jpjes
i week
Heilige Vader over politiek
en huidig wereldconflict
PETER KAPITZA, atoomdeskundige
werd ontvoerd door het Kremlin
Zwem-interland tegen de Denen
vermocht maar weinig te boeien
China onder rode terreur
Vrijheid is som van rechten
en plichten van volk of staat
De R. K. Kleuterschool ontvangt subsidie
Verjaagde missionaris geeft
een droevig relaas
Overwinning van Nederlands
waterpoloteam vergoedde veel
tberichten
f2.18
jad strekt
Moskou steunt
de kerkvervolging
Gemeenteraad Oude Niedorp
Een averechts spuitende spuit
te zijner ere
VRIJDAG 29 IUNI 1951
r GESTRAND
RSCHELLING
.LING. 29 Juni
lling uit werd
Jacobsruggen ten W.
ld noodseinen waar-
i strandreddingsboot
Bruine" van de Ko-
i- era Zd.-Hollandse
latschappij voer on-
r assistentie uit. Het
et jacht Annie" uit
aan boord waarvan
(varenden, twee da-
heren bevonden ge-
Het gelukte 't jacht
ion en behouden de
irschelling binnen te
lavië verzoekt
a om wapens
ië, dat reeds in be-
militaire hulp heeft
heeft de V.S. thans
wapens verzocht
ïen de dreiging van
i de zijde van de O.-
ten"
tLIJKE SECTOR
r IJSSELMEER
SN De burge-
Enkhuizen maakt
het in het voorne-
in de Commandant
llerie om van 2 tot
telkens van 9.00 tot
van 14.00 tot 17.00
feningen met lucht
te houden op het
Standplaats: West
Onveilige sector:
irde richtingen 324°
10', uitgaande van de
inoemde standplaats.
12 Km., waardoor
ld gebied geduren-
le uren gevaarlijk
invaart zal zijn. Elke
én uur vóór de aan-
schietoefening op
rein een rode vlag
is een rode lantaarn)
ke na afloop van de
g wordt gestreken.
ie is die duif?
- Bij Mevr. de wed.
(orpsstraat 3, is aan
sn, een postduif ge-
ummer 1246178, Hol-
GGE. mid. schots
kleine 17.60—21.20
18.40 doré 20.30—22.
00 kg.
ROEK. 770.000 kg.
eersteling groot
klein 17.70—19.70;
-19.20; doré groot
kriel 17.20—18.60;
groot 21.4025.80;
16.50; saskia groot
16.90; 200 kg. aard-
sfe
•O»
vol
Zeer geschikt
breien van onder-
kisokken
ik
VATICAANSTAD (K.N.P.) 26 Juni. De nieuwe buitengewone
gezant en gevolgmachtigd minister van de Koning van Enge
land bij de Heilige Stoel, Sir Walter Roberts, heeft aan Zijne
Heiligheid de Paus zijn geloofsbrieven overhandigd. In ant
woord op de woorden, waarmede Sir Roberts zijn aanbieding
vergezeld liet gaan, richtte de Paus zich in de Engelse taal
in een toespraak tot de nieuwe gezant. Zijne Heiligheid heette
de nieuwe gezant van harte welkom en verzocht hem Zijn
beste wensen over te brengen aan Zijne Majesteit Koning
George VI en aan alle leden der Engelse koninklijke familie.
Ihgaande op de woorden van
de gezant over het politieke en
ideologische conflict, dat de we
reld op het ogenblik verdeelt,
merkte de H. Vader op. dat dit
conflict was ontstaan door de
strijd om vrede en vrijheid.
„De vrijheid", als basis van de
normale betrekkingen tussen de
mensen onderling, moet niet op
gevat worden als een ongebrei
delde vrijheid hetzij geldend voor
partijen of voor een geheel volk,
(de collectiviteit zoals men van
daag zegt), hetzij geldend voor
totalitaire staat, die zonder ge
wetensbezwaren alle middelen
gebruikt om zijn doel te bereiken
Neen, de vrijheid is iets geheel
anders; zij is de tempel van de
morele orde, volgens een harmo
nisch plan opgetrokken; zij is de
som van de rechten en plichten
van de personen afzonderlijk en
van de gemeenschap waarvan
er enige onaantastbaar zijn, ook
al wordt dit vanwege een schijn
baar gemeenschappelijk nut soms
betwist de som van de rechten
van een volk of staat en van de
volken en staten onderling.
Deze rechten en plichten wor
den nauwkeurig uitgemeten en
beperkt naar de noodzakelijkhe
den van de waardigheid van de
menselijke persoon en van de
gemeenschap aan de ene kant, en
van de noodzakelijkheden van 't
algemeen welzijn aan de andere
kant."
Ware vrijheid geeft
ware vrede.
„De vrede kan vervolgens niet
duurzaam zijn door de zwakkere
aan de sterkere te onderwerpen.
Neen, alleen door de ware vrij
heid te verwezenlijken kan er
ware vrede heersen.
