Nieuuu
JAPAN NEEZEN
HOE BESTAAT HET!!
naar de oerwouden
Voor Den Helder, Schagen en omgeving ner^ens $%>del)
Bureaux:
DE VINGER EN DE
HEELE HAND
Nieuwe strijd om Soerabaja
DOODSTRAF TEGEN
ECHTPAAR GE EISCHT
WEDEROM CORDON
OM BATAVIA
Rust in Bandoeng
SCHANDELIJKE N
MISDAAD
Zesjarig meisje ontvoerd
en vermoord
Een Russische
atoombom
DE „ALMANZORA"
Had acht dooden aan
boord
TWEEDE KAMER EN
INDISCHE KWESTIE
Meerderheid tegen
Mook's beleid?
van
Qc
aatsle nieuws
Hoofdredacteur: 'H. N.
Smits; rayon-redacteur
P Sigon.
Abonnementsprijs 3.40
per kwartaal; 1.20 per
maand, inclusief incasso
kosten.
Prijs der advertenties
11 ct. per m.m. regel.
40 m.m. breed; ln tekst
22 ct. per m.m. regel. 50
m.m. breed. Contract op
aanvraag.
Noordhollandsch Dagblad
Buiten God i« 't
DINSDAG 8 JANUARI 1946
41e JAARGANG - NUMMER 10825
ALKMAASLangestraat
42A tel. 4330 (K 2200)
HOORN: Draafslngel 99,
tel. 4712 (K 2290)
DEN KELDER: Loods,
gracht 69. tel. 2333 K 2230
SCHAGEN: Molenstraat
52. tel. 459 (K 2240).
Bankrelatie:
Noorderbank
EENIGEN TIJD GELEDEN heb
ben wij ons er over verwon
derd, dat in het ontwerp van het
Staatkundig Program van onze
Partij onder punt 8 in hoofdstuk
VI het verlangen was uitgedrukt,
dat in de publiekrechtelijke or
ganisaties voor het bedrijfsleven
de verschillende groepen van me
dewerkers in het productie-pro
ces moeten zijn vertegenwoor
digd „onder leiding en toezicht
van de Overheid''.
Er is blijkbaar nog van meer
kanten bezwaar gemaakt tegen
deze redactie, vooral tegen de
„nieuwe" opvatting, dat dit „zelf-
doem" van de bedrijfsgenooten
dus toch zou moeten geschieden
onder leiding van de Overheid.
Dat werd tot nog toe in de Ka
tholieke sociale actie niet geleerd.
Nu zou dat op zichzelf niet zoo
erg zijn, want er zal wel meer
zijn, dat de invloed van den dy-
namischen tijd moet ondergaan.
Wij schuwen dat niet. Alleen
moeten wij niet aan de allicht
veranderlijke mode meedoen.
In elk geval is bij de eerste
algemeene herziening ook dit
punt oo de helling geweest en
zoo staat er nu niet meer, dat
de publiekrechtelijke bedrijfsor
ganisaties „onder leiding en toe
zicht van de overheid" moeten
staan, maar onder algemeene
leiding en toezicht".
Is dat meer of is dat minder?
Vermoedelijk is de bedoeling, het
begrip „leiding'' te verzwakken,
door het meer in „algemeene" zin
op te vatten en dit ook met zoo
veel woorden uit te drukken. Zoo
opgevat, is het winst. Maar beter
en o.i. juister zou het zijn, als de
geheele leiding van de overheid
hier geschrapt werd.
Dit is geen liefhebberijtje, of
een theoretisch punt, maar een
zaak van algemeen belang, acuut
geworden, nu dezer dagen het
voor-ontwerp van wet op de be
drijfschappen is verschenen. Wij
hebben er bereids op gewezen
dat er ernstige bezwaren kleven
aan dit voor-ontwerp, met name
door de voorgestelde bepalingen
inzake de leiding van de besturen,
welke in handen van een Regee-
rtogscommissaris d i. van de
Overheid is gelegd, met vér
gaande bevoegdheden.
Maar wat zal de Partij er van
zeggen, die in haar Urgentiepro
gram op dit punt ook spreekt van
„leiding", later „algemeene lei
ding" van de Overheid. Hoe zal
zij reageeren, als zij ziet, dat de
Overheid, in casu de Minister van
Handel en Nijverheid, door zijn
vóór-ontwerp, niet alleen de
vinger van de „algemeene lei
ding" maar de totale zeggings
macht van de. heele hand neemt.
