De sluwe diplomaat von Papen
Weet U wel hoeveel
een milliard is?"
Nieuw NoordHollondsch Dagblad
3
'n Atoombom valt...
A'dam-Curacao?
DE EFFECTENBEURS
Uitbuiter van relaties in
achtenswaardige kringen
(2aatsle nieuws
OVEREENSTEMMING
IN FRANKRIJK
De betrekkingen met
Spanje
Weer een rondje vol
verrasingen
VRIJDAG 25 JANUARI 1946
ONDEUGENDE VRAAG VAN EEN MINISTER, DIE
VOET BIJ STUK HOUDT. - OORLOGSSCHADE
REGELING IS EEN ZAAK VAN MILLIARDEN.
LIET WAS MERKWAAR-
DIG, dat op den twee
den dag van het Kamerdebat
over de financieele voorzie
ningen met betrekking tot
oorlogsschade, een drietal
sprekers nog aan het woord
kwamen die zich veel sterker
op het Regeeringsstandpunt
(basis prijspeil 9 Mei 1940)
stelden dan de reeks sprekers
den dag te voren.
Minister Liet'tinck toog
met een geruster hart ten
aanval
Hij wees er op, dat de regeling
der oorlogsschade een milliarden-
project is. Ik vraag me wel eens
met bezorgdheid af of degenen,
die erover te oordeelen hebben,
wel een begrip hebben van het
geen een milliard is. merkte de
minister op. Wij staan voor een
grootscheepsche herverdeeling
van het vermogen, die zich nog
generaties lang zal doen gevoe
len.
Het „Besluit Oorlogsschade
1945" is. zoo constateerde Z. Exc..
uitdrukkelijk een voorloopige re
geling. De definitieve regeling zal
bij de wet worden vastgesteLd."
De minister besprak achtereen
volgens verschillende aspecten
van de regeling der oorlogsscha
de. namelijk het moreele het we
deropbouw- en het financieel-
economische aspect. De gemeen
schapsgedachte brengt nog niet
mede, dat alles zooveel mogelijk
hersteld wordt in het oude, wel
dat de sterken de zwakken zul
len helpen. Het verzekerde be
drag hij de Molestmaatschappij-
en bedraagt 25 8 milliard. De
schade tot de waarde verhoudt
zich van 110 zoodat de totale
verzekerde schade 2 '4 milliard
is.
De financieele regeling zooals
die luidt heeft het voordeel, dat
er naast een statisch element ook
een dynamisch element in zit.
Dit laatste kan worden aange
past aan de welvaart van het
land en de economische conjunc
tuur.
De schadevergoeding, te beta
len aan particulieren, be
draagt tusschen de 3 en 4
milliard. Onze staatsschuld
bedraagt nu reeds tegen de
20 milliard en deze zal in de
toekomst nog stijgen tot 25
a 30 milliard. Nu moet men
er niet van uitgaan, dat het
hier betreft een uitgave in
eens. Want rente en aflos
sing van deze nieuwe staats
schuld legt groote last voor
de toekomst op
Wanneer men nu gaat vergoe
den op basis van de reproductie-
kosten wordt het vraagstuk .nog
veel ernstiger. Wij komen er niet
door geld in circulatie te bren
gen tegelijk met de goederen. Im
kers de goederen worden slechts
eens of tweemaal omgezet, maar
he+ geld blijft in circulatie.
De Minister waarschuwde er
tegen. een weg op te gaan, welke
in de toekomst zou leiden tot in
flatie of een nieuwe geldsanee-
ring.
De schade aan onroerend goed
is 49 pet. van de totale schatte en
dus verreweg de belangrijkste,
die aan huisraad is oök zeer
groot namelijk 21 pet.
De minister kon in geen geval
ingaan op den wensch, om op
basis van vervangingswaarde
te vergoeden. Vergoeden op
de voorgestelde basis (prijs
peil 9 Mei 1940) met daar bo
venop een percentage is min
der gevaarlijk, maar zou
toch de lasten dermate groot
maken, dat de gevolgen eer
moeilijk te overzien zouden
zijn.
Wel is de minister bereid zijn
standpunt ten aanzien van de
vergoeding der huisraadschade te
herzien en wel met betrekking tot
de samenvoeging der laagste
klassen met opvoering van de
normen. Verder den gezinsom
vang als factor en de verschillen
tusschen bijdragen voor schade
in stads- en plattelandsgemeen
ten.