Gedurende de oorlogsjaren heb
ben Wij de fundamenten en de
eigenschappen van de ware vrede
aangewezen door met een oproep
tot de volkeren van de wereld en
in het bijzonder tot de regeerders
Onze stem te verheffen om alle
haat en wrok, elk egoïsme, elk
wederzijds wantrouwen in een
IN CHINA
LONDEN (KNP) Het com
munistisch. orgaan van Moskou,
„prawfla," gaat zich bemoeien,
met de hernieuwde kerkvervol
ging in China. In epn oplage, die
ook in Amerika werd verspreid,
heeft de Prawda Mgr. Francis X-
Ford, bisschop van Kaying, ervan
beschuldigd, dat hij een spion zou
zijn in dienst van de Verenigde
Staten van Amerika.
De Peking correspondent van
de Prawda beweert, dat alle bui
tenlandse missionarissen in Chi
na spionnagediensten verrichten
voor de U.S.A. en dat Mgr. Ford,
die zelf Amerikaan is, min of
meer de centrale is.
Mgr. Ford werd in December
vorig jaar onder huisarrest ge
steld in April van dit jaar in de
gevangenis geworpen en daarna
geboeid naar Kanton gevoerd.
De inmenging van Moskou
geeft wel zeer duidelijk de ba
nen aan, waarlangs dé kerkver
volging in China wordt geleid.
GEEN NATIONALISATIE
IN INDONESIË
DJAKARTA (A.P.) Arnold
Monomutu, de minister van voor
lichting, heeft verklaard, dat de
Indonesische regering „voor zo
ver op het ogenblik is te over
zien niet van plan is de olie
industrie, plantages of andere
buitenlandse ondernemingen te
nationaliseren".
geest van broederlijke samenwer
king te onderdrukken als hulde
aan het beginsel, dat een gegeven
woord heilig is, dat de kracht al
leen nooit een recht vormt, dat
de waarheidsliefde, de goedheid,
de rechtvaardigheid en 'n recht
vaardige verdeling van de rijk
dommen voor een wereld, die in
vrede wenst te leven, onontbeer
lijk zijn."
„Dit alles vormt een volmaakt
heid, waarop men moet hopen,
maar helaas schijnt zij zich steeds
verder van ons te verwijderen en
velen wanhopen haar nog ooit
verwezenlijkt te zien".
Geestelijke waarden.
„De laatste tientallen jaren
hebben met een bijna apocalyp
tische duidelijkheid bewezen, dat
de vrijheid en de vrede geestelij
ke waarden zijn, die slechts met
het geloof in een persoonlijke God
en met de absolute erkenning van
de morele Christelijke wet ver
worven kunnen worden. Zij ge
ven het tastbare bewiis, dat daar,
waar het geloof ontbreekt, de
tempel van de vrijheid op zand is
gebouwd en dat de ideeën van
vrijheid en vrede dan hun bete
kenis verliezen."
De H. Vader merkte met blijd
schap op, dat de nieuwe gezant
ditzelfde geloof en deze fundam
tele waarheden belijdt De Paus
verklaarde Zich nog meer ver
heugd te constateren, dat de re
gering en de volkeren, door hem
vertegenwoordigd, dezelfde idea
len koesteren en hetzelfde doel,
als door de H. Stoel is aangege
ven, nastreven.
U S. Airforce Band
in Rotterdam
De U. S. Airforce Band, welke,
zoals gemeld, een bezoek aan ons
land brengt heeft zich gistermor
gen aan Rotterdam gepresenteerd.
Om ca. 11 uur stonden de man
nen opgesteld voor het Rotter
damse stadhuis, waarop behalve
de Nederlandse en de Rotter
damse ook de Amerikaanse vlag
wapperde. Onder leiding van
Luitenant-Kolonel George S. Ho
ward werden de volksliederen
van beide landen ten gehore ge
bracht en nadat nog een mars
had weerklonken werden de gas
ter. officieel in de burgerzaal ont
vangen door de loco-burgemees
ter. wethouder J. van Tilburg.
Handlangers van Manus Oly
veroordeeld
De Alkmaarse rechtbank heeft
uitspraak gedaan in de zaak te
gen H. J. te P. en Ch. K., beiden
uit Amsterdam, die zich in De
cember en Januari in gezelschap
van Manus Oly op verschillende
plaatsen aan diefstallen hadden
schuldig gemaakt. Tegen elk hun
ner eiste de Officier van Justitie
veertien dagen geleden een ge
vangenisstraf van drie jaar. Van
daag hoorden zij zich veroordelen
tot twee en een half jaar met af
trek van voorarrest.
Ondanks de „beroerdigheid" moesten Oude Niedorps raadsleden
Woensdagavond hartelijk lachen, toen de heer Tromp het verhaal
vertelde van de vreemdsoortige gedragingen van de gemeentelijke
brandspuit, toen deze bij wijze van proef voor het bespuiten van
koolplanten zou worden gebezigd. Stel je voor, een brandspuit die
de verkeerde kant op spuit, om er daarna zo halstarrig de brui aan
te geven dat zelfs experts het moede hoofd iaten hangen.
