R. Kath. Nieuws- en Advertentieblad
voor Noord-Holland.
No. 50.
Zaterdag- 11 Juli 1908.
2a" Jaargang
FEUILLETON.
Trusts.
Verschijnt Woensdag en Zaterdag.
Buitenland.
Uit stormachtige Dagen.
ONS
BLAD.
ABONNEMENTSPRIJS
50 cents per drie maanden franco aan huis. Te betalen in
het begin van ieder kwartaal.
Afzonderlijke nummers 3 cent.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Ons Blad".
BUREAUHoogstraat b/d. Langestraat te Alkmaar.
Telefoon No. 266.
ADVERTENTIËN:
Van 15 regels 30 oent.
Elke regel meer 6
Reclames per regel .15,
Nu de zeer verdienstelijke en wel
bekendepresident derVereenigde Staten,
de heer Roosevelt, de candidatuur voor
dezen post voorloopig niet meer wil
aanvaarden, maar liever een poosje gaat
jagen in de wildernissen, waarbij hij
ook een beschrijving zal geven van zijn
avonturen (want die beleven jagers
immers altijd), zullen de vermaarde
Amerikaansche trustmannen wel ge
meend hebben, dat, bij het verdwijnen
van hun grootsten vijand uit het strijd
perk, ook voor hen een tijd van rust
en ongestoord winstjagen zou aanbreken.
Maar hpn gespannen verwachtingen
omtrent den toekomstigen vrede zullen
spoedig wat verslapt zijn, toen de heer
Taft, candidaat voor den presidentszetel
en Roosevelt's vermoedelijke opvolger,
zijn opvatjtingen omtrent het president
schap békend maakte. Hij deelde als
zijn meening mede, dat de politiek van
Roosevelt door diens opvolger moest
worden vbrtgezet, wijl zij goed is, wijl
zij de staatkunde is van het volk. Dus
ook Taft zal, wanneer hij eens president
mocht worden, een tegenwerker zijn
van de trust.
Wanneer men aldus mannen van
ervaring, die geheel het trustwezen
dagelijks van nabij beschouwen, zich
daartegen zoozeer gekant ziet, dat zij
meenen onverwijld den strijd daartegen
te moeten aanbinden, dan is het, dunkt
ons, reeds duidelijk, dat er aan de trusts
groote nadoelen moeten verbonden zijn.
Velen onzer lezers echter zullen ter
loops wel de vraag gesteld hebben, wat
onder trust moet worden verstaan en
daarom willen wij trachten, dit voor
eerst duidelijker te maken. Het begrip
trast is bij ons niet geheel onbekend,
zelfs niet nieuw, alleen de benaming
is wat vreemd.
Wanneer een aantal fabrikanten of
kooplieden, die een bepaald artikel ver
vaardigen of verhandelen, overeenkomen
om ieder hun geheele zaak tegen een
gewaardeerde som in te brengen en
aldus één vennootschap op aandeelen
te vormen, die gemakkelijk den alleen
handel in een streek of land of wereld
deel kan bemachtigen, wordt zulk een
vereenigd bedrijf trust genoemd. Zij,
die vroeger, ieder voor zich, hun eigen
zaak beheerden, worden dan ambtenaren
in dienst van het centrale bestuur.
Een voorbeeld zal hier misschien nog
Roman uit het Duitsch, van Herman Hirschfeld,
bewerkt voor «ONS BLAD».
Volgens afspraak, begaven sicb, zoodra
o duisternis was aangebroken, broeder en
roster Roll an naar het kasteel, terwijl graaf
Mx en de dames in eenvoudige dracht
La Charette verlieten. Nauwelijks had de
boerenzoon zich van zijn terugkomst ver
zekerd, of hij begon den heer te spelen in
woning van het adellijke geslacht. HQ
Zmg van kamer naar kamer en vergastte zijn
oogen aan de kostbaarheden die in talrijke
vertrekken waren bijeenverzameld.
Geen kunstwerk, geen heiligdom des hui-
68 vas voor zijn hebzuchtigen blik, zijn
tastende handen beveiligd. Zoo was hij tot
aan het archief van het huie genaderd.
ds was hij van plan deze kamer te
openen met de eleutele hem door de gravin
overhandigd, toen hü ophield.
1^0en mompelde hijmen zou denken,
at ik eenige geheime papieren in veiligheid
gebracht hadmijn verdiensten zullen des
8 gtooter zijn, als ik dit vertrek ongeopend
laan,
De stem zijner zueter, die zijn naam riep,
"nderbrak zijn gepeins.
