nog
onzekere lot van zijn land. Met
dit nationaal besef is de katho
lieke kerk innig verweven, ook
alweer zeer begrijpelijk, als men
Spanje's verleden en zijn overgro
te meerderheid aan katholieken in
ogenschouw neemt. Bij dat alles
komen twee feiten uit het jong
ste verleden: eerstens was voor
Franco en de zijnen het gedrag
der protestanten tijdens de zo
critieke burgeroorlog nu niet di
rect volks of nationaal; ten twee
de zijn na die tijd een paar pun
ten, waarvoor de Spanjaard juist
zeer gevoelig is, o.a. de Mariaver
ering, door protestanten in het
openbaar gekrenkt. Dit kon toch
niet nalaten, achterdocht en ge
reserveerdheid in de leidende
Spaanse kringen mogelijk en zelfs
gewettigd te maken. Zowel deze
situatie in Spanje, van alle zijden
bekeken, als een bezinning op de
beginselen, die door de auteur zijn
uiteengezet, vormen een afdoen
de weerlegging van de beschuldi
ging, als zou er onrechtvaardig
heid of rechteloosheid jegens de
protestanten in het land van Fran
co bestaan. Hoogstens kan men
verontwaardigd zijn over de wan
daden van een paar heethoofden,
die overigens ook onmiddellijk
zijn gestraft, maar deze zouden,
gezin de toestand in Spanje en
in .vele andere landen, toch geen
stof mogen zijn voor een wereld
schokkende verontwaardiging, wil
deze ergernis niet alle gerecht
vaardigheid en schijn van op
rechtheid verliezen.
In het slotwoord komt dan de
titelvraag van het boek ter spra
ke. Een antwoord op deze vraag
vindt men eigenlijk in de lijn van
het gehele boek terug, misschien
oordeelde schr. het daarom on
nodig, in deze laatste bladzijden
uitvoerig te zijn. Wij vonden, dat
hij nogal beknopt en enigszins op
pervlakkig lijkt. Dit is echter niet
meer dan een opmerking, daar dit
einde geen enkele afbreuk doet
aan de opzet van het boek in zijn
geheel, en de gedachtengang en
betogen niet schaadt. Het woord
„totalitair" heeft momenteel een
zware en niet bijster gunstige
klank, waar het op systemen als
nationaal-socialisme en commu
nisme terecht wordt toegepast.
Welnu, zo betoogt schr., de ka
tholieke kerk is niet totalitair in
de zin van deze stelsels, die de
mens totaal opeisen in dienst van
iets, dat slechts een middel tot
zijn ontplooiing mag zijn, (natie,
stoffelijke welvaart e.d.). Wel
mag en moet de kerk erop staan,
dat wij ons richten naar de Ab
solute Waarheid, maar hier is
geen sprake van hardheid en mee
dogenloosheid, integendeel, het
grootste gebod der Waarheid is
immers de liefde.
Dat dit werk de moeite waard
is, achten wij een te zwakke uit
drukking. Om de verhelderende
inzichten, die het menigeen in
zeer actuele problemen zal geven,
durven wij het sterk aanbevelen.
Wij menen, dat hier het katholie
ke standpunt zeer grondig wordt
verdedigd, en op een wijze, die
rechtstreeks aansluit bij de dage
lijkse practijk en de huidige toe
standen, zonder dat daardoor de
diepere beginselen op de achter
grond geraken; door het gehele
boek loopt immers één grote lijn,
voortdurend komt de belangrijke
grondgedachte van de echte vrij
heid terug. Dit alles maakt het
tot een werk van grote actuele
betekenis. Verheugend is ook, dat
het doel ervan niet gedeeltelijk
wordt belet door een hoge prijs;
het valt aldus ook binnen het fi
nancieel bereik van zeer velen,
die belang stellen in deze vraag
stukken. dr. S.
(Het boek verscheen bij de Uitg.
Winants, Heerlen, f 4.50).
In een lange rij trekken Koreaanse vrouwen en kinderen uit
de bedreigde gebieden, terwijl soldaten zich naar de frontstel
lingen begeven. Zij gaan in tegengestelde richtingen, maar
hun gedachten bewandelen dezelfde weg: ,,hoe lang nog?"
