Zondag wordt Z. H. Paus Pius X plechtig verklaard in de Sint Pieter Zalig Zaligverklaring kroont proces van uiterste zorgvuldigheid Het geheim van zijn heiligheid waren eenvoud en gehoorzaamheid VLUCHT IN DE NACHT Zijn hart brak van verdriet toen wereldoorlog begon Arm heb ik geleefd en wil ik steryen RADIO Tweemaal werden 205 getuigen in vier plaatsen gehoord Procedure van meer dan 13 jaar Boeken over Pius X Ordesgeestelijken bij Z.H. de Paus door E. J. Rath DONDERDAG 31 MEI 1951 PAGINA 3 De plechtige viering van de zaligverklaring van Z. H. Paus Pius X belooft Zondag a.s. in de Sint Pieter een van de meest luisterrijke plechtigheden van dit jaar te worden. Honderddui zenden gelovigen en meer dan driehonderd bisschoppen zullen in Rome aanwezig zijn wan neer Giuseppe Melchior Sarto, op dezelfde datum als waarop hij in 1835 werd gedoopt# zalig zal worden verklaard. Over de gehele wereld zullen millioenen dit feest met ontroering mede vieren. Want de faam van dit voorbeeldige leven is wijd verspreid. Paus Pius X stierf, ruim 79 jaar oud, op 20 Augustus 1914, des nachts om kwart over één. De omstandigheden van zijn dood zijn door de tegenwoordige Paus treffend getekend. „Als opper ste Herder van de kudde van Christus ging hem het welzijn van alle volkeren ter harte. Hij was daarom een groot voorstander en bevorderaar van de vrede in deze wereld. Toen hij dan ook de vreselijke mare hoorde, dat broeders elkander op het slacht- veld van Europa vermoordden, werd zijn liefde onmetelijk lijden. Hij hief zijn ogen ten heimei en zag de weegschaal van Gods gerechtigheid. In beklemdheid des harten boog hij berustend het hoofd; en zijn groot hart hield op te kloppen". if Van deze grote Paus die wer kelijk stierf van verdriet bij de gedachte aan het leed dat de we reldbrand over de aarde ging brengen en die zijn leven offerde om de slachting te verminderen, werd twee dagen later bekend, hoe hij in 1911 in zijn testament had geschreven: „Arm ben ik ge boren, arm heb ik geleefd, arm wil ik sterven". Die woorden, getuigend van zijn echt evangelische geest, maakten in Rome grote indruk. Een eindeloze mensenmenigte stroomde naar de Sint Pieter om te knielen bij zijn stoffelijk over schot, terwijl zij luide riep „Hei lige Pius X, bid voor ons". Deze intuïtieve proclamatie tot heilig heid zal a.s. Zondag het begin van een kerkelijke bevestiging ver krijgen, na een met alle gestreng heid gevoerd proces, waarvan elders op deze bladzijde sprake is. Maar aan de waarachtigheid van zijn testament heeft nooit iemand behoeven te twijfelen. Want de eenvoud van Pius X was een van de meest karakte ristieke trekken uit zijn levens verhaal. Zijn vader was gemeentebode Hij was op een na de oudste van tien kinderen, waarvan er PROGRAMMA VRIJDAG 1 JUNI HILVERSUM I, 402 m. 7.00—24.00 NCRV. 7.00 nieuws; 7.18 gewijde mu ziek; 7.45 een woord voor de dag; 8.00 nieuws en weerberichten; 8.15 gram. muz.; 9.15 voor de zie ken; 9.30 waterstanden; 9.35 gram muz.; 10.30 morgendienst; 11.00'gram. muz.; 11.05 sopraan en piano; 11.30 gram. muz.; 12.30 land- en tuinbouwmededelingen; 12.33 Kon. Mil. Kapel; 13.00 nieuws; 13.15 amusementsmuz.; 13.45 gram. muz.; 14.00 „Kleine boosdoeners: bladluizen, mieren enz.", causerie; 14.15 Metropole orkest en solist; 15.00 voordracht; 15.20 klein