EL Kath. Nieuws- en Advertentieblad
voor Noord-lXolla.ndL
2de Jaargang.
Wat wij willen?
FEUILLETON i
No. 54.
Zaterdag1 4 Juli 1908.
Verschijnt Woensdag en Zaterdag.
Buitenland.
Uit stormachtige Dagen.
ONS
BLAD.
ABONNEMENTSPRIJS
60 oents per drie maanden franco aan huis. Te betalen in
het begin van ieder kwartaal,
nnmmers3 cent.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Ons Blad".
BUREAUHoogstraat b/d. Langestraat te Alkmaar.
Telefoon No. 266.
ADVERTENTIËN:
Van 15 regels30 cent.
Elke regel meer6
Reclames per regel15
Zoo ooit een vraagstuk de wereld in
beroering, de geesten in beweging beeft
gebracht, dan is dat het maatschappelijk
vraagstuk, of de sociale quaestie. Ieder
spreekt en schrijft daarover. Ieder heeft
zijn meening en oordeelt en veroordeelt
die van anderen. Een eerste vereischte
daartoe is echter, te weten wat men
zelf voorstaat, juist omschreven prin
ciepen te hebben en zichzelf daarvan
rekenschap kunnen geven. Het is dus
noodig te weten wat wij willen.
Door tegenstelling worden veel dingen
duidelijk. Wij geven eerst wat onze
tegenstanders willen, wat wij dus niet
willen, daarna onze positieve wenschen
en plannen. Onze voornaamste tegen
standers op dit gebied, van wie wij
zeker het verste af zijn, zijn de socia
listen. Deze nu hebben hun eischen
in verschillende zoogenaamde programs
omschreven. Slechts de hoofdzaken wil
len we hier op den voorgrond plaatsen.
De hoofdeisch is: omverwerping der
thans bestaande maatschappelijke orde,
alle klasseverschü moet verdwijnen, ge
meenschappelijk bezit en staatsproductie
zullen privaat eigendom en particuliere
voortbrenging vervangen. De eischen
op godsdienstig en zedelijk gebied laten
wij voor heden buiten quaestie, maar
bepalen ons alleen tot de maatschap
pelijke dus meer stoffelijke belangen.
Dit hoofddoel willen de verschillende
partijen onder de sociaal-democraten op
verschillende manieren bereiken. Deze
liggen echter geheel uit ons betoog,
doen aan onze quaestie niets af en dus
kunnen wij ze onbesproken laten. De
hoofdzaak is: volgens de theorie der
socialisten is de maatschappij thans
verkeerd ingericht en zal dus op geheel
anderen leest moeten geschoeid worden.
Nu willen het de socialisten nog al
eens doen voorkomen, alsof de katho
lieken, alle maatschappelijke toestanden
willen behouden zooals zij nu zijn, en
de minderbedeelden slechts paaien met
de hoop op een ander leven. Niets is
minder waar.
Neen, ook wij verlangen beslist een
sociale hervorming, maar wij spiegelen
niet den arbeider iets onmogelijks en
onbereikbaars voor, met het doel bij
hen ontevredenheid en begeerlijkheid op
te wekken. Wij zeggen niet, dat de
grondslag der maatschappij verkeerd is,
wij eischen niet dat alle klasseverschil
zal verdwijnen. Wel willen wij dat ook
Roman uit het Duitsch, van Herman Hirsehfeld,
bewerkt voor «ONS BLAD».
8)
Met bevende handen nam de graaf de
papieren van Jepn aan, haastig sloeg hij een
courant open, en opende vervolgens een der
brieven. Zijn handen sidderden krampachtig,
zjjn magere, ingevallen wangen werden met
een gloeiend rood overtrokken, een luide
kreet drong over zijn lippen en het schrijven
ontviel sjjn bevende hand.
«Groote Godriep mevrouw de La
Charette uit, «mijn gemaal sterft I»
De grijsaard maakte een afwerend gebaar.
