LIJST 6
Wat de pers zegt over den
verkiezingsuitslag
O
OPNIEUW BESPREKINGEN
Nieuw NoordhoHandsch Dagblad
De „Maasbode'i: Wij zijn de grootste
partij - De „Tijd": Signaal op rood -
„Trouw": Mislukte doorbraak - Het
„Vrije Volk": Vernieuwingspolitiek on
zeker.
ONBEGRIJPELIJK
WEG MET LIJST 21
Leve lijst 6!
Tusschen von Mook en Sjahrir
Truman neemt Ameri-
kaansche spoorwegen
over
Het prinselijk paar in
Zwitserland
Het1 Duitsch episcopaat'
protesteert.
Hebben
MAANDAG 20 MEI 1946
#c
UITERAARD stonden alle dag
bladen Zaterdag in het tee
lten van de verkiezingen. Onze
krant verscheen op een onge
woon vroeg uur en werd in de
voornaamste plaatsen van ons
gewest, waar de losse nummers
wegvlogen, met aandacht bestu
deerd. Ook andere kranten kwa
men, meestal later, met extra
edities of vervroegde nummers.
In zi.in ex''ra-editie stelt de
„Maasbode" vast, dat de Katho
lieke Volkspartij weer de hechte
burcht is gebleken, waar Neder
land op bouwen kan. Het blad
meent, dat, er wel katholieken
op de Partij van den Arbeid ook
hebben gestemd, en dat c-r.ser-
va ieve katholieken terwille van
Indië hun toevlucht hebben ge
nomen tot de A.R. (Wij zouden
willen opmerken, dat het in ze
keren zin geen kwaad kan, als
onze Partij, in den geest als pater
Stokman dit in het begin van de
Par ijrestauratie opmerkte, aan
alle kanten gezuiverd is! Aan
de duidelijke koersbepaling kan
dit slechts ten goede komen!).
Overigens is de „Maasbode"
van oordeel dat het Zuiden een
triomf gebracht heeft, welke zege.
boven veler verwachtingen is ge
gaan. (Men weet, ook uit he-'
hoofdartikel in dit nummer, dat
wij dit wel een beetje anders
zien. Wie de cijfers nuchter be
kijkt, kan o.i. Nvoor dergelijke
exclamaties weinig reden vin
den). Inderdaad' hebben wij „on-,
ze eenheid schitterend gehand-
haafd"en daardoor hebben wij
„naas" d'e eer, ook de grootste
verantwoordelijkheid op ons ge
nomen. Wij zullen haar weten te.
dragen." Tenslotte spreekt de
„Maasbode" ervan, dat „werke
lijk krachtige regeeringsmeer-
derheden gevormd kunnen wor
den."
DE „TIJD", welk blad sinds
enkele dagen een nieuwen
hoofdredacteur heeft in den per
soon van den heer P. A. Kers-
tens, oud-voorzit ter van de Indi
sche Katholieke' Partij en oud-
regeeringscorhmissaris voor Ned.
Indië van dit kabinet, (die dus
wel met zijn Indischen neus in de
verkiezingaboter viel), ziet het
signaal op rood: als redenen voor
het communistisch succes zie1.1 hij
o..a de bewondering voor de
adembenemende oorlogspresta
ties van Rusland, de situatie van
de Iconen in verband met de le
vensbehoeften, en de dolle pro
paganda, die z.i. niet voldoende
bestreden is. De „Tijd" ach.' het
ook mogelijk, dat katholieke ar
beiders, met name in zuidelijke
steden, communistisch hebben,
gestemd. (Wij zouden willen
vragen: en Rotterdam dan?