Aan het onheilsding heeft men
al heel wat verdokterd, maar het
blijft volgens de vroede vaderen
een „kreng" dat eigenlijk hoe eer
hoe liever de laan uit moet. De
burgemeester haalde de brand
weer-inspectie erbij en is op ad
vies daarvan bereids in gezel
schap van de wethouders gaan
speuren naar het beste (en minst
kostbare) type brandspuit. Maar
omdat men zich niet halsoverkop
in een nieuw spuitavontuur wil
storten zijn in afwachting van 't
indienen van concrete voorstellen
de nabuurgemeenten op de hoog
te gesteld van de toestand. Wan
neer er dus onverhoopt brand
mocht uitbreken dan dienen de
Oude Niedorpers spoorslags Nieu
we Niedorp of Harenkarspel te
waarschuwen.
Het verzoek om subsidie van
de proefschooltuin Westfriesland
werd voor kennisgeving aangeno
men, doch een gelijksoortig ver
zoek van de afd. Oude Niedorp
van de Bond van Plattelands
vrouwen met f 50 gehonoreerd.
Ged. Staten hebben spoed be
tracht met het goedkeuren van
het raadsbesluit tot het opnieuw
behandelen van de straatweg
door de fa. Ooms a raison f 8600,
want het stuk is „slechts" 7 we
ken onderweg geweest. De heer
Tromp beklemtoonde nogmaals
de noodzakelijkheid om het werk
nu onverwijld uit te laten voe
ren, want die weg is zo levens
gevaarlijk dat men er zich eigen'
lijk over moet verwonderen dat
er nog geen ongelukken zijn ge
beurd.
Aan mej. H. van Eek, die haar
lang gekoesterde wens tot het
aangaan van een nieuwe levens
staat weldra in vervulling ziet
gaan, werd op haar verzoek op
de meest eervolle wijze ontslag
verleend, als onderwijzeres aan
de O. L. School. Het gehele col
lege gunt haar dit geluk van
harte, doch betreurt haar heen
gaan. want zij was een uitmun
tende kracht.
De heren D. van Zoonen en T.
v. d. Vliet kregen eervol ontslag
als hooisteker. Niettemin hebben
zij B. en W. tamelijk in het nauw
gedreven want het college is er
noc steeds niet in geslaagd om
nieuwe hooistekers op te duike
len. Toch hoopt men dat zich
hiervoor enkele gegadigden zul
len aanmelden, want hooistekers
zijn in de gemeenschap onmiS'
baar.
Subsidie U.K. Kleuterschool
Het R.K. schoolbestuur te 't
Veld ziet geen kans om de kleu
terschool in stand te houden,
aangezien tegen f 1000 aan in-
ASSISIë (K.N.P.) Een Pa
ter Franciscaan, die enkele we
ken ereleden door de communis
ten als missionaris uit China
werd veriaaed. is dezer da een iri
de Italiaanse stad Assisië aange
komen. Hii is. zoals vele andere
buitenlandse missionarissen, het
land uitgezet na on verschillende
nlaatsen de bezetting van de
missiegebouwen door de commu
nisten te hebben meegemaakt.
Het optreden van de commu
nisten was, zo zeide deze missio
naris, vooral wreed tegenover de
blinde en doofstomme kinderen,
die in de tehuizen van de missie
verpleegd werden. In zijn geheu
gen stond nog het beeid gegrift
van de schreiende kinderen, die
midden onder een maaltijd uit
het huis werden gejaagd om
plaats te maken voor commu
nistische gezinnen. De Francis
caan zei ervan overtuigd te zijn,
dat vóór het einde van dit jaar
alle nog overgebleven vreemde
missionarissen in China het land
zullen worden uitgezet.
Wat de veel genoemde commu
nistische vrijheid betreft, vertelde
deze pater, dat geen Chinees zijn
woonplaats mag verlaten zonder
een speciale vergunning van de
rode autoriteiten en voor het ko
pen van een dagblad moet men
zelfs zijn naam en adres aan de
verkoper opgeven. Levensmid
delen zijn over het algemeen
slechts in zeer kleine hoeveel
heden en tegen hoge prijzen
voorradig, maar voor de commu
nistische kopstukken zijn de him
toegewezen rantsoenen meer dan
voldoende. De landeigenaars, die
voor het grootste deel een kleine
oppervlakte van hun grondbezit
bebouwen, moeten .vier vijfden
van de opbrengst, zonder enige
vergoeding te ontvangen, aan de
regering afstaan en overtreders
van deze bepalingen worden met
lange gevangenisstraffen be
dreigd.
Het Chinese volk is, volgens
de mening van deze missionaris,
zeer gehecht aan hun oude zeden
en gewoonten, rechten en vrij
heid. Zijn ziel is geen vruchtbare
bodem voor zaad van de commu
nistische ideolbgie. Het Chinese
leger geniet echter hoge soldij,
zodat hierdoor in de communis
tische gelederen de orde wordt
gehandhaafd.
