Nieuw
1
AAN BOORD VAN DE
NIEUW AMSTERDAM
WOENSDAG 2 JANUARI 1946
41e JAARGANG No. 108200
Bureaux:
WIJ ZIJN NIET
ZEER GERUST
Onrustige jaarswisseling
te Batavia
De stemming is prachtigmaar
„je voelt je er uit getrapt
BUNKER VLOOG DE
LUCHT IN
Een geweldige krater
gevormd
Sombere voorspelling
„Wie gelooft ontvangt
kracht naar kruis"
Hoofdredacteur: h n.
Smits; ravon-redacteur
P. Sigon.
Abonnementsprijs 3.4t
per kwartaal; 1-20 pe:
.40
per
maand, inclusief incasso
kosten.
Prijs der advertenties:
13 ct .per m.m. regel.
40 m.m. breed; in tekst
26 ct. per m.m. regel, 50
m.m. breed. Contract op
aanvraag.
Buiten God is 't
nergens veilig
(Vondel)
ALKMAARLangestraat
42A, tel. 4330 (K 2200)
HOORN: Draafsingel 59,
tel. 4712 (K 2290)
OEN HELDER: JLoods.
gracht 69. tel. 2383 K 2230
SCHAGEN: Molenstraat
52, tel. 459 (K2240).
Bankrelatie:
Noorderbaak
De meeste staatslieden
van de wereld, zelfs de
keizer van Japan, onder controle
van Mac Arthur! hebben met
Nieuwjaar boodschappen gegeven
in redevoeringen. Niet de „ge
bruikelijke". want er waren nieu
we menschèn aan het woord en
er werden ook wél nieuwe din
gen gezegd.
Er komt, wereldpolitiek gezien,
een zeker optimisme tot uiting,
men leeft tusschen hoop en vrees.
Daarvan heeft ook onze minister
president, prof. Schermerhorn,
uiting gegeven in zijn rede op
Oudejaarsavond.
Opvallend was met name, wat
hij zei over de toekomst van
Duitschland. De ontwikkeSng
daar zullen wij n.l. niet alleen om
nationale economische redenen
nauwlettend moeten volgen, maar
ook om algemeen polit. aspecten.
De evolutie in het herstel van het
Duitsche bestuur kan ook als een
graadmeter gelden voor de rich
ting, waarin zich de krachtsver
houding -zal ontwikkelen tusschen
twee der grootste machten. Ame-
•rika en Rusland, die beiden hun
stempel op den herbouw der Duit
sche structuur zullen drukken.
In dit verband nu was het in
teressant, kennis te nemen van
de visie van prof. Schermerhorn.
De oorlog, zoo zeide hij, is voor
bij, maar de vrede wil nog niet
komen. De stuiptrekkingen, die
wij aanschouwen, zijn zij in den
grond! de barensweëen van een
nieuwe wereld, die in vrede leven
kan of zijn zij nieuwe uitingen
van denzelfden geest, die eens de
tweede wereldoorlog deed ont
branden? De menschheid houdt
den adem In bij de bepaling van
bet lot van ons oude wereld-deel.
Zal men in Duitschland dezelfde
fout maken van 1918 n.l. door het
te vroeg verschaffen van zelfbe
stuur aan Duitschland met gebruik
van de weinige beschikbare wer-
keliik democratische elementen?
Opnieuw zullen dan alle na-oor-
logsche catastrofen door een ver
blind volk op de rekening der
Eathenau's en Stresemann's wor
den geschreven, zoodat nog eens
de democratie 'in ܣt hart van
Europa *in discrediet wordt ge
tracht. Daar ligt in wezen een
der allergrootste vragen, op wel-
i ter beantwoording wij helaas niet
:eer gerust zijn. Zullen de ver-
i mtwoordelijke staatslieden het
vraagstuk Europa als zoodanig
willen onderkennen en tot een op
lossing brengen of gaan wij de
ouden, door slechte resultaten be
proefden weg? De grooten der
aarde hebben de macht, laten zij
bedenken, dat daaruit ook de ver
antwoordelijkheid voortvloeit."
Tot zoover minister-president
Schermerhorn, pas van een reis
van Londep, en een gesprek met
een der Grooten terug waar hij
a. h. w. van aangezicht tot aange
zicht tegenover den macht en den
invloed der grooten heeft ge
staan!.
