„God heeft de mensen nodig
De Nederlandse Opera
vaart een nieuwe koers
Rond de bouwspaarkassen
Gemeenteen Bouwspaarkas
RHELMIN
BANDJIR OVER JAVA
Belangwekkende Franse film
stelt geloofsproblemen
Scheepsberichten
RADIO
Het komende seizoen
door Leo Broeksmit
DINSDAG 6 NOVEMBER 1951
PAGINA 5
„God heeft de mensen nodig" (Dieu a besoin des hommes), de
opmerkelijke Franse film van Jean Delannoy, de film, die de
hoogste bekroning kreeg van de Internationale Katholieke
Filmactie, hoewel het werk aanvankelijk geweigerd werd
voor het Filmfestival 1950 in Venetië, omdat men vreesde dat
de vertoning religieuze gevoelens zou kwetsen, deze film nu
zal binnenkort ook in het Noorden van ons land in vertoning
worden gebracht. Cinema Palace in Groningen zal dit film
werk in enkele speciale voorstellingen brengen, te beginnen
Donderdag 8 November a.s. en dit lijkt ons zeer juist. Immers
„God heeft de mensen nodig" is een film, die men met een
speciale intentie moet gaan zien. De film zal stellig uiteen
lopende reacties teweegbrengen, omdat zij allerlei problemen
aansnijdt, zonder daarop een antwoord te geven.
De film speelt zich af op het
eiland Sein aan de uiterste punt
van Bretagne, ver vooruit in zee
gelegen, een eilandje, dat voort
durend gebeukt wordt door gol
ven en stormvlagen. De kleine
mensengemeenschap, die afge
scheiden van het vaste land een
eigen leven leidt, bestond in het
verleden van de visvangst en
van het plunderen van wrakken
van schepen, die bij stormweer
op de kust waren gelopen. En
om hun bestaanszekerheid wat te
vergroten schroomde deze rauwe
primitieve bevolking niet, de ele
menten zo nu en dan de hel
pende hand te bieden en de
schepen met vuren naar de kust
te lokken, waar ze te pletter
liepen
Voor de orlesters waren deze
barbaarse nractiiken een ziele
kwelling Hun nastoor sterft dan
ook aan het leed dat men hem
door deze levenswiize aandeed
en de od vol eer gaat na een
vergeefse striid naar de vaste
wal terug.
Maar deze woeste, primitieve,
eigengereide gemeenschap is ge
lovig, al zat het geloof bij hen
dan ook voor een zeer belang
rijk deel in de uiterlijkheden.
Wanneer het Zondag is gaan ze
naar de kerk, net als vroeger.
Ze zouden er niet buiten kunnen.
En koster Thomas, een eenvou
dig, diepgelovig mens, zwicht
voor de op hem uitgeoefende
aandrang, stelt de kerk open en
laat de schare het Credo zingen.
Zo goed en zo kwaad als het
gaat leidt hij de gebeden en ge
zangen en stelt hen zelfs in een
felle aanklacht de situatie voor
ogen. De eilandbewoners begrij
pen hem, want hij is een der
Amstelkerk 5 v. Dakar; Ariad
ne 3 v. Algiers-Alexandne; Cele
bes 6 Tj. Priok verw. v. S&ma-
rang; Congostroom 5 v. Accra-
Takoradi; Kedoe 4 nm. v. Port
Said; Koto Gede vertr. 5 v. Clve-
ribon-Semarang; Salland p. 5 Fi-
nisterre; Stad Schiedam 5 y.
Casablanca-Nederland; Teiresias
5 v. Makassar-Surabaja; Zuider
kruis p. 5 kp. St. Vincent; Bos
koop 5 v. Tampa te Aruba verw.;
Cottica 4 v. Paramaribo-Ptadel-
gada; Gooiland 5 te Itajai verw.;
Hydra 5 Barbados verw.; Indra-
poera p. 4 Engano eil.; Oranjestad
p. 4 Finisterre-Madeira; Sibajak
4 360 m. W. Sabang; Volendam
4 240 m. W. ten Z. cp. Race; Wil
lem Ruys 4 180 m. O. ten Z. Mal
ta-Southampton; Oranje p. 5 vm.
Perim; Oranjefontein 4 te East-
londen; Roebiha 5 vm. v. A'dam
te Hollandia; Rijndam 4 vm. te
R'dam v. New York.
PROGRAMMA
WOENSDAG 7 NOVEMBER
7.00—24.00 Ncrv.
