De Koninklijke Standaard waait
niet meer op 't Noordeinde
DE VREEMDE GAST
DISPENSATIES
FRIESE PLAATSNIJDERS
in de Vasten- en Onthoudingswet
De nieuwe Mens
RADIO
Kunstenaars te Enkhuizen en Zwolle
Er is iets, dat de Hagenaar grieft....
Wat is er nog over van de oude
Residentie?
Eens sprookjesstad
HOEST
ARTISTIEK
journaal
Vacantieweek
bouwvakken
door Jan van Hatert
PACINA 4
WOENSDAG 7 FEBRUARI 1951
Gisteren publiceerden wij in 't kort de inhoud van de Vasten-
en Onthoudingswet voor de Nederlandse Kerkprovincie. Wij
laten hierop thans de dispensatie volgen, die door het Hoog
waardig Episcopaat zijn toegestaan en die voor alle bisdommen
dezelfde zijn.
Krachtens Pauselijke volmacht
verlenen Wij aldus de afkon
diging voor dit jaar dispen
satie in het vasten- en onthou
dingsgebod op alle dagen, behalve
op Goede Vrijdag aan de volgen
de personen, ook als, zij buiten
Nederland verblijven:
1. Aan arbeiders, die doorgaans
zeer zware lichamelijke arbeid
verrichten, zoals:
ondergrondse mijnwerkers en
anderen, die in het mijnbedrijf
zeer zware arbeid verrichten;
arbeiders in cementfabrieken,
die met de verzorging van de
ovens belast zijn (b.v. stokers)
of hiermede in zwaarte gelijk te
stellen arbeid verrichten (b.v.
boorders en cementladers)
arbeiders in mergelgroeven, die
onmiddellijk bij het kalkblussen
betrokken zijn;
stokers op schepen of op loco
motieven;
arbeiders, die in steenhouwe
rijen zwaar hakwerk verrichten;
delvers, kruiers en steenbak
kers in de kleiwarenindustrie;
sommige veenarbeiders, zoals
turfstokers, -kruiers en -laders;
caissonarbeiders, die onder wa
ter funderingen maken;
dijkwerkers en griendhakkers
in natte grienden
2. Aan de arbeiders, die zware
lichamelijke arbeid verrichten,
wanneer zij bovendien óf voort
durend onder kunstmatige hoge
of lage temperatuur moeten wer
ken, óf bij hun werk voortdurend
in aanraking komen met voor de
gezondheid schadelijke stoffen
(giftige arbeid) óf aanmerkelijk
langer dan normaal moeten wer
ken, óf in de nachtploeg werken
deze laatsten uitsluitend in de
perioden, waarin zij tot de nacht
ploeg behoren.
3. Aan de gevangenen en aan
degenen, die in neutrale of niet-
katholieke inrichtingen verpleegd
worden.
Alleen in vastenwet.
Wij verlenen voorts in gevolge
Pauselijke volmacht voor dit jaar
dispensatie alleen in de vastenwet
(zodat de betrokkenen derhalve
zonder meer niet ontslagen zijn
van de onthoudingswet) aan:
1. Vrouwen, die in verwachting
zijn of een kind zelf voeden;
2. allen, die zich beroepshalve
wijden aan de verpleging in rui
mere zin (religieuse en leken -
verpleegsters en verpleegsters van
zieken, vroedvrouwen, kraamver
pleegsters en kraamverzorgsters),
doch alleen op de dagen (etma
len) waarop zij nachtdienst heb
ben.
Deze dispensatie geldt voor alle
vastendagen, met uitzondering
van Goede Vrijdag.
Alleen in onthoudingswet
Vervolgens verlenen Wij krach
tens Pauselijke volmacht voor dit
jaar dispensatie alleen in de ont
houdingswet op alle dagen van
hte jaar, behalve op Goede Vrij
dag, aan de volgende personen,
ook als zij buiten Nederland ver
blijven:
1. Aan de samenwonende fami
lieleden, het inwonend dienstper
soneel, de dagbedienden en geno
digden van de arbeiders, die
hierboven reeds op grond van
hun arbeid in de onthoudingswet
gedispenseerd zijn, doch alleen
voor de hoofdmaaltijd. Het is ech
ter niet vereist, dat zij deze maal
tijd gezamenlijk met de bedoelde
arbeiders gebruiken.
2. Aan de mili'-'ren en aan alle
overigen, aan wie in dienstver
band door de Burgerlijke Over
heid of de leiding van neutrale
of niet-katholieke inrichtingen
ïi aaltijden worden verstrekt, c1 c'i
alleen voor zover zii van de hun
verstrekte maaltijden gebruik
maken.
Eveneens aan de zeevarenden,
wanneer zii zich van de scheeps
kost bedienen.
3. Aan de samenwonende fami
lieleden, het inwonend dienstper
soneel, de dagbedienden en geno
digden van de huisgezinnen,
waarvan de vader of enig hoofd
niet-katholiek is, doch alleen
voor zover zij van dezelfde maal
tijden gebruik maken als het niet-
katholiek hoofd, zij het dan ook
niet gelijktijdig.
