R. Kath. Nieuws- [en Advertentieblad voor Noord-Holland. No. 19. Woensdag 4 Maart 1908. FEUILLETONi Fabrieksmenschen. Schuldig Buitenland. 2"* Jaargang. Verschijnt Woensdag en Zaterdag. ONS BLAD. ABONNEMENTSPRIJS 50 cents per drie maanden franco aan huis. Te betalen in het begin van ieder kwartaal. Afzonderlijke nummersB cent. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Ons Blad". BUREAUHoogstraat b/d. Langestraat te Alkmaar. Telefoon No. 266. ADVERTENTIËN: Van 1—5 regels80 oent. Elke regel meer6 Reclames per regel 15 ATTENTIE! Zij, die zich met 1 April op „Ons Blad" abonneeren, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers gratis. Voor abonnementen en adver tenties te Krommenie kan men zich aanmelden bij onzen agent aldaar, den heer W. van Straten, Zuider Hoogstraat la. Te Assendelfit bij onzen agent den heer D. J. Mijnen, boekhandel, Assendelft. De Administratie. Het mag zeker wel algemeen bekend worden beschouwd, dat de trek van het platteland naar de stad en de grootere plaatsen in ons land met den dag toeneemt Was de arbeider, die bij den boer behalve een gezonden kost, ook een goed stuk geld verdiende, vóór eenige jaren nog zeer tevreden met dit lot, ja wenschte hij niets anders, sedert enkele jaren is hierin een ommekeer gekomen. Met drommen trekken de arbeiders thans naar de stad, die hen onweerstaanbaar trekt als het lamplicht den vlinder. Men is het niet meer eens met den dichter Poot, die van het land leven eenmaal zong Hoe genoeglijk rolt het leven Dea geru.ten Lnntmans heen, Die zyn zaligh lot, hoe kieen, Om geen koningskroon zou geven I Thans immers geeft de arbeider van het land zijn „zaligh lot" gaarne weg voor eon waan, een droqm, als Ezau zijn eorstgeboorterecht voor een bord linzen soep! Men heeft gelezen en gehoord van de groote stad, die zoo mooi is en zoo druk, waar de feestjubel eeuwig schatert en men genieten kan van alle wereldsche vermaken en men vergelijkt dan daarby het eenzame leven op het land, dat zich uitstrekt verborgen en ver geten ver van de lichtende stad en waar het donker is en vreugdeloosDoch men vergeet daarby ééne zaak, dat om te genieten van al die schijnvreugden, men moet öhschikken over geld, veel geld en wat erger is, men vergeet tevens dat de levensvoorwaarden in de stad veel hooger zijn dan op het land. Het onvermijdelijke gevolg blijft dan ook niet uit: in de stad vaak armoede en Amerikaansche roman uit het Duitech,~ van OTTO HOECKER, 15) >Hola, Mr. Whistler 1 Uit u spreekt de verliefde en niet de jurist. Ik meen dat het onse plicht ia helaas. Volgens mij kunnen slechts drie personen in aanmerking genomen wordeneerst a w boekhouder, dan miss Hastings en u...< 'Maar dat is de tastbaarste onzin l< stiet Nad uit, wien het voor de oogen begon te schemeren. 'Kunt u er in ernst aan denken, zulk «en eerbiedwaardige lady als miss Hastings eenige schuld aan te wrijven?...» Hij had nu al zijn kalmte verloren. Hij dacht aan niets anders meer, dan aan de mogelijkheid, dat lijn liefste misschien aan een pjjnlijk kruisverhoor deaer speurhonden zou onderworpen worden. Daar hij ze kende, wist hij, dat /.ij zon der meer zon bekennen dat zij den dolk bezat, zonder te vermoeden, hoe gevaarlijk deze bekentenis voor haar kon worden I... zoo hij ze nog slechts had knnnen waar schuwen I Niet weinig verlichtte hem de gedachte, dat Ethel zich op reis bevond en gedurende de eerste dagen moeilijk ondervraagd kon worden. Voor zij terugkwam, zou de werke lijke dader wel reeds gevonden zijn. Whistier tenminste twijfelde er nu niet meer aan, of het verdwijnen van zijn boekhouder moeit ellende, terwijl diezelfde man, gelukkig en tevreden, met vrouw en kinderen ruim leven kon op het