geleidelijke wégen van opbouw
2
Nieuw NoordHollondsch Dagblad
Longs Nieuws uit Den Helder
Hollandsch trots in zakformaat
Banden die binden
REGISTRATIE VAN VEE
NOODZAKELIJK
CANADEESCHE OFFI
CIEREN IN ARREST
Auto's gesmokkeld
HASTINGS
ZATERDAG 5 JANUARI 1948
Een heel gewoon gelïeuren:
een sleepboot komt de haven
binnenvaren, groote rook
slierten achter zich latend,
hijgend en puffend door de
ijsschotsen en langs de ge
meerde booten. Heel gewoon,
zooals dat in Den Helder
misschien dagelijks plaats
heeft, zooals dat vroeger
o, die mooie tijd van vroeger,
lezer verschillende keeren
per dag gebeurde. Achter
zich sleept de „Zeemeeuw",
want dit is de naam van het
hijgende bootje, een kolos
sale kraan, die schommelend
zijn kleine beschermengel
volgt, gemoedelijk in zijn
grootheid en dommelend in
zijn zwaren omvang.
Waarom wordt daar zoo'n
drukte van gemaakt? Er zijn wel
feiten die voornamer zijn en
waaraan het papier beter besteed
is.
Maar dan schiet me als een
soort verontschuldiging te bin
nen, dat wie het kleine niet eert,
het groote niet waard is. De
meeste lezers, die voor zulke fu-
tuliteiten van een binnenvarend
sl'eepbootje hun gedachten geen
moment willen stilhouden, die
het niet de moeite waard vinden
er een oogenblik aandacht aan te
besteden, zou ik mee willen ne
men naar de historische plekken
hier in het oude Den Helder en
ik zou al die kleine en geringe
plekjes hun geschiedenis willen
laten vertellen. Dan zou wellicht
alles stil worden in den mensch
en hij zou een klein momentje
zijn hart voelen groeien van
trots.
De grootheid van ons land
heeft steeds gelegen in 't kleine.
Maar wij keeren terug naar onze
„Zeemeeuw". Met een behendig
heid, eigen aan den Nederland-
schen schipper, stuurt hij zijn
schip met den enormen aanhang
door de smalle wateren, laveert
voorbij de booten, gemeerd langs
de Werf en maakt halt en front
achteraan, waar nog een ruimte
is om de kraan te kunnen vast
leggen. En hier geschiedt het
wonder, dat iederen landrot res
pect afdwingt. In een ommezien
hgt de kraan gemeerd langs den
kant en het bootje is een, twee,
drie gedraaid en gaat rustig,
maar toch met een beetje
triomph in zijn dansend lichaam,
den weg terug.
Wij volgen het op een veiligen
afstand langs de kade. Dan zien
we het weer, het bekende gezicht
van schepen en scheepjes, booten
van den sleepdienst en marine
sloepjes, snelbooten, in een over
haasten terugtocht achtergelaten
en massale klompen oud roest,
die je verstomd doen afvragen,
of daar nu nog iets van te maken
is.
Maar luister, daar in de verte
klinkt het geratel van electrische
apparaten en zie je schimmen
langs de wanden van schepen
bezig, verf krabben, kloppen en
schilderen, roest bikken eil oor
logskleuren laten verdwijnen.
Alles in koortsachtig tempo.
Motorbootjes stuiven je voorbij
en snerpen door de ijsschotsen,
waar de meeuwen in hun gezellig
onderonsje worden gestoord en
wegvliegen in krijschend lawaai.
Een paar schepen liggen daar
in dok en er wordt met man en
macht aan gewerkt. Het oude
verdwijnt en geleidelijk komen
er fonkelnieuwe wanden te voor
schijn, Oorlogskleuren maken
plaats voor de eenvoudige klee
ding van een stoere Hollandsche
schuit op zijn Zondags.
Zeker lezer, het is waar, dat
de hellingen nog onder een witte
vorstlaag bedolven zijn, dat er
nog veel roest ligt en oud ijzer,
dat er nog mannen, de handen
in de zakken, rondloopen, met
een groote dosis werklust, met
een ondernemende geestdrift,
maar die niet kunnen beginnen,
omdat het materiaal nog niet dat
is wat het moet zijn en omdat er
bij lange na nog niet voldoende
gereedschappen en apparaten
zijn.