NEW YORK, (K.N.P.) Het
Wit-Russische Dagblad „Rossiya'
(Rusland), dat te New York ver
schijnt. publiceert twee berichten
van zijn correspondent te Formosa,
K. Stoyanem. Deze verstrekt tal
rijke interessante gegevens betref
fende de toestand op dit laatste
bolwerk van Nationalistisch China.
Het voornaamste laten we hieron
der volgen:
De Chinese nationalistische troe
pen op Formosa zijn in hoofdzaak
met Amerikaanse wapens uitge
rust, voornamelijk wat geweren en
andere lichte wapens betreft. Het
uniform is Amerikaans, doch ze
dragen Chinese herkenningstekens.
Schoeisel ontbreekt hun nog.
Op Formosa bestaat thans een
militaire zeevaartschool, die door
de Amerikanen goed werd uitge
rust. Zij beschikt over radar, radio
en andere instrumenten, die aan de
marine-leerlingen een volledig vak-
onderricht geven. Het eiland bezit
eveneens een militaire zeevaart
academie, waar slechts Chinezen
l"\E burgerluchtvaart heeft zich in slechts enkele decennia een ver
bluffende ontwikkeling te zien gegeven. Thans bevinden wij ons
in een belangrijk tijdperk, waarin de te kiezen weg nog niet geheel
duidelijk voor ons ligt. Het is dan ook uitermate moeilijk om met
enige mate van zekerheid de ontwikkeling te voorspellen, omdat deze
van vele factoren afhankelijk is, aldus dr. A. Plesman, president
directeur der K.L.M. in het orgaan van de I.A.T.A., de „International
Air Transport Association", het internationaal lichaam van lucht
vaartondernemingen.
Die factoren zijn o.a. de kost
prijs per ton/km, waarvan de
tarieven afhankelijk zijn, de
snelheid van de vliegtuigen,
waardoor de reismogelijkheden
zeer kunnen toenemen en de al
gemene economische en politie
ke omstandigheden in de wereld,
tengevolge waarvan de vraag
naar luchtverkeer kan toenemen
of verminderen.
Grote kapitalen zijn beschik
baar en vragen naar investering,
nieuwe methoden kunnen de
productie met goed rendement
doen geschieden, zo schrijft dr.
Plesman verder o.m. Het is dui
delijk, dat, als de mens niet de
mens in de weg zou staan, de
beveiligt U en Uw kinderen ter
wijl U slaapt tegen muggebeten.
FLACON 50 en 90 ct.
(Tweede deel.)
Om 7 uur gaat onze tapper
voor de tweede maal op pad, nu
gewapend met twee emmers, één
voor de zuivere latex en één om
de kommen te spoelen. Ook dit
spoelwater wordt meegenomen
en gebruikt. Verder wordt de af
gekerfde bast met gestolde rub
ber of rubbermelk, dat zich met
aarde heeft vermengt, opgegaard
in een mandje en zo komt de
rubberkoelie geradbraakt thuis
om een uur of 10. Hij zeeft en
vermengt de zuivere latex met
het afspoelwater, roert er ver
dund azijnzuur door, giet het
vocht in vierkante bakken, waar
het spoedig stolt tot een veer
krachtige koek. Deze koek wordt
gemangeld ofwel tot een heel dun
wit pannekoekje van enkele mi-
limeters (de crêpe), ofwel ze
wordt uitgerold tot een geruite
dikkere koek, die gedroogd en ge
rookt, wordt opgestapeld tot vier
kanten van een vuilbruine kleur,
die naar Singapore of Batavia
gaan, om verder te worden ver
handeld en verscheept naar Ame
rika of Europa, (de sheet-rubber).