Maar meer nog zouden wij
willen vragen, of het geen
tijd wordt, ook aandacht te
schenken aan het feit, dat er
in 1937 ruim 300.000 stem
men uitgebracht waren op
„andere" partijen, waaronder
de N.S.B. met 171.000. De
helft van dezen mag in de
verschillende Ncderlandsche
krententuinen zitten, van de
overige 80.000 hebben er zon
der twijfel tienduizenden
communistisch gestemd. Hier
geldt zonder twijfel, dat de
uitersten elkaar raken. En
waar zijn de 37.000 stemmen
van de vroegere K. D. P. te
recht gekomen en de stem
men van de rev.-socialisten,
de groep-Bouman e.a. Het
ligt voor de hand, dat de
meeste van deze dissidente
stemmen naar de verwron
gen „Waarheid" zijn gegaan,
omdat het hier kiezers geldt,
die de waarheid nooit anders
dan verwrongen hebben ge
leerd.
KJATUURLIJK hebben tien-
duizenden knalroode SDAP-
ers, die door dte fusiepogingen
van NW en EVC al met het
communisme vertrouwd worden
gemaakt, geen vertrouwen gehad
in het socialisme van d'e Partij
van den" Arbeid (waar zich op dit
front al andere ontbindingsver
schijnselen voordeden) en op het
paard van Moskou gewed, en ook
zullen er wel katholieken
waarom alleen arbeiders?
naar het communisme zijn afge
dwaald, maar al is elke katholie
ke stem op de CPN ve veel, groot
zal dit aantal niet zijni en zeker
de helft van de communistische
winst-lcomt uit de rijen der dis
sidenten, die vroegec.hun rust in
een regelmatige politieke partij
ook niet konden vinden.
Na dit uitvoerige intermezzo
keerèn wij nog even terug naar
de „Tijd", die ook meent, dat de
K. V. P. niet van een éclatant
succes kan spreken: „Daarvoor
is de omzetting van onzen kie-
zersaanwas in zeteltoename te
onvolledig", maar „dit neemt niet
weg. dat het katholieke bolwerk
opnieuw onwrikbaar is geble
ken". Het blaa is overigens van
meening, dat onze propaganda
onvoldoende is geweest. De Ka
tholieke Volkspartij heeft volgens
dë „Tijd" de taak. het gevaar
van het communisme te keeren,
temeer daar.de PvdA daar ken
nelijk te zwak voor is.
In een latere editie schreef de
„Tijd" een -beschouwing over de
mogelijkheden van de toekom
stige regeering. waarbij het als
voörloopige conclusie stelt, dat
gestreefd moet worden naar een
formatie, steunend op samenwer
king tusschen de KVP en de P
vdA. Dan worden de drie aan
wijzingen gevolgd, die he? blad'
meent te moeten aangeven: geen
sociaal-economisch liberalisme,
een krachtig-voouuitstrevende
sociaal-economische politiek,
maarop den grondslag van
de levens- en wereldbeschou
wing van het christendom".
HET „VRIJE VOLK" meent,
dat de stembus 'He vernieu-
wingspoli iek onzeker heeft ge
maakt. Het is bezorgd over het
teleurstellend resultaat, dat nu
geweten wordt „aan de demago
gische aanvallen van rechts en
van links, die de Partij van den
Arbeid te verduren heeft ge
had."' Maar meer nog: deze uit
slag beteekent een ggvaar „voor
de vernieuwingspolitiek, die on
der het kabinet-Schermerhorn is
gevoerd, en vooral een gevaar
voor de verhouding tusschen
Nederland en Indonesië. Een
deel van de vroegere aanmati
ging heeft het orgaan van de
PvdA hier al prijs gegeven: het
spreekt niet meer over „de ver
nieuwingspolitiek," maar over
de „vooruitstrevende politiek van'
herstel en vernieuwing, van het
huidige (thans demissionaire) ka
binet. Deze politiek is inderdaad
niet houdbaar gebleken en op tal
van punten veroordeeld. Ten
aanzien van Indië zouden wij het
VV gerust willen stellen. Toen
puntje bij paaltje kwam. kwam
de PvdA achter de feiten aan te
loopen. Zoolang zij op 't kom--
pas van de Regeering kon loopen
ging het haar gemakkelijk af,
maar 'oen de regeering onder den'
druk van de uit Indië doorsijpe
lende waarheid onzeker werd en
de PvdA. een eigen standpunt
moest innemen, was haar hou
ding al even onevenwichtig en
liep de Partij, naast de Regee
ring. in het gareel van de Katho
lieke fractie, door Max van Poll
tactisch geleid. Op deze merk
waardige episqde van he" laatste
politieke tijdperk zal nog wel
eens de aandacht moeten worden
gevestigd
Wrevel en verbittering heb
ben zich van het „V. V." mees
ter gemaakt. Alle schuld word.'