Maar kijk naar het symbool
van de voorbijstuivende motor
bootjes, kijk naar het rythme van
de laschapparaten en u voelt in
uw bloed iets, dat op zingen gaat
lijken. Het zingen van het victo
rielied.
Kijk naar de kringetjes, die de
oude zeeschuimers weer op den
grond tooveiyu en zie dan het
jachtend verkeer in de havens
van in- en uitgaande vaartuigen
met de wuivende rookpluimen
hoog uit de schoorsteenen. Maar
vooral zie de kleine vlag wappe
ren aan de mast. En sta dan even
stil, denk desnoods over de voor
bije glorie, maar denk dan ook
aan de komende glorie, die nu
groeit. 1
Kinderen staan weer aan zee
en tellen de silhouetten van de
verdwijnende schepen. Zeelui
loopen weer rond, zoekend naar
bekende namen van de hun ver
trouwde makkers, de havens zijn
weer bevolkt met matrozen en
officieren en de marine over-
heerscht weer in onze trouwe
stad.
Is dat niet om trots op té zijn?
Het symbool van een kleine
sleepboot is niet klein, als we ons
maar een oogenblik den tijd gun
nen er over te denken. Ondanks
groote steenhoopen, ondanks ver
dwenen straten en vertrouwde
omgevingen, ondanks dat alles
toch de groei van de nieuwe toe
komst.
Als we dan langzaam van on
zen zwerftocht teruggaan naar
de veiligheid van het huis, hoo-
ren we nog in de verte de klop
van den hamer en het geratel
van de laschwerktuigen. Dan
plots staan we weer bij de hijsch-
kraan en we zien hoog in de
lucht een groot stuk afweerge
schut, opgehesehen door de kraan
om te verdwijnen in de vergetel
heid, want op de geleidelijke
wegen van den opbouw heeft
deze afweer afgedaan.
Nu zingt het lied van de groei
ende victorie.
Zeven jaar geleden zag ik Den
Helder. Het zou voor mij de
laatste glimp zijn van de stad der
Jantjes in haar glorietijd.
- Enkele dagen geleden ben ik er
teruggekeerd en herkende haar
nauwelijks meer. EnDen
Helder kent zich zelf ook niet
meer. Nieuwe Diep is een verla
ten visschersdor.p geworden en
de lichte schuitjes in de haven
liggen nog niet eens rijen dik.
Zoo scheen het mij toe, bij mijn
terugkeer op den eerstén dag van
het versche jaar.
Zeven jaar geleden. Wanneer
ik daar naar teruggrijp, komt mij
een smalfilm voor den geest uit
den tijd dat vooral 's Zater
dagavonds de Spoorstraat één
blauwgestreept matrozenbaadje
was en de braniekraag als een
plaat triplex op de ronde zee
mansschouders lag. de blauw
zwarte lintjes als serpentine door
de straten dwarrelden en het
goudbrokaat der streepen twin
kelde in het scherpe licht der
etalagekasten. 9
Nieuwe Diep! Ik denk aan je
jaarlijksche kermisfestijn, vooral
als de Jantjes pas „katje" ge
vangen hadden.
Oogenblikken van zeemansjo-
lijt doemen bij mij op, van toen
ik vrienden opzocht op de
„Schorpioen" in de Zuidstraat of
voor een uurtje gezelligheid
onderdook in de „Emma", waar
slechts het rood der cadetten, de
zware kleuren brak. Intens ge
noot ik van de wekelijksche
„rotmok" als ik, juist op tijd,
te gast was.
Nieuwe Diep van voor den oor
logstijd, dat ik aalmoezenier
Bangert ontdekte tusschen zijn
jongens in „Stella Maris".
Haven, waar ik, weinige
oogenbikken voor het vertrek
van de „O 19" naar de Oost,
tusschen kombuis en lanceerka-
mer mijn broer najoeg voor een
kort afscheid, voor zeven lange
jaren.