Ncrv: 7.00 Nieuws; 7.15 Gewijde
muziek; 7.45 Een woord voor de
dag; 8.00 Nieuws en weerber.;
8.15 Gram.muz.; 9.00 Voor de zie
ken; 9.30 Waterstanden; 9.35 Gra-
mofoonmuziek; 10.00 Predikanten
Forum; 10.15 Gram.muz.; 10.30
Morgendienst; 11.00 Gram.muz.;
11.10 Man en vrouw schiep Hij
hen...., hoorspel; 12.00 Sopraan
en piano; 12.30 Land- en tuinb.-
mededelingen; 12.33 Banjo-orkest;
12.59 Klokgelui; 13.00 Nieuws;
13.15 Militaire causerie; 13.20 In
strumentaal septet; 13.45 Gram.
muz.; 14.00 Der Sonntag, cantate;
14.15 Gram.muz.; 14.45 Voor de
meisjes; 15.00 Blokfluitensemble;
15.20 Kamerorkest en soliste; 16.00
Voor de jeugd; 17.00 Meisjeskoor;
17.20 Orgelspel; 17.45 Regerings
uitzending: Drs. F. J. Brouwer:
Geld en crediet in Indonesië; 18.00
Nieuws; 18.15 Surinaamse volks
muziek; 18.30 RVU: Mevr. Dr. E.
Pereira-d'Oliveira: Vitaminen en
hormonen"; 19.00 „Spectrum van
het Christelijk Organisatie- en
Verenigingsleven; 19.15 Boekbe
spreking; 19.30 Commentaar op de
Familiecompetitie; 19.40 Radio
krant; 20.00 Nieuws- en weerber.;
20.10 Dankdienst voor het gewas;
21.30 Mannenkoor en solist; 22.00
Pianorecital; 22.15 Marinierskapel
22.45 Avondoverdenking; 23.00
Nieuws; 23.15 Gram.muz.; 23.20
Hoe zit dat met mijn kind?, cau
serie; 23.3524.00 Gram.muziek.
HILVERSUM II, 298 m.
7.00 Vara; 10.00 Vpro; 10.20 Va-
ra: 19.30 Vpro; 20.00—24.00 Vara.
Vara: 7.00 Nieuws; 7.15 Och
tendgymnastiek; 7.33 Gram.muz.;
8.00 Nieuws; 8.18 Tussen twee
plaatjes gezegd; 8.50 Voor de
huisvrouw; 9.00 Gram.muz. Vpro:
10.00 Schoolradio. Vara: 10.20
Voor de huisvrouw; 10.30 Gram.
muz.; 10.45 Voor de vrouw; 11.00
Gram.muz.; 12.00 Voordracht;
12.15 Dansmuziek; 12.30 Land- en
tuinbouwmed.; 12.33 Voor het
platteland; 12.38 Dansmuziek;
12.55 Kalender; 13.00 Nieuws;
13.15 Instrumentaal trio; 13.40 Or
gelspel; 14.00 Gesproken portret;
14.15 Jeugdconcert; 15.00 Kinder
koor; 15.20 Pianorecital; 15.30
Voor de zieken: 16.00 Voor de
jeugd; 17.30 Dansmuziek; 18.00
Nieuws. 18.15 Vara-varia; 18.20
Reportage; 18.30 Actualiteiten;
18.40 Lichte muziek; 19.00 Lezing;
19.15 Pianoduo. Vpro: 19.30 Voor
de jeugd; Vara: 20.00 Nieuws;
20.05 Politiek commentaar; 20.15
Rotterdam bij gaslicht, hoorspel;
22.30 Pianorecital; 23.00 Nieuws;
23.1524.00 Omroeporkest.
hunnen en ze willen dat hij blijft
dóórgaan. Geleidelijk aan neemt
de koster meer en meer het werk
over van de priester en instal
leert zich zelf in de pastorie. Hij
beseft zijn onmacht, .maar vat
niettemin zijn taak met grote
ernst en toewijding op. Hij ver
breekt daarbij zijn verloving.
Maar snoedig doen zich niin-
liike gewetensconflicten voor,
waardoor het hem duidelijk
wordt, on welke weg hii zich
bevindt. Want in de geest van
deze simnele mensen i s koster
Thomas al hun Dastoor en ze
vragen van hem ook toediening
van de sacramenten. Juist wan
neer hii zal zwichten voor de
on hem uitgeoefende druk en de
H. Mis zal ondragen hii is al
druk aan het ..oefenen" geeft
de naburige nastoor van de vaste
wal gehoor aan de smeekbede
van de koster en arriveert on
het eiland.
Evenwel onder geleide van
gendarmes en dat verscherpt de
achterdocht van de bevolking. De
half-waanzinrKige moeder-moor
denaar pleegt zelfmoord en de
pastoor weigert hem een christe
lijke begrafenis. De daardoor
ontstane geladen spanning wordt
evenwel door Thomas, die zich
aan de pastoor onderworpen
heeft, opgevangen, doordat onder
zijn leiding de bevolking de dode
een plechtig zeemansgraf geeft.
En dan roept de koster allen
op, in gehoorzaamheid naar de
kerk te gaan.