geweten aan de oppositie, geen
oogenblik schijnt het in de ge
dachte van »den redacteur op te
komen, dat de oude SDAP, door
in onrijpe tijden to" een gefor
ceerde „doorbraak" te besluiten,
op het verkeerde paard heeft ge
wed. Wij zullen den heer Vos
kuil in zijn verbittering niet vol
gen. Alleen mogen wij niet na-
la 'en op te merken dat als er van
demogogische propaganda moet
worden gerept, het „V. V." daar
van in de afgeloopen weken van
mee wist te praten, speciaal ten
aanzien van de verhouding
tusschen Kathoieken ,en PvdA.
Hier gffldt wel zeker, da:1 wie een
(vos)kuil graaft voor een ander,
er zelf invalt
„TROUW" ziet de doorbraak van
de Partij van den Arbeid
mislukt, en is verder nogal tevre
den. „De anti-revolutiqnnaire par
tij, die in 1937 zeventien zetels
veroverde als gevolg van de om
standigheid dat vele kiezers bui-'
ten de kringen dezer partij zich
achter dr. Colijn schaarden, keer
de terug tot het meer "normale
aantal van dertien zetels, öe uit
slag is een nederlaag voor het ka-
binet-Schermerhorn-Drees. Zij is
een desavoueering zoowel van net
regeeringsbeleid als van het beleid
in zake de partijvorming. Alleen
de communisten profiteerden van
hun ongelukkige politiek en van'
het verdwijnen van N.S.B. en re-
voiutionnair-socialisten."
„De Waarheid" constateert, dat
de uitslag geen duidelijke Imksehe
meerderheid heelt opgeleverd.
„Het is niet gelukt de communis
ten te isoleeren. De katholieken
hebben hun positie, ten volle ge
handhaafd. Voor de' democratische
en socialistische toekamst van ons
land zou een nieuwe coalitie van
K.V.P. en PvdA. de toestand
slechts verergeren. Met ondersteu
ning van de VrijheidsQonders is
een rechtsche coalitie niet onmo
gelijk geworden."
Het „Handelsblad" heeft een
oeschouwing van den heer Stik
ker, voorzitter van de Partij v. d.
Vrijheid. Deze vindt de groote
trouw van de Nederlandsehe groe
pen aan hun kent het meest op
vallend. „De Partij van de Vrij
heid was bedoeld als een concen
tratie van-meer krachten, dan uit
sluitend die der Uberalen Zjo be
schouwd kan niet worden ont
kend, dat wij meer hadden ge
hoopt te bereiken."
DAROOL" verbergt haar teleur-
stelling niet en acht voor de
Partij van den Arbeid oppositie
te verkiezen boven regeeringsver-"
antwoordelijkheid. Men durft daar
een combïnatie'met de K.V.P. niet
aan! (Maaiyvat zou „Parool" zeg
gen, als denuitslag eens andersom
ware geweest en de Katholieken
zich op grond daarvan aan regee-
ringsverantwoordelijkheid zouden
onttrekken? Waarom aanvaardt
„Parool" in naam van de demo
cratie niet de consequenties van
de uitslag van deze democratische
verkiezing?)