Wanneer de minister bereid is
voor Walcheren een aparte rege
ling te treffen doet hij dat niet
omdat de schade daar het grocJst
is. maar uit sociale en economi
sch» redenen.
Wat de dekkingsmaatregelen
betreft, zette de minister uiteen.
dat de regeling van Parijs be
paald heeft, dat de waarde der
goederen, die terug komen, afge
trokken wordt van de eventueele
te ontvangen reparatiekosten.
Minister Lieftinck eindigde met
er den nadruk op te leggen, dat
de voorgestelde regeling onze fi
nancieele positie reeds op zeer
zware proef zal stellen.
De minister van wederopbouw,
de heer Ringers én de minister
van landbouw enz. de heer Mans-
holt, deden neg eenige aanvul
lende mededeelingen.
Na re- en duplieken werej. de
beraadslaging over dit hoofdstuk
der Regeeringsnota gesloten en de
vergadering verdaagd tot Vrij
dag.
OP DE MARSHALL
EILANDEN'
In de Amerikaansche se
naatscommissie voor de atoom
energie is medegedeeld, dat
een vloot van 97 schepen be
gin Mei voor anker zal gaan
aan de Bikini-Atol, een der
noordelijkste, van de Marshall
eilanden, voor proefnemingen
met de atoombom. Het expe
riment kan een revolutie te
weegbrengen op het gebied
van de oorlogvoering ter zee.
Onder de hiervoor te gebrui
ken schepen bevinden zich de
vroegere Duitsche kruiser
„Prinz Eugen" en twee Japan-
sche kruisers. De overige vaar
tuigen zijn Amerikaansch.
Admiraal Blandy verklaar
de, dat de eerste proef zou
bestaan uit het laten springen
van een atoombom op een
paar honderd meter boven de
schepen. De proefnemingen
zullen worden bijgewoond
door militaire waarnemers,
door journalisten, leden van
het congres en Amerikaan
sche geleerden. Men over
weegt nog om vertegenwoor
digers van andere landen en
van buitenlandsche persbu-
reaux uit te noodigen.
Onder de tot doel dienende
vloot bevinden zich eenige
der bekendste oudere Ameri-
kaansche schepen, o.a. het
vliegdekschip Saratoga, de
slagschepen Pennsylvania, Ne
vada, Arkansas en New York
en de kruiser Salt Lake City.
Volgens K.L.M.-officials te
New-York zal half Februari
het eerste K.L.M.-vliegtuig van
Amsterdam via Dakar en Na
tal naar Curacao vertrekken.
Volgens dezelfde kringen zou
vanaf 25 Februari één maal
per week deze route gevlogen
worden. Bij de K.L.M. is van
deze plannen nog niets be
kend!
In de gemeentelijke en provinciale
obligatiën was u«eer minder te doen.
De stukken van het 3"2 pet. type
werden afgedaan tegen prijzen loo-
pende van 10i tot 102 procent. Zoo
wernen b„v. 3l/i pr. Arnhem 102 ge
noteerd; 3''s pr. Eindhoven lOl'/ï en
31/ï pr. Heerlen en 3V2 pr. Nijmegen
beide 101. Voor een paar 3 1/4 pr.
leeningen kwamen nc (heringen tot
stand tegen prijzen van 101 1/4, zoo-
als voor Nijmegen en IOIV2 voor Hil
versum. De 3 pr. obligatiën voor
zoover het tot noteering kon komen
golden 100 5/8; de 2 12/2 pr. leenin
gen met korten looptijd werden afr
gedaan tegen 100'/2. De omzetten in
Pancvtrieven waren voor zoover kon
worden nagegaan ongeveer gelijk aan
die van daags te voren; terwijl de
koersen weinig of niet bij de vorige
verschilden. De belangstelling voor
de pandbrieven in buitenlandsche
hyptheekbanken bleef bestaan, in
zooverre zich nog steeds vraag open.
baarde en maar weinig materiaal be
schikbaar was. De handel in de in-
dustrieele obligatiën had weinig te
beteekenen. Koersverschillen van
beteekenis konden niet worden op
gemerkt. Voor de 3''2 pr. Obligatiën
Levermij. bestond vraag tegen 104
procent. 3"? pr. AKU waren 101''2,
3V2 pr. Werkspoor 102 3/4. Prolonga
tie 2 1/4 procent.