«Wat is er gelegen aan mij stamelde
bij, «ik dank den hemel voor den dood; bjj
uw koning is de plaats der La Gharette's
on de koning is niet meer».
Een angstkreet onderbrak zijn woorden.
«Ze hebben hem veroordeeld, hij was ech
ter reeds lang van te voren reddeloos ver
oordeeld», ging de zieke verder.
'Ze hebben het gewaagd, het vreeselijke,
en onder de guillotine viel het hoofd van
den zestienden Lodewijk».
Koortsachtig flikkerden zijn oogen, de
zwakke gestalte des edelmans richtte zich
op in haren zetel en sprak ais een profeet
'En jg niets meer heilig in Frankrijk
onder de guillotine bloedt de adel evenals
rijn koningde geringen worden heeren, de
boeren edellieden...»
Zijn stervende blik viel toevallig op Jean
ollan, die zich deemoedig in een hoek had
den geringsten arbeider een mensch-
waardig familieleven worde gewaarborgd,
waartoe ook wettelijke bepalingen ge-
wenscht en soms noodig zijn. Wel
eischen wij van den patroon bovenal
rechtvaardigheid, maar daarnaast ook
liefde voor den werkman, die in alles
zijns gelijke is. Wij blijven vasthouden
aan het privaat bezit, en verwerpen de
staatsproductie, die alle energie zou
dooden, daar de prikkel tot werken zou
zijn afgestompt. Wij willen geen klasse-
strijd, maar evenmin opheffing van alle
klasseverschil; wij willen wel alle
mogelijke toenadering tusschen bezit
tende en arbeidende klasse, een ideale
verhouding tusschen patroon en werk
man. De socialisten voeren een strijd
quand même tegen den patroon, die
soms kan zijn ten voordeele der arbei
ders; wij voeren den strijd vóór de
arbeiders, die soms kan zijn ten wadeele
der patroons. Zij doen niets dan af
breken, wij willen opbouwen.
Daartoe is noodig dat èn patroon èn
werkman kenne zijn rechten maar eerst
volbrenge zijn plichten. Daartoe is ook
noodig dat ieder het zijne bijdrage, om
de bestaande toestanden te verbeteren.
En dan nog iets. Ook in eigen kamp
is er over vele vraagstukken meening-
verschil. Aan de oplossing daarvan zullen
wij ons niet wagen. Maar wel willen
wij een vingerwijzing geven, op welken
weg men de oplossing, dunkt ons,
zoeken moet. Tweeërlei zijn gewoonlijk
-de personen, die zich voor die oplossing
interesseeren, de mannen der theorie
en de mannen der praktijk. Maar laten
nu de theoretici zooveel mogelijk reke
ning houden met de praktijk en de
lessen van het dagelijksch leven, want
zuivere theorie blijkt vaak onhoudbaar.
En de mannen der praktijk, de patroons
in 't bijzonder, zijn verplicht als meer
ontwikkelden, ook kennis te nemen van
hetgeen langjarige studie van veelbe-
gaafde mannen op 't gebied der sociale
quaestie heeft opgeleverd.
België.
Een fraaie pers 1
De bladen van Ostende verschijnen in rouw
rand tengevolge van een nieuwen inval van
het parket is de speelzaal van het badhuis
voorgoed gesloten. De bladen zeggen, dat
Ostende nu ten gronde moet gaan en ze
schreien alvast op den puinhoop.
teruggetrokken en zyn oog op Louise de
Puisdóme gericht hield, terwijl zoon en gade,
door dubbele smart overmeesterd, voor den
zetel des stervende knielden.
Een vreeselijke lach speelde om de lippen
van Jean Bollan; de smart der familie, die
hem altjjd weldaden bewezen had, scheen
voor hem een vertroosting te zijn. Met uit
gestrekte hand wees de graaf naar hem en
Jean kromp van schrik in een. «Bedt u!<
fluisterde de graaf met gebroken stem, «Iets
verschrikkelijks zie ik in den geest ver
raad overal en hij... hjj...»