land, dat hij in zijn waanwijsheid den rug toekeerde! Honderden loopen er in de groote steden rond, die den dag betreuren, waarop zij door het schijn-schoon der stad verblind, het ruime, luchtige, zon-be- schenen veld verlieten voor de dompige, benauwde atmosfeer der fabriek, en slaven werden der machines, terwijl zij vroeger als vrije landlieden het glim mende kouter door de voren lieten gaan. Wij willen met dit alles natuurlijk niet te kennen geven, dat iedere land arbeider, die naar de stad trekt, dwaas handelt. Volstrekt niet. In bepaalde omstandigheden kan het misschien zeer voordeelig voor zoo iemand zijn. Wat echter wèl te betreuren valt, dat is die grootealgemeene trek naar de stad, zóó, dat het platteland arbeidskrachten te kort komt. Of is het niet een treurig teeken des tijds, dat, nu de werkloozen in de steden en grootere plaatsen bij duizenden te tellen zijn, juist het platte land arbeiders te kort komt? De stad, waartoe de arbeider vrijwillig zijn toe vlucht nam, kan den man niet helpen en het land dat hij verliet, vraagt om arbeidskrachten. Dit is het ongezonde in den toestand, waarin zoo spoedig mogelijk verandering moet komen, wil men niet de allerjammerlijkste gevolgen van dezen mistoestand te betreuren hebben. Nu is er onlangs een merkwaardige brochure verschenenFabrieksmenschen door A. H. J. Engels, en uitgegeven in de Volksbibliotheek van de uitgevers vennootschap „Futuva" te Leiden. Hoe wel deze brochure niet direct bedoelt te waarschuwen voor een dwaas trekken van het platteland naar de stad, zal de lezing ervan toch ongetwijfeld er veel toe bijdragen, dat men, zoolang men kan, blijft op het platteland, hetwelk de landman uit de dagen van Poot zelfs voor geen koningskroon zou geruild hebben. In Fabrieksmenschen schetst de heer Engels ons het leven, lijden en stryden der Twentsche textielarbeiders, vanaf de opkomst dezer industrie tot heden. Zelf vroeger tot die arbeiders behoord hebbende, is de schrijver daardoor goed op de hoogte en mag men aannemen, dat de schildering door hem in dat boekje opgehangen, natuurgetrouw is weergegeven. Welnu, als dit zoo is, dan raden wy een ieder aan, die iets meer wil met de gruwelijke daad in verband worden gebracht. 'Vergeet s. v. p. het getuigenis van den hallboy niet», ging Orout ongestoord verder, 'die gisteren om vier unr heel duidelijk nlt het privaat-kantoor het ruwe schelden eener overluide mannenstem en daartusschen ge ween eener vrouw moet hebben gehoord. Ik geloof, dat ieder gerechtshof der wereld zulk een getuigenis afdoende zal beschouwen. Daarmede is bewezen, dat uw neef nog ge leefd heeft, toen miss Hastings het kantoor betrad. Uw boekhouder komt daardoor als ver moedelijke dader niet in aanmerking. Zijn verdwijnen heeft wellicht een reden die hij kan verklaren wij zullen den vogel spoedig gevangen hebben. U en miss Hastings blij ven nu nog over... Ja, daar helpt niets aan, Mr. Whistier», onderbrak hy zich zelf, toen deze ongeduldig met den voet stampte. >Nu vermoed ik niet gaarne iets, wat ik niet zeker weet, maar ik meen my te her inneren, dat die dame gisteren boven haar grijs wandelcostuum waaier en geldtaschje gedragen heeft en het eerste aan een gouden ketting had hangen. Ook de huisheer meent zich zoo iets te kunnen herinneren». •Welnu», Grouts gezegden maakten op alle aanwezigen diepen indruk >aan dezen ketting kan ook de sierlyke dolk gehangen hebben. Heeft miss Hastings echter den dolk bezeten, dan zal zij ons moeten verklaren, hoe deze in de doodelijke wonde van dien man kwam». Nad Whistler was zoo bleek geworden als gevallen sneeuw. Ieder woord van den detective had hem als een kaakslag getroffen. Als jurist moest hl) die onverschillige