'Wat wilt ge vroeg hij barsch.
ean on' overkomt een ongeluk, en toch,
een 8e'nki dat onze genadige meesteis
Lieden nit de omliggende dorpen
Hit°p6n Daat Charetteer zijn troepen
Parijs gekomen, die vreeselp in de buurt
eenig licht brengen. In een land, waar
de katoenindustrie zich wat veel heeft
uitgebreid en de fabrikanten geen kans
zien om onder de hevige concurrentie
jaarlijks nog een flinke Winst te maken,
kunnen deze collega's overeenkomen,
om te zamen een trust te vormen.
Ieders fabriek, machinerieën, gereed
schappen en al wat daarbij behoort,
worden nu door deskundigen geschat,
meestal niet te laag, en voor dit bedrag
ontvangt hij aandeelen in de op te
richten vennootschap. Op het eerste
gezicht is alles bij het oude gebleven,
de fabrieken werken ten minste nog
onder denzelfden bestuurder, doch deze
is nu niet meer eigenaar, maar bezol
digd beheerder. De bestellingen worden
allen naar het centraal bestuur gezon
den, dat volgens deze gegevens de
productie zoo voordeelig mogelijk kan
regelen. Men kan soms enkele bedrijven
geheel stop zetten, terwijl anderen met
volle kracht, dus zoo economisch mo
gelijk werken.
Terstond valt reeds in 't oog, dat de
fabricage op deze manier met heel wat
minder onkosten gepaard gaat, dan
wanneer iedere zaak op zich zelf zou
worden gedreven. De productie wordt
geregeld naar aanvraag; iedere fabriek
bedient de streek, waarin zij gelegen
is, zoodat de vervoerkosten tot het
minimum worden teruggebracht; de
reclame, welke tegenwoordig dikwijls
de grootste post op de onkosten-reke-
ning wordt bij eiken fabrikant, behoeft
nu slechts voor één zaak te worden
betaald. Daarbij komt nog, dat de trust
niet alleen de fabrikanten vereenigt,
maar ook de leveranciers der ruwe
grondstoffen en de verkoopers van het
fabrikaat in het groot en in 't klein
met hen kan verbinden. Ook dit levert
nog een groot voordeel aan de trusts,
daar de belangen van verschillende per
sonen, veelal verschillende richtingen
uitgaande, nu tot een doel worden
teruggebracht, terwijl ook deonkosten-
vermindering, welke wij boven reeds
aangaven, hier nog meer wordt uit
gebreid.
Redactie en Administratie.
Als men vele couranten gelooven
mag, hebben deze twee niets met elkaar
uit te staan.
Dit beweren die bladen, om de admi
nistratie van elke redactioneele controle
te ontheffen.
Ook katholieke bladen houden er een
huishonden. Men heeft den vicomte ArligDy
gevangen genomen en naai Parijs gesleurd;
de trouwsten zijner lieden, die hun heer
verdedigden, werden mishandeld of gedood,
terwijl anderen, van wie men tot dusverre
dacht dat zjj hun koning en heer waren
toegedaan, van kleur verwisselden en zich
onder aanvoering van den woesten Laroche
als ijverige aanhangers der republiek aan
kondigden».
Met zichtbare opgetogenheid had Jean
naar de tijding zijner zuster geluisterd, een
woeste vreugde straalde nit zijne oogen.
>Eindelijk 1» riep hij uit, «eindelijk nadert
de ure, waarnaar ik reeds zoolang heb uit
gezien. Nog enkele uren en ook van de
tinnen van het trotsche kasteel La Charette
zal de vaan der republiek wapperen. Ga,
Marie, en maak het fijnste eten en drinken
gereed wij krijgen gasten in ons huis, lieve,
welkome gasten. Sier u op ter eere der
republiek, Marie, gelijk het de zuster van
den toekomstigen heer van La Charette
betaamt».
«Verschrikkelijke kerel I» riep Marie doods
bleek.
«Zoo rijpen bij u dan de slechte gedach
ten tot daden, die ik met afschuw in uw
ziel las Zelfs het vertrouwen onzer meesters
kon ze niet verstikken. Op u alleen komt
de vloek neer, broeder, op u alleen, ik...
«Zwijg I» beval Jean, «nog één woord, dat
u of mij verdacht kan maken, en ik^sluit
u in een kamer op, waar g j voor maan en
sterren uw harteleed kunt uitzuchten, of
bij God I met eigen hand lever ik u over
aan het gerecht, als aanhangster van het
koningsschap».
