'T EILAND DER PROBLEMEN
r
ZELFOVERSCHATTING
EN VOORBARIGHEID
Nieuw Noordhollandsch Dagblad
Zwerftocht door Texel
Zeeziek tusschen
Texel en Den Helder
VJ
UITSPRAAK IN DE
SILBERTANNE-
MOORDZAAK
Verraders uit Alkmaar
veroordeeld
f2aa Is te
Hteuws
Uit alle hoeken
der aarde
Lid van het' legioen
Nederland ter dood
Van Eigen Erf
DINSDAG 19 FEBRUARI 1946
3
ONSTUIMIG klokt en kolkt de
zee door den havenmond en
doet vergeefsche aanvallen op
fort Harssens, dat als een stalen
helm op de wilde golven ligt.
Wij draaien de auto tot aan den
aanlegsteiger en willen overgezet
worden, om Texel in luttele uren
voor onze lezers te „nemen". Maar Moeder Natuur dwarsboomt
graag uitgestippelde plannen. Ditmaal wil zij blijkbaar van geen
reportage weten, want het schuimende water staat zoo hoog, dat
het onmogelijk is met de auto op den trots van de Texelsche Stoom
bootonderneming, de „Dr. Wagemaker" te komen. Wii zien zelfs
van een poging af; het is vechten tegen de bierkaai. Wij stallen ons
vehikel onder het oog van den schildwacht in het Marinenaviljoen
en varen even later ons grootste waddeneiland tegemoet.
EVEN BUITENGAATS, in. de
volle branding, danst het logge
vaartuig op de aanrollende golven.
Het is benauwd warm in de kajuit
en wij verkiezen de stormvlagen
en regendruppels langs de ver
schansing boven de atmosfeer
binnen. Booze tongen zien er een
uitvlucht in. „Zeeziek" wordt er
gefluisterd of het de Golf van
Biscaje betreft. Dat kan toch niet
zoo tusschen Texel en Den Hel
der. Maar dat het wèl kan, blijkt
even later als het aan dek steeds
bedrijviger wordt en wij eenige
passagiers over de verschansing
zien hangen en bewegingen maken
om er m. nee te krijgen.
Texci _edt uit vele wonden.
De autobus, waarin wij ons nog
net hebben kunnen wringen, heeft
ons in Den Burg gebracht, het
centrum der gemeente. Hier
troont burgemeester Rehorst die
tevens ..koning" is van het geheeie
eiland, da) n n 80 K.M. in om4rek
meet. Jammer, de burgemeester
is vandaag naar het vaste land,
maar de Gemeentesecretaris, de
heer Jonker, een voorzichtig man
van weinig woorden, staat ons wel
te woord over Texel en zijn 9.000
inwoners.
Teveel reeds is er in boekjes en
brochures geschreven over Texel
in den oorlogsbrand, om dit alles
hier in kort bestek te herhalen.
Maar uit de weinige cijfers die wij
van den heer Jonker los kunnen
branden, blijkt wel, dat Texel
zware verwondingen heeft onge-
loopen.
Huizen zijn vernield, kerken lig
gen in puin en de levensdraad van
120 trouwe vaderlanders werd
vroegtijdig afgesneden. Van de
2395 woningen op Texel heeft ruim
veertig procent een schade opge-
loopen van 3000 gulden of minder.
Zes en twintig gebouwen werden
vernield, w.o. het Texelsche
V.V.V.-museum, dat thans in
„Waldfriede" in de Dennen is on
dergebracht.
Een oogenblik lag Texel versla
gen terneer. Maar het stoere volk
vau visschers en kleine landbou
wers heeft zich weer opgericht en
is nu druk bezig de bloedende
wonden te stelpen. De wederop
bouw zal met kracht ter hand ge
nomen worden.
Morgen gaat er weer een boot
Om half drie staan wjj weer op
de boot naar het vaste land, het
water is gezakt, de zee vrij kalrn.
Wij moeten de auto halen, een
andere mogelijkheid is er niet. Met
de verkeersverbindingen is het op
Texel droevig gesteld. Wie verder
wil dan van Oude Schild naar Den
Burg, die moet maar zien dat hij er
komt; te voet, per fiets of hoe dan
ook.
Achter ons draait nog een wagen
langs den steiger. Hij kan wel weer
teruggaan; wanter ie geen
plaats meer enmorgen gaat er
weer een boot.
