Feest van het gezin
3
EE
a
DE VREEMDE GAST
Westdii
dreiger
Van toen er nog schuilkerken waren....
De Priester in de Roman
Gods Liefdezon blijft schijnen
Een strijd o
Brieven van een vrouw
Rubriek voor de Jeugd
POST UIT DE
g RIEVENBUS
Boekbespreking
door Jan van Hatert
Zondagse
PAGINA 4
ZATERDAG 6 JANUARI 1951
Uit dc meisjes van vandaag groeien de moeders van morgen. l)ie
jeugd is echter een oorlogsjeugd. Zij plaatst daardoor degenen
tlie haar opvoeders zijn voor een taak, die menselijk kunnen wel
haast te boven gaat.
Wel heel scherp blijkt hieruit de verantwoordelijkheid van de
moeder, die leiding geeft in haar gezin waar zij naar een woord
van dr. Ramselaar op een landdag van onze katholieke vrouwen
organisatie het vooral is, die de christelijke geest moet helpen
vernieuwen in een ondergaande wereld.
De katholieke vrouw moet daartoe
midden in het leven staan; al be
hoeft zij zich hierdoor geenszins te
laten meesleuren. En, zal zij zich
daarnaast een taak scheppen in het
sociale leven met zijn velerlei facet
ten van charitatieve en andere aard,
dan behoeft zij zich daarvoor aller
minst te richten op de naar erken
ning van haar gelijkheid met de man
hakende suffragettes van de vrou
wenbeweging uit de vorige eeuw.
Haar katholieke overtuiging biedt
haar een keur van voorbeelden uit
de levens van heilige vrouwen met
aan het hoofd Maria, de Moeder van
allen. Wij vinden er de eenheid in
van de wereld en van de godsdienst
in alle uitingen van ons leven.
In liefde en eerbied.
Het feest van de H. Familie dat wij
Zondag vieren, zij voor ons katho
lieke vrouwen daarom ook een feest
van ons gezin. Een halte, waarbij wij
stilstaan om ons scherp te zetten te
gen het binnendringen van alle ma
terialistische invloeden binnen de ge
heiligde kring van ons huwelijks- en
gezinsleven.
Meer nog dan het verstand van de
man zal het gevoel van de vrouw
het afschuwelijke erkennen van dit
stelsel, dat vroeg of laat moet uit
lopen op een totaal ontkennen van
God. Eerder dan de man ook zal zij
beseffen dat de beleving van het
huwelijk in liefde en eerbied voor
elkaar een der sterkste wapens is in
de handen van het gezin van deze
tijd.
Van deze tijd alleen? Reeds Von
del schouwde het in zijn Gijsbrecht
met dit dichterwoord;
Daer zoo de liefde viel.
Smolt liefde ziel met ziel,
En hart met hart, te gader.
Die liefde is sterker dan de doot.
Met daarop dit bemoedigend be
sluit:
Geen liefde koomt Godts liefde nader
Noch is zoo groot.
Het gezin dc grondslag
Het gezin is de basis. Van daaruit
bouwen wij verder om de geest te
bannen die niet de onze is. Van
daaruit worden de acties gesteund
voor een goede lectuur en voor een
zinvol besteden van de vrije tijd. Van
het gezin uit worden de acties ge
steund voor de goede film zoals ook
hier de partners bij dans en ontspan
ning op hun positieve kwaliteiten
worden getest.
En wanneer dan al eens jeugdige
overmoed zich mocht verzetten tegen
de betrekkelijke gebondenheid die wij
voorstaan in onze christelijke op
voedingsmethoden, dan herinneren
wij ons eens het voorbeeld van de
kroonprinses van Engeland, erfge
name van een imperium, die eerst op
haar twintigste jaar in vertrouwd
geleide kennis maakte met het ge
zelschapsleven van haar omgeving.
De leiding van onze gezinnen zij
vooruitstrevend en conservatief tege
lijk. Vol begrip tegenover al datgene
dat anders is dan in de dagen van
voorheen. Behoudensgezind vooral
tegenover de eeuwige onverander
lijke grootheid van het christendom.
Juist daarom vieren wij samen met
de Kerk dit feest van ons gezin. Wij
betrekken er onze kinderen in, bij
wie wij zo de overtuiging laten rij
pen van wat er in deze kleine ge
meenschap in en door ons huwelijk
aan schoons is gegroeid. En onbe
wust bijna werken wij daarmee aan
de vorming van een generatie van
jonge moeders (en waarom zouden
ook de toekomstige vaders er niet
de invloed van ondergaan?), bereid
en in staat om met de Kerk de ko
mende strijd te voeren om de hoog
ste waarden van het leven.
1 1951.
BETTY DEN HAAN
EEN OBSERVATIEHUIS VOOR
KATH. VOOGDIJKINDEREN
Naar wij vernemen zo deelt
het ANP mede bestaan er
plannen om in Boxmeer een R.K.
observatiehuis voor leerplichtige
jongens van zes tot veertien jaar
te stichten. In dit tehuis zullen
jongens wier ouders uit de ou
derlijke macht zijn ontzet, gedu
rende een periode van 3 maan
den worden geobserveerd om na
te gaan, welke inrichting het
meest geschikt is voor hun ver
dere opvoeding. Het observatie
huis kan 40 jongens huisvesten.
Leken zullen met de leiding
worden belast. In Mook is reeds
een R.K. observatiehuis voor
meisjes gevestigd.
Het initiatief tot het oprichten
van deze inrichting is uitgegaan
van de Don Boscostichting te
Scheveningen een internaat waar
kinderen die met de kinderrech
ter in aanraking zijn gekomen of
wier ouders uit de ouderlijke
macht zijn ontzet worden herop
gevoed.
Zeepost voor Oost en West
Met de volgende schepen kan
zeepost worden verzonden. De
data, waarop de correspondentie
uiterlijk terpost moet zijn be
zorgd staan tussen haakjes, achter
de naam van het schip vermeld.
Indonesië M.S. „Willem Ruys"
(10 Jan.); Nieuw Guinea S. S.