In de eerste tjjd van het be
staan der z.g. „volksrechtban
ken", waren de uitspraken van
de communistische rechters zeer
mild. Maar langzamerhand zijn
de volksrechters bloeddorstig ge
worden en in de laatste tijd
kwam het wel voor, dat in een
enkele zitting meer dan 10.000
personen als reactionairen ter
dood werden veroordeeld.
komsten f 1875 aan uitgaven
staat. Dat de school in een grote
behoefte voorziet bewijst het ge
tal van 92 leerlingen, en het zou
zeer te betreuren zijn indien
men gedwongen zou zijn om een
der beide lokalen te sluiten.
Daarom stelden B. en W. voor om
ten behoeve van de 70 leerlingen
uit de eigen gemeente een sub
sidie van f 7.50 per leerling te
geven. Zij heeft de overtuiging
dat het schoolbestuur aldus ge-
ruggesteund op andere wijze in
de behoefte aan geldmiddelen
kan voorzien, o.a. door het verho
gen van het schoolgeld, want dat
is tamelijk laag.
De heren Wit en Stadegaart
bepleitten een subsidie van 10
gulden per leerling, o.a. op grond
van de overweging, dat de gelijk
stelling van het voorbereidend
onderwijs nog ver te zoeken is.
Volgens statistische gegevens
zou het Openbaar voorbereidend
onderwijs f 112 per leerling kos
ten. Daarenboven zit het school
bestuur met zeer verouderd ma
teriaal te kampen, terwijl de be
loning voor de 3 leerkrachten,
welke totaal f 1000 bedraagt, ook
verhoogd moet worden.
Volgens voorzitter spelen in
statistieken factoren die hier he
lemaal niet dienende zijn. Men
moet uitsluitend zien naar de
plaatselijke omstandigheden. De
banken kunnen nog best een aan
tal jaren mee. Vroeger is er ook
al eens een vlaag geweest om de
banken voor tafels en stoeltjes te
vervangen, maar al heel spoedig
kwam men op banken terug. Het
voorstel werd z.h.st. goedgekeurd.
Voorzitter bracht in het mid
den dat het zeer wenselijk was
om de wethouders tegen onge
vallen te verzekeren, omdat zij
wanneer ze ooit in die functie 'n
ongeval krijgen overal buiten
vallen.
Zij kunnen tegen een premie
van f 6.75 per jaar verzekerd wor
den voor een uitkering van
f 10.000, bij overlijden en f 20.000
bij blijvende invaliditeit. De
brandweerlieden zijn reeds ver
zekerd. Ook de burgemeester en
de waarn. secretaris kan men op
gelijke wijze verzekeren, doch
dan tegen een premie van f 10
per jaar.
De heer Tromp vond het een
beetje gek om wethouders, die
toch een erebaantje bekleden, te
verzekeren. Zij hebben dat baan
tje toch vrijwillig aanvaard?
Burgemeester Kalb: Dan moe
ten we ook onmiddellijk het pre
sentiegeld van de raadsleden af
schaffen, want die hebben hun
baantje ook vrijwillig aanvaard.
Door deze verzekering kunnen
wij het iedereen mogelijk maken
om zonder risico wethouder te
worden, dus ook de minder gesi
tueerde. Het voorstel werd met
tegenstemmen van de heer
Tromp goedgekeurd.
Speculatieve overwegingen
Inderdaad lag aan het voorstel
om voor f 1260 het terrein dat
naast de ambtswoning van de
burgemeester ligt te kopen, de
speculatieve overweging ten
grondslag, dat wanneer men ooit
toestemming zou krijgen om daar
een nieuw raadhuis op te bouwen
dat terrein stellig een veelvoud
waard zou zijn. De -eigenaar had
het risico van het al of niet bou
wen van dat raadhuis nu in de
prijs verdisconteerd, want eerst
had hij er f 2000 voor gevraagd.
De raad vond dat men dat gok
je altijd moest wagen. Erg veel
geld kan het nooit kosten, omdat
het altijd nog 50 cent per m2 op
kan brengen.
De mededeling dat B. en W. na
aanbesteding, het werk aan de
openbare school hebben gegund
aan de laagste inschrijvers, werd
met instemming begroet. De heer
J. de Jong uit 't Veld zal het
timmer- en metselwerk uitvoeren
voor f 2566 en de heer M. de
Graaf uit Zijdewind het schilder
werk voor f 1479.
Begin van zijn carrière.