De spraak verliet hem, rochelend zonk
hij in zijn zetel terug.
Felix legde de woorden van zijn stervenden
vader anders uit dan zij bedoeld waren.
»Ja,« riep hij, «ja, mijn vader, ik versta
u I Jean, ofschoon uit den minderen stand,
zal zich niet door den demon der hartstochten,
die door Frankrijk rondwaren, laten mede-
sleepen ik beloof u, hem nimmer mjjn
vertrouwen te zullen onttrekken en steeds
zijn vriend, zijn beschermer te blijven 1»
Krampachtig vertrokken zich de gelaats
trekken van den graaf, hij bewoog de lippen,
maar geen geluid kwam meer uit zijn keel.
Nog eenmaal bewoog hij de hand in de
richting van Jean, toen was alles voorbij
graaf Dagobert La Charette was een ljjk.
De gravin drukte haar echtgenoot een kus
op het voorhoofd, terwijl de zoon de koude
hand aan zijn lippen bracht.
«Hij is met God verzoend ingeslnimerd
naar het oord, waar de koning hem wacht»,
zeide zij na een poos«wel hem, hij is van
de stormachtige dagen bevrijd. U echter,
graaf Felix La Charette, begroet ik heden,
bij het lijk uws vaders, als heer en hoofd
des huizeswees vroom en edel als hjj, die
Frankrijk.
Hoe zit dat
De gemeenteraad van Dijon heeft kunnen
constateeren dat het stedelijk hospitaal, het
welk onder het beheer der liefdezusters
275.000 francs per jaar kostte, thans zelfs
met 400.000 francs nog niet kon rondkomen.
Beeds zjjn voor ontzaglijke sommen aan
eigendommen en effecten te gelde moeten
gemaakt wordenmen spreekt zelfs van
een waarde van 600.000 francs, die op deze
wijze vervreemd is.
En nu meene men niet dat die ontzag
lijke stijging van kosten soms veroorzaakt
wordt door uitbreiding van den dienst.
Integendeel iB het aantal verpleegdagen aan
zienlijk verminderd. Terwijl dit aantal b.v.
in 1902, dat is vóór de verwereldlijking
175.520 bedroeg, was het in 1907 nog maar
152.898, dat is 22.622 minder I En naar het
eenparig getuigenis van allen, worden de
zieken hoe langer hoe slechter verzorgd.
Er wordt dan ook een ambtelijk onderzoek
ingesteld naar de reden van de ontzettende
opdrijving der uitgaven. De leden der com
missie voor het hospitaal, indertijd door
den prefect benoemd, zijn thans alle door
hem afgezet.
Men tracht het schandaal in den doofpot
te stoppen, maar do burgerij van Dijon
eischt opheldering.
Engeland.
De kiesrecht dames.
Zeven-en-twintig kiesrechtdames hebben
zich Woensdag voor den politie-rechter moe
ten verantwoorden voor de buitensporigheden
door haar gepleegd tijdens de «betooging»
Dinsdag voor het parlementsgebouw.
Twee juffies bleken dóód onschuldig opge
bracht te zjjn zij werden vrijgesproken. Aan
de andere hartstochtelijke strijdsters voor de
«rechten» der vrouw werd een zenuw-stillend
middeltje toegediend in den vorm van een
veroordeeling tot het storten van een waar
borgsom van 10 a 20 pond, voor haar
verder goed gedrag in de toekomstóf
een gevangenisstraf van een tot drie maanden.
Verder zijn twee «dames», zonder de keuze
gelaten te worden tot een boete, veroordeeld
tot twee maanden gewone gevangenisstraf,
d. i. met dwangarbeid. Heel onvrouwelijk
hadden zij bij Asquith de ramen ingegooid
en beloofd den volgenden keer bommen mede
te zullen brengen!
