SPEELGOED IS GEEN LUXE
maar noodzaak voor het kind
SINTERCLAES, goet heijlich man
De H. Man verbinde goedheid
aan paedagogisch inzicht
ST. NICOLAAS-TRADITIE
IN HET NOORDEN
Wat de historie verhaalt
GEBRUIKEN ROND ZIJN FEEST
L GENEEST
lik Kuilman
nitencier
atsseaetaris
og en Marine
linah legt
laringen af
olie receptie
empfe Hall
in Hongarije
□rresteerd
Spel is scheppende
bezigheid
Kerstmannetje kreeg hier geen kans
FEESTZANG VAN PIETER DE KNECHT
Hier ben ik weer uit verre landen
Ik komnu nógmet volle handen
Met pepernoot en speculaas.
Het is weer 't feest van Sinterklaas.
Laat kloppen aller harten vol verlangen
En laat het zorgvol hoofd niet hangen.
Rijs op! t Is daangename tijd.
Die mens en kind weer hóóg verblijd.
Geef gul en laat uw hart vermurwen.
Dit is de tijd van moed en durven!
Ik bid u, houdt dit feest in ere!
En dat de jeugd het niet verier e!
De romantiek der fopperijen,
Het speels gedicht, de lekkernijen,
De zin van *t onverwacht geschenk,
Is als een liefdevolle wenk
Een wenkgeschonken door traditie,
BI ij f geven - en met veel ambitie!
Als gij het geven niet verleert,
Blijft d' aarde naar de zón gekeerd!
DONDERDAG 23 NOVEMBER 1950
PAGINA 3
ERW ACHTING
door het K.N.M.I.
geldig van Donder-
t Vrijdagavond.
END BEWOLKT
bewolking met in
e provincies enkele
uien, elders althans
de middag over-
-oog weer. Meest
uit zuidelijke ricii-
tiig verandering in
/e handen, ruwe lippen
Z.H. Paus Pius XII
benoemen tot kanun-
qier van het Hoog-
irlems Kathedraal-
hoogeerwaarde heer
ailman, deken van
reeds ere-kanunnik
e bewindsman van
Marine, mr. 's Jacob
i Memorie van Ant-
Je Eerste Kamer, dat
raadzaam voorkomt
samen te werken
aatssecretaris.
i hiervan tiet de
de noodzaak om bij
en van het gezamén-
iiebeleid met betrek
drie onderdelen der
sn tot een zo groot
enheid te komen.
VI Bij TREINRAMP
NEW YORK
(avond heeft zich in
jrkse district Queens
s ernstigste treinram-
geschiedenis der V.S.
Een trein met naar
)00 passagiers reed
ere trein, waarin zicli
etzelfde aantal per-
nd.
laats van het onheil
•ote verwarring. De
reizigers boden aan-
aan gewonden, die
raar nabijgelegen ge
werden overgebracht
e hulp. Volgens de
tot dusver 75 doden
BERTHA HERTOGH
verklaarde gisteren
erechtshof, dat mevr.
lar acht jaar geleden
icht, Bertha tot zich
.omdat zij zoveel-kin-
en ik geen een. Ami-
oeder en ik hebben
:owel voor als nadat
Aminah was onder
dikwijls gesproken,
;een enkele gelegen-
mevrouw Hertogh
teruggevraagd."
het verhoor wierp
Hertogh geen blik
ia. Na iedere zitting
het hof het eerst;
;emerkt begaf zij zich
menigte, die wachtte
te zien. Daarna wan-
ha gracieus en zelf-
naar buiten.
ESLUIT VAN DE
VEEDE DAG
en 'n half uur hebben
rheden van de tweede
iet Koninklijk bezoek
n in beslag genomen,
uren daarvan werden
ht in de Temple Hall,
Eneelse ze eer ine een
id georganiseerd,
erd oersonen bewo-
in deze 16e-eeuwse
door de bombarde-
vaar beschadigd werd.
ikdom van bloemen
oranje de boventoon,
wachtten meer dan
ensen ia de kille natte
ik bii deze officiële
ien maken de Britten
iart geen moordkuil,
resident Clement Att-
mminste door een deel
ïenigte hartig uitge-
wiil 'n ander deel hem
is begroette.
werd bericht ont-
it in het seminarie te
drie nriesters door de
isclie regering van
werden gearresteerd.