Sidderend hoorde Marie toe, niet alleen
om hare eigen veiligheid, maar vooral om
dergelijke, overigens dwaze, meening
op na.
En zoo zien zij er kans toe, op de
eerste pagina een mooi stuk b.v. tegen
de kwakzalverij op te nemen, terwijl
de advertentie-pagina druk reclame
maakt voor dezelfde kwakzalverij, waar
voor de eerste pagina waarschuwt.
Dat noemen ze consequent
Onze lezers weten, dat wij er anders
over denken. Wat wij in het redactio
neele gedeelte niet zouden willen aan
bevelen, wenschen wij ook niet onder
de advertenties te zien opgenomen.
Daar bestaat wel degelijk verband tus-
schen redactie en administratie en
allerminst mag een katholiek blad zich
voor de advertentie-pagina aan de re
dactioneele controle onttrekken.
Anders komt men tot de raarste
dingen.
Daar hebben wij b.v. Be Tijd, toch
zeker een katholiek blad en waarin
herhaaldelijk en te recht wordt
betoogd het nut en de noodzakelijkheid
der katholieke pers. De Tijd echter gaat
ook uit van de stelling, dat redactie en
administratie moeten gescheiden blijven.
Met welk gevolg?
Dat wij Donderdagavond in dit Room-
sche blad de volgende advertentie kon
den lezen:
Sinds lang bleek ons uit verschillende
gesprekken, dat men verlangt naar een
onpartijdig, vrijzinnig, toongevend,
groot Dagblad te Amsterdam. Allen, die
tot de oprichting daarvt o wenschen mede
te werken, zenden hun naam en adres
onder enz.
Hoe hebben wij het nu? De Tijd richt
zich toch wel uitsluitend tot Katholieken
en die worden nu door het katholieke
blad aangespoord om mede te werken
aan de oprichting van een „onpartijdig",
„vrijzinnig" (hoe gaan die twee samen
„toongevend groot dagblad"
Op de redactie-pagina's waarschuwt
Be Tijd herhaaldelijk tegen neutrale en
vrijzinnige bladen en in het meest-
lucratieve gedeelte van het blad worden
diezelfde gewaarschuwde lezers er op
attent gemaakt, dat ze mede kunnen
doen aan de oprichting van een „vrij
zinnig" blad.
In een voorbeeld heeft men hier nu
eens voor oogen, wat het zeggen wil, als
redactie en administratie gescheiden zijn.
Wij blijven er bij, dat deze stelling
niet opgaat, allerminst voor de katho
lieke pers.
Op treurige wijze wordt ons dit op
nieuw bevestigd door Be Tijd.
voor het leven harer meesterB te kunnen
waken.
«Jean Rollan I» klonk nogmaals een vrou
welijke stem door den gang. «Jean Rollan,
waar zijt gij
«Lise Laroche I» zei de geroepene, nader
toetredend, «hier ben ik, ik heb in de kamers
en gangen naar geheime schuilhoeken ge
zocht hebt gij een boodschap voor me van
uw oom, burgeres
De aangekomene was, voor zoover zij bij
het kaarslicht in Jean's hand te herkennen
was, een meisje van weinig innemend uiter
lijk. Klein en iets of wat vergroeid, wilde
zij voor het oog der wereld, trots hare
pokdaligheid, voor schoon doorgaan en de
middelen, die zij daarvoor gebruikte, mis
vormden haar nog meer. Haar karakter
kwam met haar uiterlijk overeen. Haar nijdig
en hateljjk wezen maakten haar in 't dorp
La Charette al even weinig bemind als in
hare geboorteplaats, en hare scherpe opmer
kingen over de bevoorrechting van Marie
door de kasteelbewoners hadden het jonge
meisje reeds menige traan doen storten.
«Goede berichten, burger Jean>, riep Lise.
«Het werk is bij ons gedaan, troepen zijn
op het slot, en wee hem, die niet voor de
republiek zijn leven laatSpoedig zullen zij
hier zijn, en daarom zond oom mij hierheen,
om allee klaar te maken hij zelf en bur
ger Le Pourzel komen ook. Hoor eens Marie,
wjj moeten ons tooien, als voor een feest.
Jean heeft aan mijn oom medegedeeld, dat
de aristocraten het slot verlaten hebben, om
in Para's eerst recht zeker te zijn van het
schavotdoch, zij hebben schoone kleederen
en gouden sieraden hier aehter gelaten niet
waar Geef den sleutelgij moet weten
waar ze zijn de dochters der repnbliek zul-
Duitschland.
Ernstig ongeluk te Keulen.