„Rotti" (29 Jan.); Antillen M. S,
„Hera" (9 Jan.); Suriname S.S.
„Bessegen" (18 Jan.)
Een van de grootste verdiensten van de bedompte schuilkerkjes,
is, zo getuigt de schrijver van d'Eerste eeuwe, „dat wy 't ghe-
bruyck van het alderheiligst Sacrament, 't welck schier te lande
uytgebannen was, wederom inghebracht hebben". Voor de her
vorming had men de gunstige bepalingen over het Eucharistisch
liefdessacrament, door het concilie van Trente vastgesteld, niet
kunnen uitvoeren tengevolge van de allerongunstigste tijdsomstan
digheden; na de zegepraal van de nieuwe religie, die de liefde
tot Christus verborgen onder broodsgedaante de meest verfoei
lijke supersitie noemde, was het uiterst moeilijk om een Eucharis
tisch leven op te bouwen. Maar de schuilkerken hebben door
gezet en het is ongetwijfeld aan hun invloed te danken, dat thans
idc liefde voor de H. Eucharistie bij ons het sterkste is.
In de meeste schuilkerken
werd wat betreft het communie
gaan de praktijk voortgezet, wel
ke in de middeleeuwen gebruike
lijk was. Men ging op de hoogtij
dagen naar de Heilige Tafel, n.l.
op Pasen Pinksteren en Kerst
mis, waarbij door sommigen ook
nog 15 Augustus de hoge Lieve
Vrouwe-dag werd gerekend.
Maar ging men voor de hervor
ming wel eens naar de com
muniebank zonder voldoende
voorbereiding, in de tijd van de
schuilkerken werd daar heel veel
aandacht aan besteed. Pastoor
Schouten uit Alkmaar schrijft in
zijn boekje, dat die voorberei
ding dagenlang duurde en dat
men op de communiedag keurig
en zedig gekleed naar het schuil-
kerkje ging „als tot de hoogste
DRIEKONINGEN
De geschiedenis van de drie Wijzen
of Koningen die uit Oosterse landen
kwamen om het Kindje Jezus te
bezoeken en die door een ster naar
hun verre doel werden geleid, is
een voor de mooiste verhalen, die we
rond de Kerstkribbe horen. Het
Driekoningen-feest, dat zo gaarne
door de jeugd wordt gevierd, is een
van de meest aardigg kinderfeesten
cn tal van gebruiken zijn er overge
bleven uit een tijd, waarin de ker
kelijke feesten nog het allerbelang
rijkste waren voor de mensen.
Een van de aardigste gebruiken,
die nog in het zuidelijk deel van
Brabant in zwang zijn, is het kaars
je springen. Op een lange springhaan
worden drie kaarsjes neergezet en
terwijl de kinderen cr over heen
springen, zingen ze:
Kaarsje, kaarsje,
Drie aan een
Springen we er over heen
Al wie daar niet over kan,
Die weet er nou niemendal van.
Een algemeen gebruik is het lo
pen met de draaiende ster. Meestal
is de draaiende ster een doodgewoon
lampionnetje, maar de jeugd beleeft
er plezier aan. Op Driekoningen
avond lopen de kinderen in groep
jes van drie, verkleed als koningen,
in het Zuiden wel langs de huizen
om er hun driekoningen-liedjes te
zingen. Soms komt het niet erg goed
uit en zie je er een vierde koning
bij lopen. Maar zo nou nemen ze het
daar niet!
Onder het zingen van liedjes gaan
de kinderen van huis tot huis om er
goede gaven in de vorm van wat
snoep of een paar centen op te halen.
Bekend is het lied:
Driekoningen, Driekoningen,
Geef mij een nieuwen hoed.
Mijn oude is versleten,
Mijn vader mag het niet weten
Mijn moeder is niet thuis
Piep zei de muis
In het zomerhuis.
Dat laatste zou moeten slaan op
een raadslid uit Den Bosch, die niet
best bij de kinderen bekend stond.
Maar waar die „piep" ook in noor
delijke streken wordt gebruiikt, is
men er toch niet zo zeker van, of
die verklaring van dat „piep" wel
juist is.
Koning Winter heeft ons deze keer
weer lelijk in de steek gelaten, vin
den jullie niet? Het ijs begon juist zo
mooi te worden en we hadden de
kunst van het schaatsen al weer te
pakken, toen de dooi inviel. Maar
misschien komt er nog wat, dat ge
looft tenminste onze Jopie de W. uit
Gr., die deze week een lange brief
schreef over de tochten, die ze op
de schaats had gemaakt.
En dan was er nog Piet van Dr.
uit H. die deze week, en nog wel
precies op Driekoninigen. jarig is.
Wel gefeliciteerd hoor Piet!
Ook kwamen er briefjes, late
nieuwjaarswensen, van onze Antje
van W. uit H„ Corrie de G. Jan van
der M. uit L. en Pietje R. uit O.
ZONDAG 7 JANUARI
HILVERSUM I 402 m.
8.00 VARA, 12.00 AVRO. 17.00
VARA. 18.30 VPRO, 19.00 IKOR.
20.00—24.00 VARA.
8.00 Nieuws en weerberichten.
8.15 Gram. muziek, 8.30 Voor het
platteland. 8.40 Voor militairen,
9.12 Sportmededelingen, 9.15 Ver
zoekprogramma 9.45 „Geestelijk
leven", causerie, 10.00 Instru
mentaal trio, 10.25 „Met en zon
der omslag" 10.50 Amusements
muziek. 11.15 Cabaret, 12.00
Politiekapel, 12.25 Voor de jeugd.
12.45 Pianospel, 13.00 Nieuws en
weerberichten 13.15 Mededelin
gen of gram. muziek, 13.20 Ka
mer orkest 13.50 „Even afreke
nen. heren!" 14.00 Gram. mu
ziek, 14.05 Boekenhalfuur, 14.30
Discocauserie, 15.15 Filmpraatje.