Vendelvne Endredv. de
bet Trappistenklooster,
n ziin secretaris. Zij
van beschuldigd de 21
:n. die in de maand
van dit jaar uit Hon-
ir Oostenrijk nrobeer-
uchten te hebben ge-
van hen kwamen be-
Wi-nen aan. acht an-
dén aan de grens ont-
oor de Oostenrijkse Do
le Hongaarse autoritei-
werd. Onder sewanen-
iding werden zii naar
teruggebracht. Bij het
an de gearresteerde se-
zou de mcdeplichtig-
de nriesters aan het
gekomen. De eearres-
iester Endredy wordt
ommunisten beschouwd
irigste verdediger van
lieke kerk na Kardi-
iszenty. Na de gevan-
van de Kardinaal was
ie Hongaarse Katholie-
eest populaire priester,
communisten is dit de
arom zij hem beschoü-
e leider van de Katho-
ionnairen.
V' I
SINT NICOLAAS IS WEER GEKOMEN...
(Van een speciale verslaggever)
Ze zijn er weer: de speelgoedétalages met hun rijkdom aan
kleurige artikelen in allerlei vormen en uitvoeringen. Ware
droomparadijzen voor de kinderen, die met hun neusje plat
tegen het raam gedrukt al die hemelse wonderen urenlang
bekijken, nee strelen met hun ogen, waarnaar ze opgetogen
wijzen en waaruit ze in vurig begeren hun keuze doen. Dat
en dat zullen zij aan Sint Nicolaas vragenOf het nu de
brede spiegelruit van een speelgoedwinkel in de stad is of
het smalle raam van een dorpswinkeltje: overal drommen de
kinderen in een even grote verrukking voor het uitgestalde
speelgoed samen, dromen hun stille wensdromen of doen elkaar
hun luide uitroepen van bewondering. En wij, ouderen, blijven
soms staan temidden van die kleinen, glimlachend luisterend
naar hun verhalen, zelf een keuze doende voor onze kinderen
uit die hoorn van overvloed aan speelgoed, waarmee wij in
gedachten spelende zijn, ons erop betrappend dat wij alle
dagelijkse beslommeringen kunnen vergeten daar voor zo'n
kleurige étalage enopnieuw kind worden. Want de hang
naar het kind-zijn dragen wij immers onsterfelijk in ons om.
Daar hoeft het Sint Nicolaasfeest maar voor te naderen, om
ons dit weer heel duidelijk te maken.
Het St. Nicolaasfeest! De jeugd
heeft haar verlanglijstje klaar, al
weken. Daarop neemt het speel-
Hij heeft nog altijd zijn beste tabbert an, rijdt nog immer
naar Amsterdam en vandaar weer naar Spanje, mèt of zonder
appeltjes van Oranje. Al zovele jaren heeft hij die tocht vice-
versa gemaakt en hij wordt nooit moe om in de grijze Decem
berdagen zijn philanthropische taak in onze lage landen te
komen vervullen. Niemand onzer twijfelt er aan, of hij zal
dat wel tot in lengte van dagen blijven doen, die goede oude
milde Sint. En omdat het weer spoedig zijn vierdag zal zijn,
willen we een ogenblik onze aandacht bepalen op zijn persoon,
die toch voor ons allen ééns 'n stralende verschijning was,
terwijl zijn feest tot de schoonste dagen van het ganse jaar
behoorde.
Het olijke, bolwangige kerst
mannetje, heeft van Duitsland en
Engeland uit wel eens een
schuchtere poging ondernomen
om zich als een serieuze collega
van de Sint voor te doen. Maar
wij hadden hem door. Zijn denne-
boom mocht hij hier achterlaten
eri eventueel de pakjes ook, maar
hij moest het niet wagen de
heilige bisschop te imiteren. Een
kind kan het begrijpen, natuur
lijk, juist een kind, dat er maar
één goedheilig en goedhartig man
bestaat. Wie zou het anders kun
nen zijn dan Sinterklaas? Hij is
de overwinnaar in het kinder
hart en daarom is het kerstman
netje een aardige reclamefiguur
gebleven, meer niet. Maar de
Sint wil geen alleenheerser zijn,
hij deelt zijn populariteit gaarne
met zijn knecht of knechten,
hoewel die natuurlijk op het
tweede plan blijven staan. Zij
zijn die bewonderenswaardige
dienende geesten, die op een
wenk van hun meester naar
hartelust belonen of straffen.