koor 15.45 gram. muz. 16.10 strijkkwartet; 16.40 voor dracht; 17.00 verzoekprogramma; 17.30 .Mogelijkheden en moeilijk heden van de cultuur in Fries land" causerie; 17.45 pianoduo 18.00 „In dienst van het Vader land", causerie; 18.10 Orgelcon cert; 18.30 „Het Evangelie in Es peranto", causerie 18.45 gemengd koor 19.00 nieuws en weerberich ten; 19.15 Regeringsuitzending: „Verklaring en toelichting"; 19.40 radiokrant; 20.00 nieuws; 20.05 kamerorkest 20.45 „De Ned. Herv. Kerk krijgt haar dienst boek", causerie; 21.05 meisjeskoor 21.25 populaire muziek; 21.50 gram. muz.; 22.00 violen altviool cello, hobo, clavecimbel en tenor; 22.30 „Langs wegen van Kunst en schoonheid"; 22.45 avondover denking; 23.00 nieuws; 23.15 24.00 gram. muz. HILVERSUM II, 298 m. 7.00 VARA: 10.00 VPRO; 12.00 AVRO; 16.00 VARA; 19.30 VPRO; 21.00 VARA; 22.40 VPRO; 23.00—24.00 VARA. 7.00 nieuws; 7.15 ochtendgym nastiek; 8.00 nieuws en weerbe richten; 8.18 gram. muz.; 8.50 voor de huisvrouw; 9.00 gram. muz.; 10.00 „Kinderen en men sen", causerie; 10.05 morgenwij ding; 10.20 gram. muz.; 10.30 voor de vrouw; 10.45 alt en pia no; 11.05 voordracht; 11.25 orgel spel; 12.00 lichte muziek; 12.30 land- en tuinbouwberichten 12.33 sportberichten; 13.00 nieuws; 13.15 mededelingen of gram. muz. 13.20 orkestconcert; 14.00 voor de vrouw; 14.20 kamerorkest; 15.00 voordracht; 15.20 orgelconcert; 15.35 hersengymnastiek; 16.00 gram. muz.; 16.30 voor de jeugd; 17.00 filmprogramma; 17.30 mu zikale causerie; 18.00 nieuws; 18.15 felicitaties; 18.45 „Denk om de bocht"; 19.00 kinderkoor; 19.15 „Beurs en buikriem", causerie; 19.30 „Een sterk volk", causerie; 19.50 berichten; 20.00 nieuws; 20.05 boekbespreking; 20.10 gram. muz.; 20.30 „Benelux", causerie; 20.40 „De godsdienstige ontwik keling in de jeugdjaren" causerie 21.00 gram. muz.; 21.40 aether- forum; 22.10 buitenl. overzicht; 22.25 instrumentaal kwartet; 22.40 „Vandaag", causerie; 22.45 avondwijding; 23.00 nieuws; 23.15 24.00 Concertgebouworkest. twee vroeg stierven. Zijn vader was gemeentebode van Riëse, een mirtuscuul dorp ten Noorden van Venetië, en genoot zijn gehele leven een bezoldiging van 50 een- tesimi per dag. Zijn moeder ver diende er wat bij als huisnaaister. Zij zouden het verlangen van de jongen, die priester wilde worden, nooit hebben kunnen vervullen, wanneer de pastoor er niet van gehoord had, die zorgde dat hij naar het gymnasium en later naar het seminarie kon gaan. Dat gymnasium was veertien kilometer ver weg, en de jonge Sarto liep die afstand iedere dag tweemaal, door de gloeiende hitte van de zomer en de barre koude van de Noord-Italiaanse winter, En omdat hij de zorgen voor thuis niet nog groter wilde maken, trok hij onderweg zijn schoenen uit en hing zo over de rug, opdat ze zo snel niet zonden slijten. Dit detail uit zijn jeugd ver klaart veel uit zijn later leven. Het getuigt van zijn sterke wils kracht en ijzeren doorzettingsver mogen, van zijn gezond gestel dat hem in staat stelde tot veel en hard werken, maar ook van zijn liefde tot de eenvoud, die wel licht het geheim van zijn heilig heid werd, zoals pater Nieuwen- huis O.P. in een recente publica tie zo scherp heeft gesteld. Want God wilde hem juist in die liefde tot de eenvoud beproe ven door hem te roepen tot steeds hoger kerkelijke bediening. Gui- seppe