R Katli. Nieuws- en Advertentieblad
voor Noord-Holland.
as,
lid,
No. 58.
Zaterdag 18 Juli 1908.
2de Jaargang
AR.
mum
iTRUS,"
Teuilleton,
ije
Verschijnt Woensdag en Zaterdag.
an
cherij.
imen.
n
AMP.
Buitenland.
len.
IMELADE en
prijzen.
cteur.
„Toelast."
/erken.
euze bij
JLES cfl2.
prijzen.
Het aftakelend Liberalisme,
Uit stormachtige Dagen.
V
ONS
BLAD.
ABONNEMENTSPRIJS
50 cents per drie maanden franco aan huis. Te betalen in
het begin van ieder kwartaal.
Afzonderlijke nummers3 cent.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Ons Blad".
BUREAUHoogstraat b/d. Langestraat te Alkmaar.
Telefoon No. 266.
ADVERTENTIËN:
Van 15 regels 30 oent.
Elke regel meer 6
Reclames per regel.....15,
al-Arts voor
3MA, in de
nmaken van
Plafonds.
igende
kamers,
iouw- en
ïer,
1: sooiale en
roor de jengd.
geld goede,
UkBMSi.
Werkelijk treurig is het beeld dat
de heer Elout dezer dagen in de Tijd
spiegel gaf van de eertijds in ons land
zoo oppermachtige partij van het Libe
ralisme en ze klonken als een lijkzang
deze woorden: „De leiding van den
vooruitgang gaat allengs over van het
liberalisme naar het socialisme."
Verwonderen moet ons dit niet.
Het eens zoo machtige liberalisme
takelt steeds meer af en zinkt dieper
en dieper naar de sociaal-democratie.
Dat is het gevolg der consequentie.
Het socialisme toch, wij hoorden het
dezen winter nog op den socialen cursus,
is de logische gevolgtrekking uit de
beginselen van het liberalisme.
Telkens werd dit den liberalen voor
gehouden, maar telkens was het der
liberalen hoogmoed, welke deze conse
quentie ontkende. Thans spreken echter
de feiten en de klaagliederen vervullen
de lucht.
Het Liberalisme heeft in ons land
uitgediend en ijdel is de hoop van den
heer Elout, dat alsnog een nieuwe aëra
voor dat liberalisme zal aanbreken.
De aftakeling is reeds lang begonnen,
en meer en meer wordt ze zichtbaar.
Om een voorbeeld uit de laatste dagen
aan te halen. Te Zaandam werd reeds
lang de strijd gevoerd tusschen socia
lisme en christendom. Behalve deze
twee principieele partijen echter zijn er
ook nog liberalen en vrijzinnig demo
craten. Alléén kunnen dezen evenwel
niets, steeds meer takelen ze af en vol
ontzetting zien ze hun troepje kleiner
en kleiner worden, terwijl van den
anderen kant de tegenpartijen aangroeien.
Nu willen ze een krachtproef uithalen,
om ten minste nog eenigen tijd op de
been te blijven en zoo kwam de vrij
zinnig-democratische partij te Zaandam
er toe, het volgende adres aan de libe
ralen van Zaandam te zenden
•Het bestuur der Vrijz.-Dem. Kieever-
eeniging Zaandam» heeft in zfine verga
dering van den 12den Juli 1908 besloten,
zich tot nwe vereeniging te wenden met
het voorstel
Uwe vergadering te doen hesluiten tot
ontbinding uwer kiesvereeniging, en zich
aan te sluiten bij de Vrijzinnig-Democra
tische Kiesvereeniging voornoemdzich
vereenigend in elk opzicht met het reglement
van laatstgenoemde kiesvereeniging.
Officieel wordt dus den liberalen ge
vraagd, om toch een stapje verder naar
Roman uit het Duitsch, van Herman Hirschfeld,
bewerkt voor »ONS BLAD».
12)
'Burger Jean, de republiek dankt u door
mjj I» riep de Parjjzenaar enthousiastisch.
•Gij zjjt de vriendschap van een Le Pourzel
waardig, ik omhels u in naam des vader
lands, gij zijt een schrandere kop».
•Ik streef er naar, burger Le Pourzel te
gelijken», zei Jean deemoedig »en zoo gij
mï een gunst bewijzen wilt, burger, blijf
dan op het kasteel tot ik terugkom, opdat
niet de woeste Laroche in deze vertrekken
wone zij liggen mij te na aan het hart».
•Als toekomstig eigendom», lachte Le
Pourzel, »ik begrijp het. Doch wees gerust
als ik door het Convent niet teruggeroepen
word, ga ik niet van deze plaats weg.