Het antwoord op deze vragen
luidt, dat „de Partij" er nog niets
van behoeft te zeggen, om dat dit
ontwerp-program haar program
nog niet is. Maar wel is het inte
ressant, te hooren wat het Staat
kundig Centrum er van zegt, dat
voor dit ontwerp-program ver
antwoordelijk is. Welnu, wij we
ten althans de meening van den
voorzitter, prof. Romme, weerge
geven in de „Volkskrant" van
gisteren.
Het goede waardeerend in het
voor-ontwerp van wet op de Be
drijfschappen, fulmineert hij
tegen de wijze, waarop dit ont
werp zich de leiding van de
Overheid in de bedrijfsorgani
satie denkt. Hij beroept zich daar
bij echter ook op het concept
urgentie-program, waarbij hij
niettemin, als wij het wel zien, al
een verdere poging doet, zich van
den wensch naar Overheidslei-
ding op d i t gebied meer en meer
los te maken. Hij spreekt n.l. over
gemeenschapsleven in wijder ver
band en zegt dat de Overheid
aan al dit gemeenschapsleven al
gemeene leiding en toe?icht moet
geven „zooals het concept-urgen
tieprogram" dit uitdrukt. Maar
dit drukt dat program niet uit:
het spreekt nu over „algemeene
leiding en toezicht" op het gebied
van de publiekrechtelijke organi
satie over het bedrijfsleven. Daar
geeft het een vinger, die op Over-
heidsleiding-belusten de kans ge
ven de geheele hand te nemen.
Om alle misverstand uit te
TE BANDOENG zjjn meer dan 500 Japanneezen ontwapend ter
voorbereiding van het transport van een totaal van meer dan
6000 Japanneezen^ naar Buitenzorg voor eventueele verscheping naar
het eiland 'Galang in den Riouw Archipel. Alle Japanneezen op Java
ongeveer 77.000 zullen naar het eiland Galang gezonden worden,
terwyi alle Japanneezen op Sumatra geconcentreerd zullen worden
op het eiland Rempang, dicht daarby. Het leven op deze eilanden,
bedekt met oerwouden, zal tamelijk somber zijn voor de Japanners.
Diegenen, die nu in kampen rondom groote steden op Java, verble
ven zullen het heel anders vinden dan het leven, dat zg nu leiden.
Het radiostation van de extremis
ten, dat nu gevestigd is te Modjoker-
to heeft den Indonesiërs van geheel
Soerabaja gevraagd "niet den moed
te verliezen, daar de stad spoedig
heroverd zal worden." Van de 400.000
inwoners zijn ongeveer 250.000 naar
Soerabaja teruggekeerd. 1500 tot 2000
Europeanen worden in Malang ge
vangen gehouden, volgens berichten
van Chineezen uit deze stad. Het
zelfde bericht meldt, dat de Indone
siërs een "trainingkamp voor pilo
ten onder Japansche instructeurs
hebben opgericht. Het Westelijk ge
deelte van het eiland Soembawa ls
bezet door Nederl. Indische troepen,
die een burgerlijk bestuur hebben
ingesteld te Soembawa Besar. Overal
verschenen vlaggen en de menschen
juichten over den terugkeer van de
Nederlandsche autoriteiten. Het
grootste gedeelte van het Westen van
het eiland wordt nog door de Japan
neezen bezet.
Tot 1 Januari bedroegen over geheel
Nederlandsch-Indië de geallieerde
verliezen 1.289 (206 dooden, 906 ge
wonden en 177 vermisten-.
Naar te Batavia verluidt, hebben
de republikeinen een krachtig protest
bij generaal Chri&tison gelanceerd te-
gen de instelling van Nederl. militaire
gerechtshoven.
Uit Bandoeng wordt gemeld,
dat daar rust heerscht.
Gedurende het weekeinde heeft
een Britsche torpedobootjager
Indonesiërs, die zich in stellingen
ten Oosten van Semarang heb-
ingegraven, gebombardeerd. De
•stad is Zaterdag door Indonesi
sche kanonnen gebombardeerd,
het vliegveld werd tijdelijk on
bruikbaar gemaakt, maar snel
werk van de Britsch-Indische
troepen maakte- het spoedig weer
voor gebruik geschikt.