Sarto heeft zich tegen deze roepstem verweerd met alle op rechtheid van zijn hart en heftig heid des gemoeds. Maar hij ein digde telkens met te gehoorzamen. Schuilt juist hierin niet een voornaam deel van zijn grootheid en van de boodschap die zijn leven voor ons moet betekenen? Hij gehoorzaamde Hij was negen jaar kapelaan in het onbekende stadje Tombolo en werkte er met grote zelfop offering. Hij zwoegde negen vol gende jaren als pastoor van Sal- zano. Had hij in Tombolo al een paar maal z'n horloge en de zil veren vork en lepel van zijn wij dingsdag naar de lommerd ge bracht om een paar arme drom mels uit de nood te halpen: in Salzano verdween tot dit doel zelfs het parochiezegel langs een omweg naar de Bank van Lening in Venetië, en als kardinaal patriarch vond hij het later maar jammer, dat hij niet hetzelfde kon doen met een hem geschonken gouden horloge, omdat zijn naam en wapen er op gegraveerd ston den. In Salzano bij zijn broer tjes zou hij graag gebleven zijn. Maar de bisschop van Treviso benoemde hem tot kanunnik, kanselier en geestelijk leidsman van het seminarie. En pastoor Sarto nam met droefheid afscheid van zijn parochie. Hij was ontroostbaar toen hij negen jaar later door Leo XIII tot bisschop van Mantua werd be noemd, en verweerde zich in een lange brief tegen deze hoge waar digheid. Dat was geen comedie van misplaatste nederigheid, maar zuivere liefde tot de een voud. Leo XIII antwoordde met slechts een enkel woord: „Ubbi- dite. Gehoorzaam!" Opnieuw ne gen jaar later werd hij kardinaal patriarch van Venetië. En op 31 Juli 1903 betrad hij het conclaaf dat de opvolger van Leo XIII zou moeten aanwijzen. Steeds meer stemmen verenigden zich bij de acht opeenvolgende keu zen op zijn naam. Het veto dat door Oostenrijk tegen de kardi naal-staatssecretaris Rampolla werd uitgebracht was niet beslis send (Pius X zelve schafte het op 25 Dec. 1904 bij verordening „Sede Vacante" af). Beslissend was de veld-winnende overtuiging dat kardinaal Sarto de meest ge schikte opvolger zou zijn, juist omdat hij ieder bezwoer niet hem te kiezen en hem naar Venetië te laten terugkeren. Hij hield twee dagen lang vol dat hij de keuze niet zou aanvaarden, omdat hij zich tegen de verantwoorde lijkheid van het ambt niet opge wassen voelde. Vijf- tot zesmaal zonden de kardinalen commissies om zijn definitieve toezegging te verkrijgen. „Ga maar terug naar Venetië als ge dat zo gaarne doet", zei de kardinaal-aartsbis- schop van Milaan, „maar ge zult er heen gaan met een ziel die door wroeging wordt verscheurd en de verwijten zullen u blijven volgen tot aan uw dood". Eindelijk, op 3 Augustus 1903 boog na lange overweging Gui- seppe Sarto met bevende lippen en angstig hart zijn moede hoofd onder het ontzettende gewicht van de pauselijke tiaar, zeggende: „Indien het dan niet mogelijk is dat deze kelk voorbij ga, zo ge schiede Gods wil. Ik aanvaard de keuze, als een kruis!" En hij koos de naam Pins omdat onder die naam de Pausen in de 19de eeuw het meest hadden geleden. Zijn Pontificaat. Zo werd een zalige Paus. Hij was het met grote eenvoud, nede- zorger, die zijn devies „Alles her stellen in Christus" poogde te verwerkelijken door zeer belang rijke besluiten. In 1905 gaf hij een krachtige aanbeveling tot de veelvuldige en dagelijkse H. Communie