•Nog iets», ging Jean verder, terwijl hij
den commissaris een briefje overreikte, »hier
's de lfist der personen, die wij, als verdacht
van koningsgezindheid of voeling houdende
met de aristocraten, moeten laten gevaDgen
nemen. Bovenaan staat de weduwe Gregoire
an hare neven Pierre en Louis. Deze zal ik
«elf inleveren, vóór ik La Charette verlaat;
ZÜ moeten de eersten zijn, die het ge-
wenschte voedsel aan de guillotine ver
schaffen. Kom nu echter mede in het archief,
dat ik niet zonder u wil betredenik hoop
dat wij daar meer bewfizen zullen vinden,
dan noodig zijn».
Een uur later toog een troep mannen met
üeladen geweren naar de hoogte, waar zich
het socialisme te gaan, in d6 hoop, zóó
op de boen te blijvenDat is de afta
keling van het liberalisme wel in optima
forma en hard zal het den ouden trots
van het blauwe gilde vallen, om dezen
vernederenden voetval te doen Gesteld
echter, dat zij er toe overgaan, dan zal
dit hun toch weinig baten- Ook de
vrijzinnig-democraten kennen reeds hun
doodvonnis. .Zij immers zijn niets anders
dan eenigszins meer consequente libe
ralen en alleen de inconsequentie houdt
hen van het socialisme terug. Eenmaal
gaan ook zij echter naar dat Canossa,
wijl in hun stelsel evengoed ontbreekt
wat der Liberalen val werdhet hoo-
gere beginsel van het Christendom, dat
alléén in staat is met succes den strijd
te voeren tegen het voortschrijdend
socialisme.
De liberalen hebben met deze bewe
ring vroeger gespot, thans ondervinden
zij de waarheid ervan aan den lijve.
De tusschenpartijen worden één voor
één uitgeschakeld; óver blijven alleen
de twee levensbeschouwingen met alles
wat daar aan vast zit en die de wereld
beheerschengeloof en ongeloof, gezag
en revolutie.
De aftakeling van het eertijds opper
machtige Liberalisme is het zekerste
bewijs voor de waarheid van dit toe
komstbeeld.
1
H.
Het groote voordeel in het belang
van de trust, doch tegelijkertijd het
grootste nadeel voor het publiek en
voor den Staat in het algemeen, is wel,
dat de concurrentie ophoudt te bestaan
en men geheel vrij is omtrent het be
palen van den prijs der waren. Niet
dat wij voorstanders zijn van de tegen
woordig maar al te scherpe concurrentie,
integendeel, dikwijls ontaardt zij zelfs
in een strijd op leven en dood; maar
wie zal nu de vrije trusts, kinderen
van de noodlottige vrijheidsleer der
liberalen, wie zal haar beletten, artikelen
van dagelijksche behoefte boven billijken
prijs te verkoopen, wie zal haar be
teugelen in het maken van woekerwinst,
door de voor het gebruik noodzakelijke
waren, na daaronder door opkoopen of
niet fabriceeren een schijnbare schaarste
te hebben verwekt, niet te verkoopen,
voordat de prijs bovenmatig is gestegen
Door haar groot kapitaal zijn zij tot
zulke uitbuitingen in staat en de con
currentie zal het haar niet beletten,
de vervallen hut van moeder Gregoire be
vond. Aan hun hoofd was Jean Rollan met
een rinkelende sleepsabel gewapend. De be
woners van La Charette volgden den stoet,
bevreesd en tegelijk nieuwsgierig. Nu en dan
lieten zich stemmen hooren, die een ver
schrikkelijke ontknooping voorspelden, want
het was moeilijk het tegen de tooverkunsten
van moeder Gregoire op te nemen.
Aarzelend en toch vol verwachting bleven
zij aan den voet van den kleinen heuvel
staan, terwijl Jean en zijn geleiders naar het
hutje opgingen.
•Annette Gregoire I» riep Rollan met lui
der stem, terwijl hij aan de gesloten deur
rammelde in naam der eenige en ondeel
bare republiek doe open I»
Alles bleef atil in het hutje.
Jean herhaalde zijn kreet.
Toen stak Pierre Gregoire zijn trotsch
gelaat uit een klein venstertje naar buiten.
•Wie klopt daar en wat moet dat be-
teekenen
•Ik ben 't ik Jean Rollan die in naam
der eenige en ondeelbare republiek Frankrijk,
tot commissaris van het district La Charette
aangesteld, van u vorder, ons de deur open
te maken, opdat wij u als royalisten en
vrienden der aristocraten gevangen nemen,
om u tot heil der gerechtigheid en der orde
de verdiende straf te doen ondergaan».