Wanneer de personen onder de
vastenwet vallen, moeten zij zich
op vastendagen, buiten de hoofd
maaltijd, van vlees onthouden.
Alle Zaterdagen.
Volgens de algemene kerkelijke
wet zijn alle Zaterdagen van de
veertigdaagse vasten tevens ont-
houdingsdagen. Op grond van een
bijzondere volmacht ontslaan Wij
alle gelovigen voor dit jaar ech
ter van de onthoudingswet op
deze Zaterdagen, met uitzonde
ring van de Quatertemper-Zater
dag en van Paas-Zaterdag tot 12
uur 's middags.
Zij echter, die van deze laatste
dispensatie gebruik maken, zul
len op elk dier Zaterdagen,
waarop zij dit doen, driemaal het
Onze Vader en het Wees Gegroet
met één keer de Twaalf Artike
len des Geloofs bidden of met
Pasen minstens 25 cent offeren.
Individueel.
De gelovigen, die niet behoren
tot degenen, die in het vooraf
gaande door Ons rechtstreeks zijn
gedispenseerd, en van mening
zijn, dat de onderhouding van
de vastenwet of van het onthou
dingsgebod voor hen onmogelijk
of al te bezwaarlijk zou zijn, kun
nen zich voor het verkrijgen van
volledige dispensatie of van ver
zachting wenden tot de pastoor
der parochie of een ander daar
toe bevoegde priester.
Tenslotte vermanen Wij alle
aan Onze zorgen toevertrouwde
gelovigen, om door vrijwillige
verstervingen, aalmoezen en an
dere goede werken aan te vullen,
wat door het gebruik maken van
de door de kerkelijke Overheid
ingevoerde verzachtingen en dis
pensaties aan hun boetedoening
en versterving ontbreekt.
De offers en aalmoezen zullen
gestort worden in een bus, welke
daarvoor tegen Pasen in de kerk
zal worden geplaatst.
Met een prijzenswaardige regel
maat verschijnt op de eerste dag
van iedere maand het tijdschrift
„De Nieuwe Mens" dat de bevor
dering van de beleving van het
christendom ten doel heeft. De
pas verschenen Februari-afleve-
ring bezit wederom een frisse
actualiteit.
Het opent in verband met de
Vastentijd met een artikel over
de matigheid en soberheid die
voor de harmonische ontwikke
ling van het christelijk leven van
zoveel betekenis zijn. De verster
ving bezit immers een positieve
waarde die zij vooral zal krijgen,
wanneer zij haar natuurlijke sa
menhang bewaart met heel het
christelijk levensideaal, de liefde
tot God.
In dit verband ook is merk
waardig om te lezen het artikel
over de huwelijks en gezins-
spiritualiteit waarin de zelfbe
heersing wel zeer sterk tot uiting
komt. Deze zelfde zelfbeheersing
en matigheid komen eveneens tot
hun recht in de verdraagzaamheid
bijzonder tegenover andersden
kenden, zoals in een ander arti
kel goed gedocumenteerd wordt
aangetoond.
Wii wijzen tevens nog op de
mogelijkheid van een verzamel
band voor dit tijdschrift. Het is
zeker de moeite waard de afle
veringen er van te bewaren. Men
kan tijdschrift en band bestellen
bij de uitgeverij Het Spectrum te
Utrecht. H. J.
PROGRAMMA
DONDERDAG 8 FEBRUARI
HILVERSUM I 402 M
7.00 AVRO 7.50 VPRO 8.00 AVRO
10.30 VARA 12.00—24.00 AVRO
7.00 Nieuws; 7.15 Gramofoonmu-
ziek; 7.50 Dagopening; 8.00 Het
Nieuws; 8.15 Gramofoonmuziek;
9.00 Morgenwijding; 9.15 Gramo
foonmuziek; 9.30 Waterstanden;
9.35 Gramofoonmuziek; 10.30 Hei
eerste lustrum van de Partij van
de Arbeid; 12.00 Zang en piano:
12.30 Land- en tuinbouwmedede-
lingen12.33 „In 't spionnetje":
12.38 Viool en orgel: 13.00 Nieuws;
13.15 Allerlei; 13.20 Metropole
orkest; 13.45 ..U kunt het geloven
of niet"; 13.50 Metropole-orkest;
1'4.00 Voor de vrouw; 14.30 Piano,
recital; 15.00 Voor de zieken;
16.00 „Assortimento"; 17.00 Voor
de jeugd; 17.50 Regeringsuitzen
ding: Jeugduitzending: B. TJzer-
draat: ..Klanken uit Java en Bali"
18.00 Nieuws: 18.15 Sportproble.
men: 18.30 Orkestconcert; 19.00
Gesprek met de Brandweerman:
19.10 Gramofoonmuziek: 19.50
„De Mariniersopleiding in Volkel
(N.B.)", causerie; 20.00 Nieuws;
20.05 De groeten van Nuchteren;
20.15 Allerlei; 20.20 Het Radio
Philharmonisch orkest en soliste:
21.25 „Het concert" hoorspel:
22.35 Gramofoonmuziek: 23.00
Nieuws: 23.15 Sportactualiteiten:
23.3024.00 Dansmuziek.
HILVERSUM II 298 M
7.00 KRO 10.00 NCRV 11.00 KRO
14.00—24.00 NCRV
7.00 Nieuws: 7.15 Ochtend evmna.
stiek; 7.30 Kinderkoor: 7.45 Mor
gengebed en Liturgische kalen
der; 8.00 Nieuws en weerberich
ten; 8.15 Gramofoonmuziek: 9.00
Voor de huisvrouw; 9.40 School
radio; 10.00 Gramofoonmuziek:
10.15 Morgendienst: 10.45 Gramo
foonmuziek: 11.00 Voor de zieken:
11.45 Schoolradio: 12.00 Angelus:
12.03 Gramofoonmuziek; (12.30
12.33 Land- en tuinbouwmedede-
lingen); 12.55 Zonnewijzer; 13.00
Nieuws en katholiek nieuws;
13.20 Koperkwartet; 13.40 Piano
recital; 14.00 Metropole orkest:
14.45 Gramofoonmuziek; 15.00
Voor de vrouw: 15.30 Sopraan en
piano; 16.00 Bijbellezing; 16.45
Vocaal ensemble; 17.00 Voor de
ieugd: 17.30 Lichte muziek: 18.00
Instrumentaal Trio: 18.30 .Ver
antwoordelijkheid in beroep en
bedrijf", causerie: 18.45 Gramo
foonmuziek: 19.00 Nieuws en
weerberichten: 19.15 Levensvra
gen van allerlei aard en een pas
toraal antwoord": 19.30 „Ir
dienst van het Vaderland" cau
serie: 19.40 Radiokrant: 20.00
Nieuws: 20 05 Gevarieerd pro.
«ramma: 22.10 Gramofoonmuziek'
"3.15 Buitenlands overzicht' 22 35
Gramofoonmuziek' 22.45 Avond
overdenking: 23.00 Nieivs; 23.15
24.00 Gramofoonmuziek.
BRUSSEL 324 M
11.45 Opera, en onerette-muz.iek:
12.15 Licht orkest: 12.30 Weerbe
richten: 12.33 Voor de boeren:
12.40 Licht orkest: 13 00 Nieuws;
13.15 Gramofoonmuziek: 1400
Voor de jeugd: 15 00 Hneelso les:
15.15 Kamermuziek: 15.40 Franse
les; 16 00 Gramofoonmuziek16 30
Causerie: 16 45 Cramofoon-
muziek: 17.00 Nieuwe- 17 in Gra
mofoonmuziek- 17 15 Voor de
kinderen: 18 15 Gremefoonmu
ziek- 18.25 Kroniek- 18 30 Voor de
mldaten: 19 06 Nieuws- 1Q30
Koorzang: 19.50 Causerie: 90 00
Verzoekprogramma- 21.00 Ama-
♦eijruitzending: 21 30 K-eintet-
01 4S Afi+mli+pi+Ari' On "Wion-nrfe*
i° 15 Viool en piano: 23.00 Het
Mienws- 93 65 en 93 3691 oe
Gramofoonmuziek
•RPTTCCTTT. 194 Hf
12.05 Omroeporkest: 13.00 Nieuws
13.10. 13.30 en 15.00 Gramofoon
muziek: 16.30 Pianorecital: 16 50
Gramofoonmuziek: 17.10 Lichte
muziek: 18 30 Vrouwenkoren en
piano: 19.00 Gramofoonmuziek'
19.45 Nieuws: 20.00 Hoorspelen'
21.40 Gramofoonmuziek: 22 00
Nieuws: 9913 Dansmuziek: 22.55
Nieuws: 23.00 Gramofoonmuziek:
23.55 Nieuws.
De sex-school te Barneveld, waar de leerlingen onderwezen
worden in de zeer moeilijke kunst van de geslachtsbepaling
van ééndags-kuikens, heeft Maandag haar deuren geopend.
Daar in ons land een aanzienlijk tekort aan sexers heerst,
hoopt men dit tekort door de openstelling der school binnen
afzienbare tijd op te heffen. De directrice der school, mej.
J. A. Schimmel (rechts) met een van haar vrouwelijke leer
lingen. Op de eerste dag valt zelfs het op de juiste manier
vasthouden van een kuiken nog niet mee.
Het grote, geheel internatio
naal ingestelde werk van F. W.
H. Hollstein ..Dutch and Flemish
Etchings. Engravings and Wood
cuts" dat bii het Antiauriaat van
Menno Hertzberger te Amster
dam verschiint. is wel te kost
baar om in veelvuldig particulier
bezit te komen, maar kosteliik
genoeg om er onze lezers, die
van kunst houden, on te wiizen
het eens te gaan inzien in een
of andere bibliotheek of museum
waar het ongetwijfeld wel aan
wezig zal ziin.