en in 1906 voorschrift over de zieken communie. In 1910 vervroegde hij de Eerste H. Communie tot de leeftijd van zeven jaren, of zoveel eerde of later als de ontwikkeling van het verstand zou gedogen. Hij stichtte het Pauselijk Semi narie bij Sint Jan van Lateranen, gaf in 1903 zijn Motu Proprio over de Gregoriaanse kerkzang, stichtte in 1910 in Rome een Ho gere School voor Gewijde Muziek en riep zijn oude vriend don Lorenzo Perosi naar de Eeuwige Stad. Hij droeg de Jezuïeten op, een Hogeschool voor Bijbelweten schap te stichten, en vroeg de Benedictijnen een nieuwe verta ling van de Vulgaat. Hij beval in 1904 een Codificatie van het Kerkelijk Recht en herzag in 1911 het Brevier. Hij reorganiseerde de Romeinse Curie in 1908, waardoor ook Nederland onder het gewone hiërarchische bestuur der Kerk werd gesteld; hij riep Achilles Ratti, de latere Paus Pius XI naar de Vaticaanse Bibliotheek in Rome. En er was nog zoveel Men kan dit leven en Pontifi caat niet vangen in het bestek van wat kolommen druks. Maar ieder moet weten hoe het werd bepaald door eenvoud en ont hechting, en door een liefde tot God en de mensen die het de Zalige Pius X onmogelijk hebben gemaakt aan iemand óóit iéts te weigeren. Z.H. Paus Pius X, zoals wij Zijn portret aantroffen in het boek van Mgr. Jan Olav Smit, uitgave van „De Tijd". Een statieportret van Z.H. Paus Pius X uit 1908. rig en zachtmoedig, maar tegelijk met grote beslistheid waar het de rechten van de Kerk gold. De vervolging die minister-president Combes in Frankrijk in 1904 met verdubbelde kracht inzette, bracht er de Kerk tot bittere armoede en roofde iedere wettelijke exis tentie. De Paus boog niet en de Kerk leefde in Frankrijk voort, méér vrij dan Zij ooit was ge weest. Het was Pius X die in de encycliek „Pascendi Dominici Gregis" van 1907 het Moder nisme scherp veroordeelde, en belette, verder te woekeren. En vooral was hij een groot ziel- 31 MEI Octaaf van Sacramentsdag Feestdag van Onze Lieve Vrouw Middelares De maand Mei wordt beslo ten met de gedachtenis van Maria als middelares van alle genaden. Op aansporing van de kerk zijn wij gedu rende deze maand vol ver trouwen tot Maria gegaan en wij hebben ondervonden, dat zij al onze moeilijkheden be pleit heeft bij hare godde lijke Zoon. De H. Bernardus had volkomen gelijk, toen hij eens over dit pleiten van Maria zeide: „Nog nooit is het gehoord, dat iemand, die tot Haar zijn toevlucht nam, verlaten is geworden." Deze werkzaamheid van de aller heiligste Maagd noemt men bemiddeling en vol eerbied begroet men Haar als Mid delares aller genaden. Het feest van vandaag is daarom veel meer een dankzegging voor alle weldaden, die men in de afgelopen Mariamaand heeft ontvangen en een ver sterking van onze overtui ging, dat God aan Maria niets weigeren kan. In deserto SEDERT IN 1672 de in 1572 overleden Paus Pius V, een Domi nicaan, zalig- en in 1712 heilig werd verklaard, is Z.H. Paus Pius X de eerste Paus die tot de eer der altaren werd verheven. Daaraan is een uitgebreid proces voorafgegaan volgens de voorschriften, die door Paus Benedïctus XIV (17401758) in het kerkelijk recht werden opgenomen. Nu eerst was het Apostolisch Proces begonnen. Opnieuw wer den de getuigen gehoord. In Mei 1944 werd het stoffelijk overschot van de Dienaar Gods juridisch