Luisterend naar schone namen,
zoals „Pietermanknecht" en
„Trappadoelie" of „Assiepan",
kunnen ze wel schrik inboeze
men, maar ook de kleinste kin
deren beginnen iets te beseffen
van het feit, dat onder een
zwarte borst toch een gouden
hart kan kloppen. Waarlijk, goed
beschouwd is het toch een pae-
dagogische zet van Sint om zijn
zwarte dienaren mee te brengen.
Sint Nicolaas en Pieterbaas! Wie
kinderen heeft of nog iets van
het kind in zijn ziel wist te be
waren, hoopt hen nog dikwijls te
ontmoeten!
Schijn en werkelijkheid
Of er meer Sinterklazen dan
één zijn, is de periodieke kinder
vraag, wanneer bij het bemerken
van het zichtbare aantal heilige
mannen het jonge geloof aan het
wankelen slaat. Verstandige
ouders zijn natuurlijk onuitput
telijk in het verzinnen van ge
loofwaardige voorwendsels: Een
heilige kan op zoveel plaatsen
tegelijk zijn en er toch op iedere
plaats weer anders uitzien. En
hoe Pietermanknecht door die
smalle schoorsteen kan kruipen?
Maar kind, je hebt toch wel eens
gehoord, dat die Spanjaarden
zich zo ontzettend smal kunnen
maken, dat ze overal doorheen
glippen en glijden? Als het
kind in ons nog leeft, al zijn we
dan ook b.v. in de veertig of
vijftig, kan het voorkomen, dat
diezelfde vraag nog eens klinkt:
Zijn er dan méér Sinterklazen?
Hoe zit dat eigenlijk? Zó op het
eerste gezicht schijnen er twee
te zijn, te weten primo de echte
heilige in de Hemel en secundo
de folkloristische Sint, die uit
Spanje blijkt te komen. En we
vragen ons misschien af: begaan
we geen kapitale fout als we die
twee gaan vereenzelvigen, zoals
men, om een geschikt voorbeeld
te noemen, op een Limburgse
kostschool deed, wadr op de
avond van Sinterklaas de heilige
man in vol ornaat, voorafgegaan
door vier luidbellende engelen,
de speelzaal betrad, omdat een
heilige uit de Hemel behoort te
komen en niet uit Spanje. Men
kan zich natuurlijk ook afvragen
of er een katholieke en een neu
trale Sinterklaas bestaat, al is
die laatste dan nog zo traditio
neel bisschoppelijk uitgedost. Het
kleine kind gelooft en aanvaardt,
niets te wonderlijk in het rijk
van de vreugdevolle Sinterklazen-
fantasie, maar het grote kind
staat hier voor het mysterie van
schijn en werkelijkheid. Het zij
dan gezegd,- dat er maar één
echte ware Sinterklaas bestaat
en dat is
De Hemelse Heilige
Die kennen we door de Litur
gie als zijnde een bisschop-be
lijder, wiens feest op 6 December
wordt gevierd en uit de Levens
der Heiligen, waarin we de
vrome mooie legenden rond zijn
figuur vinden gebundeld. Histo
risch staat er niet veel over hem
vast. Hij zou in 341 te Myra ge
storven zijn en waarschijnlijk
heeft hij het concilie van Nicea
bijgewoond. Maar in de legende
is hij de tenlevenwekker van
drie vermoorde kinderen, de be
zorger van een bruidschat aan
arme huwbare jongedochters; hij
liet graan groeien ten tijde van
hongersnood en was een mens,
die door Gods genade zijn naas
ten tot rijke zegen werd. In de
Oosterse Kerk zeer vereerd,
wordt hij ook in het Westen na
1100 aangeroepen en tot be
schermheilige gekozen, vooral
door zeevaarders. En hoewel wij
hier geen mirakuleuze iconen of
beelden van hem bezitten, geen
bedevaartsoorden van Sint Nico
laas kennen, gedenken wij deze
dienaar Gods op de vooravond
van zijn feest met Vesperzang en
zingen op 6 December zijn Mis,
vragende om zijn voorspraak en
bescherming. Zo is de echte, de
ware Sint Nicolaas, een beschei
den figuur in de lange rij van
grote heiligen, die ieder voor
zich geen eigen eer eisen, maar
onophoudelijk instemmen met
het Sanctus van het engelenkoor.