Het vraagstuk-Europa is een
groot, een veelomvattend, ernstig
vraagstuk, dat in het bijzonder'
ons Nederland als nabuurland be
langt.
„De grooten hebben de macht,
laten zij ook de verantwoordelijk
heid beseffen". Het moge aan
geen doove-mans-ooren gezegd
zijn.
De eerste dag van het jaar is
te Batavia zeer rustig geweest',
behoudens eenige excessen bij de
nieuwjaarsviering. Bij ,het vele
vuren in de lucht op het moment
der jaarswisseling is door een
verdwaalde kogel een Britsch
soldaat om het leven gekomen. In
de Chineesche wijken, maar ook
wel uit andere stadsdeelen, wor
den klachten naar voren gebracht
tegen de manier van optreden der
Parachutisten, die bijvoorbeeld
een bekend Chineesch ^eethuis
overvielen en er met zestiendui
zend Japansche guldens vandoor
gingen!
I li
n
In het kamp hetzelfde eten;
aan boord een deftige en
een gewone pot!
DE „NIEUW AMSTERDAM" van de HollandAmerika Lp is op
Nieuwjaarsdag in Southampton aangekomen, met aan boord
3765 Nederlanders, die uit de interneeringskampen in NederI Indië
zijn bevrijd. De staf van het Engelsche Roode Kruis was behulpzaam
bij het overbrengen van de helft van het aantal passagiers naar 'het
kleinere schip „Almanzora", dat Woensdagmiddag naar Antwerpen
vertrekt. De overblijvende passagiers zullen een dag of zes later naar
Nederland vertrekken. De geëvacueerden werden in de gelegenheid
gesteld telegrammen «naar Nederland te zenden. Zij hebben reeds
veel post en telegrammen uit Nederland ontvangen. Het aantal zieken
blijkt ruim veertig procent te zijn. Uit de verhalen van de geëvacu
eerden komt steeds weer dezelfde gedachte naar voren, namelijk:
„Jullie in Nederland hebt geen idee wat er in Indië gebeurd is en
nog gebeurt
Hier kwamen haast vierduizend
Nederlanders na lange barre ja
ren in de Oost in Europa terug.
Maar zij kwamen als „geëvacu-
- eerden". En dat is een leelfjk
woord, vooral als het geevacu-
eerden uit een deel van het eigen
rijk zijn. Evacueeren is een mooi
woord voor „er worden uitge
trapt", zei een cynische man op
de kade.
Onze landgenooten hadden een
goede reis gehadmet prachtig
weer en een gladde zee. In Suez
hadden ze wirrterkleeding ont
vangen en was hun door de
plaatselijke autoriteiten en het
Roode Kruis een mooi welkom
bereid, want het liep tegen
Kerstmis. -Helaas was gebrek aan
tijd er oorzaak van, dat 200 men-
schen geen kleeren konden krij
gen. Doch de Engelschen hadden
wat dekens ter beschikking ge
steld en hiervan maakte men
kleeren. In de eerste plaats voor
de kinderen.
De gezondheidstoestand aan
boord liet veel te wenschen over.
De menschen, vooral de jongeren
waren zwak en hadden geen
weerstand, daarbij kwam het
verschil in temperatuur.
Naar schatting een 40 procent
van de NederIsndsche opvaren-,-
den leed dan ook aan influenza
en mazelen. Niet allen lagen in
bed.
De meesten wandelden maar
wat rond, want aan boord
was men zoo nauw behuisd,
dat elke gelegenheid werd
aangegrepen om eens de bee-
nen te kunnen uitstrekken,
of een wandelingetje te ma
ken. Er waren evenwel geen
ernstige zieken en er is ge
durende den overtocht nie
mand gestorven.
Hoe bestaat het
Over het eten aan boord was
men zeer tevreden. Vreemd
viel het me evenwel op, dat
er nog steeds verschil werfl
gemaakt tusschen passagiers
die het recht' hadden te eten
in de „officers mess" en de
genen ,,(de meestens, die dit
voorrecht niet hadden. Irrde
mess van de officieren wer
den maaltijden verschaft van
een gehalte, dat ver uitsteekt
boven dat der Londensche
restaurants, terwijl de min-
der-bedeelden het moesten
stellen met overigens lang
niet slechte soldatenkost.