Bolsward en Leeuwarden
Uit de drukproeven van het pas
verschenen derde deel die wij ter
inzage kregen, hebben wij voor
de lezers van onze Noorderpers
datgene aangestreept dat hen
wellicht nog meer zal aanspre
ken nu het kunstenaars betreft
die uit de Noordelijke provincies
afkomstig zijn of "daar althans
gedeeltelijk woonachtig en werk
zaam waren. Het is Bolsward
dat hier terecht de grootste roem
voor zich mag opeisen.
Bate van Bolsward immers,
of zoals hij in het Humanisten-
Latijn van zijn dagen ook ge
noemd wordt Boëtius a Bolswert,
geldt als een bekwaam plaat
snijder. Hij was rond 1580 te
Bolsward geboren, maar trok
achtereenvolgens naar Haarlem,
Amsterdam en Brussel, terwijl
hij sinds 1619-1620 te Antwerpen
gevestigd was, waar hij lid werd
van St. Lucasgilde en in 1633
overleed. Had hij te Amsterdam
vooral een groot aantal gravures
naar schilderijen gemaakt, te
Antwerpen sneed hij tal van
geestelijke werken o.a. voor het
bekende werkje van de Amster
damse priester Leonardus
Marius „Amstelredams Eer ende
Opcoomep door de denckwaar-
dige mirakelen.... Ao. 1345", dat
in 1639 bij Henriek Aertssens te
Antwerpen verscheen en handelt
over lief Amsterdamse H. Sa
crament van Mirakel.
Zelf was Boëtius Adams Bols
wert ook schrijver. Hij is de
auteur van een allegorie „Duyf-
kens ende Willemvnkens Pelgri
mage tot haren Beminden bin
nen Jerusalem" dat eveneens bij
Hendrik Aertssen te Antwerpen
verscheen en waarvoor hij de
27 platen en het titelblad ver
vaardigd had. Van zijn werken
vindt men bij Hollstein de ver
melding, de beschrijving met li
teratuur-opgave en eventueel de
afbëelding.
Bolsward mag vervolgens nog
groot gaan op de wellicht nog
vruchtbaarder Schelte Adams
Bolswert. De lijst van zijn wer
ken is bij Hollstein niet gering
van omvang. Hij was rond 1535
te Bolsward geboren, maar had
zijn vaderstad eveneens vaarwel
gezegd voor Haarlem en Amster
dam. waar wij hem van 1611 tot
1617 aantreffen. Sinds 1625 was
hij werkzaam in Brussel en Ant
werpen, waar hij in 1659 stierf.
Tenslotte is voor Leeuwarden
nog te onthouden dat daar van
1670 tot 1687 werkt de Haarlemse
kunstenaar Richard Braken-
burgh. wiens werk overigens
lang niet die betekenis heeft van
dat van de beide andere artisten
uit Bolsward.
Enkhuizen en Zwplle.
Ook Noord-Holland is in dit
lerde deel van het werk van
Hollstein maar zeer bescheiden
vertegenwoordigd. Het is enkel
de naam van Enkhuizen die wij
ontmoeten. Daar wan in 1567 Cor
nells Dirksz. Boissens geboren,
maar de kunstenaar was reeds in
1605 te Amsterdam werkzaam en
sinds 1610 tot aan zijn dood in
1635 te Leiden. De beschrijving
van zijn nagelaten werk vraagt
bij Hollstein nog geen drie blad
zijden.
Zwolle is in dit opzicht nog
bescheidener, doordat het voor
twee artisten slechts één enkele
pagina vraagt. Het is voor het
werk van Roland van Bolten, die
vanaf 1570 te Zwolle was gebo
ren en rond de jaren 16021608
te Amsterdam werkzaam was.
Arendt van Bolten behoort tot
een jongere generatie: hij werkte
rond 1637- als goudsmid te Zwolle.
Zijn onze noordelijke provincies
in dit derde deel (van Boekhorst
tot Brueghel' slechts matig ver
tegenwoordigd, de andere, vooral
de Zuidelijke Gewesten der Ne
derlanden zijn het des te meer.
Dé Bossenaar Jeroen Bosch en
de veelzijdige Pieter Brueghel e.a.
kunnen immers wijzen op werk
dat zowel om zijn kwaliteiten als
zijn omvang vermaardheid in de
kunstgeschiedenis geniet. Ook de
te A'dam gestorven Dordrechte-
naar Ferdinand Bol, de leerling
van Rembrandt, neemt een be
langrijke plaats in.
Uit het talrijke kunsthistorische
materiaal dat door Hollstein met
bewonderenswaardige kennis van
zaken in deze drie tot nu töe ver
schenen delen bijeen is gebracht
en het zullen er straks over
enkele jaren ongeveer 25 delen
zijn! laten zich nu al zeer
merkwaardige conclusies opstel
len.