15.30 Orgel viool en trompet.
16.00 Dansorkest, 16.30 Sport-
revue, 17.00 Voor de kinderen,
17.25 „De dood van apotheker
Dekkinga". hoorspel. 17.45 Piano
muziek. 18.00 Sport, 18.15 Nieuws
en sportuitslagen, 18.30 Korte
kerkdienst. 19.00 Kinderdienst.
19.35 Bijbel-vertelling, 20.00
Nieuws, 20.05 Actualiteiten, 20.15
II Maestro di Musica", opera.
21.05 Hersengymnastiek 21.30
Nog altijd vooruit", praatje.
21.35 Amusementsmuziek 21.50
Cabaret 22.30 Amusementsmuziek
23.00 Nieuws, 23.1524.00 Gram.
muziek.
298 m.
NCRV 12.15
19.00 NCRV,
^bouworkest en solist (om 15.10
/ragen van deze tijd") 16.15
HILVERSUM II
8.00 KRO, 9.30
KRO. 17.00 IKOR.
19.45—24.00 KRO.
8.00 Nieuws en weerberichten
8.15 Gram. muziek^ 8.25 Hoogmis
9.30 Nieuws en waterstanden,
9.45 Geestelijke liederen 10.00
Gereformeerde kerkdienst 11.30
Gewijde muziek, 12.15 Apologie.
12.35 Gram. muziek, 12.40 Lunch
concert. 12.55 Zonnewijzer 13.00
Nieuws, weerberichten en katho
liek nieuws, 13.20 Lunchconcert.
13.45 „Uit het Boek der Boeken"
14.00 Vioolrecital. 14.30 Concert-
geb
•Vi
Gram. muziek 16.40 „Katholiek
Thuisfront overal", 16.45 Gram
muziek, 17.00 Ned. Herv. Kerk
dienst. 18.00 „Kerk in nood"
causerie, hierna gram. muziek.
19.00 Koorzang 19.15 „Kent gij
uw Bijbel?", 19.30 Nieuws, sport
uitslagen en weerberichten 19.45
Actualiteiten, 19.52 ,In 't Boeck-
huys", 20.05 De gewone man
zegt er 't zijne van, 20.12 Gevari
eerd programma 22.45 Avond
gebed en liturgische kalender.
23.00 Nieuws, 23.1524.00 Gram.
muziek.
BRUSSEL. 324 m.
12.00 Lichte muziek 12.15
Radiojournaal. 12.30 Weerbe
richten 12.32 Lichte muziek.
13.00 Nieuws. 13.15 Gram. mu
ziek, 13.30 Voor de soldaten, 14.00
Gram. muziek. 15.30 Gram. mu
ziek 16 00 Sport. 16.45 Gram
muziek 17 00 Symphonie orkest
en soliste. 18.25 Gram. muziek,
18.30 Godsdienstig halfuur, 19.00
Nieuws, 19.30 Gevarieerd pro
gramma, 21.30 Actualiteiten, 21.45
Orgelspel, 22.00 Nieuws, 22.15
Verzoekprogramma, 23.00 Nieuws
BRUSSEL, 484 m.
12.08 Omroeporkest en soliste,
13.00 Nieuws 13.15 Verzoekpro
gramma, 14.30 Orkest concert,
15.30 Gram. muziek. 16.30 Dans
muziek 19.00 Godsdienstig half
uur, 19.45 Nieuws, 20.00 Hoor
spel. 22.00 Nieuws. 22.10 Dans
muziek, 22.30 Jazzmuziek, 22.55
Nieuws 23.00 Gram. muziek.
23.55 Nieuws.
MAANDAG 8 JANUARI
HILVERSUM I 402 m.
7.00 VARA 10.00 VPRO 10.20
—24.00 VARA.
7.00 Nieuws, 7.15 Ochtendgym
nastiek, 7.30 Zendersluiting, 9.00
Nieuws. 9.10 Gram. muziek. 10.00
„Voor de oude dag", causerie,
10.05 Morgenwijding 10.20 Voor
de kinderen, 10.35 Voor de vrouw,
10.50 Voor de zieken, 11.45 Alt
en piano, 12.00 Gram. muziek.
12.15 Amusementsmuziek (12.30
12.33 Land- en tuinbouwmede-
delingen, 12.3312.38 Voor het
platteland) 13.00 Nieuws. 13.15
Voor de middenstand, 13.20
Orgelspel, 13.45 Gram. muziek,
14.00 „Leven en dood", causerie.
14.15 Kamermuziek 14.50 „George
Bernard Shaw", hoorspel, 15.50
Gram. muziek 16.00 Voor de
ieugd 16.30 Zendersluiting, 18.00
Nieuws. 18.15 Militair commen
taar. 18.30 VARA-varia, 18.35
Pianoduo 18.50 Regeringsuitzen
ding; M. P. Gersina: Nieuwjaars
causerie, 19.00 Parlementair over
zicht, 19.15 Cello-recital. 19.45
Regeringsuitzending; Landbouw-
kroniek 20.00 Nieuws, 20.05
Radioschaakwedstrijd Noorwegen
—Nederland. 20.06 Actualiteiten.
20.15 Instrumentaal sextet. 20.40
Cabaret 21.10 Dansmuziek. 21.35
„Komt er oorlog in 1951?" cau
serie 21.50 „Otello" opera, 23.00
Nieuws. 23.15 Socialistisch nieuws
in Esperanto. 23.20 Filmprogram
ma, 23.40—24.00 Gram. muziek.
HILVERSUM II. 298 m.
70.0—24.00 NCRV.
7.00 Nieuws 7.10 Sportuitsla
gen. 7.15 Een woord voor de dag
7.30 Zendersluiting. 9.00 Nieuws
en weerberichten 9.10 Gram.
muziek, 9.15 Voor de zieken. 9.30
Gram. muziek 10.30 Morgen
dienst 11.00 Gram. muziek. 11.15
Gevarieerde muziek. 12.30 Land
en tuinbouwmededelingen. 12.33
Orgelconcert. 13.00 Nieuws. 13.15
Zigeunerkwintet 13.35 Gram.
muziek, 14.00 Schoolradio 14.35
Gram. muziek, 15.00 Kamer
muziek, 15.30 Mannenkoor, 15.45
Bijbellezing, 16.30 Zendersluiting.