Vandaag stond in de eetzaal
der officieren als hoofdscho
tel op het menu de onover
trefbare biefstuk met gebak
ken aardappels en doperw
tjes. De anderen kregen
aardappelen in de schil, een
plak vleesch-uit-blik en een
soort van hutspot. Maar, men
klaagde niet. Deze geëvacu
eerden, waarvan de meesten
jarenlang in de hel der Ja
pansche kampen hebben ge
leefd, klagen niet gauw en
zeker niet als ze op weg naar
huis zijn.
Aan boord had men gedurende
de reis niet stilgezeten. De man
nen maakten ziph verdienstelijk
met corveewerk van allerlei aard
De vrouwen werkten aan de
kleeren, hielpen de -kinderen .en
maakten de verblijven schoon.
Ieder ;had zijn taak en er was
genoeg te doen.
Onder de passagiers bevond
zich ook een aantal
- katholieke geestelijken
te weten vier priesters, vijf broe
ders en tien zusters. Zij kwamen
uit verschillende deelen van In
dië. De meesten yan hen hadden
een zeer zwaren tijd achter den
rug ,doch allen .hadden slechts
een doel voorbogen: eerst terug
naar Nederland, óm wat op
krachten tè komen ert vrienden
en familie tè zien, en dan weer
naar Indië, want daar is nog een
hoop te doen. Een der zusters
vertelde 'me; „In het kamp Kra-
mat op Java, dat wel gold voor
het beste in heel Indië, hadden
de Japanners een soort respect
voor de geestelijken. Er was een
moeder-overste, die hun alles'
kon zeggen, tot de waarheid toe
Elders-hadden de 'geestelijken
het veel minder goed en moesten,
met de andere ge-interneerden
allerlei baantjes, tot koeliewerk
toe, verrichten",,
De '„hoogste"
passagier aan boord was de Sul
tan van Johore. -Hij wilde mij
geen interview toestaan. Zijn
vrouw was ziek. Na een korte.'
beleerde woordenwisseling trok,
de Sultan, die gestoken was
in Engelsche generaalsuniform
de deur van zijn hut toe. Verder
was er aan boord de oud-gouver
neur van West-Indië, Brantjes,
en liep ik twee sportkampioenen
tegen het .lijf, namelijk de kam
pioene zwemmen en schoon-
springen van Indië, Kieki Heek,
en de skiffeur en Olympische
roeier, Hans ten Houten, die
drie jaar van kampen, afbeuling
en ellende achter den rug heeft
De stemming van de terugge
keerden is prachtig. Men is
blij weer in Europa te zijn.
Wat men thans nog wil is,
behalve naar de familie terug
te k-eeren, rust en 'n „plaatsje
voor zichzelf", waar men eens
alleen kan zijn Want men
kan zich den gemoedstoestand
van ds geëvacueerden,, die
barrelaren achter den rug
hebben en bovendien al hun
bezittingen kwijt zijn, voor
stellen. Iemand aan boord zei
tegen me: „Jullie in Holland
kunt je niet voorstellen, wat
wij achter den rug hebben."
Laat dit een waarschuwing
zijn voor degenen, die thuis
wachten. Laat de menschen
uit Indië op hun, verhaal ko
men. Stelt geen onnoodige
vragen. Laat de menschen
praten. Zij hebben meer el
lende meegemaakt dan wij
weten, misschien wei meer
dan onze landgenooten in de
Duitsche concentratiekampen.
Oudejaarsdag omstreeks half 5
werd Den Haag opgeschrikt door
een geweldige explosie,''die glas
schade over het geheele Noord-
.Westelijke deel van de stad heeft
veroorzaakt.
Het bleek, dat een bunker, die
'als opslagplaats diende vansland
mijnen, gelegen op het militaire
terrein achter de nieuwe Frede-
rikskazerne, «in de lucht was ge
vlogen. De ontploffing ging met
een dusdanige kracht gepaard,
dat een trechter werd gevormd
van naar schatting 25 m. diepte
en een middellijn van 45 meter!
Slachtoffers zijn er niet te be
treuren. Slechts aan een wiel
rijder, die zich op 100 meter af
stand van de explosie bevond,
moest eenige hulp worden ver
leend. De man was nl. bedolven
geraakt onder meer dan een hal
ven meter opgestoven zand. Hij
kon echter snel worden uitge
graven en bleek ongedeerd.