„Parool" besluit aldus. „Reden
tot juichen heeft niemand. Wij
gaan, ook politiek gedacht, miei-
lijke 'aten tegemoet. Maar wij
z^r. ei van overtuigd, dat m oie
jaren het Nederlandsehe volk
vooral dan een nuttige politieke
leerschool zal doorloopen, indien
bij de komende onderhandelingen
over de vorming der regeering de
Partij van den Arbeid een krach
tig beleid voert, claarbij de opposi
tie verkiezend boven een schip-
perpolitiek, die haar mede-ver
antwoordelijk zou maken voor
veel^waarvoor zij geen verant
woordelijkheid mag aanvaarden."
(Maar de verkiezingen zijn
toch niet gehouden, om voor poli
tieke leerscholen'experimenten op
te leveren?! Er nroet geregeerd
worden en de grootste partijen
hebben den plicht, ernstig te stre
ven naar een regeerbare meer
derheid. Wij hadden van de man
nen. van de Weerbare Democratie
in 's lands belang meer moed ver
wacht en zullen met belangstelling
afwachten, in hoever het politiek
defaitisme van „Parool" in de
Partij van den Arbeid weerklank
vindt.
De eerste uitslag welke in de ge
meente Amsterdam bekend was (of
ficieus) was die van het stemdistrict
van het gem. verzorgingshuis voor
ouden van dagen in de Röeterstraat.
De bus was n.l. omdat ale oudjes
toen reeds aan «hun stemplicht hadden
voldaan om 4 uur gesloten en een
kwartier later geteld.
De C.P.N. had een groote aantrek-
king, van de 509 stemmen behaalde
deze partij 186. DePartij van den
Arbeid behaalde als tweede 160
stemmen. De overige partijen waren
verdeeld; terwijl 53 stemmen ongel
dig waren.
I ND ANK is 's werelds loon,
Wij 'hebben met lijst 2 ve-
le en mooie successen be
haald. En nu gaan we hierbo
ven zetten, weg met lijst 2,
leve lijst 6,* de lijst van de
communisten! 9at zit zoo: de
Kamerverkiezing %is achter den
rug, nu komen de verkiezin
gen voor de Provinciale Sta
ten aan de orde, die gehouden
worden op Woensdag 29 Mei
a.s. En voor die Statenverkie
zing bestaat een'andere num
mering. De Katholieke Volks
partij heeft dan 1 ij s t 6, en de
communisten hebben.lijst 2!
Wij hebben dus broederlijk
omgedraaid. Vandaar is nu de
leuze: weg met lijst 2, de nieu
we lijst van de communisten,
leve lijst J3, het nieuwe num
mer van de Katholieke Volks
partij in de provincie Noord-'
Holland. Want, dat komt er
ook nog bij, in de elf provin
cies hebben de lijsten van de
«K.V.P. meestal verschillende
nummers. Dat is allemaal door
het lot bepaald. Wat wij nu
goed in de gaten moeten hou
den is dit: op 29 Mei stemt de
Katholieke Volkspartij lijst 6.
De volledige lijstnummering,
behalve in Amsterdam, is als
volgt: 2. Communisten, (num
mer 1 bestaat in ons gewest
niet), 3. Anti-Revolutionairen,
4. Partij van den Arbeid, 5.
Staatk. Gereformeerde Partij,
6. Katholieke Volkspartij, 7.
Christelijk Historische Unie, 8.
Partij van de Vrijheid, 9. Chris
telijk Democratische Volkspar
tij. -
De Katholieke Volkspartij
stemt op 29 Mei als één man
lijst 6.
Wij zijn dankbaar voor de
successen, die wij op 17 Mei
j.l met lijst twee hebben be
haald, maar lur^roepen wij
uit: weg met lijst 2, leve
CR is nog geen uitslag
binnengekomen over de
ontmoeting van gistermor
gen tusschen dr. van Mook
en Sjahrir.
Met spanning wordt daarop
gewacht, temeer daar de mede-
deeling, dat de bespreking zou
plaats nebben, min of meer ver
rassend kwam en beteekend^ dat
de Nederlancïsch-Indonesische
besprekingen zouden zijn hervat.