Rubber kan worden verdund en
opgelost in benzine om in allerlei
vormen te worden gegoten, tot
draden gesponnen en waterproof,
isolerende stof geweven, in
schuimtoestand verdikt en tot
sponzen of isolatiemateriaal ver
vaardigd. Het kan worden opge
vuld en gewapend met andere
stoffen, het is rekbaar, isolerend
cn kan door verfstoffen in elke
kleur worden uitgevoerd. Maar
de reden van haar bijna onbe
grensd nut is wel, dat een zekere
meneer Goodyear uitvond om het
in allerlei verhoudingen met zwa
vel te mengen waar het in ver
schillende temperaturen, gebracht
wordt tot elke gewenste hardheid
of elasticiteit naar vereist wordt
in velerlei producten. Zo varieert
rubber in rekbaarheid tussen een
kermisballon, die men kan op
blazen tot' fantastische grootte
zonder te barsten of tot een
hardheid en broosheid, gewenst
voor een handvat of gramofoon-
plaat. Zulke rubbervoorwerpen
noemt men dan met zwavel be
werkt of gevulcaniseerde ruhber-
artikelen. Ik geloof niet te over
drijven als ik beweer, dat tegen
woordig de meeste artikelen uit
rubber worden vervaardigd of al
thans met rubber „af" worden
gemaakt, met andere woorden,
dat rubber een van de grootste
handelsartikelen op de wereld
markt is en naast olie is er wel
niets anders, dat in zulke grote
hoeveelheden de wereldzeeën en
landen doorkruist en de nijver
heid stimuleerd dan wat iemand
zoeven noemde een „kouseband
je", Rubber.
Millioenen guldens worden
besteed en millioenen worden
verdiend met rubber. De groot
handelaar in rubberspeentjes en
melkflesslangetjes rijdt in een
gepalfrenierde luxe slee naar - de
rubberbeurs. Moeder de vrouw
loopt even bij de drogist in om
een nieuw speentje met hygië
nisch melkslangetje, legt een dub
beltje op de toonbank en krijgt
misschien nog een paar centen
terug.
Maar ver in rimboeland sjokt
Jan de koelie in een verscheurd
kort broekje door plas en moeras,
een sjankool (schop) op z'n
schouders en een schamel schaal
tje rijst in de hand. Onze „onder
nemende" Jan heeft zijn spaar
centjes geteld en er een stukje
bos voor gekocht, want hij wordt
„rubberplanter", 't Is 6 uur in
de morgen, hij wroet en hakt,
plukt en zift, brandt wortels en
takken, om 8 uur wringt hij zijn
bovenhemdje uit, dat gaat fun
geren als zweetdoek voor de rest
van de dag. Zo ploetert hij voort,
glanzend gladglimmend als een
aal, van neersijpelend zweet tot
's avonds 6 uur, als hij naar zijn
hutje sukkelt met een leeg schaal
tje. Hem wacht een derde hapje
rijst en wat rust om morgen
opnieuw te beginnen. Zo ploetert
Jan de koelie 6 lange jaren ver
der, want ook de witte mier be
laagt z'n rubberboompjes en de
tropenzon zaait dagelijks onkruid
in z'n tuintje, maamdanja
DAN tapt hij zijn "rubberbomen,
als de prijs tenminste enigszins
lonend is. Want jariskant is
het! In 1912 heb ik ééns een
recordprijs gehoord van 500 cents
per pond, doch ze daalde heel
spoedig tot 5 (vijf) hele centen.
Door middel van een interna
tionale prijsbepaling de zgn.
rubberrestrictie schommelde
vóór deze oorlog de prijs voor de
gewone man tussen 10 en 15 ct.
Eerlijk gezegd te weinig om van
te leven en te veel om te sterven.
Ja zo staan dus de zaken en hoe
reageert nu het mensdom hierop?
Aan onze kant fietst iedereen
met piksplinternieuwe banden
en de rubberhandel doet fantas-
ontwikkeling van de wereld in
téressant en profitabel zou zijn
en dat deze de mens zelf ten
goede zou komen. Hij zou door
de ontwikkeling van de techniek
meer vrije tijd tot zijn beschik
king krijgen, die zou kunnen
worden gebruikt voor ontspan
ning o.a. voor het maken van
reizen.
Het is helaas niet mogelijk om
in cijfers weer te geven wat er
allemaal vervoerd zal kunnen
worden, maar voor degene, die
enige fantasie heeft zal het dui
delijk zijn, dat het vervoer van
thans hierbij in het niet zal ver
zinken.