Tot zover de ietwat uitvoerige
inhoudsweergave. Doch hierdoor
wordt het wellicht duidelijk dat
dit filmwerk van zeer bijzondere
aard is. Het gegeven werd op
werkelijk indrukwekkende wijze
in filmtaal verhaald en kreeg in
een van de belangrijkste perso
nages een diep-aangrjjpende ver
tolking van Pierre Fresnay. De
film stelt Katholieken en anders
denkenden voor fundamentele
problemen, problemen van het
geloof, van het priesterschap, het
probleem ook van de betrekkin
gen tussen de Kerk en de men
sen, zoals het katholieke blad
„Temoignage Chrétien" in een
twee en een halve pagina lange
beschouwing concludeert. De film
raakt deze zaken met de sugges-
tiviteit die een film maar kan
hebben. Tot oplossing brengt zij
de problemen evenwel niet. Men
zou het een uitnodiging kunnen
noemen om na te denken en
wellicht een stimulering van het
gebed, het gebed van de leken
voor hun priesters. De KFC
keurde de film voor volwassenen.
Bs.
224 WONINGEN
AANBESTEED
HEERHUGOWAARD De
Stichting „Onze Woning" en de
Amsterdamse Woningbouwver
eniging „De Dageraad" hebben
de bouw aanbesteed van 224
arbeiderswoningen. verdeeld
over vier woonlagen, in het
nieuwe tuindorp Slotermeer na
bij de hoofdstad. Bij dit com
plex woningen, 112 voor elke
bouwvereniging, wordt ook een
blok van 10 garages gebouwd.
De hoogste inschrijver was de
N.V. Waterlandse Aannemings-
en Handelmaatshappij te Lands
meer voor f 2.635.000.de
laagste inschrijver was de fa.
P. Bot en Zn. te Heerhugowaard
voor f 2.339.000.—. De gunning
is aangehouden.
(Van onze muziekmedewerker)
De nieuwe koers, welke de leiding van de Nederlandse Opera
zal volgen, om de moeilijkheden, die sinds geruime tijd rondom
deze kunstinstelling zijn ontstaan, het hooid te bieden, moeilijk
heden die zo omstreeks Maart van zeer precaire aard waren,
houdt ook in het bevorderen van een nauwer contact tussen
pers en opera.
Een eerste stap in deze richting
was het benoemen van een pers
chef, de heer Koomen, terwijl
gisteravond op een persconfe
rentie door de heer Abr. van der
Vies, directeur van de Opera,
enige mededelingen werden ge
daan betreffende enkele achter
ons liggende kwesties en de plan
nen voor het seizoen 19511952
werden bekend gemaakt.
Sommige problemen, die vaak
op het tapijt woraen gebracht
zijn echter nog niet rijp voor pu
blicatie, zoals de kwestie Baylé
er een van zuiver interne aard is.
Waarom Paul Cronheim en Paul
Pella vertrokken zijn, kan gezien
worden als een kwestie van be
leidsconflict. Pella zal trouwens
weer in enkele voorstellingen op
treden. Door het vertrek van de
heer Pella als muziekdirecteur
zal een ruimer aantal dirigenten
bij het werk van de opera worden
betrokken o.a. Charles Bruck als
vaste dirigent, Josef Krips, Malko,
Cordone, Elmendorf en Walter,
allen uit het buitenland, met
Eduard Flipse, Andre Rieu, van
Dalen en Qlthuis als Nederlandse
dirigenten. Het tableau de la
troupe is vrijwel hetzelfde geble
ven. Als gevolg van een oud con
flict heeft Theo Baylé het gezel-
Koster Thomas' schoonzuster legt een nieuwe zware last op
zijn schouders. Ze wil biechten. Pierre Fresnay en Madeleine
Robinson in „God heeft de mensen nodig".
Zowel in Ursem in café cle
Landbouw als in Oude Niedorp
in café Blankendaal zijn de
zer dag-en in samenwerking met
't gemeentebestuur voorligtings-
avonden gehouden waar de heer
Karsten van de N.V. Bouwkas
Noord-Nederlandse Gemeenten te
Assen het woord heeft gevoerd.
Tot goed begrip van alles wat
met de bouwspaarkassen samen
hangt, wijzen wij onze lezers me
de op de beide artikelen, die de
heer J. J. M. Festen gemeente
secretaris van Heiloo aan dit on
derwerp zal wijden.
In beide vergaderingen wezen
de burgemeesters op de moeilijk
heden bü het verwezenlijken van
't bouwvolume. Sluitende exploi
tatie is voorwaarde voor het ver
werven van de Rijksgoedkeuring.
Gelet op de hoge bouwkosten en
het rentepercentage komt men
echter bij sluitende exploitatie tot
een huur die hoger is dan het
voor de gemeente toegestane peil.
Zo komt men al b;j een 3,5 pet.
lening bv. in Oude Niedorp bo
ven het toegestane peil van f 5.50
en blijven V£e maar in een cirkel
ronddraaien.
