R. Kath. Nieuws- en Advertentieblad
voor Noord-Holland.
tastte r
r~
No. 28.
Zaterdag 4 April 1908.
2"e Jaargang.
FEUILLETON i
Schuldig t
Buitenland.
Verschijnt Woensdag en Zaterdag.
ONS
BLAD.
ABONNEMENTSPRIJS
50 cents per drie maanden franco aan huis. Te betalen in
het begin van ieder kwartaal.
Afzonderljjke nummers 3 cent.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Ons Blad".
BUREAUHoogstraat b/d. Langestraat te Alkmaar.
Telefoon No. 266.
ADVERTENTIËN:
Van 1—5 regels30 oent.
Elke regel meer6
Reclames per regel 15
'Eene vreedzame samenwerking tot
oplossing van het arbeidersvraagstuk
in den zin der christelijke sociologie
is op den duur onmogelijk, wanneer
niet de christelijke patroon door
ernstige kennisname van de hangende
sociale vraagstukken zijn eigen stand
punt kritisch wil onderzoeken
De beteekenis dezer verstandige woor
den, door prof. Dr. G. J. Lieskeropde
Sociale Week te Utrecht uitgesproken,
blijkt, volgens de feiten der laatste
weken, helaas nog lang niet te zijn
doorgedrongen bij alle christelijke, in
dit geval Katholieke patroonsWat de
laatste paar maanden in ons goede
vaderland tusschen enkele Katholieke
patroons en hunne arbeiders is voorge
vallen, doet ons begrijpen, hoe mr.
Aalberse op diezelfde Sociale Week als
een der redenen, waarom de ontwik
keling der vakorganisatie hier te lande
zoo langzaam gaat, kon opgeven, dat
by de werkgevers de liberaal-economische
theoriën er nog te diep inzitten.
Waarlijk, wat wij thans aanschouwen,
pielt niet voor een diep inzicht in de
maatschappelijke verhoudingen en toe
standen en legt geen getuigenis af van
diepen eerbied voor en gehoorzaamheid
aan het woord van Paus en Bisschoppen.
Terwijl de geestelijke overheid, hierin
voorgegaan door Z. H. Paus Leo XIII
en Diens opvolger Paus Pius X, jaren
lang reeds zich beijvert om het katho
lieke volk in christelijke bonden en
vakorganisaties te vereenigen, terwijl
de christelijke pers dag in dag uit
aanspoort tot het christelijke vereeni-
gingsleven, terwijl de sprekers het als
van de daken verkondigen, dat het:
„Vereenigt u" een onafwijsbare eisch
des tijds geworden is, komt men daar
ineens voor het Schouwspel te staan,
dat eenige patroons, eigendunkelijk en
oppermachtig decreteeren, dat zij niet
willen dat hunne arbeiders zich in
christelijke of katholieke bonden ver
eenigen, en stellen hunne arbeiders voor
de keuzeontslag of niet in de ver-
eeniging
Grooter onrecht kan wel niet gepleegd,
grooter machtsmisbruik niet vertoond
worden. Terecht is dan ook in de
geheele Katholieke pers een kreet van
verontwaardiging opgegaan over dit
onrecht, ten opzichte der geheele Katho-'
lieke arbeidersbeweging gepleegd.
Amerikaaneche roman uit het Duit ach,
van
OTTO HOECKEE,
24)
In het hotel ontving men hen, met het
oog op het vroege uur, zeer verwonderd.
Mr. Waldon stond niet vóór negen uür op,
zei men hun.
En inderdaad moesten zij boven voor de
deur van Waldon nog veel lawaai maken,
eer het hun gelukte hem wakker te krijgen.
Waldon begon eerst om deze vroegtijdige
storing op te spelen, en werd elechte kalm,
toen Croat zijn naam door het sleutelgat
fluisterde en verklaarde, dat bjj gewichtig
nieuwe voor hem had.
Toen was hy eensklaps wakker.
'Dat is heel wat anders. Komt maar bin
nen, ik kan wel in bed blijven liggen<.
Behoedzaam werd aan den binnenkant de
deur geopend. Op hetzelfde oogenbiik werd
men Waldon gewaar. Hij verstomde, toen hy
den begeleider van den detective opmerkte.
'Wie is die heer
'Een collega van mij. Wy werken steeds
samen. Ik zou gaarne hebben, dat u mij
dat ook in dit geval toeliet».
'Ja 't is goed, komt u binnen myne
beeren I'
Bij Waldon was oogenschynlijk geen ver
denking opgekomen.