Voor wat de kunstenaars zelf
betreft valt b.v. op te maken,
dat er een sterke uitwisseling
tussen de verschillende Neder
landse Gewesten heeft plaats ge
had: terwijl de Friezen naar het
Zuiden trokken, gaan Vlamingen
naar het Noorden. De godsdien
stige kwestie heeft hierin onge
twijfeld mede een beslissende rol
gespeeld.
Wij zien dit ook in wat de door
de kunstenaar benutte stof aan
gaat. Voor katholieken zowel als
voor niet-katholieken is de Bijbel
een gemeenschappelijke bron
voor hun inspiratie. Ontelbaar
zijn haast de Bijbelse onderwer
pen die zij behandeld hebben.
Maar de religieuze kunst der
katholieken werd bovendien rij
kelijk gevoed door de hagiogra
fie. waarvan de protestants-geori-
enteerde kunstenaar zich uitdruk
kelijk afgesloten wist.
Voor beiden echter was weer
stof in overvloed te vinden in de
natuur, de geschiedenis en de
persoonlijke smaak van die tijd,
die zich graag geportretteerd zag.
In dit opzicht heeft de heden
daagse fotografie de oude gra
veerkunst wel zeer in het gedrang
gebracht. Doch wij leerden haar
daarmede tegelijkertijd ook meer
en zuiverder volgens haar eigen
Als er iefs is, dat de Hagenaar grieft, dan is het het feit, dat
zijn stad niets meer heeft van de pronk en praal van het
hofleven van koningen en stadhouders. Het bijna onmerkbaar
aanwezig zijn van H. M. de Koningin tijdens de kabinetscrisis
en het ontbreken zelfs van de Koninklijke standaard op het
paleis aan het Noordeinde gedurende de eerste besprekingen
in de afgelopen weken, hebben nog eens geaccentueerd dat het
begrip „residentie" wel heel iets anders is dan vroeger. Op
Prinsjesdag wordt de sfeer hier weer zoals de echte Oranje
klanten gewend zijn, maar als de Koningin dan dezelfde avond
al weer in Soestdijk is, voelt de Hagenaar die andere tijden
gekend heeft, dat de aantrekkelijkheid van het witte Paleis
met zijn prachtige bossen in Baarn iets uit de oude Hofstad
heeft weggeroofd.
Den Haag is nog in deze eeuw
een echte Hofstad geweest. Vijf
tig jaar geleden, op 7 Februari
1901 was het zelfs een sprookjes-
stad. De knappe, twintigjarige
Koningin Wilhelmina zou die dag
in het huwelijk treden met Her
tog Hendrik van Mecklenburg
Schwering. Er kwamen in de rijk
versierde Hofstad dagelijks ko
ningen, prinsen en prinsessen aan
die met vorstelijke karossen naar
hun hotels en paleizen werden
gebracht. Er waren recepties,
gala-diners en soirée"s ten hove,
defilé's, aubades en serenades voor
het paleis. De Koningin reed bij
na dagelijks met haar verloofde
door de stad en omgeving en be
nutte haar bruidsdagen om als
het ware een massa-visite bij de
Hagenaars te maken.
De stad leefde op en stak zich
in een prachtig feestgewaad. De
gemeenteraad had een bedrag
van f 15.000.ter beschikking
gesteld om de gehele burgerij een
feest te bereiden, waaraan nog
vele bedragen van particulieren
en instellingen werden toege
voegd. Overal werden versierin
gen aangebracht en waar het co
mité, dat de gelden moest be
steden, het niet helemaal aan
kon, gingen de buurtbewoners
zelf nog eens extra aan de gang.
In de Jodenwijk hingen spandoe
ken met heilwensen in het He
breeuws geschreven. Al die spon-
Advertentie)
Rode Hoestpoeders v»n Mijnhardt
Doos 45 CC Mi—
Poolse vluchteling in Engeland
geweigerd
TILBURY, 6 Febr. De Poolse
vluchteling Jan Kuczko, die na
slechts een week te zijn weg ge
weest, weer te Tilbury wilde lan
den, is de toegang tot Engeland
ontzegd. Kuczko, die op het Rus
sische schip „Beloostrof" Londen
had verlaten, doch te Stockholm
overboord was gesprongen, was
door de Zweden naar Engeland
teruggezonden.
GEALLIEERDE
VOORWAARDEN
AAN WEST-DU ITS LAND
Volgens geallieerde kringen te
Bonn hebben de bezettende mo
gendheden in West-Duitsland
kanselier Adenauer een lijst met
een 25-tal maatregelen voorge
legd, die eerst door de Westduitse
regering moeten worden getrof
fen, alvorens de geallieerden
krachtens het bezettingsstatuut
hun bevoegdheden kunnen over
dragen. De volgende punten ko
men o.m. op de lijst voor: beëin
diging van de staat van oorlog,
de toekomst van de verplaatste
personen, de vorming van een
mobiele politiemacht, erkenning
van de buitenlandse schulden en
vorming van een buitenlandse
diplomatieke dienst.
waarde schatten. Die hoogachting
wordt nog versterkt door het al
leszins voortreffelijke werk van
Hollstein. Hij heeft zichzelf en
de kunst der Nederlanden een
internationale vermaardheid ge
geven. Zijn werk bezit op kunst
historisch gebied een culturele
waarde van de eerste rang. H. J
tane volksfantasie won het nog
van de officiële versieringen, die
de hoofdstraten van Den Haag
met erebogen en guirlandes op
wel zeer hoffelijke wijze, maar
met veel minder variatie hadden
opgetuigd.