Vandaar dat de gemeentebestu
ren zoeken naar de mogelijkhe
den die de bouwkassen voor par
ticuliere bouw bieden-
De heer Karsten zette uiteen dat
alleen spaarders worden geaccep
teerd indien de gemeente bii de
bouwkas is aangesloten. In de ge
meente wordt 'n afdeling gevormd
met een voorlopig bestuur waar
aan later uit en door de spaarders
een tweetal leden wordt toege
voegd-
De, stiohtingskosten incl. grond,
architectuur etc. van een woning
met kamer, woonkeuken, hal,
schuurtje, drie slaapkamers en
doucheruimte kunnen pp f 11.000
worden geschat. Er wordt f 3800
Rijkssubsidie toegekend terwijl
dan f 7200 bij wijze van hypo
theek door de bouwkas kan wor
den verstrekt, echter niet eerder
dan nadat de spaarder zelf f 1400
heeft biieengespaard met tenniins
te f 14 per maand.
Het is ook mógelijk echter
alleen in het eerste j^ar in het
werkgebied door storting van
f 1400 ineens, met de bouwkas in
zee te gaan. Bij het betrekken van
de woning moet f 7 per week ren
te en aflossing worden betaald
gedurende 30 jaar waarna de wo
ning eigendom van de spaarder is
geworden.
Ook de gemeente zou voor dit
soort woningen 6 tot 7 gulden
huur moeten bedingen. De spaar
der houdt o.a. het recht vervroegd
onbeperkt af te lossen. De rente
kan niet stijgen. Bij blijvende
onmogelijkheid om te-betalen, kan
het gespaarde geld met de rente
minus 1 pet. van het aangevraag
de kapitaal worden terugbetaald.
Ten gemeentehuize van Ursem
en Oude Niedorp worden nadere
inlichtingen verstrekt.
schap verlaten, Duiveman en
Kraus zijn naar het buitenland
vertrokken. Vroons is nog steeds
aan de opera verbonden, ondanks
de geruchten, die het tegendeel
beweren, en ondanks zijn enga
gementen in het buitenland, die
ook weer voortvloeien uit de
groeiende reputatie van onze
beste zangers en zangeressen,
verbonden aan dit instituut.
Overigens een gezond en natuur
lijk verschijnsel, deze uitwisseling
van opera-krachten, 'n Brandende
vraag vormt nog steeds de in
krimping van koor en orkest. De
onderhandelingen hierover ver
lopen echter op een veel prettiger
wijze dan aanvankelijk werd ge
dacht. Het spelen in de provin
cie is niet zo eenvoudig te rege
len. Ondanks de grote subsidie
mag men het commerciële belang
toch niet geheel uit het oog ver
liezen. De tendenz blijft echter
bestaan om het speelgebied uit te
breiden naar de provincie,' het
geen in ieder geval een hoopge
vende mededeling is.
Voor de eerste acht maanden
van het speelseizoen 19511952
zullen worden geprojecteerd, be
halve de reeds gespeelde operette
van Lehar, belangrijke specimina
van het Oostenrijkse, Duitse en
Franse repertoire o.a. in Novem-
berde Lohengrin van Wagner, in
Februari Samson et Dalila van
Saint Saens, in Maart Don Gio
vanni van Mozart en in April de
Halewijn van Pijper.
Tevens zullen werken aan het
repertoire worden toegevoegd die
in lange tijd niet werden uitge
voerd, revisie behoefden, of tot
het repertoire van den vertrok
ken muziekdirecteur behoorden.
Zo kon de prachtige opera „Je-
nufa" voor net repertoire behou
den blijven, nu o.l.v. Charles
Bruck. In November gaat de Tra-
viata en Hofmanns Erzahlungen,
in December Faust en Bohème, in
Januari „Der Fliegende Hollan
der", terwijl een aantal heropvoe
ringen van de opera „Philomela"
van onze Hollandse componist
Hendrik Andriessen zal plaats
vinden.
Zo is hiermede weer een aan
trekkelijk speelplan ontvouwd
voor het lopende seizoen, dat
waardering en belangstelling
moge vinden bij eenieder die onze
nationale kunstinstelling een
warm hart toedraagt, een insti
tuut, dat met man en macht bezig
is, goed voor de dag te komen en
de vele moeilijkheden te over
winnen.
S. V.
Graanbeurs Rotterdam
ROTTERDAM. 5 Nov. Bin
nenlandse granen (officieuze
noteringen per 100 kg franco
Rotterdam). Tarwe, kalm op
vocbtconditie f23.5024.55: pri
ma kwaliteit zonder vochtcon-
ditie f24.5025; zomergerst. vast
f3436.75: haver, met trage
handel, f2731: rogge, met ma
tige vraag vast. f29.5032.50.
Peulvruchten (boerenschoon)
groene erwten, vast. f3952.50:
schokkers, met trage handel f45
56: bruine bonen iets meer
gevraagd f4551.
i.