Donderdagmorgen half elf had te Keulen
een zeer ernstig ongeluk plaats. Van de
nieuwe zuidelijke brug, die in aanbouw is,
stortte een 50 M. ijzeren spanning in de
rivier. Het stuk, waarop de werklieden bezig
waren, was al zwak gebleken en versterkt,
maar blijkbaar niet voldoende.
Daarbij zijn 14 menschen verdronken en
9 ernstig gewond. Genie en brandweer onder
namen onmiddellijk pogingen tot redding.
Frankrijk.
De vaderlandslievende opvoeding der soldaten.
Zoo juist is onder den titel«De vader
landslievende opvoeding van den BOldaat» in
Parijs een belangrijk boek verschenen van
luitenant Roland, met een voorwoord van
George Duruy, dat den Franschen patriotten
door de daarin medegedeelde feiten zonder
twijfel den schrik om het hart zal doen
slaan, ofschoon het met zijn voorstellen ter
verbetering hun de hoop op een betere toe
komst niet wil ontnemen.
De bekende schilder van oorlogstafereelen
Eduard Detaille heeft in een van zijn schil
derijen een Fransch regiment in het bivak
afgebeeld, hoe in de droomen der sluime
rende troepen, de glorierijke geesten van hun
voorvaderen, de soldaten van het gansche
leger, de strijders van Sehastopol en Solferino,
voorbij trekken en hun nakomelingen den
weg naar de overwinning wijzen...
Roland heeft nu zichzelf afgevraagd, of in
de tegenwoordige bivakken, de Fransche sol
daten op een dergelijke wijze van den roem
hunner voorvaderen kunnen droomen. En
zijn antwoord is een volmondig neen; want
niet zonder reden meent hQ, dat men, om
van Austerlitz en Jena te kunnen droomen,
ook deze namen moet kennen en weten wat
daaraan is verbonden. En de jonge Franschen
van heden weten dat niet. Zy weten niet
eens iets van de jongste Fransche neder
lagen zij hebben nauwelijks iets gehoord
van Sedan, Metz en het verlies van den Elzas 1
Luitenant Roland heeft een uitgebreid onder
zoek naar aanleiding daarvan ingesteld, waar
van hij de resultaten in het begin van zijn
boek mededeelt. Vijf jaar achter elkander
heeft hij twintig man uit de recruten van
zijn compagnie gekozen en hun nauwkeurig
ondervraagd. Vijftig procent dezer jonge lie
den wisten ahsolnnt niets van de roemrijke
daden, die het Fransche leger in vroeger
tijden had volbracht. Zes en dertig procent
wisten niet, dat Frankrijk in 1870 overwon
nen was geworden, terwijl het aan zes en
veertig procent ten eenenmale onbekend was,
len er gebruik van maken, voor de anderen
is het doodskleed goed genoeggeef, zeg
ik, en kom».
Marie wierp een smeekenden blik op haar
broeder«ik heb niets», zeide zij angstig,
«ik weet van niets».
«Ei I» spotte Lise, wilt gij die mooie din
gen voor u alléén behouden, of denkt gij ze
voor de aristocratische dames te bewaren,
tot een wonder hen van den dood redt
Weet gij Jean, dat uwe zuster zich onder
verdenking brengt, koningsgezind te zijn. Ik
zal burger Le Pourzel verzoeken, u eens uit
te hooren, ik geloof, ze hoopt nog eens
gravin La Charette te worden».
Zjj lachte luid over dezen inval, terwijl
Marie snikkend hare handen voor het gelaat
hield.
Jean maakte een einde aan het tooneel.
«Uit het slot mag niets verwijderd wor
den, vóór burger Le Pourzel is aangekomen
dan echter kant gij nemen, wat gij wilt. Ga
nu en help mijn zuster, terwijl ik onder-
tusschen naar het dorp La Charette snel om
de vluchtelingen mee te deelen, dat La
Charette opgehouden heeft, een toevluchts
oord voor koningsgezinden te zijn».
Lachend trok Lise het meisje met zich
mede, terwijl Jean het slot verliet en naar
het dorp ging.
De opgewondenheid was hier geweldig en
de inwoners drongen zich om den gunste
ling der heeren, met de vraag, of het waar
was, dat de grafelijke familie het kasteel
verlaten had.
«Ja», riep Jean met luider stem, «ja dat
is waar. Uit vrees voor de gerechtigheid
lieten de La Charette's u aan uw lot over
en vluchttenwat geeft de6 adel om zijn
onderdanen, zoodra hij slechtB zijn eigen
dat Elzas en Lotharingen tot voor dat jaar
aan Frankrijk hadden behoord.