Uit dezelfde feestpot werden
16.000 bons voor levensmiddelen
aan ouden van dagen, wezen en
armen verstrekt terwijl alle
weeskinderen van de stad in de
Thans maakt de „Compagnia
Lirica Italiana" o.l.v. Maestro
Luigi Martelli, haar tournee door
ons land, voor het geven van
opera-concerten. Men brengt o.m.
ten gehore fragmenten uit dé
opera's van Bizet, Verdi, Puccini,
Rossini, Bellini en Giordano. Het
gezelschap bestaat uit Tatiana
Bulgaron, lichte sopraan; Bruna
Fabrini, lyrische sopraan; Nino
Adami, tenor en Oreste Fracchia,
bariton.
Van Zaterdag 10 Februari
tot en met Zondag 4 Maart zal
in de zalen van de Maatschappij
„Arti et Amicitiae" te Amster
dam een groepententoonstelling
worden gehouden van kunstwer
ken, die door de 'leden van deze
maatschappij zijn vervaardigd.
Momenteel wordt er in de
Galerie Charpentier te Parijs een
tentoonstelling gehouden van
„Twee eeuwen Parijse elegance"
(1715—1915). Elk tijdperk heeft
er zijn eigen stand met lambrize-
ringen, meubels, behangsel en
schilderstukken. Van de gracieuze
tijd der galante feesten (Watteau)
stapt men over naar hel strenge,
sobere tijdperk van het eerste
keizerrijk. Vervolgens ziet men
de tijd van Louis-Philippe, het
tweede keizerrijk en de tournures
uit de tijd van Jules Grevy. Bijna
100 authentieke japonnen, waar
van er enkele bijna twee eeuwen
oud zijn, zijn hier geëxposeerd.
Bij elk costume staat de naam
vermeld van de beroemde schone,
die het droeg; Madame Heurtault
de Baignoux, Rejane, Sarah
Bernhardt, Cleo de Merode,
Lanthelme, Gaby Deslys, etc.
De Oostenrijkse „Alpenfilm"
in Graz is van plan in samenwer
king met de Anton Brucknerver-
eniging een grote muziekfilm te
vervaardigen over het leven en
werk van de Oostenrijkse com
ponist Anton Bruckner.
Een tot nu toe onbekend
meesterwerk van Augsburgse
plastiek werd dezer dagen te
Salzburg gevonden. Het betreft
hier een altaarstuk van de Augs
burgse beeldhouwer Hans Dau-
cher. Voorts vond men een hoog
altaar, dat toegeschreven wordt
aan de Augsburgse meester Se
bastian Loscher, die vaak werkte
naar ontwerpen van de schilder
Hans Burgmair.
In begin April zal een boek,
getiteld „Amsterdam, verleden,
heden en toekomst" verschijnen
van de hand van mr. P. J. Mijk-
senaar, waarin deze een beschrij
ving geeft van de hoofdstad tus
sen de jaren 12752000,
De Bedrijfsraad voor het Bouw
bedrijf heeft vastgesteld, dat dit
jaar de vacantieweek van de
bouwvakarbeiders zal liggen in
de week van 16 Juli tot en met
21 Juli a.s. voor de arbeiders,
woonachtig in Groningen, Fries
land, Drente en Noordholland.
Dierentuin op een cabaretavond
onthaald werden. In alle kerken
werd in de bruidsdagen dagelijks
in het openbaar voor de jonge
Koningin en haar verloofde ge
beden.
De gouden koets.
Behalve deze goed voorbe
reide feesten was er nog een
andere climax. Nog voor het Ko
ninklijk huwelijksfeest kwamen
namelijk de geschenken aan,
waartoe ook de fameuze Gouden
Koets behoorde, die aan de. Ko
ningin reeds drie jaar tevoren
bij haar Troonsbestijging door de
inwoners van Amsterdam was
aangeboden. Hare Majesteit had
toen besloten geen enkel ge
schenk aan te nemen en zij wilde
voor deze prachtige statiekaros
geen uitzondering maken. Beslo
ten werd dus, dat de aanbieding
van de Gouden Koets op een na
der te bepalen tijdstip zou ge
schieden. Daarvoor was de dag
van het Koninklijk huwelijk wel
de meest geschikte. Zo hebben
de Amsterdammers, hoewel zij de
schenkers waren van dit hulde
blijk, hun prachtige karos naar
Den Haag moeten brengen om te
zien hoe deze voor het eerst door
de Koningin gebruikt werd.