Portret van die echte Nicolaas
Uit het schemerdonker der
eeuwen treedt hij te voorschijn,
onze beste Sint, die heel wat van
de echte Nicolaas heeft overge
nomen, hoewel hij toch niet hele
maal van Christelijke origine is.
Zo heeft hij b.v. van vadertje
Wodan het witte paard voor de
dakruiterij meegekregen en hij
bezit nog andere heidense attri
buten. Het kwam hem goed uit
dat het feest van de ware Sint
Nicolaas juist in de winterse
wensvervullingsdagen geplaatst
was en zodoende kon hij al gauw
populair worden. Spoedig krijgt
hij dan ook aanzien als kinder
vriend en iemand, die er nu eens
echt op uit is om een ander aan
genaam te verrassen. Lang voor
de Spanjaarden in onze streken
komen wordt zijn feest al door
de kinderen gevierd. Als de heren
van Philips en Alva verdwenen
zijn, willen de strenge Calvinis
ten met Sint afrekenen, omdat
hij in zijn bisschopskleed veel te
Rooms lijkt, maar traditie, kin
dergeloof en echt Hollandse
eigengereidheid slaan deze recht
zinnige aanvallen af en de Sint
blijft bij Rooms en Onrooms zjjn
„smickerdelick" door de schoor
steen werpen. In de achttiende
eeuw is hij nog altijd de onzicht
bare man met ketengerammel
(niet de duivel-knecht alleen,
maar ook de Sint zelf wordt hier
en daar voor een schrikfiguur
gehouden), die per uitzondering
maar eens ten tonele verschijnt.
Doch in de negentiende eeuw
begint zijn roem vooral publiek
te worden, als hij vergezeld van
zijn knecht in een rijtuig bij
..beschaafde kinderen" op bezoek
gaat en zich zelfs in een poffer
tjeskraam wil laten zien.
Laten we hem echter niet mis
kennen, want hij blijft nog altijd
een min of meer geslaagd portret
van de Hemelse Heilige, die in
de naam van God zoveel goed op
aarde mocht verrichten. Al weten
veel kinderen nu niet wie de
Sint eigehlijk is, al ontgaat het
duizenden ouderen dat de rood
gouden folklore-figuur iemand
verzinnebeeldt, en al denkt de
een of andere onnozelaard soms
dat een katholieke bisschop er
eigenlijk nèt zo uitziet als Sin
terklaas, deze idee blijft toch
leven. De Sint is een heilige
man, die alles kan en overal
vreugde brengt. Persoon en feest
blijven in feite een jaarlijkse
herinnering aan de ware Heilige
en door hein een getuigenis voor
het levende Christendom en zijn
goed de belangrijkste plaats in
en zo die verlanglijst ons, om
welke redenen ook, voor onver
vulbare moeilijkheden zet, corri
geren wij dat lijstje naar eigen
inzichten en mogelijkheden.
Twee psychologische factoren
hebben wij, al schrijvend, zo
juist daar voor u neergelegd: dat
eigen verlanglijstje der jeugd en
het eigen inzicht der ouderen.
Het vragen van het kind, over
drijvingen daargelaten, heeft een
wezenlijke, innerlijke betekenis.
De verstandige ouder weet daar
uit aanleg en karakter van zijn
kind te beluisteren en om die
persoonlijke eigenschappen mede
in goede banen te leiden, zal hij,
als het maar enigszins mogelijk
is, dat speelgoed door de H. Man
doen schenken, hetwelk een
harmonische aansluiting vindt bij
de innerlijke structuur van het
kind. Daarom moeten ouders
en dat is die tweede psycholo
gische factor behoedzaam te
werk gaan als zij naar eigen in
zichten kiezen voor het kind. Dat
gaat maar al te vaak onnaden
kend, uitsluitend met de blik? der
groteren, paedagogisch vaak niet
verantwoord naar leeftijd en
innerlijk der kleinen.