18.00 Voor de kinderen. 18.15
Sport, 18.30 Gram. muziek. 19.00
Nieuws en weerberichten, 19.15
Engelse les. 19.30 Boekbespreking
'ojn Pirjinkrant 20 00 "ii,itS
20.05 Radiosehaakwedstrijd Noor.
wegenNederland, 20.06 Phil-
harmonisch orkest. 21.05 „Jan
Pieterszoon Coen". hoorspel. 21.40
Orgel en viool, 21.55 Gram. mu
ziek, 22.10 Internationaal evan
gelisch commentaar. 22.20 Kamer
koor, 22.45 Avondoverdenking.
23.00 Nieuws. 23.1524.00 Gram.
muziek.
BRUSSEL, 324 m.
12.00 Gram. muziek, 12.15
Lichte muziek, 12.30 Weerberich
ten, 12.33 Vopr de landbouwers.
12.40 Lichte muziek, 13.00
Nieuws, 13.15 Gram. muziek.
14.00 Voor de vrouw, 15.00 Om
roeporkest. 16.00 Internationale
Radio-universiteit 16.30 Piano
recital, 17.00 Nieuws, 17.10 Lichte
muziek, 18.00 Franse les, 18.20
Gram. muziek. 18.25 Luchtvaart
causerie. 18.30 Voor de soldaten.
19.00 Nieuws. 19.30 Gram. mu
ziek. 19.50 Radiofeuilleton, 20.00
Kamermuziek, 21.00 Actualitei
ten. 21.15 Omroeporkest 22.00
Nieuws. 22.15 Vlaams program
ma. 23.00 Nieuws, 23.0524.00
Verzoekprogramma.
BRUSSEL, 484 m.
12.05 Omroeporkest. 13.00
Nieuws 13.10 13.30, 14.00 en
16.00 Gram. muziek, 16.30 Zang
en piano, 16.50 Gram. muziek.
17.10 Omroeporkest, 18.30 en
19.00 Gram. muziek, 19.15
Nieuws 19.30 ..Louise", opera,
in de pauze: Nieuws, 23.30 Gram.
muziek. 23.55 Nieuws.
Allemaal wel bedankt hoor en alle
maal natuurlijk van hetzelfde!
Krijgen we dit jaar weer opgaven
van verjaardagen? We zijn er alle
maal benieuwd naar! Schrijven jul
lie maar eens naar de krant, dan
hoor je er meer van.
OOM LUDO.
RUWE
HUID?
Venetiaans Avontuur, door
Rein Valkhoff, met illustra
ties van Pol Dom, een uit
gave van BoomRuygrok
N.V. te Haarlem.
Rein Valkhoff is voor de Neder
landse jeugd lang geen onbeken
de. Zijn jongensboeken worden
graag gelezen en wij verwachten
dat de jongens van 12 tot 16 jaar,
die „Venetiaans Avontuur", dat
onlangs is verschenen, in handen
krijgen, het in één ruk zullen
uitlezen. Want het is een span
nend boek, dat ons meevoert
naar Italië, waar een stel jongens
een prettige en avontuurlijke va-
cantie doorbrengt. We maken in
dit boek niet alleen kennis met
het zonnige Italië, maar we be
leven ook een spannend detec
tive-avontuur.. De oom van drie
der jongens, Mr. Storey .zoals hij
zich noemt, is een beroemde de
tective, die voorgeeft dat hij va-
cantie houdt, maar die in wérke
lijkheid bezig is een schilderijen
diefstal tot klaarheid te brengen
en daarmede een internationale
smokkelbende op te rollen.
De jongens, die vergezeld zijn
van een Italiaanse, een Franse en
een Vlaamse vriend, en die er in
het schone Italië nog een paar
vrienden bijwinnen, raken tot
over de oren verzeild in het
smokkel- en diefstalavontuur,
hoewel hun oom hen daarbuiten
had willen houden. Zij tonen
zich echter goede leerlingen van
de beroemde detective en ze rol
len prachtig, zij het dan niet al-
tiid zonder kleerscheuren, door
de moeilijkheden heen. Wij zijn
al lang geen zestien meer, maar
wij hebben dit nieuwe boek van
Rein Valkhoff met plezier gele
zen. Het is spannend. Men wil
weten hoe het avontuur eindigt
en daarom is het moeilijk het
boek uit handen te leggen. Rein
Valkhoff heeft met „Venetiaans
Avontuur" een goed jongensboek
geschreven, dat beter zou zijn
geweest, als hij nog meer zorg
had besteed aan zijn taal en zijn
zinsbouw. Als hij zegt, dat een
carabiniëre de jongens be
vreemdend aankijkt, dan be
vreemdt ons dat wel enigszins en
als hij dan een paar regels ver
der zest, dat die carabiniëre een
groteske indrukwekkende steek
droeg, ''an vragen wii ons af. of
die man met die steek nou gro
tesk was of indrukwekkend,
of maakte hii misschien een gro
teske indruk?. Deze dingen staan
op bladziide 60 en we willen er
mee volstaan. Er zijn meer slor
digheden. Wii ziin er van over
tuigd. dat Rein Valkhoff die kan
vermijden Hii vertelt een goed
verhaal. Hii besteedde aan taal
en zinsbouw wat meer aandacht.
Wii bevelen het spannende Ve
netiaans Avontuur aan alle jon
geren van harte aan.
bruiloft". In de dorpen in de kop
van Noordholland rond Den Hel
der droegen de vrouwen op zulk
een dag een kleurige kaper als
hoofdbedekking, die met een
kostbare sluiting onder de kin
werd vastgemaakt.