Dat is één der groote problemen
op Texel: de verbindingen. De popu
laire pres.-commissaris v. d. (Te)xel-
sche (S)toomboot (O)nderneming
kortweg Teso, de heer Willem Lap,
weet daarover meer te vertellen.
Hij ontvangt ons buitengewoon har
telijk in zijn woning in Den Burg en
weet ons warm te maken voor de
bestaande grootsche plannen om
Texel een verbinding met het vaste
land te geven die klink als een klok.
Er zal eerlang een pont komen voor
groot vervoer, waarop rijen auto's
verdwijnen als waren het speelgoed-
treinties. De kortste verbinding tus
schen Den Helder en de zuidpunt
van Texel zal het worden en vanaf
de aanlegplaats ls er reeds een mo
derne verkeersweg geprojecteerd
naar het centrum Den Burg. Zoo
gauw het even kan zullen deze plan
nen in vervulling gaan. Dat was één
der problemen. Er zijn er meerdere
zelfs vele, Texel is in den naoor-
logschen tijd het eiland der pro
blemen. 1
Hotels gevraagd.
Wie heeft Texel nooit gezien toen
het nog ongehavend was, slechts te
maken had met de branding van de
zee en niet met de branding der tij
den. Elk jaar trokken meer toeris
ten en vacantiegangers naar dit on
gerept natuurreservaat. En wie er
eenmaal vacantie doorbracht, die
Het het niet meer los. En langzaam
aan ontstond er voor den oorlog
een tekort aan hotels. Jaar in Jaar
uit moest de VW, mensohen teleur,
stellen: de hotels waren reeds bezet
volgeboekt tot aan de herfst. Elke
zomer bracht een ware invasie. Xn
1937 werden zelfs 3.230 kampeerver-
gunningen uitgereikt. En nu, nu
Texel in dezen oorlog al te veel
heeft gebloed is dit probleem nog
urgenter geworden. De weinige ho
tels van het eiland zijn gedecimeerd.
En reeds nu in Februari stroomen
de aanvragen binnen bij Willem Lap
die tevens d e WV-jian op Texel
is.
Boer niet meer hotelhouder?
Voor den oorlog kon men heel
veel vacantiegangers, die niet meer
ln de hotels of beroepspensions on
dergebracht konden worden," een
plaatsje verschaffen bij den een of
anderen boer. Immers de crisis' :n
landbouw en veelteelt, de ach
teruitgang in de visscherij; hadden
Texe! tot het eiland der behoeftigen
gemaakt. Daarin is door den oor
log radicaal verandering gekomen.
De schapen brengen nu weer heel
redelijke prijzen op. de teelt is weer
loonend. Het huissplnnen is thans'
méér dan een bijverdienste, want de
prijzen die er voor betaald worden
zijn hoog. De visscherij bloeit als in
geen jaren. Was het opnemen van
een paying guest vroeger voor den
boer een onontbeerlijke bijverdienste
thans is het zeker geen noodzake
lijkheid.
Slechts sporadisch zullen de
boeren er in dit seizoen nog toe
overgaan.
Maar Texel moet en kan zijn
naam als toeristenoord behouden.
Daarom vraMt het eiland om
hotels, om exploitanten van elders
uit het land die het aandurven tip
Texel een seizoenbedrijf te ope
nen,, die genoeg ondernemings
geest bezitten om behoorlijk ge
outilleerde hotels te bouwen.
Succes lijkt verzekerd, want voor
de komende jaren dreigt er een
invasie van vacantiegangers. zelfs
reeds dit jaar.
Zal Texel dit alles kunnen ver
werken?
Daarop zullen wij in een vol
gend artikel terugkomen.
Nieuwe dienstregeling
der Spoorwegen
Met ingang van Maandag i.l.
is weer een nieuwe dienstrege
ling bij de Ned. Spoorwegen inge
voerd. Eenige nieuwe treinen ziin
ingelegd, terwijl enkele wijzigin
gen werden aangebracht om het
reizend publiek meer te gerieven.
De trein, van 12.20 uit Alkmaar
naar Den Helder vertrekt voor
taan een kwartier later, waar
door de reizigers, die met de bus
uit Beverwiik komen, nog aan
sluiting op dezen trein hebben.
Een kellner uit Alkmaar. L. J.