CPN DER MEEST S1NIL.ERE FIGUREN van de Nazi-kliek,
Fran*. von Papen, verachtelijk juist om de huichelachtige
rol, die hij speelde, geen lid van de partij, en door het aanzien
dat hij in lepaalde kringen genoot, een zeer gewaardeerde
medewerker van Flitler. is te Neurenberg nog eens in het juiste
licht geplaatst. Natuurlijk voerde hij, evenals von Neurath, den
voorganger van von Ribbentrop als minister van buitenland
sche zaken, wiens zaak tegelijk behandeld werd, ter veront
schuldiging aan, dat hij tegen zijn zin voor het karretje van
Hitier gesvannen was. Maar hij heeft toch maar aardig mee
helpen trekken.
De documen'.en. die over zijn
doen en laten handelen, toonen
dit duidelijk aan Uit alles valt op
te maken, dat von Papen een zeer
wispelturige oppurtunist was. Het
is waar. dat er tusschen Hitier en
hem herhaaldelijk ernstige con
flicten bestonden, maar de des
poot had hem herhaaldelijk noo-
dig en van Papen heeft de lage
diensten, die van hem gevraagd
werden, niet geweigerd.
Een markant voorbeeld, dat
Hitier en von Papen nu niet be
paald door ware vriendschaps
banden met elkaar verbonden
waren, was de haat van den
machtswellusteling tegenover den
laatste, na de historische ontmoe
ting van Hitler met von Hinden
burg in 1932, welke door von Pa
pen was gearrangeerd. De nazi-
leider. die pas 'n verkiezingsrede
had -gehouden, verwachtte iets
anders van von Hindenburg te
hooren dan de woorderi: „Wij
zullen samen praten, maar gij
wordt nooit kanselier." Hitier
wist evenwel, dat von Papen
rechtsche machten acnter zich
had en daarom legde hij de twis
ten bij. Uit vele brieven en rede
voeringen van von Papen kwam
vast te staan, dat hij de nazi's
voor en na 1933 bij hun greep naar
de macht gesteund had.
Na den beruchten bloednacht
van 30 Juni werd von Papen ge
arresteerd, een gebeurtenis, die
echter te doorzichtig was dan dat
zij kon dienen als een pleidooi
voor dezen sluwen man.. Tevens
ging hij heen als vice-kanselier.
De nazi's wilden hem veilig stel
len voor de moordrazernij in die
dagen, zooals de Amerikaansche
aanklager thans betoogde en Hit-
Ier had hem voor ander werk noo-
dig. Dan volgt zijn lafhartig spel
als gezant in Weenen met de be
doeling de Duitsche politieke en
economische controle over Oosten
rijk te verzekeren. Heel cynisch
heeft hij zelf aan den vroegeren
Amerikaanschen diplomaat Mes-
sersmith verklaard, dat heel Zuid-
Oost Europa Duitschland's ach
terland was. Onomwonden ver
klaarde hij in Weenen te zijn om
den Oostenrüirschen staat te on
dermijnen. rfij buitte zijn relaties
uit, die hij als katholiek had en
hoopte o.a. Kardinaal Innitzer
voor zich te winnen.
Toen zijn werk in Weenen vol
tooid was. kreeg hij een andere
belangrijke post, Ankara. Eerst
2 Augustus 1944 was zijn verra
dersrol uitgespeeld en als dank
kreeg hij van Hitier een hooge
onderscheiding, waarmee hij zich
terugtrok in zijn geboortestreek
Westfalen.
Naar de Poolsche Vice-Minister
van Buitenlandsche Zaken heeft
medegedeeld, zijn in Polen in de
afgeloopen maanden meer dan
duizend politieke moorden ge
pleegd. Geraamd wordt, dat er
van het totaal aan arbeidskrachten
van ruim 50 millioen man in
Amerika momenteel 1.600.000 in
staking zijn.
|N FRANKRIJK is overeen
stemming bereikt. In het pro
gramma der drie groote par
tijen wordt aangedrongen op
het verbreken van de diplo
matieke beirekkingen met het
Spanje van Franco.
Het programma bevat ver
der o.m. de volgende punten:
ten eerste de maatregelen,
waarover men reeds overeen
stemming heeft bereikt in de
voorafgaande drievoudige coa
litie, onder generaal de Gaulle
(de nationalisatie van de elec-
triciteitscentrales). Ten tweede
het opmaken en de publicatie
van een juiste inventarisatie
van de Fransche hulpbronnen
en omïddellijke behoeften.
Ten derde een spoedige uit
voering der reeds door de
constituante aangenome maat
regelen (de nationalisatie der
banken). Ten vierde een her
vorming van het bestuursap
paraat, met het opheffen van
nuttelooze ambten.