In de buurt van Soerabaja
heeft de artillerie het vuur ge
opend op aanvallende Indone
siërs, deze trokken zich terug.
Voor de Rotterdamsche kamer
van het Bijzooder Gerechtshof is
de doodstraf geëischt tegen den
41-jarigen J. de Jong en diens
25-jarige vrouw J. A Vermeulen.
Op vermoeden, dat een zekere C.
Schouwenburg de inhouding van
hun steunuitkeering op zijn ge
weten had. Waren zij naar den
Sicherheitsdienst geloopen en
hadden daar verraden, dat Schou
wenburg 's avonds op Wouden-
steyn kabels wilde laten doorsnij
den, een revolver droeg, teeke-
ningen had gemaakt van olie
tanks te Pernis en met plannen
rondliep voor het geveni van
spiegelseinen aan vliegtuigen. De
man was op het laatste oogen-
blik voor het verraad terugge
deinsd, maar had toch niets ge
daan om zijn vrouw te weerhou
den. Schouwenburg was later
door een Duitsche rechtbank ter
dood veroordeeld en gefusilleerd
sluiten, is het, mede gezien de er
varing met het voor-ontwerp-
Vos, maar beter, in de redactie
van ons urgentie-program den
wensch naar Overheidsleiding te
schrappen en ons te bepalen tot
het zeker noodzakelijke „toezicht"
van de Overheid. In „toezicht" zit
vanzelf al een stuk leiding dat
hier voldoende moge zijn!
Het officieele communique
meldt, dat het cordon om Bata
via, dat kort geleden is opgehe
ven, gistermiddag opnieuw om
de stad is getrokken. Het onder
zoek van de kampongs is van
daag hervat.
Te Buitenzorg zijn de T.K.R. en
de politie overeengekomen met
de Britsche autoriteiten samen
te werken. Als bewijs van hun
oprechtheid hebben zij 77 onge-
wenschte elementen uitgeleverd.
Intussehen wordt het Zuidelijk
deel van de stad onderzocht.
Mariniers te Soerabaja.
Een Britsche zegsman heeft
gemeld, dat een bataljon Neder
landsche mariniers te Batavia is
geland. De rest gaat niet naar
Soerabaja, maar zal naar Malak-
ka terugkeeren.
Te Chicago is gisternacht een
zesjarig meisje Suzanne Degnan,
door onbekenden uit haar bedje
weggenomen en ontvoerd. Heden
heeft men in een riool het hoofd
je van het kind gevonden. Van
den vader was een losprijs van
20.000 dollar geëischt en deze
had per radio den ontvoerders
verzocht het kind geen letsel
toe te brengen en zich bereid
verklaard den losprijs te beta
len. Niettemin hebben de misda
digers de kleine Suzanne, wier
vader ambtenaar is bij het bu
reau voor de prijscontrole, laag
hartig vermoord. De politie stelt
ijverige pogingen in het werk de
romp van het slachtoffertje te
vinden.
VIJF SOWJETGELEERDEN,
werkend onder hoogen
druk, hebben een atoombom ont
wikkeld, waar tegenover de En-
gelsch-Amerikaanscha atoombom
al weer verouderd lijkt. Aldus
heeft dr. Raphael Armattoe, dir.
van het Instituut voor Anthropo-
logie en Biologie te Londonderry,
in een interview verklaard. De
Sowj et-Russische atoombom kan
in verschillende grootten in mas
sa geproduceerd worden. Armat
toe gelooft, dat de Sowjet-Russen
spoedig in staat zullen zijn de
atoomkracht voor machinebouw
projecten te gebruiken. De expe
rimenten hiermede zullen in een
afgelegen bergstreek eind Jan.
worden voortgezet.
Maandagavond omstreeks half
tien is de „Almanzora" voor de
tweede maal in Amsterdam ge
arriveerd met repatrianten uit
Indië. Er waren totaal 1672 per
sonen aan boord, van wie 482
personen van de „Oranje" en o.a.
60 zieken van de Nieuw Amster
dam. Daar het aantal gezonden
ditmaal veel grooter was dan den
vorigen keer was ook 't enthou
siasme aan boord van het schip
bij aankomst veel grooter.
De „Almanzora" had helaas
ook acht dooden. afkomstig van
de „Oranje".. Behoudens enkele
gevallen zijn de zieken gelukkig
er niet ernstig aan toe.