herkend, in een andere kist ge legd en provisorisch uit de crypte van de Sint Pieter overgebracht naar een kapel. De zaak van Pius X werd inge leid door de Kardinalen van de Romeinse Curie, die een Benedic tijner abt tot hun Postulator, (be middelaar, zaakwaarnemer) be noemden. Er werden voorberei dende bisschoppelijke informa tieve processen gevoerd. De geschriften van Pius X werden door enige godgeleerden streng onderzocht. Bij de Curie te Rome werden 51, te Treviso 55, te Mantua 26 en in Venetië 73 getuigen onderworpen aan een lang verhoor, dat soms dagen duurde. Bijna al deze 205 perso nen hadden de Paus persoonlijk gekend. Een van de eerste daden van het Pontificaat van Z. H. Paus Pius XII wasop 19 April 1939 de benoeming van een Kardi- naal-Ponens, een opperste onder- zoekingsrechter, voor deze zaak. Nadat de Consistoriaal advocaat uit de getuigenverklaringen een overzichtelijk geheel had opge steld en de H. Congregatie van de Riten op 29 Nov. 1940 had verklaard, dat „niets in de weg stond dat men tot verdere proce dure overging", werden tegen ge noemd overzicht door de Pro motor Fidei, de Algemene Verdediger des Geloofs, ook wel de Advocaat van de duivel ge naamd, alle mogelijke en onmo gelijke bezwaren en moeilijkhe den ingebracht en door de raads heren der Congregatie beoor deeld. Dit proces werd afgesloten met het opstellen van een De creet om de Zaak officieel bij de H. Stoel aanhangig te maken. Het Decreet werd op 12 Februari 1943 eigenhandig door de Paus onder tekend. Op 29 November 1949 werd onder voorzitterschap van de Kardinaal-Ponens de vergadering „Antipraeparatoria" gehouden waarin beraadslaagd werd „over het heldhaftig beoefenen van de Goddelijke deugden van Geloof, Hoop en Liefde en van de zede lijke deugden van Voorzichtig heid, Rechtvaardigheid, Matigheid en Sterkte". Officialen en Raads heren brachten bij deze gelegen heid verschillende moeilijkheden naar voren, die vooral betrekking hadden op het beoefenen van de deugden van Voorzichtigheid en Liefde. Er werd toen aan de His torische Commissie van de Riten- congregatie opgedragen, de docu menten zélf op te sporen en te onderzoeken. Inderdaad werden de noodzakelijke stukken gevon den die een geheel nieuw licht wierpen op vele feiten uit het leven van Pius X; ze werden op 18 Juli 1950 voorgelegd in de ver gadering „Praeparatoria", waar aan ook de Kardinalen deelna men. Op 8 Augustus van het vo rig jaar werd in Castelgandolfo de „Algemene" vergadering ge houden, waaraan ook Z. H. de Paus zelf deelnam. Allen spraken zich ten gunste van de zaligverklaring uit; de H. Vader zelf luisterde aandachtig maar stelde zijn uitspraak tot 3 September uit „en richtte onder tussen vurige gebeden tot God, opdat de Paus toch in een zaak van zo groot belang niet het min ste van Gods welbehagen zou afwijken", zoals in het officiële decreet staat vermeld, dat op die dag werd uitgevaardigd. Daarbij Z. H. Paus Pius X, een rasechte Italiaan uit het Veneto, was zeer gevat en op een ongekunstelde ma nier geestig. Hij hield van een goede grap. Zo ver scheen hij op zekere dag als kapelaan hij een be vriend manufacturier met de mededeling, dat hij graag enige meters stof zou kopen voor een arme. Hij zou di rect met noten betalen. De koopman dacht aan niets anders dan banknoten, haalde zijn