Voor wat betreft zijn geboorte
behoort Kapitza tot de hogere
Russische klassen. Zijn vader,
Leonid Kapitza, was luitenant-
generaal in het czaristische genie
corps; in die hoedanigheid heeft
deze medegewerkt bij de bouw
De dames-landenwedstrijd Nederland—Denemarken was be
doeld als hoogtepunt vcm het internationale zwemfestijn in
Groningen* Het is misschien wat wreed gezegd, maar in
werkelijkheid werd desenogal groots aangekondigde ont
moeting een bittere teleurstelling op deze voor zwemmen wel
wat al te koude avond. De oorzaken zijn tweeledig. In de
eerste plaats waren de nummers waarop Nederlandse en
Deense zwemsters uitkwamen, te weinig in aantal om van
een serieuze landenwedstrijd te kunnen spreken en in de
tweede plaats stelden de Deense dames, wat hun capaciteiten
aangaat, bijzonder teleur. Gelukkig was het sluitstuk Neder
landZweden waterpolo van een dusdanig gehalte, dat men
er toch geen spijt van behoeft te hebben, wedstrijden met een
internationaal tintje te hebben gezien.
Het spreekt vanzelf dat men
niet op recordprestaties behoefde
te rekenen bij een temperatuur
van nog geen 19 graden.
Tyden zijn echter maar betrek
kelijk en spannende wedstrijden
hadden in deze omstandigheid al
les kunnen vergoeden. Helaas is
ook dit onmisbare élement in de
wedstrijdsport, althans wat de
topnummers aangaat, practisch
uitgebleven.
De 400 m. vrije slag moest een
vinnige duel opleveren tussen de
Europese kampioene Greta en
onze landgenote Irma Schuma
cher. Het werd dit niet, daar de
Deense er op de laatste 100 meter
niet meer aan te pas kwam. Ener
verend was wel de strijd tussen
't Deense meisje Mette Ove Pe
tersen en onze landgenote Riene-
ke Symons om de derde plaats.
Beiden tikten in dezelfde tijd aan,
nl. 5 min. 41.9 sec. Voor Irma
Schumacher werd genoteerd
5.31.6 en voor Greta Andersen
5.37.7.
Lies Bonnier zat op de 200 m.
schoolslag in een serie met Nel
Garritsen, de Deense zwemsters
Jytte Hansen en Kirsten Jensen
en de Zweedse Ulla Britt Eklund,
die als enige vlinderde. Zonder
moeite tikte Lies Bonnier in
2.57.5 als eerste aan.
In de eerste serie had inmid
dels het Groninvse zwemstertie
Rika Bruins al haar concurrenten
ver achter zich celaten en met
een tiid van 3 min.' 1.1 sec. ves
tigde ze na haar zeee on de Bel
gische kampioene Raymonde Ver
gouwen nogmaals sterk de aan
dacht od zich.
Deze prestatie leverde haar een
eervolle tweede plaats op en we
kunnen het allen maar betreuren
dat ze practisch zonder tegenstand
door het water m'oest gaan.
1. Lies Bonnier 2.57.5; 2. Rika
Bruins 3.1.1; 3 Nel Garritsen 3.3.3,
4. Jytte Hansen 3.6.1; 4. Kirsten
Jensen 3.9.1.
Deense estafette-team vierde
Ook het derde internationale
nummer, de 4 maal 100 meter
wisselslag dames was wat de eer
ste plaats betreft zonder enige
spanning. De Nederlandse ploeg
Janny Rubing (rug), Lies Bon
nier (schoolslag), Nel Garritsen
(butterfly) en Irma Schumacher
(vrije slag) won zonder slag of
stoot in 5.25.3.
Prettig verrasten ook hier de
Groningse dames door in 5.45.9 als
tweede te eindigen voor de
Zweedse en Deense dames. Griet
je Bruins, Rika Bruins, Tineke
Guit en Koosje van Voorn waren
de zo succesvolle Groningse meis
jes.
Het eindresultaat werd hier
door ook al povertjes met succes
sen bedeeld. Behalve een derde
glaats in de estafette behaalde M.
lerlund een gedeelde derde
plaats met het Groningse meisje
Hettie van der Meer op de 100
meter vrije slag. Koosje .an
Voorn was hier de snelste met
Grietje Lugthart (beide Gronin
gen) op de tweede plaats. Tijden
resp. 1.10.6, 1.12.9 en 1.13.
Een gedeelde eerste plaats was
voor de Zweedse Westesson op
de 100 m. rugcrawl.
De overige uitslagen zijn:
100 m. vrije slag heren: 1. P.
Elzinga (ZCG Groningen) 1.3.2;
2. P. ten Thve (LZC) 1.3.4; 3. B.
Sikkens (GZ en PC) 1.48.
100 m. rugcrawl heren: 1. J.
van der Veen (LZC) 1.12.8; 2.
P. Elzinga (ZCG) 1.18.9.
100 M. rugcrawl dames: 1 en 2
Grietje Bruins (GZ en PC) en M.
Westesson (Zweden) 1.24.7; 3 M.
Lundquist (Zweden) 1.34.9.
200 m. schoolslag heren: 1. Th.
Kollee (GZ en PC) 2.59.2; 2. S.
de Vrij (HZ en PC) 2.59.9.
4 maal 100 meter vrije slag
heren. 1. ZCG (P. Elzinga. Van
der Zee, H. D. van Duinen, A.