Dit geschiedde op de 7e Fe
bruari 1901. De Koets vormde het
grootste pronkstuk van alle ge
schenken, waaronder de meest
kostbare collecties sieraden,
schilderstukken en porcelein, an
tieke meubelen en kostbare
vloerkleden. De dag tevoren werd
de statiekaros in de koninklijke
stallen gebracht en op de huwe
lijksdag reed de koetsier-majoor
van Koert met zijn zoon als pos
tillon Haar voor op het Noord
einde. Acht paarden trokken de
Koets, die na een week van
sneeuw en grijze lucht zelfs de
zon in de koude jaargetijde had
meegebracht, zodat de primeur op
zijn voordeligst werd opgediend.
Zij reed die dag het Kowinklijk
Bruidspaar van het paleis, waar
ten overstaan van minister Cort
van der Linden het huwelijk
voor de Burgerlijke Stand was
voltrokken, naar de oude Sint
Jacob, waar het huwelijk door de
Hofkapelaan, dr. van der Flies,
werd ingezegend.
Voor het aanbieden van dit
huldeblijk door de inwoners van
Amsterdam was in 1896 reeds een
uitgebreid comité van notabelen
uit de hoofdstad gevormd. Zij
gaven de opdracht aan de meest
bekwame karossenmakers van
ons land, de gebr. Spijker, de
zelfde die later hun naam aan de
eerste Nederlandse automobiel
fabriek zouden geven. Deze voor
treffelijke vakmensen hebben nog
de hulp ingeroepen van 18 Ne
derlandse firma's voor de afwer
king, terwijl honderden Amster
damse meisjes en vrouwen zelf
de bekleding hebben verzorgd.
Vijftien miliioen steken in z.g.
„petit point" hebben deze Am
sterdamse vrouwen in de twee
jaar, waarin de Koets tot stand
kwam, voor de bekleding moeten
naaien.
Bijzonder ontwerp.
Om met de wensen van de
jonge Koningin rekening te hou
den had de firma Spijker een
heel bijzonder ontwerp gemaakt.
Hare Majesteit had namelijk ge
vraagd de Koets zó hoog te ma
ken, dat zij het Volk zou kunnen
zien en tevens het Volk de Ko
ningin. Bovendien wou zij gaarne
rechtop in de Koets kunnen staan.
Daar de Koets weer niet ongepro-
portionneerd hoog mocht wor
den, bracht dit een zeer vernuf
tige constructie mee. Voor de be
schildering van de vier wanden
van djatihout had men de des
tijds beroemde professor van der
Waay de opdracht gegeven. Ih
rijke symboliek heeft hij op de
zijpanelen de hulde van Neder
land en de Overzese Rijksdelen
in beeld gebracht. Van den Bos
sche en Crevels vervaardigden de
beelden, waarin de voornaamste
bronnen van welvaart van de
natie gesymboliseerd werden. Een
kunstwerk op zichzelf is ook
het smeedwerk van de zon, als
symbool van de glans die van
het Koninklijk Huis uitstraalt,
beheerste de gehele opzet van
het kunstwerk. Het is onder meer
zeer realistisch in de wielen uit
gewerkt. De spaken zijn namelijk
de stralen van zonnen, die de vier
naven bedekken.
Voor het eerst scheen die zon
in het openbaar op die 7e Fe
bruari 1901, toen zij een jonge,
zeldzaam knappe en beminde Ko
ninklijke Bruid naar de Sint
Jacob reed. Het was een dag, die
voor Koningin Wilhelmina en niet
minder voor Haar stadgenoten tot
de allerschoonste uit Haar leven
vol schone, vaal? sprookjesachtige
dagen is- gebleven!
FEUILLETON
37
„Kijk eens, Joseph hier is het
goud en het stukje zeep. dat
reukwerk moet betekenen en dan
heeft Beppie bovendien nog een
koek meegebracht," zei Tommie
met een zucht van kinderlijke
voldoening.
Beppie stak haar handje naar
Tommie uit en .trok hem naast
zich op de knieën.
„Zei opa niet. dat de wijze
mensen nog méér deden?" fluis
terde ze tegen Tommie.
„Op dat plaatje knielden ze neer
bij het kindje, zo maar op de
grond," gaf Tommie ter ant
woord.
„Dan moesten wij dat ook maar
doen en ons avondgebedje opzeg
gen." meende Beppie ernstig.
En de twee kinderhoofdjes bo
gen zich eerbiedig over de vrou
wehand met de trouwring.
Langzamerhand begon de man
de bedoeling der kinderen te be
grijpen. Hij voelde een ontroe
ring. die eén brok in zijn keel
bracht en hem het spreken be
lette. En toen hij in de ogen der
jonge moeder keek, zag hij ze vol
tranen van begrijpend geluk.