uitwijding goed keuren verschillende menschen waren reed* weten, wat voor menschen fabrieks menschen nu eigenlyk zyn, welk treurig bestaan zij hebben te leiden, hoe zy vaak te worstelen hebben in denstryd om het bestaan, tot welk zedelyk ver val zij kunnen gebracht worden, hoe zy moeten waken voor het behoud van hun geloof, en aan welke verleidingen zij niet zelden blootstaan, de - bro chure Fabrieksmenschen te koopen en te lezen. Dan zullen zij zien, hoe ver kieselijker het is, te zyn eenvoudig arbeider op het vrije, zonnige land, dan geëxploiteerde slaaf in de benauwde fabriek; dan zal men medelijden in zich voelen opkomen met ket harde lot, dat dezer medemenschen deel is, dan zal men, zoolang het mogeiyk is, blijven op het land, in het dorp, als eenvoudige landman, doch die honderdmaal gelulr- kiger is dan die fabrieksmenschen in de lokkende stad; dan zullen de lich tende schijn en de klaterende muziek ons niet bedwelmen en ons voeren tot een stap, dien wy ons leven lang wel licht betreuren zouden. Fabrieksmenschen van den heer En gels is daarom oen zeer actueel bro- chuurtje en hoewel alléén bedoeld, om het leven en lyden der Twentsche wevers te schetsen, heeft het de groote ver dienste van algemeen te zijn. Luide maant het tot voorzichtigheid, het wekt ook op en spoort aan tot liefde voor de zwoegers der moderne industrie, het wijst den weg tot verbetering tevens. Dit alles doet het direct, maar-indirect klinkt uit dit boekje van den se?/'made man Engels, vroeger" gewoon wever, thans ambtenaar op het Centraal Bureau der K. S. A. te Leiden, de waarschu wing: gy, die het geluk hebt te leven en te werken op het platteland, blijft daar en weest tevreden, want geen leven is treuriger, geen lot harder dan het lot en leven der fabrieksmensschen In waarheid, Poot heeft gelyk: Hoe genoeglijk rolt het leven Des genieten I.antmans heen 1 Zette hij dan zijn „zaligh lot" niet roekeloos op het spel, dat de lichtende schijn van de lokkende stad hem niet verblinde, opdat hy eerlang, als zoovele honderden fabrieksarbeiders, niet terug te verlangen behoeft naar de vleesch- potten van het platteland! D&n toch zal het te laat zijn, gelijk het voor zoovele duizenden reeds t© laat is en die nu hunne dagen slijten, zwoegend en ploeterend in de groote hij veel minder rechterlijke bewijzen ter dood veroordeeld en ook daarmede gestraft. Was hy zelf immerz eerst niet door het feit zeer terneergeslagen, had hy zich zelf óbk niet door die zwijgende en toch zoo verschrikke lijk eprekende daad geheel laten vervoeren Keane schraapte zich de keel. 'Collega», wendde hy zich tot den huis detective, »ik verzoek u vriendelijk, u verder met het geval bezig te houden, welks op heldering u reeds op zoo meesteriyke wyze gelukt schy'nt te zijn. Zoek in gezelschap van detective Ahearn hier, onmiddeliyk de lady op. Ik zal ondertnsechen hier nog de noodige maatregelen nemen en de vervolging des boekhouders gelasten». 'Het sectieonderzoek zal aanstonds plaats hebben», verklaarde nu de rechter. >En ik zal tevens aanstonds een jury benoemen». Deze schikkingen mede te moeten aan- hooren, was voor Nad een vreeseiyke kwel ling. Zich ternauwernood meer kunnende staande houden, leunde hy als gebroken tegen den rand der schrijftafel. Hy haatte deze hartstochtelijke, koel en scherp den kende detectiven. In zyn verbeelding hoorde hy hen reeds strikvragen aan de arme Ethel stellen, hy hoorde ook hare argelooze ant woorden, die even zoovele strikken waren, welke zy weder tot een onontwarbaar net zouden dooreenstrengelen. Uit het bittere zieleleed, waarin de schurkenstreken van zyn neef haar hadden gedompeld, zou zy in een zee van vertwyfeling worden nedergestort. O