Wanneer ik thans in het hart
van Den Helder tusschen muren
sta van opeengestapelde bik
steen. kan ik mij niet losmaken
van de vele banden die mij
binden met de Marine en de
stad die door haar werd groot
gemaakt. Glorieuze tijd!
Nieuwediep. nu ben je een ge
havend schip, zonder mast en
zonder anker. Je zoekt naar bak
boord, omdat stuurboord zoek is.
Bij n>;n terugkeer ontmoette
ik weer vrienden en relaties. De
een vraagt het op den man af, de
ander durft niet, bang voor het
antwoord. Maar op de gezichten
staat de vraag: worden we deer
marinebasis?.
Pijnlijke vraag, die begrijpelijk
is, maar, gezien de vermeende
toebereidselen achter de coulis
sen. misschien ook overbodig.
Wij zullen voorloopig over dit
thema zwijgen. Want, zoolang
Nieuwediep nog leeft, kan het
immers niet mis gaan! Bedriegen
de voorteekenen en vooral de
toebereidselen aan den overkant
van hei water niet, dan zullen
Den Helder en haar basis groo-
ter en grootscher worden dan
ooit tevoren.
Dat is mijn wetenschap, uit
heilige overtuiging.
P. SIGON, red.
BRAND EN ONTPLOFFING
In een perceel aan de Prins
Hendriklaan brak door onbe
kende oorzaak brand uit, die
echter door de terstond aanwe
zige brandweer direct kon wor
den aangepakt. Tijdens dit werk
klonk er nog een kleine ontplof
fing, waarvan de substantie en
soort ook nog onbekend zijn.
Persoonlijke ongelukken zijn
hierbij niet voorgevallen.
P. v. TWISK OVERLEDEN,
Gisteren, Vrijdag, is de heer
P. v. Twisk, directeur van de
Tivoli- en Witte Bioscoop, op 63-
jarigen leeftijd in de. St. Liduina-
stichting overleden. Deze be
kende figuur uit bet Heldersche
leven zal zeer zeker een leege
plaats in de gemeenschap ach
terlaten. Nog onlangs werd hij
spontaan door de burgerij ge
huldigd in verband met zijn zil
veren jubileum.
Met weemoed zal ieder denken
aan het feit, dat de heer v. Twisk
de vrijheid van Den Helder en
den hernieuwden bloei van zijn
bedrijf niet lang heeft mogen be
leven. In verband hiermee zal
Tivoli tot Dinsdag gesloten zijn,
terwijl de Witte Bioscoop Maan
dag a.s. niet zal draaien.
„HUISDUINER BELANG"
Voor het eerst na den oorlog
trommelde 't bestuur van „Huis-
duiner Bfelang" de populaire
vereeniging voor vreemdelingen
verkeer van ons badplaatsjej die
ook als buurtvereeniging reeds
vóór den oorlog van zich deed
spreken de dorpsgenooten bij
elkaar. Ook de bewoners van den
Jan Verfailleweg. die zich tot
Huisduiners willen rekenen,
werden uitgenoodigd. Onder de
beproefde leiding van den heer
de Jong werden de besprekingen
gehouden, die de volgende resul
taten gaven: ,Huisduiner Belang'
zal de officieele buurtvereeniging
voor de Huisduiners en de bewo-
-iggs van den Jan Verfailleweg
bTrpven. Voor te ondernemen ac
ties zal het bestuur zich doen bij
staan door speciale commissie
leden. Van het oude bestuur blij
ven aan de heeren de Jong,
Kreuger en Terra, terwijl toege
voegd werden de heeren Adolfs
en Bruin. De heer Snel, die sinds
iaren de functie van secretaris
heeft bekleed, bedankte als lid,
wegens het verlaten van het
dorp. Zijn toewijding voor de
belangen van Huisduinen werd
erkend door de aanbieding van
het eere-lidmaatschap.
Het bestuur zal zich tot de be
treffende autoriteiten wenden i.
v. m. op de vergadering naar
voren gebrachte klachten over
verlichting, rioleering e.d.
„Huisduiner Iffelang" is weer
herrezen en zal weer van zich
doen hooren. Wij wenschen de
vereeniging veel" succes toe, op
dat spoedig Huisduinen weer in
zijn oude glorie zal zijn hersteld!