Verdere punten van het re-
geeringspiogram zijn de ont
wikkeling van de productie,
in het bijzonder door nationa
lisatie „zonder bureaucratie
en zonder verspilling"; het
aanpassen van de productie
aan de behoeften; het respec
teeren van de rechten der bij
zondere vakvereeniqingen en
der bijzondere scholen.
Dr. M. Euwe seint uit Londen:
De resultaten van de partijen
gespeeld voor de tiende ronde
luiden:
Groep A: GolombekBroad,
bent (Slavisch damegambiet)
10; PomarList (Konings.
Indisch) 10; Opocensky.Fried.
mann (Bogo.Indisch) 10: S+one
Tartakower (dame.Indisch)
1—0; BernsteinPrins (Schot,
sche openine) afgebroken in on.
geveer gelijke stelling; Fairhurst
Steiner (Meraner variant) af
gebroken in voor Fairhurst gun.
stis?e stelling.
Sectie B: DevosNewman
(Siciliaansche verdediging) 10;
ThomasKoenig (Fransche ver.
dediging) remise: Abraham?
Win+er (Siciliaansche verdedi
ging) 10; EuweDenker (Sici_a
liaansche verdediging) 10; Liroi
Christoffel (Siciliaansche ver
dediging) 01; MedinaWood
(Spaansche opening) afgebroken
in voor Medina gunstige stelling.
Alweer een ronile vol verras
singen. Tartakower verloor tegen
den hekkesluiter S+one, doordat
hij een remise-eindspel te lang
op winst speelc e.
Ook Steiner deed het niet best.
Reeds in de opening had hij met
moeilijkheden te kampen. Om
wat tegenspel te krijgen offerde
hij in het middenspel de kwali
teit, maar het is de vraag of hij
in de afgebroken stelling stand
zal kunnen houden.
Bernstein, de derde leider, kon
tegen Prins maar geen voordeel
krijgen. Het eindspel staat zelfs
een tikje gunstiger voor onzen
landgenoot.
Gezien deze tegenvallers zijner
concurrenten was Opocensky
vandaag de lachende vierde. Een
fiksche overwinning op Fried.
mann beteekende een aanzien
lijke verbetering van'zijn kansen
op den eersten prijs.
TUINBOUWPERIQELEN ZIJN
NOG ZWAAR
(Vervolg van pag. 1)
De tuinbouwconsulent Ir. Rietsema
meende dat aan dit besluit de hand
moet worden gehouden, al ontveinsde
hij zich niet, dat er aan de uitvoering
zeer vele moeilijkheden verbonden
zijn. Het beste middel is krachtige
propaganda te voeren.
Ir. Rietsema kon namens den
Directeur-Generaal van den
Landbouw d^ toezegging doen,
dat dit zeer belangriike vraa^tnk
binnenkort zal worden opgelost.
Op voorstel van het bestuur werd
de maatregel tevens uitgebreid'
tot alle aardappelrassen in bet
gebied omc1oten door de oude
Zuiderzee drjk van Kolhorn tot
beoosten Purmerend, ^au Pur-
me-rend' langs bet Nonrdhollandsch
Kanaal tot S^boorldam. waarna
d» pre^s gevolgd wordt langs den
vr^tfriescb""" dhk en Wleringer-
waard tot Kolhorn.
De klok vijfti** jaar tenig?
Het voo.rstel van den Noorder-
marktbonc', om dnor het Centraal
Bureau de mo^e1 upheld te doen on
derzoeken van c^óueratieven afzet der
tulnbouvoroductcn lokte nogal wat
discussie uit.
D° heer P^rrj (Wijdcnes) kreeg fei-
teliik geen af^oenc.' antwoord op zh'n
vran-i of het hes***"" volkomen ach-
te" dit voors+el staat.
De heer Rustenb-'|>-cr (Opn^doeO
uitte 7hr> verwondering nvr dit
voo"s4el. Volgens hem werd daarmee
de klok 50 fa a r teruggezet. Hem was
bof vrije veilingsys+eem best beval
len.
Andere stemmen -frj de vergadering
wilden een correctie aanbrengen jn
den vorm van een vrüp veiling tus-
scbon maviwnm- en mirdmumnrlizen
De hreer Veltrop waarschuwt ervoor
da+ men niet mn°t teru<rwnon in het
oudp pnel van vraag en aanbod.