I Ethel's trotsche natuur zou die vernede ringen niet kunnen verdragen... En hy kon in 't geheel niet* ter barer bescherming doen niets I De rechter was met het oog op het gansche verloop der zaak verplicht, stad ja, maar kwijnend en vreugdeloos, morrend misschien en ontevreden! Wil men naar waarheid het leven geteekend zien en weten, wat fabrieks menschen in de steden zijn en daarmede zyn voordeel doen, koopt en leest dan de „Futura"-brochureFabrieksmen schen door A. H. J. Engels. Wy twijfelen niet, of na ernstige lezing dezer boeiende brochure, zal de ongezonde lust om te trekken van het land naar de stad, aanmerkelijk bekoelen Frankrijk. Brawl te Marseille. In een loods aan de haven te Marseille barstte een hevige brand uit. Door de vele brandbare stoffen, die in de loods opgesta peld lagen, greep de brand snel om zich heen. Ook' tengevolge van den hevigen wind strekte het vuur zich spoedig over eens uit- gestrektheid van 250 meter uit. Van een stoomschip, met petroleum ge laden, dat juist aan de kade lag, kon men nog juist bytijds de ankers kappen, en het schip in het vaarwater brengen. Na drie uren slaagde men erin, het vuur meester te worden. De aangerichte schade wordt op meerdere millioenen geschat. Italië. Evenals Frankryk verleden jaar, heeft ook Italië thans zyn wijncrisis. De oogst was zoo overvloedig, dat de pryzen aanzienlijk ge- daald zijn. Een comité uit de wijnbouwers bestudeort de middelen tot verbetering en zal de regee ring binnenkort een reeks wenschen voor leggen. Mocht hieraan geen gehoor gegeven worden, dan zullen meer dan 100.000 wyn- bouwers naar Rome optrekken. Zwitserland. Een Lawine. Een ontzaglijke lawine heeft het dorp Goppenstein by den zuider-ingang van den Loetschberg tunnel (Simplon) bedolven. Door de geweldige luchtverplaatsing is het pasge bouwde hotel en het postkantoor ingestort. Dokters en ingenieurs uit den omtrek hebben zich nog denzelfden nacht naar de plaats van de ramp begeven. Dertig menschen zyn onder de puinhoopen bedolven. Men heeft er 10 knnnen bevryden, waaronder 5 licht- en 2 zwaargewonden. 13 Lyken zyn gevonden, waaronder 1 dokter en 2 ingenieurs, hem gevangen te nemen, en de ambtenaar van justitie moest hem tot na afloop der enquête, zonder dat iemand by hem mocht komen, ter beschikking van den rechter in voorloopige hechtenie vasthouden. Als uit doffe verte bereikte hem een vraag van Crout. Zij betrof Ethel's adres. 'Maar die is heelemaal niet hier I Ik bracht haar gisteren zelf naar het station», steunde hij vol vertwijfeling. De detective wilde weten, waarheen zy zoo plotseling was afgereisd, maar zeer op vallend weigerde Whistier hardnekkig elk antwoord. >Dat is niet erg», gaf Keane koel ten bescheid. >De rechter kan het u nog eens vragen, en de dame heeft dienstboden, wellicht zal men ons ook in het operagebouw uitkomst kunnen geven, 't Is echter erg voor de lady men zal haar op de plaats, waar zij zoo opvallend plotseling naar toe is gegaan, voor- loopig in hechtenis moeten nemen». Een zacht klaaggeschrei kwam van Nad's lippen. Dat niet... barmhartige, ol deze vernede ring niet voor zyn trotsche Ethel Hy wendde zich met koortsachtig beven, met van hevige aandoening wankelende ge stalte tot den detective. >En dat is uw onherroepelijk besluit U wilt werkeiyk deze lady in vertwyfeliDg brengen... haar misschien zelfs tot zelf moord drijven Zyn stem klonk vuriger slechts met de uiterste wilskracht kon hy zich nog even verstaanbaar maken. Keane haalde gelaten de schouders op. >Mrr Whistier, wy verzoeken u nogmaals Oostenrijk-Hongarije. Brand, in een kloostsr. Te Triest ontstond brand in het klooster der Zusters Benedictynen, een oud, uit de middeleeuwen