«Deze hartverscheurende resultaten,» schrijft
generaal Zurlinden in de Figaro, «blijken
met verpletterende duidelijkheid nit de jaar
na jaar opgemaakte tabellen en uit de woor
delijk weergegeven antwoorden, die op een
schrikaanjagende wijze aantoonen, hoe slecht
de opvoeding onzer jongelingen is tot vader
landslievende burgers.» Het huisgezin en
ook de onderwijzers moeten het practische
vaderlandslievende onderricht, dat de jonge
lingen later in het regiment ontvangen,
grondig voorbereiden doch de onderwijzers
denken eerder daaraan «den oorlog te ver]
klaren aan den oorlog».
Roland heeft daarom een geheel systeem
van die «vaderlandslievende opvoeding» uit
gewerkt, waarbij schilderijen en afbeeldingen,
krijgslieden en het bezoeken van gedenktee-
kenen en slagvelden, dagelijksch onderricht
in de krijgsgeschiedenis, verhalen van helden
daden uit den ouden en den nieuwen tjjd tot
dat eene groote doel moeten samenwerken.
De kerkvervolging.
De Fransche Staatscourant publiceert een
decreet, waarhij de sluiting wordt bevolen
van 83 instellingen, bestuurd door religienzen.
Veroordeeling van een geneesheer.
Voor de rechtbank te Bayonne had zich
onlangs te verantwoorden een geneesheer,
beklaagd van het publiceeren eener brochure
ter bevordering van Nieuw-Malthnsiaansche
leeringen en practjjken.
De verdediger pleitte onbevoegdheid van
de rechtbank.
De rechtbank ging hierop echter niet in
de dokter werd ten slotte veroordeeld tot
300 francs boete en 2 maanden gevangenis
straf, met voorwaardelijke toepassing van
de straf.
Oostenrljk-Hongarije.
Keizer Frans Joseph.
Eenige aardige anekdoten van zijn keizer
verhaalt een lid van het Oostenrjjksch gezant
schap in Parijs. De eene heeft betrekking op
den tijd, toen keizer Frans Joseph nog niet
verloofd was met prinses Elisabeth, want het
stille, terughoudende karakter van den vorst
hield hem er lang van terug de uitverkorene
zjjns harten zijn liefde te bekennen.
Het was op een avond na de thee in het
paleis van de Beiersche prinses. De keizer
liet Eiisaheth een albnm met afbeeldingen van
de uniformen van de verschillende Oosten-
ryksche regimenten zien. Plotseling kijkt hij
daarbij op naar zijn schoone, jeugdige buur
vrouw, en met hetzelfde teedere glimlachje,
dat hem later zoo beroemd deed worden,
zeide hij tot haar«Ziet ge al die lieden,
al die soldaten Als ge er zin in hebt, neem
hoofd in veiligheid heeft gebracht. Verheugt
u, gü lieden, dat daarboven geen aristocra
ten meer huizen. De vrijheid wenkt u toe 1
Uwe lasten zullen verlicht worden, naar nie
mand heeft men voortaan nog te luisteren
dan naar de wet, en de republiek predikt
de wet met goedheid en, wanneer het zijn
moet, den halsstarrige met de guillotine.
Roept daarom met mijdood aan de aristo
craten I Heil aan de republiek 1»
Verbazing had alle tongen verlamd. Wel
waren er lieden in het dorp, die Rollan
mistrouwden doch dit openlijk verraad had
niemand verwacht.
Jean wees in de verte.
«Hoort gij dat roffelen der trommen
riep hij begeesterd.
«De uitvoerders der gerechtigheid naderen,
om recht te spreken over hen die hoogver
raad plegen. Wee u, wanneer gij aarzelt,
wee u I»
«Wee u zelf, Jean Rollan I» klonk een
schrille vrouwenstem uit de menigte.
«Verrader uwer heeren, verrader van het
koningsschap I Niet het patriotisme, neen
eerlooze lust naar geld en macht is het, wat
u drijft. Zij vervloekt
Niemand wist vanwaar die stem kwam
want door de duisternis en den vallenden
sneeuw kon men slechts de naaste omgeving
onderscheidenmaar iedereen en ook
Jean Rollan herkende de stem van moe
der Gregoire.
«Neem u in acht, heks I» riep Jean buiten
zichzelf, wij rekenen met elkaar afgrijpt
haar, mannen, brengt ze naar het kasteel
zij is koningsgezind I»
(Wordt vervolgd).
