R. Kath. Nieuws- en üdvertentielilad
voor Noord-Holland.
No. 90.
Zaterdag 7 November 1908.
2de Jaargang
FEUILLETON,
Verschijnt Woensdag en Zaterdag.
Boerenleenbanken.
De zestiende Mei.
Buitenland.
ONS
HAD.
ABONNEMENTSPRIJS
50 cents per drie maanden franoo aan hnis. Te betalen in
het begin van ieder kwartaal.
Afzonderlijke nummers3 cent.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Ons Blad".
BUREAUHoogstraat b/d. Langestraat te Alkmaar.
Telefoon No. 266.
ADVERTENTIËN:
Van 15 regel30 eent.
Elke regel meer 6
Reclames per regel 15
Ouder dezen titel is onlangs door het
Centraal Bureau der Katholieke Sociale
Actie een vlugschriftje uitgegeven,
waarin op zeer duidelijke wijze aard en
werking van bovengenoemde leenbanken
wordt uiteengezet en waarin wordt
gewezen op het nut, dat dergelijke
instellingen voor het landbouwbedrijf
afwerpen. Het ware te wenschen, dat
alle landbouwers, die nog niet met de
inrichting en het nut van boerenleen
banken op de hoogte zijn, dit vlugschrift
lazen. Wijl dit echter wel niet het geval
zal zijn, willen wij, aan de hand van
dit vlugschrift, hier dit onderwerp in
het kort behandelen.
In bijna ieder bedrijf en zeker in dat
van den tegenwoordigen boer iscrediet
een groot vereischte, daar het vast be
drijfskapitaal vaak niet voldoende is,
om het bedrijf zoo winstgevend mogelijk
uit te oefenen en zou de landbouwer
zijn productiviteit tot eigen kapitaal be
perken, dan zou hij een gedeelte van zijn
geldelijk vermogen jaarlijks eenigen tijd
ongebruikt moeten laten, wat toch zeker
niet het voordeeligst Ivoor hem is. De
boer moet dus op soiimige tijden geld
kunnen leenen, om hofleven gemakke
lijk, wanneer hij het nim- noodig heeft,
weer te kunnen aflossent Zoo worden
b.v. in den zaaitijd veel^ onkosten ge
maakt voor den inkoop van zaad en
het bewerken van het veld; dan is er
derhalve kapitaal noodig od liefst om
loopend of los kapitaal, want wanneer
na den oogst de voortbrengselen op de
markt zijn te gelde gemaakt en de
onkosten, vermeerderd met de winst,
zijn terug ontvangen, heeft men dat
geld vaak niet meer noodig vóór het
volgend jaar. Men kan dus voor al dien
tijd het geleend kapitaal weer missen.
Ook vroeger was er gelegenheid ge
noeg, om geld te leenen. Maar deze
gelegenheid werd óf wel aangeboden
door particuliere personen, vaak listige
woekeraars, öf wel door crediet-instel
lingen of banken, maar dan tegen een
voldoende zekerheidsstelling of onder
pand, welke de boer in de meeste ge
vallen niet kon geven. Op een andere
manier moest dus in de steeds drin
gender behoefte aan crediet worden
voorzien. En deze vond men in de
boerenleenbanken, welke zijn ingericht
volgens het stelsel van de Raiffeisensche
Credietbanken
Deze Raiffeisensche Credietbanken,
Historische Roman uit het Duitsch, van
HERMAN HIR8CHFELD,
bewerkt voor >0NS BLAD'.
MO
Hy wachtte op baar verschijnen, doch z\j
kwam niet. Geruime t\jd verstreek. Daar niet
het minste gerucht vernomen werd, waagde
hü het eindelijk een zijdeur half te openen,
maar met een kreet van angst «prong
hij terug.
Bleek en etjjf lag de machtige tsarina op
den grond in den gang, die uit haar alkoof,
naar de garderobe voerde.
Op zjjn geroep snelden de dienaren en
hovelingen, die zich in de nabijheid bevon
den, toe men nam de keizerin op en ont
bood den geneesheer, daar de poli van
Katharina nog klopte. Het gebenrde werd
zoo geheim mogelijk gehouden, doch in alle
«tilte zond men ijlboden naar Gatschina, om
den troonopvolger van het doodsgevaar zijner
■Boeder te verwittigen. Het gerucht ver
spreidde zich echter al meer en meer en
als op den wind gedragen, ruischte het over
huizen en straten, en waar twee personen
elkander waren, fluisterden zij van den
dood der keizerin en hun voorhoofd werd
bewolkt bij de gedachte aan de toekomst.