Onder invloed van de paters
Jezuieten, die vooral op het
geloofsleven in Friesland en
Groningen grote invloed uit
oefenden, werd hier en daar de
maandelijkse Heilige Communie
ingevoerd. Ofschoon men geen
zuivere gegevens kan verzamelen
wegens het ontbreken van de
bronnen, kan men toch op het
Friese platteland, maar ook in
de stad Groningen in de eerste
helft van de zeventiende eeuw
een sterke toename in het com
municeren ontdekken.
De viering van de
eerste Heilige Communie
Zonder uiterlijk feestvertoon
lieten de priesters in het begin
van de zeventiende eeuw de
kinderen voor de eerste maal ter
Heilige Tafel gaan als zjj hun
godsdienstleer goed kenden en
de grote feiten uit het Oude en
Nieuwe Testament konden ver
tellen. De paters Jezuieten von
den deze plechtigheid te koud en
hoewel het zeer gevaarlijk was,
begonnen ze hier en daar'in hun
schuilkerkjes op plechtige wijze
de kinderen naar de Heilige
Tafel te geleiden.
Heel aardige bijzonderheden
over zulk een communiefeest
vindt men in de nagelaten papie
ren van pater Cornelius Porret
van 1643 tot 1656 pastoor van het
Franciscus Xaverius-schuilkerkje
bij de Hangstraat achter het Nve
Weeshuys. Na een wekenlange
voorbereiding werden de kinde
ren op Aloysiusdag plechtig aan
genomen. Men had de gehele
dag vrij en het kerkje was op
zijn mooist versierd. De eerste
maal werd dit gedaan in 1655. Op
de lijst van pater Borret werden
vier en twintig namen van eer
ste communicanten opgetekend.
Dit was", zo schrijft de pater,
„de eerste maal dat in deze
streek, waar toch nog veel katho
lieke dorpen zijn, zulk een
plechtigheid werd gehouden en
ik geloof wel, dat de andere
priesters, die ons niet altijd gun
stig gezind zijn, dit werk van
ons prijzen en het navolgen."
Veertiguren-gebed
Het veertigurengebed, ter her
innering aan de veertig uren. die
Christus in zijn graf doorbracht,
was reeds in de middeleeuwen
bekend, maar nog niet in deze
landen. Rond 1536 werd dit ge
bed, met uitstelling van het aller
heiligste Sacrament tot verzoe
ning van Gods gramschap, door
de Capucijn Jozef a Ferno in
Italië opnieuw opgezet. De Jezu
ieten namen dit over en hielden
in hun kerken een dergelijke
godsdienstoefening.
Te Enkhuizen werd dit veertig
urengebed in 1652 voor de eerste
maal geleid door de Rotterdamse
pater Joannes Cachiopin de La
redo. Pastoor Porret had deze
plechtigheid verbonden met de
extra biddag voor het uitvaren
van de haringvloot en bij de
sluiting van het feest, dat heel
goed door de katholieken in de
kleine statiekerk was meege
vierd, werd er een processie ge
houden, waarin door vier vissers
een haringnet werd meegedragen,
gebonden aan het evangelieboek
bij het woord: Op Uw naam zal
ik het net uitwerpen. Vanuit
Enkhuizen werd overal in Noord
holland deze gebedsoefening in
gevoerd.
Devotie voor het Heilig Graf
Ook aan de aanbidding van
Christus onder broodsgedaante
op Witte Donderdag werd in de
schuilkerken-tijd een nieuwe ge
stalte gegeven. Voor de hervor
ming was het gewoonte, dat men
in een stad zeven kerken be
zocht om bij het Heilig Graf te
bidden. Toen men niet meer in
het openbaar zijn geloof kon be
lijden. verdween dit vrome ge
bruik en men dacht er niet meer
over. Maar toen in de tweede
helft van de zeventiende eeuw
de katholieken even ruimer
ademden, wilden de priesters dit
oude gebruik weer opnieuw in
voeren, maar zij konden de
mensen er niet meer warm voor
kriigen.
Pater Arianus van Renesse
van Baer. een Jezuieten-missio-
naris in Groningen, nam Jn dit
verband een zeer gelukkig ini
tiatief. Hij wist de pastoors er
toe te bréngen om hun schuil
kerkjes, zeven in getal, in de
nacht van Witte Donderdag tot
Goede Vrijdag open te houden
Het Heilig Graf, dat gesteld
was op een zij-altaartje of een
tafeltje, was keurig versierd.
Pater van Baer had nu een ge
zelschap van jonge mannen,
waarmede hij in de kerkjes
voorstellingen gaf met betrek
king tot de instelling van de
Heilige Eucharistie en het Hei
lig Lijden. En medp door deze
voorstellingen, die veel indruk
maakten, kwamen velen in de
nacht bidden bij het Allerheilig
ste. „Het was zelfs zo erg," zo
schrijft een Groningse kroniek
schrijver, „dat de kerkjes altijd
vol waren. Uit de verre omtrek
kwam men naar de zeven kerk
jes om te bidden, terwijl alles in
de nacht plaats had."
De Staten zijn machteloos
Deze grote opbloei van Eucha
ristisch leven binnen de schuil
kerken was vooral een doorn in
het oog van de predikanten, die
de overheid aanspoorden om de
kerkjes te sluiten. In Heer—
Hugowaard hadden de katholie
ken ten huize van Simon de Wit
tamelijk ongestoord hun gods
dienstige samenkomsten kunnen
houden, maar toen het bekend
werd, dat ook hier vooral het
Eucharistisch leven zich sterk
ontwikkelde, rustten de protes
tanten niet, voordat maatregelen
genomen waren. En toen de
katholieken in de vroege mor
gen van 12 Juli 1654 naar hun
kerkje wilden gaan, zagen zij
dat de deur van hun vergader
plaats met een grendelslot was
gesloten, waarop twee zegelen
met rode was ,,d' eene over de
schotel op het sleutelgat, d' an
dere tegen het gat aen daer de
grendel in sluyt". Zii vroegen
aan de Wit om opheldering. Deze
haalde zijn schouders op en ver
telde dat de vorige dag iemand
bii bem was geweest namens de
baljuw en hem een brief „claer-
lyck" had voorgelezen, waarin
stond dat hij de kerk niet meer
moebt opengn .dan oy consent
naerder ordre van den Hove, t
welck die superstitieuse com
munie uytghebannen wilde heb
ben".