Maria keek Joseph teder aan en
fluisterde enkele woorden in haar
moedertaal, het Duits. De man
bracht de kinderen daarop wat
dichter bij het vuur, wierp er een
armvol takken op, trok hun
schoentjes uit en wreef hun ver
kleumde voetjes warm. En toen
ze wat over hun schuwheid heen
waren vernam hij, zonder zelf er
naar te vragen, hoe grootvader
hun het kerstverhaal gedaan had
en hoe zii stilletjes weggelopen
waren om het kerstkindje te zoe
ken. En in hun kinderlijke goed
gelovigheid dachten ze er niet
aan hem te vragen, of ze in hun
veronderstelling gelijk hadden.
Joseph stond nu echter voor de
vraag, hoe hij hen thuis zou kun
nen brengen. Het was bijna elf
uur en hoogst onwaarschijnlijk,
dat er noe iemand voorbij zou
komen Hij had niets om hen te
slapen te leggen, de schuur was
kil en tochtig en de kinderen
werden slaperig.
Terwijl hij er nog over na te
denken zat, veriiet de hond. on
rustig geworden, zijn plekje bij
het vuur, snuffelde met opgehe
ven neus in het rond stak zijn
oren zo hoog mogelijk op om te
luisteren naar een verwijderd ge.
luid en tweemaal scheen het, dat
hij zou beginnen te blaffen, doch
telkens hield hij zijn bek toch
dicht
Karei Pelman liep op zijn kan
toor heen en weer en waande
zich alleen. Toen de joviale Hart
heengegaan was, was het te laat
geworden om de afgesproken
trein nog te halen en nu kon hij
pas met de trein van 6.17 naar
Groningen, waar hij pas tegen ell
uur zou aankomen. En dan verder
per rijtuig of taxi, als hjj zo laat
er nog eerr krijgen kon.
Opeens werd zijn tocht naar
het ouderliji- huis. die hij tot nog
toe als een onwelkome onderbre
king van zijn werk had be
schouwd iets begeerlijks voor
hem. Wa was er in die paar laat
ste uren toch met hem gebeurd?
Was het een zekere walging tegen
dat werk, die over hem gekomen
was tijdens het gesprek met de
man, die nog het meeste van allen
ophad met zijn wijze van bestu
ren der vennootschap? Een ge
sprek. dat op slot van zaken hier
op neergekomen was; „Kom Pel.
man, je moet je zeilen reven,
daar draait het alleen om. Als
iemand zo zeker van zich zelf
wordt, als dat met jou het geval
is, dan verstikt hij de jonge
krachten volkomen en dan is het
voor een ieder die bij de zaak
betrokken is, het beste, dat die
man zelf er óók van overtuigd
wordt."
Pelman had zo strak aan zijn
eigen, bekrompen zienswijze
vastgehouden, dat hij nooit had
stilgestaan bij de mogelijkheid,
dat er meer en andere wegen wa
ren om hetzelfde doel te berei
ken. Wat had Josine de vorige
avond toch bedoeld toen ze zei,
dat ze bijna wenste dat hij even.
zeer als zijn vader mislukt was?
Waarom had Mies Kleyn een paar
uur geleden durven zeggen:
„Arme mevrouw Pelman?"
Josine was nu op weg en zou
binnen enkele uren veilig en wel
in zijn oude tehuis zijn. Bij die
gedachte kwam er een warm ge
voel in zijn hart. Beelden uit
vroeger jaren kwamen voor zijn
geest omhoog en een ogenblik
had hij bijna een onweerstaan
baar verlangen om zijn hoofd
tegen de schouder van zijn oude
moeder te kunnen leggen en eens
flink uit te huilen, zoals hij dat
gedaan had, toen hij op zijn
twaalfde jaar voor het eerst niet
door een examen gekomen was
Als hij nog maar die heerlijke
zekerheid kon hebben, dat haar
meegevoel zijn tranen zou weg
wissen en dat een ander er nooit
achter zou komen dat hii gehuild
had!
En daarna rolden de gebeurte
nissen van het afgelopen jaar
zich als een film voor zijn gees
tesoog af. Onwerkelijk en ver
ward als in een droom, en het
middelpunt van dat verwarde
schouwspel werd gevormd door'
het beeld van de jonge tekenaar,
die hem zijn onrechtvaardigheid
verweten had en die hij nu hul
peloos voor zich meende te zien
liggen, een bedreiging voor zijn
gemoedsrust ondanks zijn mach
teloze houding.... Vooruit dan
maar.... hij zou die kerel wel
opzoeken en ervoor zorgen dat
hij in het nieuwe jaar een be
trekking kreeg! In het Nieuwe
Jaar! Wat hing daar veel van af!
Veronderstel eens, dat voor nem
zelf alles eindigde met het oude
jaar en er voor hem geen nieuw
jaar meer was!
Hij had nog een paar uur de
tijd voordat de laatste trein
ging. Het kantoorpersoneel was
naar huis. Om zich tegen zijn
gedachten te verzetten, ging hij
voor zijn bureau zitten met het
voornemen een stelletje brieven
te schrijven aan zijn aandeelhou
ders, met zulk een logische uit
eenzetting van zijn houding dat
ze het getij wel ten gunste van
hem zouden doen keren.
(Wordt vervolgd)