Of de straffen zullen helpen?
Spanje.
Een prinses lastig gevallen.
Woensdag werd met steenen geworpen
naar de automobiel van de Spaansche infante
Maria Theresia bjj Torrelodones dicht bjj
Madrid. De chauffeur werd licht gekwetst
aan de dij.
zijn weg voleind heeft».
«Zoo waar mjj God genadig isant
woordde Felix diep geroerd.
«Laat ons voor heden afscheid nemen van
den doode. Jean, uw naam was het laatste
woord van den stervendedruk een afscheids
kus op zijn hand, vanaf heden behoort gij
en uwe zuster tot ons huis».
Aarzelend naderde Bollan het lijkhoe
versteend hjj ook was, hjj huiverde toch,
om met zijn lippen de stijve hand aan te
raken van dengene, die hem op den rand
des grafs had doorschouwd. Hg overwon
echter zijn tegenzin en de heiligheid des
doods werd ontwjjd door den Judaskus van
het ellendigste verraad.
DEEDE HOOFDSTUK.
De begrafenis van graaf La Charette was
eenvoudig, maar geschiedde toch met alle
eer en deelneming die den afgestorvene toe
kwamen. Wel gingen er zelfs in den omtrek
van het kasteel stemmen op, die morden
over het zilveren schild van de zerk, welke
alle waardigheden en titels van den slotheer
noemdede invloed van burger Le Fourzel
was onloochenbaar, de goedgezinden waren
nog slechts in de meerderheid, en de te
Parijs gevraagde en toegezegde militaire hulp
had tot ergernis van Jean Bollan nog
niets van zich laten hooren.
Daags na de begrafenis van haar echt
genoot liet de gravin den broeder en de
zuster op het kasteel ontbieden. Jean en
Marie vonden de grafelijke familie bezig met
het maken van toebereidselen voor de reis,
Op den parketvloer stonden meerdere vol
gepakte koffers en de schrjjftafel van den
graaf was met papieren bedektop een bjj-
tafel lagen bankpapier en rollen geld, die
Set Doopsel van den nieuwen Infant.
In de troonzaal van het koninklijk paleis
te San Ildefonso is met groote plechtigheid
de doop toegediend aan den nieuwen infant.
Bij de plechtigheid waren tegenwoordig de
koninklijke familie, de Spaansche grandes,
de ministers, afgevaardigden van alle regee-
ringslichamen, de edellieden, verbonden aan
het koninkljjk huis en een groot aantal ker
kelijke hoogwaardigheidsbekleeders, waaronder
de bisschop van Sion. Na de plechtigheid
volgde een feestmaal ten paleize.
Japan.
Zola en de Japanners.
Zola wordt in Japan beter op zijn wer
kelijke waarde geschat dan door vele Euro
peanen.
De minister van Binnenlandsche Zaken in
Japan heeft de uitgave verboden eener ver
taling van een der werken van Zola door
den Japanner Kiden Iida, op grond dat het
werk strijdt met de goede zeden.
Amerika.
Een kinder museum.