Pierre lachte hardop.
•Kom», riep hij, >kom en haal me toch,
als gfi mij hebben wilt I Maar Jean Rollan,
ellendige verrader, wfi ontmoeten elkaar nog
eens en rekenen dan af denk daar dus aan
en geef nu acht, hoe moeder Gregoire's
kleinzoon door den schoorsteen uit weg
vliegt I»
•Vier mannen voor de ramen 1< comman-
want die vroeger als mededingers tegen
over elkander stonden, zijn nu vrienden
geworden met dezelfde belangen.
En de kleinere zaken, welke niet in
de trust waren opgenomen, zijn niet
meer in staat hiertegen weerstand te
bieden. Deze worden immers reeds van
te voren verstikt, daar de kapitaal
krachtige trust er riet tegen opziet
desnoods eenigen tijd met verlies te
werken en den prijs zoozeer te verlagen,
dat die kleinere zaken het daartegen
niet kunnen uithouden en dus gedwon
gen zijn het bedrijf op te heffen.
Het belang van den kleinhandel, van
het publiek, het welzijn van den geheelen
Staat, wordt over het hoofd gezien en
alleen wordt gelet op een flink hono
rarium voor de beambten en een hoog
dividend over het aandeelen-kapitaal.
Het is zeker ook wel te begrijpen,
dat de trusts algemeen veroordeeld
worden. Men kan ze dan ook beschou
wen als een uiterst drijven van het
liberale vrijheids-beginsel, waardoor het
kapitaal moet heerschen veruit boven
het verstand en de vaardigheid, de
eigenschappen van ieder mensch, waar
door hij zich een goed bestaan moet
kunnen verwerven. Het is dan ook
geheel in strijd met een goede sociale
staatsregeling, wanneer dit uitbuitings
systeem vrijelijk wordt toegelaten en een
wetgever, die de belangen van het volk in
acht neemt, zal het geheel verbieden
De felle concurrentie is immers wel
op een andere manier te onderdrukken,
dan door samensmelting van krachtige
kapitalen en vernieling van het klei
nere vermogen.
Maar deze zijn nog niet alle bezwaren,
welke tegen de trusts moeten worden
geopperd.
Zooals wij boven reeds vermeldden,
worden de ingebrachte goederen, als
fabrieken, materieel, kantoren enz.,
dikwijls veel te hoog geschat zoodat
het kapitaal van de trust veel hooger
te boek staat, dan de bezittingen inder
daad aan waarde vertegenwoordigen.
Wie lijden de schade? De trustmannen
zelf? Neen, daar zullen zij wel voor
zorgen, maar de bedrogen speculanten,
die meenen aandeelhouders te zijn in
een soliede zaak, die echter spoedig
blijkt grootendeels slechts op papier te
bestaan. En zoo breidt zich het roof
ridderschap der trusts uit tot ver buiten
het eigen werelddeel. De malaise van
het najaar 1907, welke zich thans nog
ten onzent doet gevoelen, kan als voor
beeld gelden.
deerde Jean schuimend van woede>ieder
die tracht te ontkomen, wordt neergescho
ten gij anderen breekt de deur open en
maakt u van het gespuis meester».
Heel wijselijk bleef hij zelf terug, terwijl
de mannen aanstalten maakten, om aan het
bevel van hun aanvoerder te voldoen. Maar
de deur was sterk en bood lang weerstand,
totdat zij eindelijk verbroken werd. Met
aangelegd geweer gingen de belegeraars voor
uit, verbitterden tegenweer verwachtend.
Alles was echter stil en ledig in de hut.
Slechts de raaf van moeder Gregoire hup
pelde hen, krassend met uitgespreide vleu
gels tegen, zoodat zjj verschrokken achteruit
weken. Te vergeefs liet Jean de woning tot
in hare meest verborgen hoekjes onderzoe
ken de familie Gregoire bleef weg het
was of Pierre's voorspelling door den schoor
steen weg te vliegen, werkelijk in vervulling
gegaan was.
Zelfs Jean was getroffen bijgeloof en angst
voor de dreigementen van den meest ge
vreesde der twee Gregoire's beheerschten
hem en verhaastten zjjn reis naar Parijs
voor het avond was, had hfi La Charette
reeds verlaten. In de oogen der dorpsbe
woners echter was de leege, verlaten woning
der familie Gregoire een spookoord gewor
den, welks nabijheid men vermeed zooveel
men kon. 's Nachts zou men daar lichten en
gestalten gezien hebben, maar niemand
durfde de hut betreden, Op den drempel
begon het gras te groeien en uilen en vleder
muizen vlogen door de open vensters en
bouwden hun nesten in de hoeken.