'Op het schryfbureau staan sigaren; rook
toaar op, als 't u niet te vroeg is«.
H"i) was weder achter de portière naar
Om dit alles beter te begrijpen, zul
len wij eerst, in 't kort, de feiten
mededeelen.
Te Hilvarenbeek werd in Januari jl.
een afdeeling opgericht van den Bond
van R K. Leerbewerkers. De meeste
schoenmakersknechts traden als lid toe
en de afdeeling kon haar nuttig werk
gaan verrichten. Helaas vergiste men
zich. De Katholieke schoenmakerspa
troons te Hilvarenbeek hadden blijkbaar
nog nooit gehoord van een encycliek
door Z H. Paus Leo XIII uitgevaardigd,
en waarin het goed recht der arbei
dersverenigingen nadrukkelijk werd
verzekerd. De Hilvarenbeeksche patroons
zwoeren nog bij de liberaal economische
theorieën, het laat-maar-waaien-systeem,
en stelden bijgevolg hunne werklieden
voor de keuzegeen lid te worden der
R. K. vereeniging of anders met Vas
tenavond ontslag Moeilijke keuze, harde
tweestrijd voor den werkman, den
kostwinner van een gezin.
Ondanks alle tegenwerking echter
bleven een ruim twintigtal aan de
vereeniging trouw en... deze werden
om het lidmaatschap der vereeniging
ontslagen en moeten thans reeds meer
dan een maand van de giften leven
Iets dergelijks is gaande te Maastricht.
De heer Jules Regout aldaar wil slechts
werklieden in dienst hebben, die ver
klaren persoonlijk, en niet door vak-
vereenigingen, met hem te willen onder
handelen. De werklieden konden natuur
lijk aan dezen eisch geen gevolg geven
en staken nu reeds drie maanden.
Alle pogingen aaDgewend, om den heer
Regout te doen inzien, hoe onrechtvaar
dig zijn handelwijze is als werkgever
tegenover zijn werklieden, die hem steeds
trouw hebben gediend, al worden zij
naar hun meening daarvoor maar al te
karig beloond, zijn vergeefsch.
De heer Regout erkent geen vakver-
eeniging. Ten slotte zonden de werk
lieden hem, in opdracht der ledenver
gadering van de vak vereeniging „St.
Serverus", een schrijven, waarin zij
mededeelden „dat zij onmogelijk kun
nen aanvaarden de harde voorwaarde,
om hunne vereeniging haar reden van
bestaan, haar kracht te ontnemen. Het
recht van organisatie, den vrijen Neder-
landschen staatsburger gewaarborgd bij
de wet, en waarvoor zij nu reeds bijna
drie maanden gestreden hebben, kunnen
en mogen zij niet prijsgeven. En gesteld,
dat zij dit zouden doen en op uw fabriek
terugkwamen met de zekere overtui
ging, dat zij door den nood gedwongen
zijn slaapkamer verdwenen. Crout volgde
hem, doch had nog den tijd, om een blik
op het echrijfbnreau te werpen.
Werkelyk, daar lagen .-tusschen ander
schryfgerei, groene staven zegellak. Een
wenk bracht Keane op de hoogte, die slechts
veelbeteekenend knikte.
Waldon lag reeds weer in bed, toen de
detective op de slaapkamer kwam. De gor
dijnen waren toegeschoven en de jalouzieën
afgelaten, zoodat er een pikdonkere nacht
heerschte.
'Voorzichtig, Mr. Crout!» ,riep Ealph van
uit het bed.
'Stoot u niet aan de muurkast naast de
deur...»
'Daar heb ik reeds voor gezorgd
bromde de detective, een uitroep onder
drukkend.
>Hadt u tegelijkeityd het licht maar aan
gemaakt. Daar heb ik me een ieelijke bnil
opgeloopen, nu hoor, die stomme kast ligt
me op de maag
Waldon had ondertusschen licht aange
draaid.
'Dat zal uwe maag slecht bekomen»,
meende hy nu met een kort lacbje.
>Hoe klein de kast ook is, ze bevat toch
een waar arsenaal van doodelijke giften en
nog wel zeer zeldzame, byzondere vergiften.
Ik ben nl. verzamelaar».
Nu kon Crout een korten uitroep van
verrassing niet onderdrukken.
»Een komieke liefhebberij meende bij.
'Dat is door de wet eigenlyk verboden,
Mr. Waldon».