In eene voorstad van Brooklyn ligt te
midden eener schilderachtige omgeving tuB-
schen schaduwrijke boomen en groenende
tuinen een lief gebouwtje, waarin de voorbij
ganger dagelijks groote scharen kinderen kan
zien binnengaan. Nog voor tien jaren was
dit huis een soort filiaal van het instituut
voor kunst en wetenschap te Brooklyn, waarin
verzamelingen, die in het museum niet kon
den worden geplaatst, voorloopig werden ge
borgen. Nu is dit huis het rijk van het
museum voor kinderen, eene instelling, pas
voor weinige jaren door de Amerikaansche
paedagogiek gegrondvest en die zich nu in
een algemeens belangstelling verheugt. In
December 1899 werd in de vertrekken van
het huis in Bedford Park de eigenaardige
onderneming begonnen en ofschoon de ver
zamelingen in het eerst slechts van geringen
omvang waren en uit eenige collecties vlin
ders, kevers en vogels bestonden, zoo was
de belangstelling der kinderen zeer spoedig
opgewekt en het bezoek werd zoo levendig,
dat het kleine museum spoedig kon worden
vergroot en uitgebreid. De leidende gedachte
van deze instelling was het jeugdige ver
stand een aanschouwelijk overzicht te geven
van de dingen, waarmede de leerlingen in
de scholen zich bezig houden, en daardoor
de dorre theorie van het schoolvertrek aan
te vullen en levend te maken. Den kinderen
wordt gelegenheid geboden, door eigen stre
ven te leeren begrijpen en analyseeren, en
door het bevorderen van eigen streven werd
het museum helpende factor van het school
onderricht.
De nu in twaalf vertrekken bijeengebrachte
verzamelingen behooren thuis op het gebied,
Felix aan 't ordenen was, terwjjl Louise de
Puisdóme, koel als immer, maar verblindend
schoon in haar rouwgewaad, aan het ven
ster zat.
«Jean Bollan», begon de gravin, «en gij
Marie, geeft acht op mijn woorden. Wanneer
gjj meent, ons dank en liefde verschuldigd
te sijn voor hetgeen de La Charette's voor
u gedaan hebben dan is heden de tijd
gekomen om dit te. vergelden, heden, nu wg
u met het grootste vertrouwen beloonen».
«Hoe slecht, hoe ellendig zouden wg zgn,
wanneer wg die dankbaarheid niet zouden
gevoelen I» riep Marie uit.
«Mgn gebed stg'gt dagelijks tot den Heer
des hemels voor het huis La Charette, en
zou ik voor zgn welzgn mgn leven moeten
opofferen, gaarne zou ik het met vreugde
geven».
«Gg lief goed kind I» zei de gravin ge
roerd.
«Zoolang nog zulke harten in Frankrgk
kloppen, kan mgn ongelukkig vaderland niet
verloren zgn. En ook in Jean's zwijgen vind
ik de bevestiging uwer woorden. Luistert
daD, waarom ik u heb laten ontbieden.
«Nog heden zal mgn zoon, graaf Felix,
het kasteel van mijn vader verlaten om zich
naar Grenoble te begeven, om het vermogen
van ons huis onverminderd te verkrijgen
daarna zal hij echter onder een vreemden
naam naar Parijs gien, waar zijn bruid en
ik, verborgen in ons hotel, op hem wachten.
De koning, heeft weliswaar geen aardsche
hulp meer noodig, maar koningin Marie
Antoinette en de koninklijke kinderen moeten
toch nog gered worden. Een groot aantal
partggenooten vinden wg onder vreemde
namen in de hoofdstad bgeen, wg sluiten
ons bij hen aanhet hotel der La Charette's
der zoölogie, botaniek, vaderlandsche geschie
denis, mineralogie, geografie en kunst. De
met zorg gekozen voorwerpen zgn goed ge
ordend en van eenvoudige, klare en duideigke
ophelderingen voorzien. De zoölogische ver
zamelingen nemen vgf vertrekken in, wier
inhoud zich aan den ouderdom der bezoekers
aanpast. Den jongsten bezoekers wordt door
modellen van de verblijfplaatsen der dieren en
van de nesten der meest bekende vogels, een
kleurig beeld van het leven en de gewoonten
der dieren getoond, terwgi de ouderen reeds
voorbeelden van meer gecompliceerde natuur
verschijnselen leeren kennende verande
ring van rupsen in vlinders en het leven
der bijen, mieren en zgdewormen.