Heynis. door wiens toedoen de
lnadbouwer Arie Kaptein. die il
legaal werk deed en benzine en
wapens verborgen hield, door de
S. D. gegrepen, en later doodge
schoten werd, ls verooirdeelcf tot
4 jaar gevangenisstraf, waarvan
3 jaar door te brengen in een
R.W.I. met ontzetting uit de kies
rechten. voor het leven. Bij deze
straf is in aanmerking genomen,
dat Heynis niet zoo zeer moed
willig verraad heeft willen ple
gen. als wel door onwetendheid
•het slachtoffer van ziin eigen
zwarthandel-practiiken is gewor
den.
C. Goesinne fen W. Smeets uit
Alkmaar, die eveneens bij deze
zaak betrokken waren, werden
beiden vrii gesproken.
De advocaat-fiscaal, die niet
bewezen achtte dat de dood van
Kaptein aan de drie verdachten
kon worden verweten, had tegen
Heynis vier. tegen Smeets twee
en een half en tegen Goesinne één
jaar gevangenisstraf geëischt.
J. A. Rovers uit Siibekarspel
werd wegens verraad van ziin
werkgever tot 314 iaar Riiks
werkinrichting veroordeeld. De
elsch was 5 iaar gevangenisstraf.
Gerrit Smidt. blokleider der
N.S.B. uit Berkhout, die in 1944
naam en adres van ondergrond-
sche strijders aan den Amster-
damschen S.D.-er Kuiper ver
strekte voor het uitvoeren van
een ,.silbertanne"-moord kreeg
levenslang gevangenisstraf met
ontzetting uit de kiesrechten,
maar met. het recht, op cassatie.
Omdat haar ondergedoken man
haar niet voldoende trouw bleef
had Johanna Grada Bolwiik hem
in 1945 bli de Landwacht verra
den. waarna zij een verhouding
met een Duitscher aanknoonte.
Het ftof veroordeelde haar tof 3
iaar R.W.I. met ontzetting uit de
kiesrechten voor den tfïd van 10
ion-. T>e etech was fi iaar.
Ale Aavfi yfirAirUte KI'®*
„Als deze verdachte niet de
doodstraf krijgt dan weet ik niet
wie haar dan wel moet krijgen",
aldus besloot de advocaat-fiscaal
bij het Bijzonder Gerechtshof te
Amsterdam, mr. Gelinck. ziin re
pliek na het pleidooi yan mr. voni
Baumhauer. Mr. Gelinck had de
doodstraf geëischt tegen Jacobus
A- Bulters, die tot twemaal toe
een groep illegale werkers, waar
hij zich eerst had ingewroet. aan
den S.D. uitgeleverd had. Min
stens twee van deze vrijheids
strijders zijn gefusilleerd. Verd.
ontkende alles en draaide op ge
lijke wijze als hij dat in het voor
onderzoek deed.
Een record-prijs van 14.500 guineas werd voor den kampioen-
stier „Pittodrïe Upright" op de veetentoonstelling te Perth in
Schotland betaald. Deze eenjarige, goud-roode stier met korte
horens werd door den heer Laidlaw Smith te Pittodrier in
Aberdeenshire gefokt. Amsterdam P.
Op het Deensche eiland Born-
holm hebben de Russen hun
troepen versterkt. Tengevolge
van valuta-moeiliikheden zullen
alle Nederlandsche evacué's, die
herstellende ziin, Australië ver
laten. Het hospitaalschip
„Oranje", dat gisteren te Batavia
is aangekomen, zal binnenkort
met 400 patiënten van Java naar
ons land vertrekken.
AMERIKAAN Cornelius
Johnson, olympiadewinnaar
in 1936 en dud-wereldrecordhou.
der in het hoogspringen, is op
30-jarigenleeftijd overleden.
Zaterdag is tijdens een hevigen
storm een kustvaartuig bij Nw.
Schotland vergaan, waarbij 12
opvarenden zijn omgekomen.
Generaal MacArthur heeft het
wetsontwerp goedgekeurd, waar
bij allen Japanneezen wordt ver
boden deel te nemen aan inter
nationale kartels Uit de Ver.
Staten zullen 6000 Duitsche
krijgsgevangenen, die onderricht
hebben gekregen in de democra
tische beginselen, worden gere
patrieerd. Er zou een accoord
tusschen de vier groote mogend
heden op komst zijn over de
centralisatie der bevoegdheden
van de geallieerde bestuurscom
missie in Duitschland.
Te Mon.real zijn b personen ge
arresteerd in verband met de
spionnage-activiteit in Canada.