VIERDE HOOFDSTUK.
Het was Marie Rollan als een woeste
droom, toen zij op den wagen van een boer,
De trusts ontstaan, zooals wij gezien
hebben, gemakkelijk ten gevolge van
concurrentie in een of ander bedrijf en
wanneer wij de concurrentie in som
mige takken van den Nederlandschen
handel en nijverheid gadeslaan, zou men
geneigd zijn te zeggen, dat het trust
wezen ook hier gemakkelijk uitbreiding
zal vinden.
Mocht zulks werkelijk het geval zijn,
dat de Nedeilandsche wetgever dan
zorge, er bijtijds hij te wezen om door
goede sociale wetten de alleenheer
schappij van het kapitaal tegen te hou
den. De trusts in Amerika zijn ons een
waarschuwend voorbeeld en daarom is
het verblijdend, dat ook de waarschijn
lijke opvolger van president Roosevelt
den strijd denkt aan te binden tegen
de alles opslokkende trust van het
groot-kapitaal.
Frankrijk.
Een treffende plechtigheid.
Op het kerkhof te Batignolles (Parfis) is
Zondag onder buitengewoon groote belang
stelling van de Parijsche katholieke jonge
lingschap onthuld en ingezegend het graf
monument voor den jeugdigen Hippolyte
Debroise, die op 2 Juni 1907 viel als slacht
offer van een bende straatroovers, nadat hij
met de jongelieden van een patronaat de
H. Sacramentsprocessie te Dugny had bijge
woond. Het geboefte loste op de vreediaam
huiswaarts keerende groep jongelieden revol
verschoten, waarbij een priester werd ge
kwetst en Hippolyte doodelijk werd getroffen.
Als vertegenwoordiger van Mgr. den aarts
bisschop van Parijs verrichtte kannunik
Adam met assistentie de liturgische gebeden
en de inzegening, terwijl hij ook een tref
fende rede hield, die nog gevolgd werd door
eenige welsprekende woorden van advocaat
Menard. De aanwezigen zongen daarna het
Credo en baden gezamenlijk voor den jeug
digen doode en op bijzonder verlangen
van den aartsbisschop voor diens aan
valiers.
Lourdes.
Den 14en Juli j.l,, op den vfiftigsten ver
jaardag der achttiende en laatste verschijning
der Onbevlekte Ontvangenis, is boven den
ingang der crypte onder de basiliek te Lourdes
een uit tegelmozalek samengesteld medaillon
onthuld, voorstellende het borstbeeld van
Z. H. Paus Pius X. De bisschop van Tarbes
hield bfi de plechtige onthulling een indruk
wekkende rede.
die graan ten verkoop naar de hoofdstad
bracht, onder de sluitboomen van Parfis
doorreed en nu naast de echtgenoote van
den boer, die haar opgeladen had, voor den
eersten keer de reuzenstad van binnen aan
schouwde.
Daar wriemelde en drong het door elkaar
in bonte afwisseling. Het scheen haar dat
deze stad, binnen wier muren een door zijn
volk veroordeeld koning den weg naar het
schavot was opgegaan, waarheen hem ontel
bare slachtoffers waren voorgegaan en ge
volgd, waar nu nog de weduwe des konings
en zijne kinderen achter kerkermuren ver
smachtten het scheen haar, dat deze stad
omsluierd moeet zijn door een onzichtbaar
rouwfloers, dat iedere uitgelaten vreugde
dempte het scheen haar als kon de hemel
zich niet blauw en vroolijk wolken over deze
plek der aarde als moest ieders gelaat ge
tuigenis afleggen van het vreeselijke, dat het
oog dagelfiks waarnam.
Marie zag zich bedrogen. Over den boule
vard, waar zij juist met den wagen over
reden, bewoog zich een vroolfike, onverschil
lige menigte op en neder zelfs rijtuigen
natuurlijk zonder wapen op het portier met
heeren en dames, rolden over het plaveisel
van den rfiweg. Men gekscheerde en lachte,
men nam kaarten voor theater en concert,
als heerschte de grootste vrede cn de grootste
zekerheid overal.