Wij weten allen, aldus dr. Ples
man o.a., dat de toekomst aan
lokkelijk is, maar dat het heden
nog zijn moeilijkheden met zich
brengt. Het zal noodzakelijk zijn,
dat de luchthavens als zelfstan
dige vennootschappen zullen wor
den geëxploiteerd, geheel gericht
op de bediening van de luchtvaart
en de economie daarvan.
Noodzaak is eveneens, dat de
regeringen niet alleen de ontwik
keling van haar eigen luchtver
keer, doch ook van het totale in
ternationale luchtverkeer, moge
lijk maken en dat de huidige Be
perkingen worden opgeheven. Dit
zeer groots opkomende luchtver
keer moet de grootst mogelijke
vrijheid hebben om zich te kun
nen ontwikkelen en om de kapi
taalverstrekkers de zekerheid te
geven, dat het door hen te im ta
teren kapitaal niet door restric
tieve bepalingen in onmacht wordt
gebracht.
Willen de luchtvaartmaatschap
pijen de reiziger dat kunnen bie
den, waarop deze in verband met
de vorderingen van de techniek
aanspraak kan maken, dan is ver
vanging van het materieel op het
juiste ogenblik van primair be
lang. Vele maatschappijen hebben
tische zaken. Zelfs baby zuigt in
mysterieuze extase aan z'n melk
fles.... Aan gene zijde hoor ik
Jan de koelie, die juist zijn
hempje uitwringt, zeggen: „Nasip
sehadsja" (zo is 't nu eenmaal in
het leven). Ik wil juist uitroepen:
Paarden, die de haver verdienen,
maar Vader Vondel fluistert me
toe: „Je moet rond 's werelds
proza wat bloemen zetten" en ik
voor mij, zei hij, zou het in poëzie
als volgt willen typeren:
„Ach, d'Ouders telen 't kind
en brengen 't groot in smart,
De kleinen treên op 't kleed,
de groten treên op 't hart."
Ja, zó gaat het ook met rubber-
kindertjes, zegt Vondel.
Toean Slamat
echter met grote financiële moei
lijkheden te kampen op het ogen
blik dat zij zich gereed moeten
maken om haar vloot geheel of
gedeeltelijk te vernieuwen.
De ontwikkeling van de vlieg
tuig-industrie heeft nog lang niet
haar eindstadium bereikt. Grote
bedragen zullen ongetwijfeld nog
in nieuwe vliegtuigtypen moeten
worden geïnvesteerd, wanneer de
maatschappijen met hun tijd mee
willen kunnen gaan en 'n groter
deel van het luchtvervoer dan
thans het geval is langs de lucht
weg doen geschieden.
De luchthavenexploitanten zul
len belangrijke kapitalen moeten
investeren om de vliegvelden aan
het snelle en in omvang toene
mende verkeer aan te passen.
Deze investeringen zullen moeten
geschieden op een tijdstip dat de
luchtvaart zelf nog weinig renda
bel is en de vooruitzichten nog
niet geheel zeker zijn.
Komende vijf jaar moeilijk.
„Vooral de periode 19501955
is naar mijn mening moeilijk en
onoverzichtelijk", aldus dr. Ples
man. De luchtvaart is in een over
gangsstadium, waarin zich nog
niet duidelijk aftekent of de
voortstuwing voorlopig door met
turbine gedreven propellors dan
wel met de zuivere straalmotor
zal geschieden. De gasturbine be
gint thans als opvolgster van de
tot nu toe toegepaste zuigermotor
haar intrede te doen in de bur
gerluchtvaart. De keuze straalmo
tor of schroefturbine, die zich nu
beide als voortstuwingsaggregaten
aandienen vereist het nodige in
zicht omdat beide typen hun eigen
voor- en nadelen hebben.
Het is te verwachten dat pas
na 1955 een helderder inzicht om
trent de te kiezen weg kan wor
den gevormd.