Ook wanneer wij bereid zijn, ten
volle rekening te houden met de
overweging, dat er momenteel in
het katholieke kamp menschen
zijn, die over zulke zaken anders
denken, blijven wij ons toch tot
plicht stellen in de huidige poli
tieke verhoudingen dingen, die
naar onze overtuiging verkeerd
zijn. recht te zetten. O.a. omdat zij
een gevaar kunnen inhouden voor
eerlijkheid en objectiviteit én om
dat zij- in propaganda en voorlich
ting misleidend werken.
Wij signaleeren overigens een
geval van zelfoverschatting bij
Minister-President Schermerhorn
slechts terlóóps, maar verwonde
ren ons er toch over: op het con
gres van de nieuwe Partij van den
Arbeid verklaarde hij, dat deze
partij ,,het monopolie bezit van de
vernieuwing op politiek, sociaal,
economisch en geestelijk gebied'.
Dit is dwaasheid. Het is boven
dien onjuist. Wat heeft het voor
zin, nu nog de N.S.B. te willen
'miteeren? Monopolies van poli
tieke partijen hebben ons in de
afgeloopen periode, dunkt ons,
genoeg geleerd. Laten wij Neder-
.andsch blijven
Maar in de misleidende propa
ganda van de nieuwe Partij mis
prijzen wij 't meest de voorbarige
voortvarendheden van sommige
leiders. Wij hebben de merkwaar
dige rekenkunde van Koos Vorrink
al gewraakt, die de Partij de
grootste noemt, zonder dit nader
te motiveeren. Wel moest hij toe
geven, d. de S.D.A.P.. die het
grootste aandeel in de nieuwe
Partij levert, 53.000 leden heeft,
d.w.z. 40.000 minder dan vóór den
oorlog. Wij wezen er reeds op,
dat de nieuwe Partij voorloopig
met 'n 100.000 leden in de schat
ting rovaal bedacht is. Mar.r de
Katholieke Volkspartij registreert
reeds 300.000 leden. Indien het van
belang is, uit te bazuinen wie de
grootste partij is, dat is dat, on
danks alle Goebelliaansche uropa.
ganda methodiek, niet de Partij
van den Arbeid.
Maarde grootte zit 'm niet
in het ledental, maar in het aan
tal afgevaardigden, zegt men.
Wanneer wij de redeneering \an
het „Vrije Volk'" en van v. d.
Goes van Naters, die in dit blad
verklaringen aflegt, volgen, dan
kunnen wij de leden van de frac
ties der aan de nieuwe Partij "teel-
nemende groepen bij elkaar teilen
en dan komen we tot „ongeveer 'n
derde" zegt v. d. Goes. De Katho
lieke Volkspartij heeft er 32 dit
is een derde op 1 na. Toch zegt
v. d. Goes en schrijft het „Volk",
dat het „duidelijk" is, dat de
nieuwe partij de grootste is in het
Parlement. Ons is het alleen maar
duidelijk, dat, afgedacht vai de
innerlijke sterkte, deze fractie 'Jat
niet is.
Maar het wordt nog veel mooier.
Volgens v. d. Goes van Naters zal
de Partij van den Arbeid bij de
komende verkiezingen „op grond
van de Kieswet" aanspraak kun
nen maken op het lijstnuiflmer
één, een „voorrecht, dat tot nog
toe aan de R.K. Staatspartij ten
deel viel." Er behoeven geen veld
slagen om het bezit van dit „voor
recht" geleverd te worden, maar
of ook hier de gebruikelijke voort
varendheid den heer v. d. Goes
geen parten speelt, ls een vraag
en een nader onderzoek waard.
En nog zijn wij er lang niet De
heer v. d. Goes, die drie maanden
geleden op de S.D.A.P.-conferentie
al opgeëischt werd alsMinis
ter van Binrenlandsche Zaken in
de nieuwe regeering(l), durfde met
een gerust hart minister Scher
merhorn en minister Drees „ais
toekomstige kabinetsformateurs te
noemen.Als wij er nu op ret-
ten, dat de candidaatstelling voor
de Tweede Kamer nog moet plaats
hebben, dat de nieuwe Partij zelve
de eerste stappen ten aanzien van
die candidaatstelling in haar eigen
groepeering nog moet doen, dan
mogen wij toch wel spreken van
een zelfoverschattende voorbang
heid.