VORMDE DE EERSTE JAREN na de oorlog het tekort aan mate
rialen en arbeidskrachten de grootste handicap bi) de aanbouw
van nieuwe woningen, thans ziet het er naar uit, dat het in zo
snel mogelijk tempo aanvullen van de woningvoorraad het
meest zal worden belemmerd door het gemis aan de nodige
geldmiddelen. Het is op grond van deze overweging, dat elk
streven, hetwelk erop gericht is reeds thans gelden al te zonde
ren voor toekomstige woningbouw, warme aanbeveling en ten
volle ondersteuning verdient. Het is het systeem der bouwspaar
kassen, dat in die geest werkzaam is. De aantrekkelijke beteke
nis van het bouwspaarkaswezen is daarenboven hierin gelegen,
dat het beoogt het eigen woningbezit te bevorderen onder een
zo groot mogelijk gedeelte der bevolking.
Het is dan ook wellicht een toe
val, dat dit spaarsysteem de laat
ste tijd meer en meer de interesse
heeft gaande gemaakt zowel van
particulieren ais van overheidsin
stanties, in het bijzonder die der
gemeentebesturen. Immers dit sy
steem biedt voor zo goed als een
ieder, met name ook voor de ar
beiders en kleine middenstanders
de mogelijkheid om zich de eigen
dom van een onbelaste woning te
verzekeren.
Werking der Spaarkas.
De werking der bouwspaarkas
komt zeer in het kort hierop neer.
De aangesloten bouwspaarders
beginnen met het afdragen van
geringe maandelijkse bedragen,
afhankelijk van de vooraf over
eengekomen bouwsom.
Deze spaarbedragen kunnen zo
gering zijn, dat iemand met een
normaal arbeidersinkomen in
staat is deze af te zonderen, zeker
wanneer hij bereid is zich daar
voor enige luxe of genoegens te
ontzeggen-
Is een bepaald gedeelte van de
overeengekomen bouwsom in
het algemeen twintig procent
gespaard, dan ontvangt men het
volle bedrag daarvan tot stich
ting van de voorgenomen woning
Voor het bedrag van het verschil
der stiohtingskosten en de ge
spaarde som wordt een hypotheek
gevestigd ten behoeve van de
Bouwspaarkas. Deze hypotheek is
onopzegbaar. Terstond na de tot
standkoming van de eigen woning
begint de bouwspaarder met af
lossing dezer hypotheek in maan
delijkse termijnen, welke zijn te
vereenzelvigen met een matige
huur. Na een aantal jaren komt
men dan in het bezit van een on
belast eigen huis.
Ook voor de kleine man.
Het is duidelijk, dat de beginse
len, welke aan het systeem der
Bouwspaarkas ten grondslag lie
gen. meer hifeonder in het licht
van deze tiid. een niet gemakke
lijk te overschatten culturele, so
ciale en economische waarde heb
ben.
Het aantrekkelijkste ervan is
zeker wel, dat de bouwspaarkas
niet meer speciaal aan zich trekt
degenen, die behoren tot de
categorie der meer of minder
welgestelden maar evengoed open
staat voor de grote groep van
hen, die door middel van een
weekloon in hun onderhoud moe
ten voorzien.
Met uit het oog mag worden
verloren, dat het bouwspaarkas
wezen nog in een beginstadium
verkeert; -Daarom is het noodza -
keljjk, nauwlettend de werking
ervan na te gaan en de totstand
koming, alsmede de handelingen
der Bouwkassen, aan wettelijk
toezicht te onderwerpen, wil men
er althans van verzekerd zijn, dat
niet vroeg of laat het vertrouwen
in bet stelsel wordt aangetast.
Zo is reeds de vraag opgewor
pen, of b.v. het tot op heden in 't
algemeen gevolgde renteloze sy
steem der bouwkassen wel aan
beveling verdient. Vooral wan
neer het getal spaarders afneemt
en bij vermindering van extra
spaarbedragen en versterkte af
lossingen. zal een verlenging van
de wachttijd daarvan het nood
zakelijk gevolg zijn. Dit brengt
wellicht met zich een nog gerin
gere toename van het getal nieu
we spaarders, hetgeen wederom
verlenging van wachttijd veroor
zaakt.
In tegenstelling tot het rente
loze zal bji het rentebedragen de
systeem de Bouwkas in staat zijn
om vreemd geld op te nemen,
waardoor een meer gelijkmatige
wachttijd kan worden, verkregen.