UITREIKING NIEUWE
-BONKAARTEN
De uitreiking van bonkaarten
Tweede periode 1946 zal plaats
vinden te:
Den Helder, distributiekantoor,
voor niet-zelfverzorgers:
familienamen A t.m. C op
Maandag 7 Januari 1946; D t.m. I
op Dinsdag 8 Januari 1946; J t.m.
M op Woensdag 9 Januari 1946;
N t.m. T op Donderdag 10 Jan.
1946; V t.m. Z op Vrijdag 11 Jan.
1946; zelfverzorgers op Zaterdag
12 Januari 1946.
Julianadorp, café Doom:
niet-zelfverzorgers op Zater
dag 12 Januari 1946; zelfverzor
gers op Zaterdag 19 Jan. 1946.
Anna Paulowna, café Slikker:
familienamen A t.m. K op
Dinsdag 15 Januari 1946: L t.m.
Z op Woensdag 16 Januari 1946.
Breezand, café Vader:
familienamen A t.m. K op
Donderdag 17 Januari 1946; L
t.m. Z op Vrijdag 18 Jan. 1946.
Callantsoog, café van Scheijen,
op Maandag 14 Januari 1946.
Waar dit niet nader is aange
geven, geschiedt de uitreiking
van zelfverzorgers en niet-zelf
verzorgers wel afzonderlijk, doch
op denzelfden dag.
Kantoortijden van 912 en van
1416 uur, des Zaterdags van
912 uur.
Tegen inname van inlegvelbon
worden uitgereikt aan niet-zelf
verzorgers de bonkaarten: A 23:
KA en LA 602- B 23: KB en LB
602; C 23: KC en LC 602; D 23:
KD en LD 602; E 23: KE en LE
602; aan zelfverzorgers: A 23:
KA 602; B 23: KB 602; C 23: KC
602; D 23: KD 602; E 23: KE 602;
benevens voor de artikelen, waar
voor geen zelfverzorgers: een
bonkaart LA-LE 602.
De gewone bonkaarten (K 602)
zijn bestemd voor één periode,
de afzonderlijke kaarten voor
melk, vleesch en aardappelen
(L 602) echter voor twee perio
den.
In het vakje 402 b van de dis
tributiestamkaart wordt een A,
B, C, D of E vermeld, naar ge
lang de uitgereikte bonkaarten.
Omtrent de door de zelfver
zorgers in te leveren bonnen,
aangewezen gedurende de eerste
periode, volgt nog een mededee-
ling.
SCHAGEN
NATtlTTR-HISTORISCHE
VEREENIGING
Vrijdagavond hield de Natuur-Hist.
Vereeniging een druk bezochte cur
susvergadering in Hotel Peetoom,
onder leiding' van den heer Rinsema,
aocent aan de RX.W.S.
Deze deelde o.m. mede dat de con
tributie verhoogd was van 3.op
5.— per jaar en dat in het hoofd
bestuur een omvangrijke wijziging
zal worden doorgevoerd, o.a. ook
door wijziging van de statuten.
Voorts zal de plaatselijke afdeeling
in de volgende vergadering een
nieuwe secretaresse mo<ften kiezen
wegens vertrek van M. Tiddens naar
Winschoten.
De heer Heinzbergen uit Zaandam
hield vervolgens een zeer interessante
causerie over "Insecten", toegelicht
met een groot aantal duidelijke licht
beelden.
Van de gelegenheid tot vragen stel
len werd ruim gebruik gemaakt.
In zijn slotwoord braeht de voor
zitter dank aan den heer Heinzbergen
voor zijn heldere uiteenzetting en
deelde ten slotte nog mede, dat in
de tweede helft van Januari de heer
C. Hana, 'n algemeen bekend bioloog
een lezing zal houden en op 14 Febr.
de heer Chealen uit Maastricht over
"Flora en Fana van Zuid-Limburg".
'T ZAND
"DYNAMO" KOMT NIET!