beste stoffen te voorschijn, mat een stuk af en presenteerde de rekening. ,jtu moet u eens horen, signor Pasquale" zei toen kapelaan Sarto „wat een schitterende stem ik heb en hoe goed ik heb leren zin gen sinds ik hier kapelaan ben. En hij zette het Credo in. Pasquale begréép. „Het lijkt me onduldbaar dat u in zo korte tijd zo rijk aan noten wordt meende hij, greep de rekening en schreef „Betaald met de no ten van het Credo". werd verklaard „dat een held haftige graad in de beoefening van genoemde deugden bij de Dienaar Gods Paus Pius X vast staat", zodat hem van dan af de titel „Eerbiedwaardige" Dienaar Gods werd gegeven. Vervolgens moest uit velen een tweetal wonderen worden geko zen, die op voorspraak van Pius X waren geschied. Men koos de wonderbare genezing van Zuster Maria Francisca Deperras op 7 Dec. 1928 en die van Zuster Be- nedicta De Maria op 27 Februari 1938, waarover tevoren reeds pro cessen waren gevoerd bij de bis schoppelijke Curie van Saint Claude in Frankrijk en van Cu- neo in Italië. De beide wonderbare genezin gen waren eerst door vier des kundige geneesheren onderzocht en vervolgens ernstig bestudeerd door de Medische Commissie in de Ritencongregatie, bestaande uit negen bekende doktoren. Op 24 Oct. 1950 hield de Con gregatie hierover de vergadering „Praeparatoria", op 30 Januari 1951 de vergadering „Generalis" in tegenwoordigheid van de H. Vader die op 11 Februari de bei- In zijn ruime hart had Pius X vooral een plaats geruimd voor de kinderen. Daarover doen vele anec- doten de ronde. Zo ook die van een audiëntie, waarbij de Paus tussen een menigte kinderen ineens een klein wezentje ontdekte met lange zwarte haren die hem tot over de schouders hin gen. „Hoe heet jij", vroeg de Paus. „Giulio" zei een klein stemmetje. „Giulia? Dat vind ik een prachtige naam", meende ae Paus. „Nee, niet Giulia maar Giulio", zei de jongen, een beetje gepikeerd. „Ja, ja ik heb het wel gehoord. Giulia is een heel mooie naam", zei de Paus opnieuw. Toen had de jongen er genoeg van. En verontwaardigd riep hij: „Nee Heilige Vader niet Giulia maar Giulio. Je ziet toch wel dat ik een broek aan heb". De Paus heeft er hartelijk om ge lachen. De gegevens die op deze pagina zijn verwerkt, hebben wij voor het grootste deel ontleend aan een tweetal onlangs verschenen geschriften: „Pius X, een hei lige P a u s", een Nederlandse bewerking door mgr. dr. Jan Olav Smit van de officiële levensschets van pater Girolamo Dal Gal O.F.M. Conv., verschenen bij de Drukkerij De Tijd in Amsterdam en „De Zalige Paus Pius X" van A. J. Nieuwenhuis O.P., een deeltje in de Paulus-reeks van de N.V. Gooi en Sticht in Hilversum. Het rijkste materiaal wordt overvloedig aangedragen in het boekwerk van mgr. Smit, dat met een aantal foto's is verlucht en van een inleiding door Kardi naal de Jong voorzien. De vertel trant moge hier en daar wat ouderwets aandoen: het boek ver schaft een rijke informatie over het leven van deze Paus „van innige vroomheid, grote eenvoud en vaderlijke goedheid" zoals Kardinaal de Jong hem kort heeft gekarakteriseerd in zijn „Kerk geschiedenis". Het boek betekent een kostbaar bezit voor de vele duizenden, ook in ons land, "voor wie het feest van a.s. Zondag zal zijn als een plechtige sanctie op een verering en een genegenheid die deze onweerstaanbare