dagteekenend gebouw. De brand was zeer hevig en de vlam sloeg boven het dak uit. Uren lang was men bezig, teneinde den brand te kunnen beperken. Daar alle gangen met verstlkkenden rook waren gevuld, moesten de zusters in de kloos terkerk vluchten. Zes zusters, die door den rook niet meer uit hunne cellen konden vluchten, werden door brandweerlieden gered. Het klooster-arcief, waarin ook 20.000 kronen aan baar geld was ondergebracht, lt geheel verbrand. De schade Is door verze kering gedekt. Bij den brand gingen ge wichtige oorkonden voor de geschiedenis van Triëst verloren. Rusland. Ter dood gébracht. Maandag werden te Petersburg zeven ter roristen, door den krijgsraad wegens een op touw gezetten aanslag tegen grootvorst Niko- laas en tegen den minister van justitie, ter dood veroordeeld, opgehangenonder hen was ook de Italiaansche onderdaan Mario Oalvino, voor wien de Italiaansche regeering gratie had gevraagd. Perzië. De aanslag op den Shah. Te laat om nog in ons vorig nummer mede te deelen, kwam de tyding van een aanslag op den Shah van Perzle, welke Vrijdag plaats greep, doch voor den Shah gelukkig afliep. In een nauwe straat te Teheran 'werden Vrydagmiddag van het dak van een huis 2 bommen geworpen naar den Shah, die naar Dosjantepeh reed, waar hy eenige dagen wilde doorbrengen. De eene bom sprong in de lucht, de andere kwam in de nabijheid van de automobiel van den Shah op den grond en ontplofte daar3 voorryders werden gedood, de chauffenr en een twintigtal an deren gewond. De Shah zat niet in de automobiel, maar in het rytuig, dat op eenigen afstand daarachter volgde. De Shah steeg nlt en begaf zich naar het dichtst bijzynde huis, vanwaar hy ongedeerd het paleis bereikte. Een nauwkeurig onderzoek, ingesteld in het huis, van waaruit de bommen werden geworpen en in andere hnisen, bleef zonder gevolg; er werd niets verdachts gevonden. Nadere berichten deelen mede, dat 8 per sonen werden verwond en 2 gedood. Intusschen blijkt men met een wydver- takte samenzwering te doen te hebben, want ook op andere plaatsen in de stad hadden gelijktydig bom ontploffingen plaats. zij nu eens minder beminnaar en meer jurist. Vau een besluit kan hier geen sprake zyn ik heb hier myn plicht te doen...» en Ik zal hem doen, daar kunt u op aan Mr. Whistler I Magistraat Batley zal wel reeds in de rechtszaal zijn ik zal u aanstonds vóór hem brengen». Hij haalde een rammelenden handketen uit den zak en ging op Nad toe. Deze week met doodsbleek gelaat een stap achteruit. •Het spyt mij werkeiyk, Mr. Whistler. Ik had liever, dat u niet in dit warm water zat. Maar ik moet volgens mijn voorschrif ten handelen daarenboven valt het niet op, ik kluister u aan my vast. U zult onderweg toch wel niet van mij wegloopen». Nad moest zich aan dezen smadeiyken maatregel onderwerpen en met stalen ringen werd zijn hand aan die van den sergeant bevestigd. De hoop der politieagenten, spoedig hun gevangenen naar het Courthouse te kunnen brengen, bleek ijdel. Het verhaal van de misdaad was, ondanks het versoek alles stil te zwijgen, spoedig in het kantoorgebouw bekend. Overal in de gangen stonden nieuws gierige troepjes menschen, alhoewel het uur waarop het werk een aanvang nam, reeds lang geslagen was. Ook in de stad was het spoedig algemeen bekend. Zelfs tot den gesloten wagen, die een der politieagenten gehaald had en waar Keane nu met den gevangene insteeg, dron gen de rapporters door, en de sergeant moest alle moeite doen om hen terug te wyzen. Hy kon de rapporters echter niet verbieden, in korten draf naast den wagen te loopen, (Wordt vervolgt),

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Ons Blad : katholiek nieuwsblad voor N-H | 1908 | | pagina 1