Dit biedt voor de deelnemers een
verhoogde zekerheid, welke onte
genzeglijk van waarde moet wor
den geacht. Toch zal men erop be
dacht moeten zijn de voorwaarde
van een redelijke wachttijd niet
aan te tasten, wil men althans
voorkomen dat het grondbeginsel
Nu de N.V. Bouwkas
Noord Nederlandse Gemeen
ten de voet op Noordholland
se bodem heeft gezet en
tracht, daar ook vaste grond
onder de voeten te krijgen,
lijkt het ons dienstig, in het
kort de verhouding tussen
overheid en particulier ini
tiatief inzake woningbouw
aan een beschouwing te on
derwerpen. Wij hebben de
gemeentesecretaris van Hei
loo, de heer J. J. J. M. Fes
ten die ter zake zeer deskun
dig is, bereid gevonden daar
op zijn visie te willen geven,
hetgeen hij in nevenstaand
artikel heeft uitgewerkt.
van het bouwkaswezen geweld
wordt aangedaan.
Ten einde de soliditeit en be
trouwbaarheid der bouwspaarkas
sen buiten twijfel te stellen heeft
de wetgever het nodig geoordeeld
deze onder toezicht te stellen van
de Verzekeringskamer.
Rechtstreeks van over-
wege?
Alleszins verklaarbaar is het,
gezien de stellig te verwachten
zegenrijke zowel individuele zo
wel maatschappelijke gevolgen
van de verbreiding van het eigen-
woningbezit speciaal onder de
arbeidende bevolking dat tal van
gemeentebesturen zich aange
trokken gevoelen tot dit systeem
van sparen gericht op het voor
opgezette doel tot verwerving van
een eigen woning. Stemmen zijn
er dan ook opgegaan om van ge
meentewege bouwkassen op te
richten.
Reeds is in 1947 voor de drie
Noordelijke provincies opgericht
de N.V. Bouwkas Noord Neder
landse gemeenten, gevestigd te
Assen. In het overige gedeelte van
het land is men het nog niet eens
over de vraag, of het aanbeveling
verdient 't bouwkaswezen recht
streeks van overheidswege ter
hand te nemen.
Evenals naar het beproefde be
ginsel der huidige Woningwet de
bouw van woningen zo lang mo
gelijk wordt overgelaten aan liet
particuliere bedrijfsleven, zo zal
het aanbeveling verdienen ook 't
bouwkaswezen niet onnodig ge
heel of gedeeltelijk tot overheids
taak te maken. Daarbij komt nog
dat het bouwspaarkasbedrijf wel
bijzonder geëigend is om particu
lier te worden geleid.
Om het tot zo groot mogelijke
ontplooiing te brengen is het no
dig, dat daarbij in ruime mate
aandacht wordt besteed aan pro
paganda en voorlichting. De amb
telijke dienst is hiervoor in het
algemeen zeker minder geschikt.
Bovendien schuilt daarin het ge
vaar, dat de burgers van de over
heid meer verwachten dan vaak
redelijk is en men gemakkelijk
tracht zijn lasten op de overheid
af te schuiven.
Een commissie uit de NOORD-
BRABANTSE GEMEENTEN wel
ke de vraag ernstig in studie heeft
genomen, heeft zich afwijzend
uitgesproken tegenover de over-
heidsbouwkas. Daarentegen is zij
van oordeel, dat, gezien de on
schatbare maatschappelijke be
langen die het systeem van het
bouwkaswezen Vs zodanig in zich
sluit en het feit, dat deze instel
lingen een aanzienlijke bijdrage
kunnen leveren ter bevordering
van de particuliere woningbouw
in de naaste toekomst de gemeen
tebesturen aan de particuliere
bouwkassen de grootst mogelijke
steun en medewerking dienen te
verlenen. Te dien einde is een
zgn. bouwspaarraad opgericht,
waarin vertegenwoordigers der
gemeentebesturen en particuliere
bouwkassen zitting hebben.
Een onlangs verschenen rap
port der commissie, gevormd uit
de ZUIDHOLLANDSE GEMEEN
TEBESTUREN geeft daarentegen
voorkeur aan oprichting van een
speciale overheidskas. Van enige
vooringenomenheid is haar oor
deel helaas niet vrij te pleiten
wanneer men in de aanhef leest
dat de voormalige president-com
missaris der Noord-Nederlandse
bouwkas op verzoek van de voor
zitter der commissie de meeste
vergaderingen heeft bijgewoond.
Het voorstel der commissie is
dan ook geheel op de Noord-Ne
derlandse bouwkasregeling ge
baseerd.
Wij kunnen hier niet de voor
een overheidskas aangevoerde ar
gumenten aan een uitvoerige be
spreking onderwerpen. Wanneer
men van het rapport der Zuid
hollandse commissie, hetwelk in
druk is verschenen, kennis neemt
dan zal men moeten toegeven, dat
deze argumenten zwak zijn.