De katholieken moesten er om
lachen. Men kon geld van hen
eisen; dat zouden zij geven, maar
dit. dat nooit. Want juist in de
schuilkerken-tijd was het hun
duidelijk geworden, dat Gods
liefdezon moet blijven stralen.
(R. G. P.. no. 77. J. C. v.
d. Loos, Vaderlandsche kerk
geschiedenis, deel II:
F. van Hoeck S.J. Schets
van de geschiedenis der
Jezuieten in Nederland:
B. Voets, De Speelwagen,
jaargang I, blz. 251.)
P. V., pr.
Een April-bui groef beekjes in 't
vuil van het coupé-raampje, waar de
jonge kapelaan die per lokaaltrein
naar zijn nieuwe, hem pas aangewe
zen standplaats reisde, overwoog dat
die regendruppels, weike gedwongen
omlaag joegen langs het glas, bijna
zinnebeeldig waren voor 's mensen
ijdele loop. Je hoefde maar naar die
regendruppels te kijken om tot het
besef te komen, dat zij eens allen de
zee bereikten.
Een loopbaan
Stonebury had slechts dit éne voor
op de andere plaatsen van het aarts
bisdom Boston dat zelfs de kardinaal
aartsbisschop zich geep vreselijker
gat kon voorstellen. God zelf zou
geen parochie kunnen verzorgen
met zo lage inkomsten. Maar haar
herder was de zachtmoedigste en
meest nederige geest: ook Amerika
telt ware heiligen onder zijn pries
ters. Bij hem die zich op zijn arm
sterfbed met de versleten lappen
deken over zijn mager lichaam be
klaagde over zijn mislukkingen en
zijn tekort aan succes, moest de
jonge Stephen Fermoyle voor goed
de nederigheid leren die hij in zijn
latere leven zo hard nodig zou heb
ben.
Was hij werkelijk eerzuchtig, deze
jonge man? Zijn vader was een ar
beider. zijn moeder een hard
werkende huisvrouw die haar han
den vol had in de keuken en met
het nooit eindigende verstellen van
linnengoed. De verstandelijke talen
ten had hij in overvloed van nature
meegekregen, maar toen hem door
een wel heel bizonder gunstig lot de
gelegenheid werd geboden zijn aan
geboren gaven te ontplooien, bleek
zijn eerzucht door het vuur van de
Heilige Geest te zijn verschroeid tot
niets als as en sintels. Van waardig
heid tot waardigheid is hij opgeste-
g van kapelaan tot pastoor, bis
schoppelijk secretaris, ambtenaar
aan de Pauselijke Curie te Rome,
bisschop, en tenslotte keert hij als
kardinaal naar zijn Amerikaanse va
derland terug, met het vooruitzicht
misschien eens ooit de eerste Ame
rikaanse Paus te zullen zijn. In het
bezit van een geest, door de werke
lijkheid verrijkt en gelouterd, ge
sterkt door een lange ervaring van
mensen en dingen, is Stephen Fer
moyle het rijpe product van diep
religieus geloof geestelijke zelftucht
en intellectuele kracht. Moed in het
spreken en tact om te zwijgen waren
hem gelijkelijk eigen. Een kwart
eeuw van priesterlijke gehoorzaam
heid hadden zijn onafhankelijkheid
als man niet verzwakt, noch had het
hem ingeboren gezag de nog dieper
in hem levende neiging tot liefde en
verering kunn enverminderen. Thans
op een-en-vijftig-jarige leeftijd was
hij geroepen om zijn volle krachten
te ontplooien in dienst van de Heili
ge Rooms Katholieke Kerk.
'Zo ziet Henry Morton Robinson de
held van zijn roman. „De Kardi
naal" (Uitgeverij De Fontein
Utrecht) staan op het schip dat door
nacht, drijfijs en mistbanken de len
te van de Nieuwe Wereld tegemoet
vaart. Amerika krijgt zijn aandeel in
het bestuur der universele Kerk.
Kardinaal Glennon van Boston
kwam in zijn lange leven tweemaal
te laat op het Conclaaf voor de
Pauskeuze, maar hij beleefde na de
derde, dit maal gelukte keer de on
verholen vreugde te zien. dat zijn
land niet langer door Rome als een
stiefkind zou worden behandeld,
maar dat nu het tijdperk in de ge
schiedenis der Kerk is aangebroken
waarin Amerikaanse energie, door
Rome geïnstrueerd en geleid, wel
eens de beslissende factor zal kun
nen blijken te zijn in de moeilijke
laren welke voor ons liggen.
Verbeelding en werkelijkheid.
Deze roman, nu in het Nederlands
seller" die hij is, heus niet zijn om
wille van zijn duidelijk-Amerikaan-
se inslag alleen. Hij verheerlijkt en
propageert zeer zeker Amerikaanse
ideeën en democratische opvattingen
maar hij hekelt en bespot evengoed
de Amerikaanse economie en indus-
vertaald, zal in Amerika de best-
trie van het Calvin Coolidge tijd
perk dat de arbeiders de nauwelijks
bewoonbare krotten van de grauwe
koestenü van huurkazernes en gore
straten liet en mede de wereldcrisis
van na 1930 veroorzaakte.
Wat verwacht men van de priester
wat is, zijn taak en zijn zending in
deze ultra-moderne wereld van
schrille sociale tegenstellingen? De
zending van de Kerk is niet om
practische methoden uit te werken,
waardoor een rechtvaardige toestand
en een juiste situatie tot stand ge
bracht kunnen worden. Het is de
taak van de Kerk om vooraanstaan
de mensen te vormen die wilien. -
mensen met een christelijk geweten
en een gezond-zedelijk besef,
mensen die geloven dat het volk er
recht op heeft om te leven op het
peil van zedelijkheid, waardigheid
en veiligheid waartoe God de men
sen bestemd heeft. Slechts dichters
kunnen gedichten schrijven, slechts
vrouwen kinderen baren, en slechts
een priester kan de mensen er aan
herinneren, dat God van alle eeuwig
heid was, is en wat er ook ge-
beure en hoe technisch de wereld
verder ook worden moge altijd
zijn zal. Dat is de taak van de pries
ter, bemiddelaar tussen God er, de
mensen. Een andere taak heeft hij
niet.