Het leven was echter nog niet geheel in
Katharine uitgedoofdde in aller ijl ont
boden grootvorst vond haar nog in leven,
alhoewel tij het bewustcjjn reeds verloren
scheen te hebben. De geheele keizerlijke
familie stond aan hare legerstede, maar z\j
waarvan er het eerst een werd opgericht
te Flammersfeld in Duitschland door
den burgemeester van dat plaatsje F.
W. Raiffeisen, wiens naam er ook aan
werd verbonden, dienden voornamelijk
om den kleinen boer aan crediet te
helpen. Zij moesten, om nuttig en be
staanbaar te zijn, aan eenige voorname
eischen voldoen, nl. een gemakkelijke
en goedkoope manier om geld te ver
krijgen en een veilige belegging voor
hen, die hun vermogen of een gedeelte
ervan daar wilden uitzetten. Het geld
werd verkregen door uitgifte van spaar
boekjes, zoowel aan leden der vereeni-
ging als aan andere gegadigden. De
spaargelden vinden op deze wijz9 een
zeer soliede belegging, omdat de ver-
eenigde landbouwers met hun geheele
bezitting voor de terugbetaling instaan.
Van degenen nu, die een voorschot
verlangen, wordt niets anders vereischt,
dan dat zij twee borgen hebben en de
persoonlijke eigenschappen bezitten, die
hun het crediet waardig maken. Hierop
heeft het bestuur der bank te letten.
Mocht het nu toch voorkomen, dat de
man, die het geld ontvangen heeft, het
niet kan teruggeven, dan zal de borg
worden aangesproken en zoo ook deze
in gebreke blijft, zal de bank, nl. de
vereeniging, de schade lijden. Gewoonlijk
wordt bij goed bestuur jaarlijks een
kleine winst overgelegd, die niet ver
deeld mag worden, doch waarvan men
een reservefonds kan vormen, waaruit
de mogelijk door de bank te lijden schade
wordt gedragen.
Men ziet uit het bovenstaande, dat
het Raiffeisen-systeem gegrondvest is op
een zedelijk beginsel. Want door de
aaneensluiting steunt men elkander we-
derkeerig en aldus verricht men een
daad van christelijke naastenliefde. Ook
werkt de boerenleenbank mede tot
opvoeding van den boerenstand. Door
de hulp zijner medebroeders wordt het
verantwoordelijkheidsgevoel in den land
bouwer ontwikkeld; hij zal zich be
ijveren om zich voorschotten waardig
t6 maken en de controle der medeleden
zal voor hem een prikkel te meer zijn
tot zedelijk goed handelen. Zoo werkt
ieder der aangeslotenen mede tot ver
heffing van zijn stand en wordt de
landbouwbevolking geestelijk en stoffe
lijk vooruit gebracht.
Het is begrijpelijk, dat, om elkander
te kunnen controleeren, en opdat een
persoonlijke band tusschen de leden
onderling behouden blijve, de inrichting
der banken altijd beperkt moet zijn tot
herkende niemand. Geen zucht kwam over
hare krampachtig gesloten lippen, totdat op
klokslag tien uur, een hevige schreeuw uit
haar mond drong, een schreeuw die ver in
't paleis vernomen werd.
Dat was de doodskreet der groote
Eatharina, de proclamatie, die haar zoon
den kroonprins, tot alleenheerscher aller
Russen verhief.
Zyn gemalin, z\jn kinderen waren de
eersten, die den nieuwen heerscher geknield
huldigden. Hy richtte hen op, omhelsde hen
en verzekerde hun van zyn keizeriyke en
vaderiyke welwillendheid.
Alle in het paleis aanwezige ambtenaren,
ministers en officieren volgden het voor
beeld der keizeriyke familiede senaat
legde voor den nieuwen tsaar den eed van
trouw af.
Het machtige Petersburg bleef kalm en
stil. Niets kwam den nieuwen heerscher ge
vaarlijk voor en toch was Paul niet gerust,
vóórdat zyn eigen troepen uit Gatschina aan
gekomen waren, en den dienst in het paleis
en voor zijn persoon overgenomen hadden.
In den namiddag van den sterfdag der
tsarina schreed een jeugdig officier treurend
en met gebogen hoofd, door de straten. Het
was Alexis Lafont. Onuitsprekeiyke droefenis
vervulde zyn ziel. Hy haatte de menschen
en het noodlot, dat hem uit zyn hoogste
verwachtingen in de bitterste ontgoocheling
geslingerd had.