In ieder geval is geenszins aan
getoond en is zulks ook zeer on
waarschijnlijkgeen enkele po
ging immers is daartoe nog on
dernomen dat de particuliere
kassen niet te bewegen zouden
zijn aan gerechtvaardigde bezwa
ren tegemoet te komen om met
de nodige steun der gemeentebe
sturen zich ten volle in te zet
ten voor de aanwerving van
bouwspaarders voortkomende uit
de arbeidende klasse. Eerst wan
neer zou komen vast te staan, dat
deze niet de nodige interesse kun
nen of willen opbrengen ten aan
zien van dit volksdeel, is de tijd
gekomen om speciaal voor deze
categorie afzonderlijke bouwkas
sen rechtstreeks of indirect ge
leid door de overheid in het
leven te roepen.
Overheidstaak.
Het is ons niet mogelijk te ont
komen aan de gedachte, dat het
bii 'n beslissing van de vraag vóór
of teeen de overheidsbouwspaar-
kas niet in de eerste plaats gaat
om de zakelijke argumenten maar
dat haar beantwoording bovenal
afhangt van het standpunt het
welk men inneemt ten aanzien
van de overheidstaak in het al
gemeen. Wanneer men de me
ning aanhangt, dat de taak der
overheid principieel niet omli.ind
is. doch onbeperkt, zodat zij ge
roepen is de verzorging van elk
belang rechtstreeks ter hand te
nemen wanneer zulks strekt ten
bate van 't algemeen belang, dan
za] men vrij gemakkelijk voor
stander zijn van de publieke bouw
spaarkas.
Wij ziin daarentegen van opvat
ting. dat de t.ayk der overheid,
zeker waar het betreft sociale of
economische belangen, wel dege
lijk haar begrenzing vindt in het
particulier initiatief.
Heiloo,
J.J.M- Festen.
(In het vervolg van zijn be
toog past de heer Festen dit
toe op. het bouwkaswezen,
hetgeen wij in een volgende
editie, zulks wegens plaatsge
brek zullen afdrukken. Red)
Bij hoofd-, kies- of
keelpijn, verkoudheden,
meendpljnen enz. bren
gen de volstrekt be
trouwbare Rheun
tabletten uitkomst I
Bovendien populair ge
prijsd 20 tabletten 45 ct
KATH. VROUWENBEWEGING
MIDDENMEER. In hotel
De Maaier te Wieringerwerf
hield de firma S. I. de Vries uit
Hoorn onlangs voor de Katho
lieke Vrouwenbeweging een uit
stekend geslaagde mode-show.
met medewerking wat de schoe
nen betreft van de firma Hoo-
genbosdh en voor dameshoeden
van de firma SchoutenRoelofs
zen. eveneens uit Hoorn. De
show onderscheidde zich door
haar practisch karakter; wat
men zag was algemeen gang
baar en draagbaar.
De zaal was tot de uiterste
hoeken bezet, ook door vele
jongere vrouwen, waarvan men
mag hopen .dat zij voortaan de
gelederen van de vereniging
zullen komen versterken. De
contributie een dubbeltje in
de week zal geen bezwaar
kunnen ziin om dat ook te doèn.
Medegedeeld werd dat mevr.
Suykerbuyk van Wieringerwerf
zitting zal nemen in het t.b.c.-
doorlichtingscomité.
Het dorp Middenmeer, dat de
tractatie op de bloemenschik-
avond verzorgde, kreeg de. dank
van de voorzitster, mevr. Eur-
lings. evenals bakker Tops. die
deze avond die taak op zich
nam, terwiil voor de eerstvol
gende vergadering, waarschijn
lijk 11 December, de Schelpen-
bol weg daarvoor zal zorgen.
Voorts werd de aandacht ge
vraagd voor de electriciteits-
voorlichtingsavond op 15 No
vember in hotel Smit te Mid
denmeer.
Veemarkt Texel
TEXEL. Veemarkt Texel van
Maandag 5 Nov. 10 koeien 600
800; 7 pinken 340500; 15 Gras
kalveren 250300; 33 Biggen 45
70; 17 Nuchtere kalveren 40
—65.
FEUILLETON
61.
„Vooruit! Komt er nog wat van?"
schreeuwde de soldaat, terwijl hij
ruw op de tafel sloeg.
Een kristallen bloemvaas wan
kelde hevig en mevrouw Verhagen
greep er haastig naar. Het was 'n
vaas, die zij nog van haar moe
der had gekregen en ze was er
heel erg op gesteld. De Jap zag
het beschermende gebaar en een
botte grijns trok over z'n gezicht.
Tegelijk klauwde zijn magere
hand om de vaas-
„Waar is Vehaaken?" vroeg hij
dreigend en toen er geen ant
woord kwam, smeet hii de vaas
tegen de muur, waar ze in scher
ven uiteenbarstte.
Kokki gaf een gil van schrik en
'woede. Ze maakte een beweging
alsof ze de soldaat in het gezicht
wilde spuwen, maar een gebaar
van de njonja weerhield haar.