Dit is de kern van de Amerikaanse
roman „De Kardinaal". Hij spreekt
uit dat de wereld het oog gericht
houdt °P de katholieken van de
Verenigde Staten, opdat zij de vlam
van de geest weer zouden ontsteken,
welke thans in de wereld nagenoeg
is uitgedoofd. Dooft dit licht, dan
dreigt bet gevaar van een algehele
duisternis.
Er is in dit Amerikaanse volk nog
iets anders dan overgave aan Mara
thon-dans, vlaggestok-records en
soortgelijke, onbenullig krankzinnige
wedstrijden om schoonheidskoningin
nen, en Paramount-sportgirls. Wat er
dan wèl is en leeft, daar legt deze
echte, puike priester-roman met zijn
diepe ondergrond en tegelijk toch zo
sprankelend-gezonde zin naar al het
schoonmenselüke dat niet bang is
voor het leven noch voor vrouwen,
of humor een hoogst-boeiend getui
genis van af. H.J.
FEUILLETON
u
Zou je mee kunnen gaan,
liefste?Voor dit ene keertje?
Je oude luidjes zouden het
toch zo graag hebben en ik heb
dit jaar niks geen zin om in de
stad Kerstfeest te vieren."
„Als je ziek bent, begrijp .ik
met, waarom je de dokter niet
even laat komen. Ik snap trou
wens niet, waar je moe van
STunt zijn. Ik dacht, dat je van
daag visite zou krijgen en dus
is er geen reden om te klagen,
dat je zo alleen zit.... En....
wat naar Eelde gaan betreft, dat
is voor mij beslist onmogelijk.
En heb je zelf geen plannen
voor een groot kinderfeest met
Kerstmis voor de kinderen van
mijn medebestuurders die ons
laatst ook zo aardig befuifd heb
ben? Mijn verplichtingen zijn nu
eenmaal financieel en de jouwe
sociaal.... Vergeet niet dat de
jouwe lang niet de minste zijn!
Maar.... waar :s het goed voor
de dingen per telefoon af te
handelen?"
„Er zijn al zoveel invitaties
verstuurd voor allerlei partijtjes
en er is geen dag onbezet en
heel wat lui proberen eraan te
ontkomen, door naar buiten te
gaan met de feestdagen," zei
Josine overredend. „Mijn ziek
te is niet van die aard, dat een
dokter er raad op weet. En ik
gebruik de telefoon, omdat jij
altijd een boek neemt en gaa
lezen, als ik over dergelijke din
gen hegin te praten. Och Henk,
als je me toch eens op dit punt
wilde begrijpen!"
Voordat Pelman nog iets kon
zeggen, had Josine de hoorn
neergelegd hoewel hij nog niet
eens gezegd had, of hij voor het
eten thuis zou zijn of niet.
Wat was dat toch. dat hij zo
genaamd niet begrijpen kon?
vroeg hij zich af en zuchtte bij
de gedachte dat hij, hoe hard
hij ook werkte en zwoegde zijn
vrouw toch nooit tevreden kon
stellen.
Dan scheurde hij de tweede
brief van ziin moeder open. de
SDoedbrief. en las die bij het
kleine lampje in de telefooncel,
het enige plekje, waar hij, naar
het scheen, niet gestoord werd.
En voor de derde maal die dag
werd hij tegen zijn wil terug
verplaatst in de dagen zijner
jeugd.... voor zijn besef heel,
heel lang geledén. Langzamer
hand voelde hij zich inwendi®
wat warmer worden en begon
zijn hart iets sneller te kloppen.
Die woorden, zo vol moederliefde
doordrongen door zijn ompantse-
ring heen. Immers terwijl de
mensen om hem heen allerlei
motieven hadden, had zijn moe
der maar één enkel....
Eindelijk kwam hij aan de
slotzin: „Je zou zekér komen,
jongen, als je het maar begreep,
voordat het te laat is...."
Een plotselinge weerzin greep
hem aan. Wat moest dat „begrij
pen" toch betekenen? Dat woord
had hij die dag reeds zo vaak
gehoord. Zou het misschien niet
heerlijk zijn, eens vrij te zijn
van al die zaken- en gezelschaps-
plichten, door een paar dagen
naar Eelde te gaan? En nu
Josine er ook zin in had. was
het mogelijk en gemakkelijk.
Waarom ging hii dan niet?
„Mijnheer Roberts moet over
een uur in de trein zitten," zei
Mies Kleyn op bijna bevelende
toon door de kier van het deur
tje der telefooncel. En opeens
moest hji weer denken aan de
jaarvergadering en de moeilijk
heden, die hem daar wachtten
Als een donderwolk ver
duisterde die gedachte opeens
heel zijn denkvermogen en het
huisje in Eelde verdween uit
zijn overpeinzingen.
Het was donker geworden,
toen Pelman in zijn privé-kan-
toor terugkeerde. De vreemde
ling voor de haard gezeten, ver
roerde zich niet bij zijn binnen
komst en als zijn ogen niet in
de gloed der vlammen geflon
kerd hadden zou men gedacht
->ben, dat hii in slaap was ge
vallen onder het wachten.
Het gesprek met Roberts was
ronduit en zonder bitterheid ge
weest en toch had het Pelman
meer geschokt, dan wanneer het
openlijk vijandig was geweest.
Eén zin bleef maar aldoor in
zijn oren klinken: „Veronderstel
nu eens, dat je er plotseling
tussenuit moest, Pelmannee,
ik bedoel nog niet eens dood
gaan.... alleen maar, dat je op
een of andere manier hier van
daan ging.... Wat dan?....