Alleen de reusachtige plakkaten tegen de
muren, die tot de vergaderingen der ver
schillende clubs uitnoodigden, en hier en
daar decreten van het Convent, wezen op
de nu heerschende toestanden. Nog meer
echter was dit het geval, wanneer plotseling
trommelslag weerklonk, de lachende gezich
ten ernstig werden, ieder gesprek verstomde
Rusland.
Tolstoi solliciteert naar de gevangenis.
Graaf Tolstoi geeft in een paar bulten-
landsche bladen op heftigen toon uiting aan
zijn verontwaardiging over de strafrechtple
ging der Russische regeering, het bederf der
bureaucratie, de veroordeelingen en terecht
stellingen, waarmede zij haar tegenstanders
vervolgt, en de wijze waarop zfi haar politiek
tracht goed te praten. Hfi zegt dat de grn-
welen, die de regeering bedrfift, orde en
vrede niet zullen doen wederkeeren en daagt
haar uit hem, Tolstoi, gevangen te zetten,
daar dit lot hem dragelijker zal zijn dan het
gevoel, dat zooveel ongerechtigheden gepleegd
worden in zijn belang. De Russische bureau
cratie heeft zeker heel wat op haar geweten,
doch Tolstoi wordt ook in zijn manier
van optreden een oud man...
Russische toestanden.
In de Poolsche stad Sosnovice werden in
de laatste dagen onder de »haute-monde<
talrijke arrestaties gedaan. Meer dan 100
mannen en vrouwen werden aangehouden
en nog talrijke aanhoudingen worden ver
wacht. Het station wordt bezet gehouden
door gendarmen en kozakken en de uiterste
moeite moeten bewoners van 't stedeke aan
wenden om verlof te krfigen ergens anders
heen te gaan. Sedert 1 Juli zfin al 350 per
sonen uit het land gezet... enz.
Het heette eerst, dat er een samenzwering
tegen den tsaar was ontdekteen wfid-
vertakte en zeer sluw complot tegen 't leven
van Nicolaas 1 Nu echter wordt dit beslist
tegengesproken. Er is van geen samenzwering
sprake. Maar wat dan? Waardoor worden
dan die maatregelen van geweld toch ge
rechtvaardigd?...
Afrika.
Levend verbrand.
Een afschuwelijk ongeluk is te Durban
(Natal) gebeurd, op een feest waar de brand
weer en de matrozen van het oorlogsschip
•Hermes» een voorstelling zouden geven. Er
waren houten gebouwtjes opgeslagen, die in
brand gestoken zouden worden en waaruit
dan drie kinderen twee zoontjes van den
brandmeester Lambeth en de eenige zoon
van den brandweerman Scott gered zou
den worden.
Het overgroote realisme, waarnaar bfi die
voorstelling werd gestreefd, bleek noodlottig
voor de vertooners. Door een misverstand
werden de gebouwtjes vfif minuten te vroeg
aangestoken. Zfi waren met petroleum over
goten en stonden in een oogwenk van onder
tot boven in vlam.
De ladder waarlangs de kinderen gered
zouden worden was nog niet in gereedheid.
Twee der knapen sprongen uit een venster
en vielen te pletter. De derde stortte ach-
en ieder oor luisterde.
Dan las de heraut met luider stem de
lfist af dergenen, die de revolutionnaire recht
bank ter dood veroordeeld had en wier
terechtstelling den volgenden dag zou plaats
hebben. Doch reeds het aan den dag leggen
van deelname, kon gevaarlijk worden, want
overal had de revolutionnaire rechtbank hare
bespieders en zelfs wat men dacht, moest
men onder het masker der vroolfikheid ver
bergen.
Marie, met den dood in 't hart, lnisterde
ook naar het vreeselijke registeren toch
ademde zij verlicht op, daar zfi den naam
van gravin La Charette niet onder die der
slachtoffers gehoord had. Zij durfde zich
echter niet uiten, want hare begeleiders
waren van de nieuwe ideeën doortrokken en
vol geestdrift voor de mannen van den dag.
Zfi kenden den naam van portier Bourdone
in het voormalige hotel der aristocratische
familie La Charette en argeloos wees de
man aan het jonge meisje, dat zich voor
een bloedverwant van Bourdone uitgaf, den
weg daarheen, toen Marie voor de herberg
uitstapte, welke het paar als het in Parijs
was, huisvestte.
Nu was zij vrij, en ongehinderd filde ze
in de aangegeven richting voorwaarts, om
het vurig verlangde doel te bereiken. Zfi
was in de voorstad St. Germain, de aristo
cratische wijk van Parijs, aangekomen.
Wordt vervolgd.)
- m'ittÉ