In kringen der republikeinen
is men geneigd te veronderstel
len, dat dr van Mook Sjahrir
heeft ingelicht over de instruc
ties, die hij van de Nederland
sehe regeering heeft ontvangen.
Daaronder zouden ook belang
rijke punten vallen, als de toe-
stgnd op Sumatra en een door
Nederland gewenschte volks
stemming.
President Truman heeft heden het
bevel geteekend, waarbij de door 'n
staking bedreigde spoorwegen door
de regeering worden overgenomen.
Truman heeft deze maatregel ge
troffen 24 uur voor een staking van
treinpersoneel uit zou breken. Het
bureau voor militair vervoer zal de
spoorwegen exploiteeren. Voor het
uitvaardigen van dezen order had
Truman afgevaardigden van het per_
soneel ontvangen en een beroep op
hen gedaan om samen te werken met
de regeering door op hun post ie.
blij ven. Vak vereenigingsbesuurders
hadden reeds' eerder verklaard, dat
zij de mannen niet zouden vragen op
hun post te bijven wanneer de re
geering de spoorwegen zou overnemen
Het prinselijk paar zal heden
ochtend op het Geneefsche vlieg
veld in Zwitserland arriveeren.
Zij zullen op de villa Lohn, die
"e hunner beschikking is gesteld,
door den Bond'sraad worden ont
vangen.
Prinses Juliana zal Dinsdag om
6 uur voor de Zwitsersche radio
spreken.
Tevens zal door^haar een ge
schenk aan Zwitserland worden
aangeboden.
Een overzichtelijke vergelijking van den uitslag van de Tweede
Kamerverkiezing van 1946 met die van 1937.
In ieder geval komt er weer
beweging in den status
Dr. van Mook zal nog deze
week in Singapore met Admiraal
Mountbatten overleg plegen over
defi Joestand op Java. Van Dr v
Mook zouden voorstellen uitgaan,
om maatregelen te treffen tot
herstel van de orde
Sjahrir zal morgen Dinsdag
naar Djogjakarta vertrekken.
Daar zal het volledige kabinet
bijeenkomen en zal o.m. het rap
port van de Indonesische dele
gatie, die Nederland bezocht, in
behandeling komen.
Naar radio Vaticaan meldt,
heeft het Duitsche episcopaat in
een herderlijken brief, die ver
boden is in de Russische en Ame-
rikaansche zones, doch gepubli
ceerd in de Britsche zone, gepro
testeerd egen de behandeling
van het bezette Duitschland. De
brief protesteert tegen „de hef
tige agrarische hervormingen in
het oos elijk deel van Duitsch-
land, die zuiver communistisch
zijn, de meedoogenlooze wijze
waarop ambtenaren van hun pos
ten worden gezet onder het voor
wendsel van de-nazificatie, de
ellende van 10 millioen vluchte
lingen en den hongersnood1."
"IJ EBBEIV is hebben en krij
gen is de kunst!" Een ver
achtelijk spreekwoord! Over
Christenlippen mag het niet
komen, want het is als recht
vaardiging bedoeld van de heb
zucht. Men wil er mee zeggen,
dat het er niet op aan komt,
hóé men zich bezit verwerft,
doch alleen dat men het te
pakken krijgt. Het is de mo
raal van de politieke afpersers
en van de militaire overweldi
gers, van een Hitler, van een
Stalin. Gij zijt terstond bereid,
hen hierom met verontwaardi
ging te veroordeelen. Maar slik
uw verontwaardiging liever in,
wanneer gij zelf uw winst
tracht te vergrooten door een
collega dood te concurreeren,
of wanneer ge uw portefeuille
spekt aan de schaarschte van
bepaalde artikelen (d.w.z. aan
het gebrek der armen). Maar
ook, indien gij uw hoed dieper
afneemt voor den rijken niets
nut dan voor den plichtsge
trouwen ploeteraar, zijt gij nog
niet Jooven den afgodsdienst
van het „hebben" uitgestegen.
Wat hij is, bepaalt de waarde
van den mensch, niet wat hij
hééft.
MARCUS