Het speelgoed
afspiegeling
als
Speelgoed is zo oud als de
wereld. De Egyptenaren hadden
het en de Grieken en de Romei-
nan. De Middeleeuwen hadden
hun ridder- en tournooi-speel-
naastenliefde. En daarom zingen
zij, die de samenhang beter gaan
verstaan, na de echte Heilige om
voorspraak en bescherming ge
beden te hebben, mèt de kinde
ren een blijgezind: ..Sinterclaes
goet heylich man, trek je beste
tabbert an.
goed en ten tijde van Frederik
de Grote deed het tinnen sol
daatje zijn (jammerlijk) entrée
in de kinderkamer. Door de eeu
wen heen lag de cultuur van een
volk weerspiegeld in het speel
goed. Overal en altijd hebben de
kinderen gespeeld en zullen zij
blijven spelen. Dat is een oude
wet.
Nieuw evenwel is de ontdek
king van de scheppende waarde,
de paedagogische vorming door
het spel en het speelgoed. Nieuw
is het inzicht in de diepere be
tekenis daarvan voor het kind.
Speelgoed is geen luxe, maar
een noodzakelijkheid. Psycholo
gen en paedagogen van naam
hebben het speelgoed leren zien
als een afspiegeling van het ver
loop der innerlijke vorming en
zij begrepen waarom bepaalde
voorwerpen en materialen juist
op bepaalde tijden in het kinder
leven verschijnen of dienen te
verschijnen.
Het spelend kind voldoet aan
een algemene wet, maar daarbij
kan door een verantwoorde keuze
van het speelgoed tevens vol
daan worden aan de persoonlijke
ontwikkeling. Want spelen is
scheppend bezig zijn, zintuigelijk
en verstandelijk. In het spelend
kind, argeloos verloren in zijn
spel, is de eeuwige mens gepro
jecteerd: bouwend aan zijn tijde-
loze droom, in onbewust verlan
gen vasthakend aan de eeuwig
heid. Maar ook de persoonlijke
mens openbaart er zich in, met
al zijn verborgen talenten en
karaktereigenschappen.
Indien wij, door goede obser
vatie van liet kind, de opvoed
kundige waarde van het speel
goed daarbij laten aansluiten,
dan wordt het spel van dienende
betekenis, zien wij het als een
ontwikkelingsverschijnsel en
daarmee als een levensvoorbe
reiding. Dit constaterend, dienen
wij „de goed-heilig Man" méér
dan goed en heilig te maken. Hij
kan een wijze opvoeder zijn, die
aan zijn milde gaven construc
tieve elementen weet te verbin
den, afgestemd op leeftijd, aan
leg en karakter van het kind.
Hij zal zijn speelgoed niet ge
vaarlijk maken; niet te koel-ge-
pcrfectionneerd, te mooi en te
technisch, waardoor de fantasie
van het kind geen kans meer
krijgt en eigen initiatief en werk
lust worden lam gelegd. Want
tussen werkelijkheid en schep
pende verbeelding moet een con
stante wisselwerking zijn.
Het kind zal, aangepast aan
zijn leeftijd, zijn illusiespel, zijn
functiespel, zijn constructiespel,
zijn bewegingsspel, zijn gemeen-
schepsspel en zo vele andere
soorten van spelen meer krijgen,
opdat daardoor zintuigen en ver
stand, gevoel, aanleg en karak
ter, kortom het gehele persoon
lijke kind gediend worde.
De verstandige Sint zal bij alle
milddadigheid ook de juiste maat
en beperking betrachten. Over
daad schaadt zeker ook hier. Een
tactisch wisselsysteem houdt
verder de concentratie levendig.
Er is zoveel
Terugkerend tot onze rijk voor
ziene speelgoedwinkels, mogen
wij zeggen, dat de keuze aan de
hand van het vorenstaande zo
veel en zo velerlei is. Wij kun
nen door die hoeveelheid niet in
details treden, maar wijzen in
het algemeen op het plastic speel
goed, dat aan asthetische vorm
geving, kleur en duurzaamheid
grote verdiensten heeft. Natuur
lijk behoudt ook hierbij ieder
stuk zijn eigen gebruikswaarde.
Boetseren, tekenen, verven,
bouwen, vlechten, om maar en
kele bezigheden te noemen: van
hoe grote betekenis zijn deze in
de ontwikkelingsgang van het
kind. Hoe passen zij in de huise
lijkheid, die de winter meebrengt
en welke huiselijkheid de ouders
ook 's avonds weten te scheppen
door leuke gezinsspelletjes. Want
aan de sfeer en de warmte van
het gezin zullen de kinderen hun
leven lang de kostbaarste herin
nering bewaren.