Na den uitstekenden wedstrijd van
Geel-Zwart tegen de a.s. kampioen
"Wikkel" is' gebleken dat de verre
gaande dreiging' van "Dijkhazen" toch
wel ongemotiveerd was. Het bestuur
trekt daarom alsnog 't genomen be
sluit in en biedt zoo noodig z'n ver
ontschuldiging aan, hopende dat de
Gelen 't lek nu gevonden hebben.
"Dynamo" komt dus niet en 't ge
vaar voor een Russische invasie is
voorloopig bezworen!! Dijkhaas.
WIERINGEN
NEEMT nE RAAD EEN KEER?
In de laatst gehouden raadsverga
dering is een voorstel van B. en W.
om het aantal drankvergunningen
met 1 uit te breiden, verworpen.
Een voorstel van den heer Boon
(SDAP) is aangenomen om het aantal
drankverg'unningen niet uit te brei
den. De gedupeerde, die geen drank-
vergunning krijgt, de heer De Haan
te Den Oever, is naar den burge
meester gegaan om te vrag'en naar
een gunstige oplossing, waarop hij
prompt ten antwoord kreeg dat hij
maar moest probeerert een paar
raadsleden op zijn hand te krijgen.
--Dit is hem schijnbaar gelukt, want
voor Maandagmiddag a.s. is een
raadsvergadering uitgeschreven ter
behandeling van een voorstel om het
aantal drankvergunningen met 1 uit
te breiden.
Wij zijn nieuwsgierig welke be
slissing' de raad thans zal nemen.
In verband met de huidige po
sitie van de vleeschvoorziening in
ons land blijft registratie van het
vee voorloopig noodzakelijk, daar
het huidige vleeschrantsoen alleen
op deze wijze kan worden ge
handhaafd en in de toekomst ver
hoogd. Ambtenaren van den CCD
constateeren evenwel bij herha
ling, dat er nog veehouders zijn,
die de registratiekaarten onvol
ledig invullen en ongeregistreerde
koelen, varkens en schapen aan
houden. Zoo werden bij een con
trole in Zuid-Holland in.één week
twaalf processen-verbaal opge
maakt, waarbij zeventien varkens
in beslag werden genomen. In
Katwijk werden bij een veehouder
vijftien ongeregistreerde schapen
in beslag genomen en verbeurd
verklaard. Deze veehouder kreeg
f 500 boete en werd, wegens her
haalde overtreding, bovendien ver
oordeeld tot anderhalf jaar ge
vangenisstraf.
Op het bedrijf van een veehou
der te Waverveen troffen contro
leurs vijftien schapen en een var
ken aan, welke dieren niet waren
geregistreerd en waarvoor de ver-
eisChte vergunning ontbrak. Te
Purmerend werden zeven var
kens, die zonder contract of ver
gunning werden aangehouden, in
beslag genomen, evenals een ge
lijk aantal te Berkhout.
In al deze gevallen werd proces
verbaal opgemaakt en het gere
gistreerde vee in beslag genomen.
De volgende verklaring' werd in het
Engelsch afgegeven door Lt.-General
Cg. G. Simonds, eb, cbe, dso, bevel
hebber van het Canadeesche leger in
Nederland:
"Inlichtingen zijn verkregen, die er
op wijzen dat zich in den gang van
zaken van de "Canadian Amenities
Control" organisatie in Nederland
veronachtzaam- en onregelmatighe
den hebben voorgedaan.
0$ grond van tot dusverre verkre
gen bewijsmateriaal zijn Lt. Colonel
P. H. Tedman, R.C.A., Captain S. B:
Landell, R.C.A.S.C. en Captain D. W;
Thompson, R.C.E.M.E. onder streng
arrest gesteld. Deze drie officieren
worden in hechtenis gehouden in
verband met de tegen hen ingebrach
te beschuldigingen aangaande de be
weerde/ onrlecbtmatige verschepir^g
van drie autolnobielen van Rotter
dam naar New York.
Het is eveneens noodzakelijk ge
weest om bepaalde andere hoog'ere
officieren in hun functie te schorsen,
gedurende den tijd dat het onderzoek
gaande is.
Het is in dit stadium ongewenscht
om het onderzoek naar deze daden
door verdere gedetailleerde bijzon
derheden te beïnvloeden, maar vol
ledige inlichtingen zullen worden ge
publiceerd als de omstandigheden,
zonder beletsel voor een rechtvaardig'
onderzoek en disciplinaire maatrege
len tegen allen die hierbij betrokken
zijn. zulks toestaan."