figuur ook bij hem heeft wakkergeroe- pen. De karakterschets van pater Nieuwenhuis heeft ons daarnaast bijzonder geboeid om de naar onze mening zeer geslaagde poging die hij doet, om het ge heim van de heiligheid van Pius X te verklaren uit de kenmerken de feiten van zijn leven, en de opvallende trekken van zijn ka rakter en persoon. De lezing, ook van dit kleine geschrift, zij bij zonder aanbevolen. HEILIGE VADER ONTVING NEDERLANDERS IN SPECIALE AUDIëNTIE VATICAANSTAD (K.N.P.) Gistermorgen heeft de H. Vader in speciale audiëntie ontvangen Mgr. Dr. H. Noots, generaal-abt der Norbertijnen, en Mgr. Dr. W. van Hees, magister-generaal der Kruisheren. In algemene audiëntie ontving de H. Vader o.a. de nationale di recteuren der Pauselijke Missie genootschappen, die onder leiding van Mgr. Celso Costantini, secre taris van de H. Congregatie voor de Voortplanting des Geloofs, te Rome zijn bijeengekomen voor de jaarvergadering van de Pauselijke Missiegenootschappen. Ook Mgr H. J. J. van Hussen, directeur van de Pauselijke Missiegenoot schappen in Nederland, was hier bij aanwezig. de wonderdadige genezingen be vestigde. De laatste vraag was thans „of veilig tot de zaligverklaring kon worden overgegaan". De H. Con gregatie der Riten bevestigde dit op 20 Februari 1951, de H. Vader bezegelde deze verklaring met Zijn Decreet van Zondag Laetare* 4 Maart 1951: „Verheug U Chris tenvolk: de dag nadert, dat Paus Pius X zal verheerlijkt worden met de gloriekroon der Zaligen. Uw hartewens zal in vervulling gaan bij het zien hoe de deugden, die gij in Hem zozeer bewonderd hebt, met roem bekroond wor den Met dit Decreet was het nauwgezet Kerkelijk proces van de Zaligverklaring afgesloten. Zondag wordt zij plechtig gevierd. FEUILLETON 38. Vinton bleef staan, toen hij haar stem had gehoord. Hij keer de zich langzaam om en liep te rug naar de deur, vrij vlug, want de open rechthoek was duidelijk te onderscheiden. „Waarom zeg je dat dan niet meteen?" riep hij naar beneden, toen hij de drempel over was. Toen hoorde ik zijn handen over de trapleuning schuiven hij zocht zijn weg naar de voorkant van de verdieping. Ik kon nu ten minste weer ademhalen. Ik liet het inktstel voorzichtig zakken, tot het weer op de tafel rustte, maar ik kon het nog nodig hebben en daarom liet ik het niet los. Ik hoorde hem de knop van een deur omdraaien, en onmiddellijk daarop werd het bovenportaal met licht overgo ten. In die andere kamer had de schakelaar zijn plicht dus gedaan. Hij bleef in die kamer mis schien een minuut. Ik hoorde niets. Toen ging het licht uit en hij kwam de gang weer door. Hij bleef een ogenblik staan voor de deur van de kamer, waarin ik mij verborgen hield; toen liep hii verder naar de trap. en lang zaam daalde hij die af. „Heb je je tasje gevonden?" hoorde ik het meisje vragen. „Nee", gaf hij kortaf ten ant woord. „Maar 't doet er voor 't ogenblik niet toe. Ik kan er geen tijd meer aan verspillen." Zo snel als ik kon, verliet ik de kamer en ik nam mijn vorige post aan de trap weer in. In de vestibule beneden me hoorde ik de twee samen praten, met ge dempte stemmen. Ik kon geen woord verstaan. Toen werd de voordeur geopend en dichtgedaan maar gerammel van de ketting hoorde ik er niet bij en het was weer doodstil in het huis. ZEVENDE HOOFDSTUK Wat moest