Het goede boek
Naast het vele dat de étalages
brengen in deze dagen, hetzij aan
speelgoed, snoeperij, huishoude
lijke- of mode-artikelen, kortom
aan alles wat ons zo smaakvol
en aantrekkelijk wordt aangebo
den, mogen wij tot besluit van
ons verhaal óók Wijzen op het
goede boek. Het goede boek, een
der vreugden van de winter
avonden voor jong en oud: de
uren vullend met geestelijk ge
noegen. De smaak veredelend, de
geest verrijkend....
Sint Nicolaas is algemeen bekend als de gever van goede gaven,
als de man, die met zijn stoomboot van Spanje komt en
bisschop van Myra was in Klein-Azië. Rond de figuur van deze
bisschop-belijder hangen dichte nevelen van het verleden en
over de figuur van deze onbekende heilige is veel geschreven,
toen een jaar of vijftig geleden de folklore het standpunt van
dr. Eugen Schncll in zijn „Nicolaus der heilige Bischof und
Kinderfreund (1886)" onderschreef, die vele gebruiken rond
het feest herleide tot oude heidentijden en beweerde dat het
paard van Sinterklaas en het rijden over de daken overgenomen
was uit de faillieten boedel van Wodan.
Op welke Wodanviering doelt
men dan? Op de zgn.i midwinter
viering, die in de voor christelijke
tijden in November en December
werden gehouden en afgesloten
werden met de nieuwe geboorte
van de zon op het einde van De
cember. De feestelijkheden zetten
in met de Novemberstormen, als
Wodan op ziin trouwe schimmel
Sleinnir het jagende wolkenheer,
omringd door zijn getrouwen,
voorging. De regen viel en de wind
gierde langs de primitieve lemen
hutten maar binnenin was het
warm en zat men rond het knap
perend houtvuur.
Het was een tijd van overvloed.
Het varken was geslacht en de
veldvruchten waren binnenge
haald. Het volk rustte uit van de
harde en lange zomerarbeid en
vierde feest. Men bracht offers
aan Wodan maar men dacht ook
aan anderen, wier arbeid niet zo
veel vruchten had afgeworpen en
zonder dan men 'n naam bekend
maakte overlaadde men hen met
geschenken
De kerstening van deze
gebruiken.
De katholieke kerk, die heel
sterk rekening hield met natio
nals gevoelens, wilde een derge
lijke viering, waaraan het land
volk zeer gehecht was. niet op
heffen. Geheel volgens de richt
lijnen voor het missiewerk, eens
door Paus Gregorius (590604)
aan bisschop Augustinus van En
geland gegeven, hebben ook hier
de missionarissen de oud heiden
se feesten behouden en er een
christelijke inslag aan gegeven.
Verschillende heiligen werden
gevierd als gevers van milde ga
ven en de offers, die men vroeger
aan Wodan bracht, bleven ook nu
doorgaan maar ter ere van ver
schillende heiligen. In de kalen
der werden als milde gevers voor
al genoemd St. Maarten (11 Nov.)
St. Clemens (23 Nov.), St. Barba
ra (4 Dec.). St. Nicolaas (6 Dec.),
St. Lucia (13 Dec.) m
St. Nicolaas krijgt liet
monopolie.
Ofschoon de herinnering aan de
gulheid van St. Maarten in Noord-
Holland is blijven voortleven in de
avondlijke ommegangen met uit
geholde bieten en kleurige lam
pions, heeft St. Nicolaas in het
Noorden het monopolie gekregen
van uitdeler van alle goede ga
ven. Allerlei oude legenden, te
zamen met de wonderverhalen,
die Mephrastes optekende in ziin
ampele levensbeschrijving, werden
op zijn persoon toegepast en zo
verscheen Sint Nicolaas in ons
volksleven, zoals wij hem thans
nog kennen.
Waarom werd juist de onbe
kende bisschop van Myra uit- deze
indrukwekkende stoet van heili
gen gekozen? Het antwoord is
heel eenvoudig. Omdat deze hei
lige, als patroon van de zeeva
renden, grote verering genoot in
onze gewesten, waar men veelal
ziin brood op het water moest
verdienen. Volgens de oude Frie
se kroniekschrijvers is Stavoren
de eerste stad geweest, die bij
zonder aan de H. Nicolaas is
toegewijd. Vanuit Stavoren werd
Nicolaas als patroon gegeven aan
het' oude visserstadie Vollenhove
(1142) en van deze stad af kwam
over Kampen en Deventer de
Nicolaasdevotie naar Amsterdam,
De Amsterdammers beschouwden
hem als e*n van hun burgers, een
soort schout maar dan nog iets
hoger en heel vertrouweliik
noemden ze hem hun „claesjen".