In Mardjo's slapen hamerde het
bloed. Hij had het bovenlichaam
iets voorover gebogen, gereed om
zich op de Jap te storten. Zijn
rechterhand was in de sarong
verborgen- Z'n spieren lagen als
koorden onder de bronskleurige,
huid. Terwijl hij zwaar ademde,
monxpelde hij zacht z'n belofte
aan de toean om niet onbesuisd
op te treden: „Tida boeta-toeli".
De vaas was stuk. Daar was niets
meer aan te doen. Hij moest zich
inhouden. Maar wanneer ze aan
de njonja zouden raken! Zijn vin
gers Kloten zich om de greep van
de kris.
„Wanneer 'ik geen antwoord
krijg gaat alles hier kapot als de
vaas", dreigde de soldaat.
„Tida taoe", herhaalde de njon
ja vastgesloten.
De andere soldaat gaf z'n col
lega een wenk. Ze gingen één
voor één de kamers doorzoeken-
Kasten werden opengerukt en
weer dichtgetrapt. Kleren wer
den op de grond geworpen, bed
den met de bajonet doorstoken.
Mardjo klemde de tanden op
elkaar, maar bleef hen op de
voet volgen. In de grote slaapka
mer stak de ene soldaat 'n zware
zilveren poederdoos in zijn zak.
De ogen van de Javaan fonkel
den. „Taroh", beval hij.
De soldaat nam het deksel en
reikte 't de djongos toe. „Zwaar",
zei hij. „Twee ringgits waard".
Mardjo legde het deksel op de
toilettafel. „Taroh", herhaalde hij
dreigend.
Aarzelend bleef de soldaat staan.
Toen hij zag dat de Javaan zijn
rechterhand tussen de sarong
verborgen hield, zette hij de doos
weer neer.
Toen de Kempei-auto wegreed,
ademde mevrouw Verhagen ver
licht op.
„Dat is achter de rug", zei ze
dankbaar.
Maar het was nog niet achter
de Tug, want de volgende morgen
bracht een Japanner het bevel,
dat de villa binnen een half uur
moest worden ontruimd. Ze
mochten ieder een handkoffer
meenemen.
Toen de ontstelde mensen de
bagage in 'n bed ja laadden, stop
te een mooie limousine voor de
deur en stapte de nieuwe eige
naar van Verhagens bezittingen
Neerleggen.
al uit. Het was een magere Ja
panse majoor met verwonderde
bruine kinderogen en mooi ver
zorgde slanke handen.
In het voormalige regeringsge
bouw op het Waterlooplein werk
ten Dr. Timoeran en Oemar aan
hun eigen plannen. De reorgani
satie van het ambtenarencorps,
zo geestdriftig -begonnen, bleek al
spoedig geheel overbodig. Ook
zonder hun lijsten werden de Ne
derlandse ambtenaren wel met de
rest der landgenoten geïnter
neerd of bij razzia's opgepikt. Bo
vendien hadden de verschillende
Japanse diensten onderling niet
het minste contact. Wanneer de
dienst voor de bevoorrading rode
banden uitgaf voor enkele des
kundigen, (Tie de distributie van
rijst kouden voorzien, dan trok
de interneringsdienst zich daar
van niets aan en liet de mensen
oppakken. Ingenieurs, die de be
vloeiingswerken der sawahs re
gelden, werden door de dienst
voor arbeidskrachten naar een
werkkamp aan de kust gestuurd
om versterkingen te graven. En
boven al die eikaar tegenwerken
de diensten stond de Kemped, die
aan niemand verantwoording
schuldig was en links en rechts
mensen arresteerde, hen martel
de en doodschoot of weer vrij
liet met geen ander doel. dan bij
Nederlanders en inlanders de
schrik er in te houden.
Dr. Timoeran bemerkte al gauw,
dat zijn nutteloze lijsten hem
geen macht bezorgden. Hij ging
eens praten met de Japanse com
mandant en kwam 's middags
triomfantelijk terug met 'n nieu
we opdracht. Hij moest inlanders
laten aanwervep als bewakers
voor de kampen en ze tot com
pagnieën organiseren. Japanse
instructeurs zouden hen opleiden
en daarna zouden ze de buitenbe
waking van de kampen op zich
kunnen nemen. Dat spaarde weer
duizenden Japanse soldaten uit,
die elders voor de Japanse zege
praal konden vechten.
„Daar zie ik nu niet zo veel
toekomst voor ons volk in",
vond Oemar. toen de chef het
hem vertelde. Ons volk is een
volk van landbouwers, niet van
huursoldaten. Ik vind het een
minderwaardig baantje om in
dienst van dp bezetter gevange
nen te bewaken".
„Je kijkt weer niet ver ge
noeg vooruit", vermaande Dr.
Timoeran. .Op 't ogenblik heb
ben we op heel Java nog geen
duizend aanhangers, die een ge
weer kunnen vasthouden. Laten
de Japanners onze mensen maar
africhten, dan hebben we na de
oorlog ineens een geoefend le
ger. t Wordt vervolgd