ik nu? Naar bene den gaan? Of zou ik wachten, tot Mary Donaldson me riep? Ik bleef even» staan luisteren, maar ik hoorde niets. Hij was dus wel degelijk weg. Maar misschien wou het meisje wat op haar ver haal komen, vóór ze mij weer zag en opnieuw een -misschien hachelijk gesprek begon. Mijn twijfel werd opgelost door een practische kleinigheid: ik merkte, dat ik het inktstel nog in mijn hand had. Zonder erg had ik het meegenomen toen ik de donkere kamer verliet. Nu kon ik het beter op zijn plaats zetten dan het mee naar beneden nemen of in het portaal achterlaten. Ik keerde naar de kamer die mijn schuilhoek was geweest, te rug, vond 't bureau en begon rond te tasten, om te zien. of er een lamp op stond. En inderdaad vond ik een electrische bureau lamp, met eigen schakelaar. Ik draaide dien om en het vertrek was verlicht. De kamer, waarin ik nu rond keek, was groot, maar had toch niet meer dan de halve omvang van de bibliotheek beneden. In 't eerst zag ik het aan voor een soort kantoor, maar bij nadere beschouwing leek het mij een eigenaardige combinatie van een kantoor een studeerkamer, een museum en een laboratorium. Ik begon met het inktstel op het bureau te zetten en er de potjes weer in te plaatsen. Toen keek ik andermaal rond. Het was heel zeker geen kamer van een dame dacht ik; dus érg onbe scheiden was ik niet, als ik zo'n beetje inspectie hield. En wat ik waarnam boeide me zozeer, dat ik aan geen Vinton meer dacht en zelfs mijn eigen schaamte ver gat over de weinig heldhaftige rol, die ik het laatste half uur had gespeeld. Het bureau was het enige prac tische stuk. kantoormeubilair. Ik zag er een groot vloeiblad op liggen en een aantal boeken; aan de ene kant stond een brieven- mandje en aan de andere kant een kastje met drie laatjes, met letters er op. Daar zou dus een kaartsysteem in zitten. Naast het bureau stonden twee kleinere meubels tegen één daarvan had ik, in 't donker, mijn voet al gestoten. Rechts stond een schrijfmachinetafeltje met een machine er op, links een dicta- phoon op voetstuk. Ik stond achter het bureau. De muur tegenover mij tussen de deur en de binnenmuur was geheel bedekt met planken, afge deeld in vakken met glazen deur tjes er voor. Die kastjes bevatten een verzameling delfstoffen en ontelbare kleine stukjes aarde werk en gesneden beeldjes van allerlei materiaal. Er waren er bjj met zeer zonderlinge vormen. Een tweede reeks planken liep langs de muur achter het bureau de kant, die deel uitmaakte van de buitenmuur van het huis maar hier werden ze afgebro ken door een breede stookplaats met haardijzers en al voor 't ge bruik gereed dus; maar hout lag er niet in, en uit niets bleek, dat de haard nog kort te voren ge brand zou hebben. Eén afdeling van die planken, vlak bij 't bureau, werd geheel ingenomen door dictaphoon-cylin- ders. Het waren er letterlijk dui zenden, in groepen gerangschikt, die gemerkt waren met letters er» cijfers. Ik veronderstelde, dat het kaartsysteem op het bureau op die cylinders sloeg, en dat die be waard werden als een soort re gister. Het leek mij een eigenaar dige manier, om dagboek te hou den of een archief aan te leggen. (Wordt vervolgd.)

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Nieuw Noordhollandsch Dagblad : voor Alkmaar en omgeving | 1951 | | pagina 3