>Mij nietik heb het licentiaat. Ik ben
toch vakman en heb my voor toxicologische
studies van jongsaf geïnteresseerd».
»Nu, een volgenden keer wil ik u toch
van een heilig recht moesten afstand
doen, dan zou dit immers niet bevor
derlijk zijn aan dén goeden geest, die
er op de werkplaats heerschen moet,
dus u ten nadeele komen. Het doel
onzer vakvereeniging is onderscheiden
van dat der revolutionnaire vakvereni
gingen, die den klassenstrijd prediken
en komt neer op voortdurende en min
zame samenwerking met den werkgever,
een samenwerking, die wederzijdsche
achting en waardeering tot natuurlijke
gevolgen moet hebben".
Op dit schrijven is zelfs geen ant
woord ontvangen.
Ziedaar de treurige feiten, waarop
wij in het begin van ons artikel doelden.
En te Hilvarenbeek èn te Maastricht
verkrachting van het recht, schromelijk
machtsmisbruik, gepleegd door patroons,
bij wie, zooals mr. Aalberse het op de
Utrechtsche Sociale Week uitdrukte, de
liberaal-economische theorieën er nog te
diep inzitten. Zij hebben niet geluisterd
naar het woord door Paus Leo XIII
zoo luide gesproken, nu reeds zeventien
jaren geleden, dat het een natuurrecht
van den arbeider is zich te vereenigen
en zijn daardoor geworden de grootste
tegen werkers eener goede maatschappe
lijke orde.
Het vereenigingsrecht, zoo voor werk
lieden als patroons, is een wezenlijk
recht en dus onaantastbaar. Letter
lijk toch lezen wij in de Encycliek
Rerum Novarumnadat Z. H. de Paus
eerst over de gilden der middeleeuwen
heeft gesproken, het volgende: „Inonze
meer beschaafde eeuw, nu nieuwe zeden
heerschen en de eischen van het dage-
lijksch leven zijn geklommen, zal men
ongetwijfeld die arbeidersverenigingen
fd. z. de gilden) naar de tegenwoordige
gebruiken moeten wijzigen. Wij zien
met genoegen overal dergelijke instellin
gen, hetzij alleen uit werkliedenhetzij
uit meesters en iverklieden ontstaan
Z. H. Paus Leo XIII verheugt er
zich dus over, dat zoowel de arbeider
als de patroon zich organiseert in ver-
eenigingen, maar de Roomsch-liberale
patroons van Hilvarenbeek en Maastricht
oordeelen er anders over- Zij weten het
blijkbaar beter dan het opperhoofd der
H. Kerk, ook hun Opperhoofd dus, dat
om zijn diepe wijsheid en groot beleid,
„het licht aan den hemel" genoemd
werd.
Vervolgens gaat Leo XIII bewijzen
waarom de vereenigingen geoorloofd en
nuttig zijn, hetgeen in de encycliek
letterlijk aldus luidt: „Deondervinding
eens vragen, mij eens een kijkje te laten
nemen in die geheimzinnige kast», schertste
Crout'nu zijt u helaas nog niet opge
staan».
'O, de slaap is bij me over, ik ben ge
heel wakker Wanneer het u interesseert,
laat ik u die dingen gaarne zien. Voor lee-
ken is er niet veel aan, 't zyn meestal kleine
kristallen in niet doorschynende flesschen...
Maar voor den vakman is dat heel wat
anders voor hem wordt die stijve substantie,
waarin de dood woont, levend, hij kent de
geweldige uitwerkingen, welke somtyds reeds
één stofkorreltje, bv. het ruggemergsvergif,
teweegbrengt».
Ondertusschen was Waldon in het daar
naast gelegen alcoof gegaan, om zich aan te
kleeden,
»Nu wat hebt u Kom er eens mee voor
den dag, Mr. Crout. Ik kan ieder woord
verstaan. Wat is er nu dan reeds voor
nieuws Eerst, vóór weinige uren hebben
wij nog met elkaar.
Hij onderbrak zich en deelde den kamer-
bediende die op een teeken der schel was
komen aanloopen, mede, wat hy vandaag
wilde aantrekken.
Daar bad Crout niet veel op tegen. Hy
was nu in staat de kleine muurkast eens op
te nemen hij trachtte ze ook te openen,
doch er zat een stalen slot aan bevestigd.
Op hetzelfde oogenbiik kwam Eaiph Waldon
te voorschijn.
'Dat zal u wel niet gelukkeD, vriendje»,
Bchertste hy.