Vrugt) 4.39.4; 2. LZC 4.41.9.
51 zeee van Nederlands
waterpoloteam.
Het Nederlandse waterpolo
team heeft ziin eerste wedstriid
in het nieuwe seizoen eewonnen.
De Zweden verloren gisteravond
met 51 en daarmede hebben
onze landgenoten onnieuw be
wezen aan de ton van het water
polo in de wereld te staan.
Aanvankelijk leek het er niet
op, dat de Nederlanders zulk een
grote zege behalen zouden, want
reeds in de eerste minuut profi
teerde de Zweedse linksvoor Ole
Johansson van een dekkingsfout
in de Nederlandse verdedigings
linie. Hennu Keetelaar kon daar
na niet meer verhinderen dat de
Zweedse middenvoor Hellbrand
hierop doelpuntte (01).
Doch na deze treffer was het
woord volkomen aan onze land
genoten, die door hun betere
techniek de Zweden dreigden te
overspelen.
van Kronstadt, het machtige fort
dat Leningrad beschermt. Peter
Kapitza werd geboren in Kron
stadt in 1894 en ontving zijn
schoolopleiding aan de beste par
ticuliere scholen in Sint Peters
burg (later Petrograd en nu Le
ningrad). In 1919 behaalde hij zijn
graad in de wiskunde aan de
beroemde Technische Hogeschool
aldaar. Vrij spoedig daarna kreeg
hij aan dezelfde school voor drie
jaar een aanstelling als docent.
In die tijd begon hij, onder lei
ding van de beroemde Russische
natuurkundige Abram Joffe, te
werken aan problemen der ato
men en atoomkernen. Gedurende
de burgeroorlog hield hij zich
afzijdig onder het argument, dat
hij een man der zuivere weten
schap was en zich niet met poli
tiek bemoeide. In 1921 ging Ka
pitza voor studie naar Cambridge,
Engeland. Aldaar nam hij geen
deel aan de anti-bolsjewistische
propaganda die vele emigranten
voerden, hoewel het familiekapi
taal der Kapitza's was geconfis-
ceerd door de nieuwe staat. Met
zijn vrouw, de dochter van pro
fessor Otto Schmidt, de beroemde
Russische poolonderzoeker bleef
Kapitza gedurende tien jaar in
Engeland. Hier werkte hij in het
bekende Cavendish-laboratorium
samen met wijlen lord Ruther-
ford, een der mannen die voor
het eerst er in geslaagd zjjn een
atoom te splitsen.
In 1923 slaagde hij er in een
machine te construeren, die een
magnetisch veld kon opwekken,
vijf maal sterker dan tot op dat
moment mogelijk werd geacht. In
dit magnetisch veld konden proe
ven worden genomen, die zeer
duidelijk uitsluitsel gaven over
talloze eigenschappen van de
atomen en hun kernen. Met het
zelfde toestel nam hij voorts nog
proeven betreffende het absolute
nulpunt. Ook in Leiden, onder
leiding van de grote Kamerlingh
Onnes, werd voor het bereiken
van zeer lage temperaturen een
dergelijk magnetisch veld ge
bruikt.
Kapitza's bekwaamheid liep zo
in het oog, dat in 1931 door de
Engelse Royal Society een apart
laboratorium voor hem werd ge
bouwd. Spoedig daarop volgde
zijn benoeming tot hoogleraar te
Cambridge.
Buitenlandse Zaken zei:
„Nyet!"
In de zomer van 1934 keerde
Kapitza naar Rusland terug voor
een internationaal wetenschappe
lijk congres te Moskou. Samen
met hem ging zijn vriend en me
dewerker Niels Bohr, de bekende
Deense atoomgeleerde. De ont
moeting met Russische collega's,
die zij daar ontmoetten, was bui
tengewoon hartelijk. Maar toen
Kapitza een vertrekvisum aan
vroeg, antwoordde het departe
ment van Buitenlandse Zaken:
„Nyet!"
Kapitza werd gedwongen in
Rusland te blijven, ver van zijn
vrouw en zijn werk. Een inter
nationale storm van protest ont
ketende zich tegen de muren van
het Kremlin. Lord Rutherfort
vroeg Downingstreet tussenbeide
te komen. Dat geschiedde, maar
zonder enig resultaat.
De Sovjets hadden in het geheel
niet het plan Kapitza in een ge
vangenis te werpen of hem naar
Siberië te zenden. Zij wilden dit
talent voor hun eigen doeleinden
uitbuiten. Aanvankelijk weigerde
Kapitza alle medewerking, met
het motief dat zijn onderzoekin
gen lagen op het gebied der zui
vere theoretische natuurkunde, en
dat de resultaten van zijn werk
niet de minste of geringste in
vloed zouden hebben op het vijf
jarenplan. Later evenwel en
de oorzaken hiervan liggen in
het duister gaf hij toe en van
dat moment af werd hij geprocla
meerd als „de" man die iets van
theoretische natuurkunde afwist.