„Wij moeten er van doordron
gen zijn," zo besluit dr. Plesman,
„dat wij tezamen bouwen aan een
groots werk, grootser dan het
Suezkanaal, de SintGothardtun-
nel, de Boulderdam en andere
stoutmoedige ondernemingen, n.l.
aan een groot verkeer door de
lucht, ten dienste van de mens,
zijn welvaart en zijn moraal."
Ons christelijk, ka
tholiek geloof vraagt
van ons: karakter,
offer, heldenmoed.
Willen wij met de
massa en de mode
meedoen, willen wij
als een vrijzinnig, als
een beschaafd, als een
modern mens gelden,
die met zijn tijd weet
mee te gaan, dan
moeten wij ons Credo
verloochenen Het is
ouderwets. Wie van
daag trouw aan het
geloof wil blijven,
moet een held wor
den. BENEDICTUS
worden toegelaten, die de Engelse
taal machtig zijn. De lessen wor
den er inderdaad in het Engels ge
geven en de gebruikte boeken zijn
van Amerikaanse oorsprong.
Alle nationalistische vliegeniers
spreken Engels. Zij oefenen zich
met Mustang-jagers en andere
Amerikaanse toestellen. Zij dragen
bijna dezelfde uniform als de Ame
rikaanse piloten en passen de tech
niek der luchtvloot der V.S. toe.
Voor hun training beschikken zij
thans over 150 Amerikaanse toe
stellen.
De nationalistische vlootbasis
Formosa omvat enkele oude Ja
panse oorlogsbodems, doch het
grootste gedeelte der transport- en
oorlogsschepen zijn door de Ver
enigde Staten verkochte of afge
stane Amerikaanse schepen.
Over het algemeen zijn tucht en
gedrag der nationalistische troepen
van Formosa tamelijk goed en het
moreel is beter dan twee of drie
maanden geleden. Deze verbetering
vindt gedeeltelijk haar oorsprong
in het besluit van President Tru
man, Formosa tegen een eventuele
aanval der Chinese communisten
te verdedigen.
Te weinig vliegtuigen
Nochtans is, volgens de Formosa-
correspondent van „Rossiya", het
ontoerükend aantal oefentoestellen
(150) een hinderpaal voor het vor
men van een groter contingent pi
loten. Voorwat de kans tot verde
diging van Formosa tegen een
communistische invasie betreft,
doet Stoyanev opmerken, dat men
op het eiland geen grote vrees
koestert voor massale luchtaan
vallen der rode luchtmacht en nog
minder voor een geweldige aanval
van luchtlandingstroepen op het
binnenland.
De onrust, veroorzaakt door het
gebrek aan voldoende oefentoestel
len, en de grote moeilijkheden om
op snelle wijze piloten op te lei
den, zullen ongetwijfeld overwon
nen worden door snelle Amerikaan
se hulp.
Invasie niet veel kans
Wat het parachuteren van troe
pen en materiaal achter de verde
digingslijnen van Formosa betreft,
beschouwen de autoriteiten van het
eiland een dergelijke operatie bij
voorbaat mislukf. Het is een feit,
dat het mogelijk is kleine groepen
saboteurs en geringe hoeveelheden
wapenen en sabotagemateriaal, be
stemd voor communistische parti-
sanen af te werpen, al is het ter
rein niet geschikt voor een derge
lijk parachuteren. Doch het para
chuteren van tamelijk sterke een
heden met het daarbij behorend
materiaal (kanonnen, lichte tanks
enz.) is bijna onmogelijk, omdat
3/4 der oppervlakte van het eiland
bedekt is met hoge bergketens,
diepe ravijnen en bergtoppen, die
steeds met sneeuw bedekt zijn.
Daarentegen is het Westen van 't
eiland niet zo bergachtig, doch de
rijstvelden, die voortdurend onder
water staan, zouden onvermijdelijk
het vastlopen van eventueel gepa
rachuteerde troepen en vooral van
zwaar materiaal veroorzaken.