>Myu arsenaal is goed gesloten... Geef
me den bos sleutels eens I» beval hy aan
den bediende.
>Daar op de de nachttafel moet hy liggen».
De bediende vond echter geen bos sleutels,
van de ontoereikendheid zijner persoon
lijke krachten drijft en spoort den
mensch aan, om zich van een anders
hulp te verzekeren. Tn de H. Schrift
zelve staan immers geschreven deze
woorden: „Hef is beterdat er twee te
zamen zijn dan dat iemand alleen is;
want zij hebben het voordeel hunner
vereeniging. Wee den eenzamedewijl
zoo hij valt, hij niemand heeft, die hem
opricht. Ook lezen wij er nog de vol
gende woordenBe broeder, die geholpen
wordt door zijn broeder, is als een
sterke stad. Gelijk deze natuurlijke nei
ging den mensch dringt tot maat
schappelijke aaneensluiting en vereeni
ging, d. i. tot vorming van een staat,
zoo doet ze hem nog trachten om met
zijn medeburgers andere vereenigingen
aan te gaan, die weliswaar kleiner zijn
en onvolkomen, maar toch wezenlijke
maatschappijen uitmaken."
Uit deze aanhaling blijkt dus duidelijk,
dat het vereenigingsrecht zoo redelijk
en natuurlijk is. als 't maar wezen kan.
Doch dan heeft ook niemand, zelfs geen
patroon uit Hilvarenbeek .Of uit Maas
tricht, het recht, dit natuurrecht aan
den arbeider te ontnemen. Doet hij dit
wol, dan begaat hij onrecht en handelt
openlijk tegen den wil en de uitspraak
zijner geestelijke Overheid.
Duidelijk toch als de zon is voor een
ieder, die niet ziende blind wil zijn,
dat het vereenigingsrecht is een recht,
dat de mensch aan zijne eigen natuur
ontleent, een Datuurrecht dus en bij
gevolg onvervreemdbaar.
't Lijkt zonderling, dat deze eenvou
dige waarheid thans nog uitdrukkelijk
moet worden uiteengezet, doch Hilva
renbeek en Maastricht toonen, helaas,
maar al te duidelijk aan, dat zelfs de
meest eenvoudige waarheid niet door
kan dringen daar, waar de geest vol
'zit van oude en verouderde dwaalbe
grippen eertijds in de liberale leerschool
opgedaan
Wat de gevolgen dezer jammerlijke
gebeurtenissen zijn zullenOfwel zullen
de patroons moeten toegeven en dan
zouden zij zeer zeker de wijste partij
kiezen, ófwel de patroons zullen niet
toegeven en zal de arbeider na verloop
van eenigen tijd voor. de overmacht
moeten zwichten. Maar in dit laatste
geval zal er tevens een geheele omme
keer hebben plaats gehad. De patroon
zal zich door eigen schuld van zijn
werkvolk hebben vervreemd, hoogach
ting en genegenheid zullen bij den
werkman misschien plaats hebben ge-
'Kyk dan toch uit uw oogen, mensch
De sleutels moeten er zijn, of gij hebt ze
weer eens opgeruimd».
'Maar Mr. Waldon», meende de man nu,
'dat doe ik toch nooit. Als ik de sleutels
vind, leg ik ze altyd binnen op de schryf-
tafeldat komt bijna iederen dag voor».
Nu lachte Waldon.
'Overdryft gij niet!»
Hij wendde zich opgeruimd tot Crout.
'Ordelievend ben ik niet, eigenlijk ver
keerd voor een chemicus, niet Daarom heb
ik het vak dan ook opgegeven. Ik versta
nu eenmaal de kunst in vyi minuten door
elkaar te gooien, waarvoor een ander vyf
uren noodig had om het in orde te brengen».
'Helaas, dat is waar», waagde de be
diende zachtjes te mompelen. Met luider
stem zei hy
'Mr. Waldon ik vind den bos sleutels
nietmaar daar valt mij in, dat wij hem
reeds gisteren morgen te vergeefs zochten.
En ook daags te voren reeds hebben wij
hem niet kunnen vinden, toen Mr. Phelps
daar was...»
•Mr. Phelps liet de detective zich onwille
keurig ontvallen.
'Och dat is niet zoo!» sprak Waldon, die
nu zelf mede aan bet zoeken was, tegen.