Kapitza kreeg een mooi huis, een
buitenplaats, twee auto's met
chauffeurs; zijn vrouw en familie
kregen toestemming naar Moskou
te komen en de gehele inventaris
van zijn wetenschappelijk labora
torium te Cambridge werd door
de staat gekocht en te zijnen
dienste geïnstalleerd in een apart
voor hem gebouwd onderzoekings
centrum. In 1937 was deze instal
latie van het „Moskouse Instituut
voor Natuurkundige Problemen"
op de Lenin-heuvel voltooid; Ka
pitza werd benoemd tot directeur
van het instituut.
Belangrijke ontdekkingen.
Het is niet te verwonderen, dat
de resultaten van dit instituut
enorm zijn. Hoe kon het ook an
ders, met een dergelijke figuur
aan het hoofd. Het is, wetenschap
pelijk bezien,'natuurlijk erg jam
mer dat vele resultaten nooit bui-
Slechts door hard en minder
fair spel van rechtsachter Erik
Holm gelukte het de Zweden Ru
dy van Feggelen voorlopig in
bedwang te houden.
Nadat paal en lat in de weg
hadden gestaan ontstond de ge
lijkmaker tenslotte toch uit een
strafschop door van Feggelen feil
loos genomen (11).
Joop Cabout maakte er 21
van na goed opzwemmen van
Cor Braassen en nog voor de pau
ze scoorde van Feggelen het der
de doelpunt (31).
Het werd na de rust 51 door
treffers van Van Feggelen en Ger-
rit Bijlsma.
De leiding van de Belgische
scheidsrechter René Bauwers was
correct.
Peter Kapitza
De man, wiens werk op een gegeven dag het lont in het DurbinfUmS
atomische kruitvat zou kunnen werpen, is merkwaardig
genoeg voor het grote publiek een totaal onbekende. Het is
een prettig uitziende, enigszins gezette man met een vierkant
gelaat, van middelbare lengte met blauwe ogen en lichtbruin //I MOSKOU QedraOld
haar, wiens lokken meestal over zijn machtige voorhoofd vallen.
Hij is vriendelijk en openhartig tegenover buitenlanders, spreekt
goed Engels, haat de bureaucratie en heeft een voorliefde voor
Deanna Durbin. Voorts is hij lid van de Amerikaanse Academie
der Wetenschappen en heeft in Amerika patent nr 2280585
op zijn naam staan. In normale omstandigheden zou er aan
deze persoonsbeschrijving niets abnormaals verbonden zijn.
Maar deze tijden zijn niet normaal en de man in kwestie is
een Rus, en wel de beroemdste atoomdeskundige der Sovjet-
Unie; zijn naam is Peter Kapitza.
In de winter van 1947'48, op
de dertigste verjaardag van de
bolsjewistische revolutie, maakte
de toenmalige minister van bui
tenlandse zaken der Sovjet-Unie,
V. M. Molotov, aan het Russische
volk en aan de gehele wereld be
kend, dat ook achter het ijzeren
gordijn de atoombom niet langer
een geheim was. Reeds veel eer
der was bekend, dat Kapitza veel
had bijgedragen tot een theore
tische oplossing van de problemen
der atoomenergie. Bovendien, we
weten nu ook, dat verraad in het
geallieerde kamp, met name door
Fuchs, Pontecorvo en de Rosen
bergs, hiertoe het nodige heeft
bijgedragen.
Atoombom - electrische stoel
Richard Lauterbach, correspon
dent voor de bekende bladen
Time en Life, vroeg tijdens een
bezoek aan Moskou in de zomer
van 1946 aan Kapitza, of de
atoombom nu werkelijk in de
Sovjet-Unie bekend was. De ge
leerde trok als antwoord hierop
een grimas en zei: „Spreken over
de atoomenergie uitsluitend in de
termen der atoombom, is als spre
ken over electriciteit uitsluitend
in de termen der electrische
stoel.
Juist een maand voordien, op
een Shakespeare-festival te Mos
kou, had Kapitza een andere ver
klaring afgelegd. „Ik geloof dat
de atoomenergie de economische
structuur van de wereld zal ver
anderen, vóórdat een eeuw ver
streken is. Maar de atoomenergie
zal de menselijke natuur niet ver
anderen. Wat Shakespeare aan
toonde, namelijk dat de mense
lijke natuur onveranderd blijft,
zal ook de atoombom niet veran
deren".
Deze zegswijze nu is niet strikt
in overeenstemming met de Mar
xistische of de Sovjet-filosofie,
maar de verklaring werd alom in
de Russische pers aangehaald, en
wel zonder critiek. Want Kapitza
staat ver boven ideologische dis
cipline. Hij is onderscheiden door
het Kremlin, even hoog als de
beroemdste politieke en militaire
leiders en toch is hij nog nooit lid
geweest van de communistische
partij. In feite denkt hij volkomen
westers, democratisch in de echte
betekenis van het woord, wel
schril in tegenstelling tot zijn af
komst en achtergrond (zoals wij
hieronder nog zullen zien). In zijn
critiek ten aanzien van de opvoe
dingsmethoden der Sovjets, in
vergelijking met die in Engeland
of Amerika, is hij zeer openhartig
en hij meent beslist geen blad
voor de mond.
ten de grenzen van Rusland ge
komen zijn.