In de op erikele honderden me
ters afstand gelegen gevangenis
van Scheveningen hebben eenige
personen glaswonden opgeloopen
De oorzaak van deze ontploffing
moet vermoedelijk gezocht wor
den 'in het feit, dat kinderen het
zij met -landmijnen hebben ge
speeld, hetzij er een vuurtje heb
ben gestookt.
Volgens da ..Evening News"
zal de groote vredesconfe
rentie van alle volkeren die
de as bestreden hebben
waarschijnlijk tegen eind
April In Washington gehou
den worden.
BORMANN
In gezaghebbende Britsche
kringen wordt het bericht, vol
gens hetwelk Martin Bormann in
de Britsche ,-zone in Duitschland
.gearresteerd zou zijn, categorisch
ontkend.
Pandit Jawaharlal Nehru, een
van de leiders van de Britsch-
Indische Congrespartij, heeft in
zijn rede een revolutie in Azië
voorspeld van millioenen men
schen, waaruit zich een derde
wereldoorlog zou ontwikkelen.
DROEVE BALANS
Officieel té medegedeeld, dat
meer dan 280.000 Fransche
krijgsgevangenen en gedeporteer
den nog vermist worden en als
overleden worden beschouwd.
NIEUWJAARSVOETBAL
H.F.C.Oud-internationaals 35
(ruststand 21)
In zijn rede op Oudejaarsavond
heeft minister Schermerhorn o.a.
gewezen op de groote beslissin
gen, welke onsjrotk in een moei.
lijken tijd moet nemen. Op be
langrijke vragen moet een ant
woord worden gegeven, hoewel
de taak oneindig is verzwaard,
de draagkracht van het volk tot
op een minimum verminderd.
„Toch moet en zal het Neder-
landsche volk trachten het juiste
antwoord te geven, toch zal en
moet het Nederiandsche volk niet
al te ver beneden de maat bljj-
ven, die deze bepalende pei'ioüe
uit de geschiedenis aan ons stelt.
Dat kan, want naast -alle vlak
heid en alle vermoeidheid is er
in de jaren der bezetting ook nog
wat anders gegroeid tegen den
druk in. Honderden menschen,
uit alle kringen van het volk,
hebben, los van de werkelijkheid
van dat o'ogenblik, zich bezonnen
op de plaats waar zij staan, zich
lavend aan de diepste bronnen
van de menschelijke ziel: Veel is
er gedroomd in die jaren van een
wereld, die anders en beter zou
zijn dan de hel, waarin men leef
de, ook beter dan ons volksbe
staan van voor den oorlog.
Ook hij, die tot u spreekt,
heeft tot deze bevoorrechte
droomers behoord, die heeft
ervaren, dat God de kracht
tot de daad schenkt aan hen,
wiër droom zijn oorsprong
vindt in de verontrusting
over deze wereld, zooals de
Heer van leven en dood deze
in de sombere jaren die ach
ter ons liggen ons in het hart
heeft gebrand. Een mensch,
'die gelooft, ontvangt kracht
naar kruis. Een volk, dat ge-
looven wil aan zijn roepïng
van Godswege, zal ook do
verbeeldingskracht ontvan
gen, die noodig is om in tij
den als deze op het juisto
oogenblik de goede keus te
doen.
Is het wonder, dat ik in aan
sluiting op deze wogrden de be
hoefte gevoel om uit naam van
en over het hoofd vari het Neder
iandsche volk heen, het woord te
richten tot Hare Majesteit de
Koningin, die voor ons gehéele
volk de sterke verpersoonlijking
is van deze gedachte. Moge het
Uwe Majesteit gegeven zijn op
Hare hooge en eenzame -post, ook
in het komende jaar bij te dragen
tot en getuige te zijn van het
samenbrengen van alle nationale
krachten, om deze op te voeren
tot de hoogste geestelijke poten
tie die noodzakelijk is om van
1946 het jaar te maken, dat aan
ons volksleven de beslissende
stoot in den koers ten goede zal
geven."
De plechtige Bisschopswijding van Mgr. Jos Baeten, den
nieuwen coadjutor van Mgr. Hopmans te Breda. De hooge
wijdeling verlaat tusschen de twee assistent-bisschoppen Mgr.
dr. J. H. G. Lemmens en Mgr. J. P. Huibers de kathedrale kerk.
(Het Zuiden P.)