'Zeker vermiste ik die sleutels, maar
Pheips had ze vóórgisteren morgen in ver
gissing bij zich gestoken en ze later weder
teruggebracht, en op het schrijfbureau ge
legd hij zei het me in de club, waar hij
my opzocht. Ik heb de sleutels gisteren
avond nog gebruikt» by sloeg met de
platte hand tegen de brandkast 'toen ik
u die papieren gaf, Mr. Crout I» wendde hij
zich tot dezen.
'Herinnert gy u dat nog Daarna heb
maakt voor verachting en haat, en
eenmaal zal de patroon tot eigen schade
de gevolgen zijner onrechtvaardige han
delwijze moeten gevoelen. Patroons als
te Hilvarenbeek en Maastricht zijn de
grootste vijanden van zich zelf. Wat
klagen zij toch en vragen om hulp,
wanneer het revolutionnair element
onder hun werkvolk met den dag aan
groeit? Zijn zij zelf daar niet de oor
zaak van Ea wanneer de arbeider
het zware offer van zijn recht wèètte
brengen, aan wie zal de patroon het
anders te danken hebben dan aan de
Kerk, die liefde en verdraagzaamheid
predikt, maar die door den liberalen
patroon thans wordt geminacht en
miskend
Onder geen enkel opzicht dan ook
valt de handelwijze der patroons in
Hilvarenbeek en Maastricht te verdedi
gen. Is dit, zooals te Hilvarenbeek,
helaas wèl gebeurd, dan is dit dubbel
te betreuren en mag worden verwacht,
dat den arbeiders in hun eerlijken strijd
om hun hoogste recht, rijkelijk die
steun worde geboden, welke hun in
staat zal stellen, zoo niet geheel en al
te zegevieren, dan tenminste hun recht
zoolang mogelijk te handhaven.
Het vereenigingsleven is een natuur
recht, een onaantastbaar recht.
De arbeider houde dit hoog!
En de patroon eerbiedige dit en neme
ernstig kennis van de hangende sociale
vraagstukken, anders is, gelijk Dr. Lies-
kor het boven reeds zeide, „eene vreed
zame samenwerking tot oplossing van
het arbeidersvraagstuk in den zin der
christelijke sociologie op den duur on
mogelijk."
België.
Drankbestrijding.
De Vlamingen zullen nu ook hun drank-
bestryders-congres krijgen, en wel te Brugge
2e en 3e Paaschdag. Z. D. H. mgr. de bis
schop van Brugge en baron Eusette, Com
missaris des Konings van West Vlaanderen,
zyn eere-voorzitter. Er zullen afdeelingen zyn
voor studenten, voor priesters, voor onder
wijzers en ook een Bociale afdeeling.
Verwacht wordt de vertegenwoordiging óp
het congres van E. K. geheelonthouders ver
eenigingen en kruis verbonden ijl Nederland.
Frankrijk.
Het werk der slechte pers.
In een Duitsch orgaan heeft de beruchte
kerkvervolger Emile Combes, oud Fransch
ik de kast nog gesloten».
Hy ging naar de kleine muurkast.
'Jammer, dat u niet eens een blik knnt
werpen in de kast. Mijn stille vrienden staan
in rij en gelid geordend en zijn genummerd.
Nu, een volgenden keer zal ik beter oppas
sen en de sleutels niet verleggen... Ja, breng
mij thee en ook een sneedje kond gebraden
vleesch», beval hy aan den bediende.
»0f doen de heeren mede Ik noodig ze
by deze beleefd uit».
'Dank u, Mr. Waldon. Maar op deze
manier komen wy niet aan 't spreken. Ik
zal u onder uw ontbijt van alles op de hoogte
brengen».
♦Afgesproken».
Zy gingen de woonkamer binnen, en Ealph
liet zich daar bebageiijk op een divan neer
vallen.
»En nu voor den dag er mee I Vermoede-
lyk een verrassende wending
'Ougetwyfeld. Huntington Whistler is nl.
niet met een dolk vermoord, maar hy is
vergiftigd».
Ealph sprong op en zag hem Btrak aan.
•Wat zegt u daar
Meer nog», ging de detective verder, den
blik zyner kleine, scherpe oogen onafgewend
op den anderen gericht en klaarblykelijk van
plan, hem tot in het binnenste zijner ziel
te doorgronden >de man proefde het nieuwe
bruispoeder van Brown, Mc Lean en Co.,
waarvan een monster op het schrijfbureau
van zyn neef lag. Het mengsel bevatte een
sterk vergif over welks afkomst onze geleer
den het nog niet eens zyn».
Ealph Waldon hoorde zyn laatste woor
den al niet meer.
(Wordt vervolgd.)