AMSTERDAM, 15 Aug. Van
daag en gisteren hebben enkele be
langrijke maatschappijen het jaar
verslag gepubliceerd en ook om
trent enige kleine vennootschappen
zijn de jaarcijfers of ander nieuws
bekend gemaakt. Van eerstgenoem-
den zijn de dividenddeclaratieven
van 9 procent voor Billiton tegen 4
procent over 1948 en het onveran
derd dividend van 9 procent der
K.P.M. het belangrijkst. Aandelen
Biliton 2 werden vernomen op 236
a 238, bij een vorige notering van
228. Aandelen K.P.M. waren op
137 yt bijna drie punten hoger en
vormden een stimulans voor de ge
hele scheepvaartsector, die onder
vrij behoorlijke handel op een ho
ger niveau kwam. Met name geldt
dit voor aandelen Scheepvaart Unie,
waarvan het uit te keren dividend,
mits de wet op de dividendstop
wordt aangenomen, thans valt te
berekenen.
Behalve in de soheepvaartpapie-
ren, ontwikkelde zich af en toe een
drukke hoek in Kon. Olie, die van
287 tot 292 steeg. De slotnotering
was 291.
De Internationale Industriepapie
ren waren in navolging van Kon.
Olie rond twee punten hoger. De
cultuuraandelen werden vrijwel
verwaarloosd, doch konden zich
goed handhaven.
Aandelen Buhrmann werden ver
nomen op 91% bij een vorige note
ring van 94 wegens het passeren
van het dividend.
De Staatsfondsenmarkt kenmerk
te zich door een vastere tendens,
die eerder werd veroorzaakt door
gebrek aan materiaal, dan door
kooplust. De Amerikaanse sector
was zeer stil, met hier en daar een
kooporder van bescheiden omvang.
FEUILLETON
45.
„Liefste", zéi hij, „je kunt jezelf
niet meer helpen. Je moet mijn
hulp aannemen."
Op het geluid van zijn stem be
woog haar hoofd zich even op het
kussen. Ze richtte haar ogen op zijn
gelaat, maar ze bleven dof en zon
der de minste uitdrukking. Zo bleef
ze naar hem liggen kijken, zonder
echter het minste teken van her
kenning te geven. Ze scheen niet
te weten, wie hij was.
Het geluid van de bel. aan de
voordeur deed Rob schielijk op
staan.
„Dat zal Paula zijn", zei hij en
liep de gang op. Hij keek langs de
trap omlaag. Het was echter niet
Paula, die naar boven kwam, maar
Frank Karsen. Rob loosde een zucht
van verlichting. Karsen was in
avondcostuum en blootshoofd. Hun
blikken ontmoetten elkaar.
„Ik zat in de schouwburg, toen
ik werd opgebeld. Ik ben maar
dadelijk hierheen gekomen. Er
stopte net een tram bij de schouw
burg. Wat is er aan de hand?"
„Er is iets met Theamet me
vrouw Ronkantwoordde Rob.
„Is ze hier?"
„Ja."
Hij bracht zijn vriend naar de
logeerkamer en op de drempel wees
hij op haar en zei: „Ze is flauw
gevallen. En nadat ze bijgekomen
was, is ze zo blijven liggen."
Karsen knikte begrijpend en be
gaf zich naar het bed toe. Rob
bleef op de drempel staan, keerde
zich om en ging zijn zitkamer bin
nen. Hij bleef opeens staan, toen
hij Paula zag.
„De/ voordeur stond open", zei ze
met angstige stem. „Waar is Thea?"
„Ga zitten, Paula", zei Rob. „Wil
je soms iets te drinken hebben?
Dokter Karsen is op het ogenblik
bij haar. Ze is flauw gevallen."
Paula liet zich in een stoel vallen,
alsof haar benen opeens hun dienst
weigerden. Haar grote blauwe ogen
keken hem verschrikt aan. Rob
ging naar het buffet en schonk een
glas cognac in. Hij bracht het naar
Paula en nam er zelf ook een. Hij
voelde, dat hij het zelf hard nodig
had.
„Ze zal wel weer gauw opknap
pen. Je hoeft je niet ongerust over
haar te maken, Paula", zei hij, méér
nog om zichzelf, dan om haar ge
rust te stellen.
Hij dronk zijn glas met kleine
teugjes leeg en zette het, met het
glas van Paula, op het buffet terug,
waarna hij haar zijn sigarettenkoker
voorhield. Ze schudde afwerend het
hoofd en hij stak de koker in zijn
zak.