Dr. Euwe seinde Vrijdagavond
uit Hastings:
Het organisatiecomité is zoo
welwillend geweest mij heden
vrijaf te geven, teneinde mijn
zuster, die met de „Nieuw Am
sterdam" te Southampton is aan
gekomen, te bezoeken. Euwe's
zuster is vier jaar op Java ge
ïnterneerd geweest.
Mijn partij voor de 7e ronde
tegen Sergeant zal nu Zondag
worden" gespeeld, evenals de af
gebroken partij tegen Ekstroem.
De uitslagen der zevende ronde
luiden:
MiesesPrins remise ma 108
zetten. Dit was een Siciliaansche
partij. Tartakower won na 53 zet
ten van Christoffel (damepion-
opening). Devos verloor na 29 zet
ten van Ekstroem (kruisopening
later overgaand in damepionspel).
AitkenDenker remise na 28 zet
ten (Siciliaansche opening). Tho
mas verloor na 23 zetten van Stei-
ner (Spaansche opening).
De stand luidt thans:
Tartakower 5% punt; Denker,
Steiner en Prins elk 4%Ekstroem
4 plus afgebr. partij; Aitken 4;
Euwe 3 Yz plus twee afgebr. par
tijen; Mieses 3; Christoffel 2%;
Sir George Thomas 2%; Devos 1;
Sergeant y2 plus afgebr. partij.
Steiner, die tegen Thomas uit
stekend stond, maakte een fout
die hem de partij had moeten kos
ten, als Thomas terzake had ge
reageerd. Nu kreeg hij alsnog ge
legenheid met geweld van wape
nen de aanvankelijk welverdiende
een te incasseeren.
Denker offerde een pion, maar
de kleine dr. Aitken stond zijn
mannetje, ging geen duimbreed
opzij en behaalde eervol zijn zoo-
veelste remise.
Met de leiding van het tournooi
in handen had Tartakower het
voorzien op Christoffel, die zich
Katalaansch wel taai verdedigde,
maar toch langzaam en zeker van
het bord werd gedrongen.
Zeer opwindend verliep Mieses
Prins, die elkaar 108 zetten lang
bezig hielden met allerhande com
binaties en matdreigingen. Noch
de halve eeuw leeftijdsverschil,
noch zijn verloren stelling weer
hielden Mieses ervan zich staande
te houden, zij het ook omdat Prins,
in tijdnood, de winnende zet ver
zuimde. Na de hervatting won
Prins een stuk en trachtte nog
50 zetten lang het eindspel toren-
plus-looper tegen toren te win
nen. Vergeefs!
Ook Ekstroem begint nu ge
vaarlijk te worden. Hij maakte
vandaag korte metten met Devos.
™ev.os Zwart: Ekstroem
icruis-opening overgaand in
Dame-pionspel.
1- Pgl—f3 d7—<J5
2. eZ—e» Pg8—f6
3. b2—b3 g7—g6
4. Lelb2 Lf8—g7
5. Lfle2 0-0
6. O—O e7e5
7. d2d4 o5 x d4
8. Pf3 x d4 Tf8—e8
9. Pd4—f3 Pb8—e6
10. c2c4 e7e5
11. c4 x d5 Pf6 x d5
12. Pf3d2 b7b6
13. Pd2e4 Lc8—f5
14. Le2—f3 Ta8c8
15. Pbla3 Te8e7
16. Ddld5 Dd8 x d5
17. Pe4f6 schaak Lg7 x f6
18. Lg3 x d5 Pc6—b4
19. e3e4 Pb4—d5
20. e4xf5 g6xf5
21. Pa3c4 Te7e6
22. Tfl—dl b6b5
23. Pc4a3 Pd5—f4
24. Pa3 x b5 Teé—c2
25. Lb2—a3 e5—e4
26. Tal—bl e4e3
27. f2 x e3 Te6 x e3
28. Tdlfl Tc2 x g2sehaak
29. Kgl—hl Te3h3
Wit geeft op in tijdnood.