Groote verzamelingen van insecten helpen
door plastische hulpmiddelen de weetgierig
heid der kinderen bevredigen. Ook vindt
men hier afbeeldingen van vreemde land
schappen zorgvuldig gekozen exemplaren
van vreemde kleedingstukken, b.v. van de
Indianen, eenige negerstammen en Eskimo's,
waardoor het kinderverstand, zekere vreemde
zeden en gewoonten met het karakter van
het land in verbinding te brengen leert. Tot
aanvulling van het onderwgs in de geschie
denis geeft eene verzameling van kleine
modellen van huizen en woningen een beeld
van de gewoonten der voorvaderen in de
verschillende tijdperken der geschiedenis en
tot deze verzameling behoort ook een aantal
oude wapens en voorwerpen van huishoudeigk
gebruik. In twee vertrekken van het huis
is de bibliotheek gevestigd die bgna 5000
werken bevat. Twee bibliothecarissen staan
de kinderen bg de keuze van boeken met
raad en daad ter zijde. Maar het grootste
succes van het museum zijn wel de voor
drachten, die voor de jeugd worden georgani
seerd en die nooit langer dan een half uur
dnren. Deze voordrachten zgn steeds vergezeld
van demonstraties of lichtbeelden en zoo
worden de te behandelen onderwerpen steeds
aantrekkelijk gemaakt. De scholen koesteren
natuurlijk groote belangstelling voor deze
onderneming en naar Anna Bifiings Gallop
in het «Popular Science Monthly» mededeelt,
wordt het museum reeds door de leerlingen
van 125 inrichtingen van onderwgs bezocht.
Alleen in het jaar 1906 werden de voor
drachten door 17253 jeugdige toehoorders
bezocht en gemiddeld wordt in de laatste
vgf jaren het museum door niet minder dan
94.000 kinderen bezocht.
Vooral de voordrachten wekken bg de
kinderen veel belangstelling en worden steeds
druk bezocht. Toen voor twee jaren op ver
zoek der jeugdige toehoorders een cursus
in elementaire pbysica gehouden werd, was
de aandrang van bezoekers zoo groot, dat
het museum bgna te klein bleek. Er heerschte
wordt de zetel eener heilige samenzwering.»
«Groote God!» riep Marie ontsteld, «waagt
u niet naar Pargs. Ontvlucht liever naar het
buitenland, ik bezweer het u. Zelfs hier op
La Charette zijt u geen dag meer veilig.
Luistert naar de stem van het eenvoudige
boerenmeisje, vóór het te laat is; wanneer
ik durfde spreken...»
Zij verstomde voor den blik, dien haar broe
der haar toewierp, en nu nam Jean het woord:
«Nederige lieden als wg, lieve zuster,
kunnen slechts de hooge gevoelens des adels
bewonderen, al zijn wg ook niet zoo groot
van ziel, om ze te deelen. De heeren zgn
ook naar mgn meening beter in Pargs ver
borgen dan hier; volgens geruchten zouden
commissarissen en troepen nit de hoofdstad
naar de Vendée komen, om deze republi-
keinsch te maken. De guillotine is hun
standaard.»
Louise de Puisdóme bedekte hare oogen
met hare zachte vingers en fluisterde
«Ontzettend beeld!»
«Zgt gij bang, Louise?» vroeg gravin La
Charette, bgna verwgtend, «ie de bruid van
mgn zoon bang, een lid van ons huis, dat
meer dan één leven in den loop der eenwen
voor zqn koning heeft opgeofferd Dan zal
ik probeeren, u naar het buitenland te zen
den, ik wil...»
«Dat is onmogeigk,» viel Jean in de rede,
«de kusten en grenzen worden zeer streng
bewaakt, en op 't oogenblik is het hoofd
der genadige barones nergens veiliger dan
juist in Parijs, wanneer het u gelukt, onge
merkt de stad en uw hotel te bereiken,
't Is moeielyk op een korenveld een bepaal
den halm te vinden, de eenzame boom echter
op den heuvel trekt de aandacht tot zich,»
(Wordt amolgd)
f