Afgezien van het onbehoorlijke,
om op deze wijze vooruit te loopen
op een beslissing van de Kroon, te
nemen na raadpleging van diverse
leidende figuren, na een vrije, de
mocratische volksverkiezing, die
overdrie maanden plaats
heeft! In de houding van den zelf-
voldanen v. d. Goes verdwijnt de
vrije democratie in de schaduw
van dictatoriale allures.
Overigens vereenzelvigt de pu
blicatie in het socialistische blad
de Regeering zoozeer met de Partij
van den Arbeid, dat men zou mee-
nen, dat de ware geschiedenis van
de totstandkoming van dit „na
tionale kabinet van herstel en ver
nieuwing" alweer vergeten is. ïn
elk geval is dit Kabinet niet tot
stand gekomen in overleg met de
Partij van den Arbeid, waarvan
toen nog geen sprake was. Maar
als de nieuwe Partij „de voor
naamste Regeeringspartij" ge
noemd met de lusten, ook de
lasten van de politiek van dit
Kabinet aanvaardt, dan moet zij
dat weten.
BELANGRIJKE DAGEN
IN ROME
(Vervolg le pagina)
Ook Kardinaal Joseph Frings,
de Aartsbisschop van Keulen,
voerde het woord en verklaarde,
dat de Duitsche Roomsch-Kateo-
lieke geestelijkheid immer een
tegenstander was geweest van de
„ongezonde leerstellingen en
hoogst gevaarlijke aspirates" har er
regeerders. t
Kardinaal Frings dankte den
Paus voor het feit, dat hij in
weerwil van de schuld, die ge
acht wordt op het Duitsche volk
als geheel te rusten, die Duitsche
Bisschoppen tot Kardinaal heeft
gemaakt.
Kardinaal von Galen vraagt
begrip voor het Duitsche
volk
Ter gelegenheid van de verhef
fing tot het purper van de nieuwe
Duitsche prelaten werd in de kerk
„Santa Marria Deil'anima" een
plechtig „Te Deum" gezongen, in
tegenwoordigheid van de Duitsche
Kardinalen, Michael Faulhaber,
Aartsbisschop van München,
Theodoor Innitzer. Aartsbisschop
van Weenen Joseph Frings,
Aartsbisschop van Keulen, Conrad
von Preysing. Bisschop van Ber
lijn en. Clement von Galen, Bis
schop van Munster, welke laatste
daarbij een toespraak hield, waar
in hij aan de Duitschers te Rome
de groeten van hun vaderland
overbracht en uitdrukking gaE aan
de vreugde der Duitsche Katho
lieken bij het vernemen van de
door den Paus verleende onder
scheidingen. In zijn oogen. zoo
zeide hij is Duitschland niet
zonder hooger beroep veroordeeld.
Hij beweerde daarbij dat het on
mogelijk was alle Duitschers voor
de oorlogsmisdaden aansprakelijk
te stellen en hij sprak van het
Duitsche verzet. Vervolgens
maakte hij een vergelijking tus
schen de wreedheden welke de
gedeporteerden in Duitschland
ondergingen en die welke even
eens door zekere Duitschers ter
wille van hun ideeën in concen
tratiekampen werden geleden.
De advocaat-fiscaal mr. Ge
linck bij het Bijzonder Gerechts
hof te Amsterdam, eischte dat de
26-jarige Arnhemmer Johannes
B. Keyman. zou ter dood veroor
deeld worden, omdat deze in Sep
tember 1941 vrijwillig heeft dienst
genomen bij het legioen „Neder
land".
Dezelfde zwaarste straf eischte
de advocaat-fiscaal tegen de 39-
jarige Amsterdamsche huisvrouw,
die in de Transvaalbuurt bekend
stond als „De Lange" of „De
stofdoek". In 1943 heeft zii iive-
rig hulp geboden aan de Gruene
Polizei, die een tijd lang dage
lijks iodenrazzia's ini die buurt
hield. Uitspraak in beide zaken
over 14 dagen.
MOOR HET EERST sedert het
uitbreken van den oorlog is
een Russisch schip in de Am
sterdamsche haven binnenge
komen. Als gevolg van de
voortdurende val van den IJsel
kon de schipbrug bij Deventer
weer gelegd worden, zij het
aanvankelijk slechts voor voet
gangers.
DE PRINS-REGENT van België
heeft den heer De Schrijver, voor
zitter van de Christelijke Volks
partij, in audiëntie ontvangen en
hem opdracht gegeven informeele
besprekingen te voeren in ver
band met de samenstelling van 't
nieuwe Kabinet.