Frank Karsen kwam de logeer
kamer uit. waarvan hij de deur op
een kier liet staan. Hij keek naar
Paula en Rob stelde haar voor:
„Dokter Karsen.juffrouw Heem
stra, die met Thea samenwoont."
Karsen knikte haar even toe en
vroeg aan Rob: „Heb je soms een
sigaret voor me?"
Met onzeker hand haalde Rob zijn
koker te voorschijn, knipte die open
en hield hem Karsen voor. Deze
nam er een sigaret uit en knipte de
aansteker, die op tafel stond, aan.
Hij zoog de sigaret in brand, doofde
de aansteker en zette hem op tafel
terug. Hij blies een dun rookstraal-
tje door zijn neus.
„Watwat is het? Wat man
keert haar?" vroeg Paula angstig
weifelend.
Karsen glimlachte bemoedigend.
Daarop keek hij Rob aan.
„Wat is er eigenlijk voorgeval
len?"
Rob vertelde hem over zijn tocht
naar Goes en wat hij daar te weten
gekomen was. En hij voegde er ten
slotte aan toe: „Zodra ik uit Goes
terug was, heb ik getracht jou te
pakken te krijgen. Ik had alles, wat
ik te weten gekomen was, eerst
met jou willen bespreken. Maar je
was op reis, werd me gezegd."
„Ik ben gisterenavond pas terug
gekomen."
„Ja, dat weet ikPaula belde
me vanmorgen op met de boodschap
dat Thea weer thuis was en dat
zij haar baantje had opgegeven.
Paula was erg bang
„Ja, waarvoor?"
„Dat Thea uit Amsterdam zou
wegvluchten, zoals ze ook uit Goes
weggevlucht was."
„Ja, juist", zei Karsen, langs zijn
kin wrijvend. „JSn verder?"
„Ik heb el het mogelijke gedaan
om met Thea. in contact te komen.
Maar ze is de hele dag niet in huis
geweest. Zowat een uurnee nog
niet eens een uur geleden kwam
ze onverwachts hier, Ik.... ik
heb me toen laten ontvallen, dat
ik in Goes was geweest en toen....."
Hij maakte een veelzeggend gebaar.
„Frank, wat scheelt haar?"
„Het heeft veel weg van tijdelijk
geheugenverlies", zei Karsen.
„Ja. dat heb ik al gedacht, maar.."
„Maar wat?" Hij haalde zijn
schouders op. „Kijk eensze
heeft onder een geweldige geeste
lijke druk geleefd. Al geruime tijd.
En door gebrek aan slaap is het
veel ernstiger geworden. Ze is to
taal uitgeput geraakt. En toen
kwam er een plotselinge, geheel
onverwachte schok bij. De druppel,
die de emmer doet overlopen. Haar
geest kan nergens een uitweg vin
den. Ze heeft zich afgemarteld om
er een te vinden. En dit is het on
vermijdelijk gevolg van dat alles.
Haar geest ziet geen ander middel
om zich aan de werkelijkheid te
onttrekken, dan volkomen in zich
zelf te keren en zich terug te trek
ken. Dat is, wat er met mevrouw
Ronk is gebeurd."
Paula begon te schreien.
„En hoe lang", vroeg Rob met
volkomen beheerste stem, „kan die
toestand duren? Blijft ze lang zo?"
Karsen schudde het hoofd.
„Ik denk van niet", antwoordde
hij. „Ik geloof, dat het meer haar
totale uitputting is, dan iets anders.
Dat wil niet zeggen, dat er vol
strekt geen gevaar bij is, Rob. Dat
overkomt duizenden mensen in
meerdere of mindere mate. Bijna
iedereen heeft gedurende perioden
van grote geestelijke spanning wel
eéns dergelijke ogenblikken van
geestelijke leegheid ondervonden.
Ogenblikken, waarin je niet weet.
waar je heen wilde gaan en je din
gen vergeet te doen, die je anders
uit gewoonte vanzelf doet.
(Wordt vervolgd).