De vorv»"dt4er msos tr»n sto*to nu
he+ oveVere in den t^^and. 7al de
v^ViugVok "nor a1!» artikelen kunnen
draaien? Wat betreft bezwaren
van eerden* leden te«en hef voorstel
merkt bh* on dat het niet de b^oe-
u-nc |s i'on l-rande] uit te schak^I^n.
De?e vormt een \'eej te onmisbare
cebpirpi Het voorstel is slechts be-
dcwld ?1<J eo-n zooken naar «*pri busten
weg: ra^rriTT) kan niemand er iets
te«*Qn hebben.
Een voorstel van den Moorder-
marvtborid de tuinbovMTr+eeltver£run-
ningen algeheel te willen herzien,
werdna rthfiissie, door de vere'ade-
rfr>w aanvaard.
t>p verteeer»woord*aCkT van Pnrmer_
end brengt o«dor h«t oog dat de
"|o«*tbouw foopnvnorftiff een der ern
stige concurrenten is- van den tuin
bouw
r»o nt^oolins' Awctorriam i« Bp-
vreec' dat -700015 d<*
bereide or",»,"i«"'Ift V"»t» -
yieor ennnrt'-r de +ool* vi V'tlof
Vriikornt. do pr»» froolo TZqnr]rtm-
jnp-ivioo- #>n de-/e teelt zal
ga*>U ♦eeloTo-et!
n p T">nr7:*t»T fTooT-Tf» vnodo finf,
allo >|tl-»or»do»-o +/»o',*Vor«rTiy|T»*ri«'PTl<
WjrpTi ÏT» «ro*r0lrlrPT1 T>P iCPog
tfijndprc- ft:o -roodanie WO--
(lon nroaroo-7T>lloy) yokor OTJ
pnntrrpa g een teelteer running be
komen.
T-To* VOoyq+eJ beoogt C"10 o1» tc r 'p o»"»-
biUUkVio'd fp r>r»oyj xrordvifnen
land moet worden.
(Wot volsA)
IN Pt »Trrrr.nw(joi,
(Vervolg van pag. 1)
Voorts hebben wii een bezoek
gebracht aan het bureau van de
Amerikaansche hulporganisatie
voor Nederland, welke zulk schit
terend werk voor Nederland ge
daan heeft en nog steeds doet.
Deze organisatie heeft duizenden
aanplakbiljetten. vlugschriften,
brochures enz in omloop ge
bracht en heeft regelmatig ge
ïllustreerd nieuws over Neder
land uitgegeven, welke soms met
groote sprekende koppen werden
gepubliceerd, toen men de aan
dacht van de Amerikanen wilde
vestigen op den moeilijken toe
stand. welke door de nazi-bezet
ting en vooral na den iaatslen
hongerwinter in Nederland was
ontstaan.
Ik zag b.v. een groote brochure
waarin een foto stond van een Ne-
derlandsche dame, oneer welke foto
alsof het een filmster gold, stond:
"Een ondergrondsche strijdster ver
telt over de toestancen in Neder
land". En foto's, zooals b.v. van een
Nederlandsc%n jóngen met een veel
te groote jas aan en van drie kleine
Nederlandsche meisjes die bloemen
leggen op het graf van Amerikaan
sche soldaten. Op anc/ere foto's ziet
men H.M. Koningin Wilhelmina, ter
wijl zij haar dank uitspreekt aan
Amerikaansche vrijwilligers, Prinses
Juliana, terwijl zij een werkplaats
bezoekt. Een anderen keer wordt een
foto van een schilderij afgedrukt,
waarop men een Nederlandsch kinc!
ziet, dat aan een bouten tafel zit,
met een leeg' bord voor zich, waar
onder dan vermeld staat: "Verhoort
hun gebed".
Een intensieve propaganc/a wordt
nog steeds voor Nederland gemaakt
met behulp van slagzinnen als b.v.
"Dit stoere, edele en godvreezende
land is door een ramp getroffen.
Laten wij dat land weer helpen op
den weg naar leven, gezondheid;
vrede en geluk."
Wij hebben niet nagelaten al dege
nen die in deze hulporganisatie voor
Nederland zooveel voor ons land heb
ben gedaan en nog steeds doen, har
telijk te bedanken voor al hun werk,
waarbij wij er op hebben gewezen,
dat er in Nederland nog steeds een
dringende behoefte bestaat aan tex
tiel, schoenen en grondstoffen. Wij
hebben aan de Amerikanen om de
werktuigen gevraagd, waarmede wij
zelf het werk zullen kunnen vol
tooien.
Woensdag is ons gezelschap naar
Boston vertrokken.