Lieve hemel, kerel maak het je
zelf toch wat gemakkelijker,
schuif een deel van de verant
woordelijkheid van je af en ge
niet wat meer van je leven."
In al die twintig iaar was het
nog niet bij hem opgekomen, dat
hij er plotseling tussenuit kon
gaan. Na eenmaal zijn levens
plan gevormd te hebben, zag hij
niet in. waarom hij het niet ge
heel voltooien zou. Maakte hij
dan soms plannen voor iets on
mogelijks of onbereikbaars?
Tien jaar geleden, toen hij, in
betrekking bij haar stiefvader.
Josine voor het eerst ontmoet
had, was ze hem terstond voor
gekomen als zo geheel verschil
lend van de meisjes, met wie hij
gewend was in aanraking te ko
men. Zji had een zekere vrij
moedige kameraadschappelijkheid
gehad vrij van de kunstgreep
jes harer seksegenoten van de
vrouwelijke verleidelijkheid, die
alleen mogelijk is in een voorbij
gaande jeugd. Toen hij. na een
jaar van fijngevoelige vriend
schap, bedeesd aan haar pleeg
vader gevraagd had, of hij hoop
zou mogen koesteren haar eens
voor zich te winnen, had de
oude kolonel Wijnman ernstig
geantwoord: „Denken jullie dat
je echt van eikander houdt? Nie
mand kan daar zeker van zijn,
voordat men samen door net
leven gaat en de dagelijkse las
ten ervan draagt. Josine is met
mij opgegroeid en ik ben een
man die te oud is voor jeugdige
vervoeringen en die al die iaren
besteed heeft om haar een goede
opvoeding te versohaffen. Ik
moet zeker zijn van één ding,
voordat ik haar hand uit de
mijne loslaat; Kun jij haar
evenveel of liever nog méér
geven dan ik gedaan heb: Meer
voor haar doen, dan ik?"
(Wordt vervolgd)
Zondag one
glorie e
Wat moeten c
Bethlehem een
ben opgezet, toen
uit het Oosten me
hun stadje zagen
op hoge kamelen
paardjes. En toen
buisje ingingen
vrouw en dat
waarover zulke
len waren verteld
zoveel ze konden
deuren. Wat ze
hoorden, gaf hen
luke geroerdheid.
ren waren neer;
het kleine pasgebo
ze hadden geschen
moeder geplaatst:
rook. 'n Zwarte zei
een kruid dat rijke
gebruiken voor
van dode mensen
De bewoners
hadden ingezien.
Kind iets bijzonders
moest zijn. Dit werd
kerheid toen, na
liik plots vertrek
delingen, soldaten
naar het Kind
Maar ieder begreep
stelling van die kant
tekende; ieder h
van de domme,
waar die Oostei
binnengegaan, wel
zocht hadden over
die verhalen de rond<
Onverrichterzake
rug bij hun Konii
sche wijze we
onze tijd stukken
pen trachtte
toch zijn doel te
liet eenvoudig alle
den die ervoor in
kwamen.
Dit overbekende
ons op iets treffend
is overdacht te wor<
heerlijkheid en gloi
Jezuskind te beurt
Aanbidding der Wi
bonden met iets
vlucht uit Palestina
ring voor het géhele
de kindermoord in
Dit dubbele karakte
voortdurend in Jezu:
bij zijn geboorte wei
bezongen door engel
ders kwamen naar
maar een stal een
de weg moest Zijn
In het feest dat we
ren, van het H.
zelfde: als 12 jarige
de goddelijke Meest
geleerden, maar Jose
„zochten Hem met
Paasfeest. Zijn Veri
één punt vari glorie
daaraan niet vooraf
Week van lijden,
dood?
We mogen gerust
dit dubbele karakter
glorie, bij Jezus'
En ook: dat dit karakt
is. Zijn Kerk nam
heden ten dage is cm
delijk als in voorbij
glorie denken
honderdduizenden di
trokken en schone
vierden en lijden
nng in de landen
ijzeren gordijn Zei
we niet te overdrijven
beweren dat elk cl
ven, noodzakelijk, c
dig karakter bezit: c
telijk leven bestaat
lijden uit vreugde
maat is voor ieder
maar ten volle one
we de gedachte van
res:
Er is geen dag van enl
er is geen dag van en
S. Teresia zei
bruid (elke christen)
op het levenslot van
degom". Als onze Ch
wij via Stal, Egypte,
naar de Verrijzenisb
pas genieten wjj voll
het Feest. Dan valt all
Lelijkheid vergankeliil
rust, zorg, pijn en lij
Dan is onze zwerftocht
en zijn we thuis!
P. E. DE HA
Het bestaan van m
door het besluit van
medezeggenschap der
aldus heeft de voorz
Werkgevers, dr. Fritz
De sedert jaren in W
land gevoerde strijd om
van medezeggenschap
ders in de bedrijven sch
in een beslissend stadiu
gekomen. In Bonn wo
wacht, dat de regering
bonden tot een laatste
het hoogste niveau zulle
ten en dat Adenauer de
der Federatie van Vake
gen, dr. Boekckler, zal
tot een half Januari
conferentie. Vrijdag
Bonn bekend gemaa
Adenauer de volgende i
de vakbondsleiders de
van de medezeggenscha;
spreken.
Deze nieuwe confere
s«an onder de druk va;
sluit der metaalbewerkc
februari a.s. een stakin
g'nnen. Deze vakvereni;
vat een half millioen
der metaalindustrie.
Men houdt te Bonn v
kening met de waarschij
dat het voorbeeld der mi
kers gevolgd zal worden
vakvereniging der mijr
die Donderdag in Bochu
een gekomen om de datu
Palen van een referendu
mijnwerkers over dc
bt.zijn principieel tot sta
£eid zijn om recht af te
Bet vakverbond der mijl
omvat meer dan negentif
van alle West-Duitse mijr
Aan de mogelijke be
mssen Adenauer en Bo
f®n uitvoerige brief
voorafgegaan, waarin d
dent der vakbonden het
jhen tot het afkondigen
K'ng heeft aangekend
tvaarin dr. Adenauer he