OVER DE INDISCHE PRO
BLEMEN zijn, naar wij ver
nemen, besprekingen gevoerd
tusschen de regeering, dr. van
Mook en parlementaire deputa
ties, o.a. leden Seniorenconvent
uit de beide Kamers (de geza
menlijke fractieleiders) en de
Indische Commissie uit de Twee
de Kamer.
In een rede op het gister
avond in Amsterdam ge
opende congres van de Com
munistische Partij Nederland
heeft de heer Paul de Groot
nu gezegd, dat bekend ge
worden is, dat de meerder
heid van de Tweede Kamer
zich heeft uitgesproken te
gen de politiek, zooals die
door dr. van Mook werd ge
voerd en die door de regee
ring werd gesteund. Dit
noodparlement, meende.spr.,
moet naar huis worden ge
zonden.
Amerika zal van zijn veto
recht in den Veiligheidsraad ge
bruik maken, als dit nocdig is om
zijn belangen in het atoom
onderzoek veilig te stellen. In
New Vork bedreigt een staking
bij de telefoon het binnen- en
buitenlandsch verkeer.
QNZE VERWONDERING over
dingen en toestanden, die
wij niet voor mogelijk hebben
geacht, stijgt met den dag en
vandaar, dat de populaire uit
drukking, die wij boven deze
regelen plaatsten, is ontstaan.
Het is een spontane directe
uiting van onze gevoelens,
wanneer ons zonderlinge feiten
worden meegedeeld. Deze drie
woorden schoten ook als de
letters op een film-krant on
middellijk in onze gedachten,
toen wij een bericht van de
„Evening News" onder oogen
kregen, waarinsprake is van
een Liga voor christelijke her
vorming, de Hitler-vereerders,
die een dagblad zullen uitge
ven. genaamd „The kingdom
het
van
ge-
Met koortsachtigen ijver werkt men auy t« naait aan de
Uselbrug te Zutphen, daar bij eventueelen ijsgang de beide
Bailey-bruggen onherroepelijk zouden moeten worden afgebro
ken, waardoor de geheele Achterhoek weer volkomen geïsoleerd
zou zijn. Een overzicht van de werkzaamheden. Op den voor
grond de geheel nieuwe overspanning; op den achtergrond de
Bailey-bruggen, wier lengte ongeveer 1 km. bedraagt.
(W. P. Zeylemaker P.)
herald". De inhoud van
blad zal voornamelijk
godsdienstigen aard zijn
baseerd op de overtuiging van
de Liga, dat Hitier de messias
was èn gezonden om de we
reld te louteren van de zonde.
Ja, ongeloovige lezer, wrijf
uw oogen maar uit, het staat
er heusch zwart op wit. Het
is een bericht van Reuter uit
Londen.
Arme verdwaasden, die
zulks propaqeeren. Heeft de
oorlog hun dan een dergélij-
ken geestelijken schok gege
ven, dat zij precies het omge
keerde beweren van hetgeen
zij dagelijks om zich heen
kunnen zien? Heel de be
schaafde menschheid klaagt
over een toeneming van het
zedenbederf en vraagt zich
ongeduldig af. waar het goede
blijft, dat uit het kwaad van
den oorlog, naar wij hoopten,
geboren zou worden.
Hébben zij dan werkelijk
den Messias verwacht in de
gedaante van een beest-mensch
die de eene woordbreuk na de
andere beging, mïllioenen on-
schuldigen tot slachtoffers
maakte van zijn duivelschen
hoogmoed, om zijn wil tot
heerschen over alles en allen
tot uitvoering te brengen
Heeft daarom Engeland zijn
beste zonen geofferd en heb
ben daarom vele moeders en
kinderen gebrek geleden, dat
als de overwinning van het
recht op het grootste onrecht,
door de wereld, ooit gekend, is
bevochten, een stelletje onder-
hoorigen, wie het in het hoofd
is geslagen, komt verklaren,
dat de bloedbeul, die zich zoo
lafhartig aan zijn rechters ont
trok, een door God gezondene
zou zijn? Ja, hoe bestaat het!
Maar meer nog, hoe bestaat
het dat een regeering een
dergelijk optreden toelaat! Als
dit geen uitwas van democratie
is, weten wij het niet meer