Wel is bekend, dat Kapitza nog
enige belangrijke ontdekkingen
heeft gedaan inzake het vloeibaar
maken van gassen, wederom met
behulp van een magnetisch veld.
Het zou evenwel te ver 'voeren
de finesses van deze vrij ingewik
kelde methoden hier te beschrij
ven.
Zoveel althans is wel tot de
buitenwereld doorgelekt, dat de
hoogste internationale eerbewijzen
hem niet onthouden werden. In
1939, 1942 en 1943 kreeg hij hoge
Sovjet-onderscheidingen, in 1944
de medaille van t Benjamin
Franklin Instituut, in 1946 de
medaille van de Luikse Universi
teit en in datzelfde jaar nog ver
schillende buitenlandse ere-benoe-
mingen. In 1947 kreeg hij de
hoogste Russische onderscheiding:
hij werd geproclameerd tot Held
van de socialistische arbeid.
Toch, zijn voorliefde voor Dean
na Durbin, bleef bestaan, hoewel
hij al die jaren niet veel films
van haar gezien zal hebben. In
1944 werd hem te Moskou de
Franklin-medaille uitgereikt, wel
ke plechtigheid werd bijgewoond
door talrijke geallieerde diploma
ten en journalisten. Als attentie
had de Amerikaanse ambassade
nog gezorgd voor de nieuwste
film van Deanna Durbin. Gedu
rende de vertoning van dit vrij
simpele liefdesverhaaltje zat Ka
pitza met een verheerlijkt gezicht
naar het witte doek te kijken.
Toen de vertoning was afgelopen,
had hij slechts één vraag: „Hebt
u nog meer van die films?" Een
chauffeur werd naar de ambas
sade gestuurd; hij kwam terug
met een andere Durbin-film, die
ook werd vertoond.
internationaal georiënteerd.
Peter Kapitza:
Hoewel uiteraard toegewijd
aan zijn vaderland, is Kapitza
toch een zeer internationaal den
ker gebleven, zoals vele grote we
tenschappelijke figuren. Hij ge
looft sterk niet alleen in de moge
lijkheid van samenwerking tus
sen Rusland en Amerika, maar
ook in de noodzakelijkheid daar
van. „Een wetenschappelijk en
streng onderzoek naar de oorza
ken van de economische tegenstel
lingen zal alle barrières moeten
overwinnen hoewel zeer velen
zich daartegen bewust of onbe
wust verzetten", heeft hij eens
verklaard.
Maar: Kapitza, hoe machtig hij
ook is en hoe groot zijn autoriteit
als man der wetenschap ook moge
zijn, moet wijken voor de lijnen,
die politici uitstippelen inzake het
algemeen beleid, en anders moe
ten zij verdwijnen; men denke
aan MacArthur. Zo blijft Kapitza
de man, die op een gegeven ogen
blik het lont in het atomische
kruitvat zou kunnen werpen en
doet hij het zelf niet, dan mis
schien anderen. Momenteel werkt
hij in een hoogst geheim labora
torium tussen Georgië en Arme
nië, een streek waar goedkope
energiebronnen voor het grijpen
liggen. De plannen voor een
tweede laboratorium in Siberië
zijn in vergevorderd stadium
naar verluidt.
Kapitza zelf werkt niet met
voorliefde aan de atoombom; zijn
vergelijking van atoombom én
electrische stoel is in dit verband
duidelijk genoeg. Maar aan de
andere kant ziet hij de mislukte
politiek van Amerika inzake de
controle der atoomenergie in de
Verenigde Naties als een groot
gevaar, een gevaar waarmede in
de Westerse wereld gespeeld
wordt en dat hij niet zal kunnen
keren.
Al met al is Kapitza erg vrede
lievend en naar wij menen zou
hij niets liever willen dan terug
keren naar zijn exacte, theoreti
sche onderzoekingen. De ontvoe
ring van zijn persoon door het
Kremlin (zo is het toch beslist te
noemen) is een verlies voor de
wetenschap der Westerse wereld
en uiteindelijk een gevaar voor
de gehele mensheid.
WERELDSUIKERVERBRUIK
LONDEN. (AFP). De inter
nationale suikerraad, die Dinsdag
te Londen bijeenkwam, heeft het
rapport van de statische commis
sie goedgekeurd. In dit rapport
worden de behoeften van de sui-
kerinvoerende landen gedurende
het jaar, dat op 31 Augustus a.s.
eindigt, geraamd op 4.375.000 ton
en de beschikbare hoeveelheden
suiker op 4.399.000 ton, zo blijkt
uit een Woensdag gepubliceerd
communique.