Op St. Nicolaas worden
oude gebruiken toegepas*
Op deze heilige heeft nu de
volksfantasie, de oude volksge
bruiken van de midwinterviering
toegepast. De smulpartijen, die
dan plaats vonden, konden heel
gemakkelijk op naam van St. Nico
laas worden gezet en men kon
hem, wiens oude levensbeschrij
vers milddadigheid als om strijd
roemden, heel gemakkelijk voor
stellen als gever van -«ie goed. Hij
reed te paard, net als Wodan en
kwam door de schoorsteen, de ver
bindingsweg tussen de mensen en
de geesteswereld in de voor-chris
telijke tijd, om de mensen "te be
zoeken. De schoen of klomp met
wortelen of' haver voor het paard
herinnert aan de offergave, die
men vroeger bracht aan de God
der vruchtbaarheid, wanneer men
in de winter genieten ging van
alles wat het land had voortge
bracht.
De appeltjes van Oranje.
De volksfantasie heeft er ech
ter nog meer bijgemaakt. Zij heeft
de Aziatische bisschop heel rustig
uit Spanje laten komen en wel
om de appeltjes van Oranje. Deze
appeltjes ontleent men aan een
oude legende. Ten tijde van Sint
Nicolaas' aardse leven woonde er
in zijn bisschopsstad een vader,
die drie huwbare dochters had.
Hij was echter arm zodat hij hen
geen bruidschat kon geven. De
vader begreep, dat hij nooit ziin
dochters zo uit kon huwelijken en
vol vertrouwen bad hij tot God.
Door een ingeving ging St. Nico
laas op een nacht naar zijn huis
en wierp drie zakjes met goud
door de schoorsteen, zodat iedere
dochter een bruidschat kreeg.
Schilders, die dit tafereel op
het doek hebben vastgelegd,
maakten van de zakjes goud, ap
peltjes en zo kwam dan het vers
je in de wereld:
Sinterklaas, goed heilig man,
met uw gespikkelde tabbaerd an
We rijden mee naar Spanje
om appeltjes van oranje.
Spanje moest er nu eenmaal bij.
want men kende hier geen ander
land waar men oranje-appeltjes
kon krijgen. Moderne geslachten
plaatsten hem op een stoomboot
en zo vooral is hij populair onder
de jeugd, die in angstig verwach
ten in deze dagen bijna niets an
ders weet te zingen dan: „Zie
ginds komt de stoomboot ui'
Spanje weer aan."
Een goed besluit.
Het zijn werkelijk hele oude en
vervaagde verbindingsdraden, die
het tegenwoordige feest van Sin
terklaas met langverleden eeuwen
binden. De folklore heeft na een
diepgaand en nauwkeurig onder
zoek de duidelijke overeenkomst
tussen de algemene feestviering
van deze heilige bij katholieken
en protestanten aan het licht ge
bracht en bewezen dat dit fees:
met ziin legenden en gebruiker
populair en levend kon blijver
onder een volk. dat zijn verledo
niet verloochenen wil.
Wii vertellen aan onze kinderei
allerlei verhalen over deze goedf
heilige en hebben pret, wanneei
zij nog in hem geloven. Maar in
het licht van deze St. Nicolaas
traditie geloven we in zekerer
zin allemaal nog aan Sinterklaas-
at weten wij dan ook waar dc
nachtelijke rijtoeren over de da
ken vandaan komen. Want hi
schenkt ons de gelegenheid on
eens per jaar goed te doen ei
op heel bijzondere wijze andere
blij te maken, zonder dat wij on
als weldoeners kenbaar maken
En daarom heeft de St. Nic<
laastraditie in deze tijd, nu c
veel armoede geleden wordt, e<
zeer bijzondere betekenis. Er zi
ook nu nog versehillcndo gezir
nen, die buiten alle vreugde staai
Is daar ter ere en uit naam va'
St. Nicolaas niet iets aan te doen'
Laten wii het hopen.
B. VOETS. kapelaan.
Alkmaar
T