>En zoo in gedachten verzonken, luite
nant klonk een stem achter hem,
•doch 't is waar, gij hebt er reden voor,
wy allen hebben die«.
Lafont zag om vorst Orlowitsch,
in zyn kostbaren pels gestoken, stond
vóór hem.
een klein gebied. Verder vloeit uit den
aard der instellingen, welke is: onder
linge hulp te verleenen, ook voort, dat
de bestuursdiensten gratis worden ver
richt; alleen de kassier, die een uit
gebreide administratie te voeren heeft,
wordt eenig salaris uitgekeerd.
Tegen de onbeperkte aansprakelijk
heid van alle leden zouden bezwaren
kunnen worden aangebracht. Maar deze
onbeperkte verantwoordelijkheid is nood
zakelijk, opdat de spaarders verzekerd
zijn, dat hun penningen veilig zijn be
legd. Ook kan bij een goed bestuur de
bank geen schade lijden en tot aller
geruststelling kan worden verzekerd,
dat de algemeene verantwoordelijkheid
nog nergens nadeel beeft berokkend,
waar de bank was ingericht volgens
het systeem Raiffeisen. De algemeene
vergadering kan bovendien het bedrag,
waarover zich haar aansprakelijkheid
uitstrekt, zelf regelen.
Wanneer aan een plaatselijke boeren
leenbank de spaargelden niet toereikend
mochten zijn om alle aanvragen tot
geldleeningen te voldoen, of wanneer
daartegenover de spaarpenningen de
leeningen overtreffen, kan men zich
wenden tot de Centrale boerenleenban
ken, die vraag en aanbod over de ver
schillende plaatselijke banken, die bij
de Centrale zijn aangesloten, regelen
en zoo noodig elders geld kunnen op
nemen of uitzetten.
Wanneer men dit alles nagaat, valt
het nut van boerenleenbanken voor
iederen landbouwer af onderlijk en der
halve voor den boerenstand in het
algemeen, reeds dadelijk in het oog.
Crediet immers heeft de landbouw
noodig, wil hij bloeien en dit wordt op
bovengenoemde wijze uitstekend bereikt.
Frankrijk.
De Fransclie vrijdenkers.
Het congres van Fransche vrijdenkers, dat
Dinsdag en Woensdag te Parys is gehouden,
had ten doel de confiscatie voor te bereiden
der kerken. De bekende afgevallen priester
Oharbonnel zeide o. a. in een redevoering
•Het is nog te vroeg om de kerken op te
eischen, doch wy moeten ons waardig maken
ze in beslag te nemen< I De heeren willen
hiertoe ook als middel gebruiken het ver
heidenschen van alle Christelijke Feestdagen.
Lang niet nieuw zeer oud zelfs... Uit
den tyd der groote Revolutie, Naar een
•godin der rede' zullen Oharbonnel en zijn
Heb goeden moed, myn vriend', zei hy
minzaam, >de toekomst is voor u nog niet
verloren. Wie weet, of tsaar Paul niet een
andere zyn zal dan grootvorst Pauleen
kroon verandert zoo dikwijls de gezindheid
zoo in 't goede als in 't kwade. Ik zelf zal
voor uwe zaak bij den tsaar pleiten vorst
Subow, aan wien de keizer zyn guust ver
zekerd heeft, zal my zyn bijstand niet wei
geren Paul zal den laatsten wil zijner
moeder eerbiedigen. Alexis, luitenant, wat
scheelt er aan
Bleek en starend wees de jonge officier
naar twee heeron, die arm in arm de straat
inkwamen de blik van den eenen kruiste
met dien van Lafont als een bliksemend
zwaard, een spottend woord drong Alexis
in 't oor.
•Waarom windt gij u zoo op vroeg de
vorst verwonderd, »ik begrijp niet...»
Gy zult het begrijpen', zei Alexis toon
loos »wat vermag ik, arme luitenant, tegen
den gunsteling des keizers I Luitenant Gre-
gorowitsch ging zoo even, vry en zonder
toezicht, aan den arm van een kamerheer
des keizers my voorby, terwyi zijn blik my
zijn triomf en myn ongeluk verried'.
De vorst stond verstyfd.
•Arme jonge man«, zei hy diep getroffen,
•ik vrees, dat uwe dagen in Rusland zullen
geteld zijn; arme Feodora!'
•Feodora vaarwel zeggeD, Feodora op
geven riep Alexis verschrikkelijk, liever
sterf ik
•Ik neem myn woord niet terug', zei
de vorst.
Als vroeger, staat mijn buis voor u open,
maar vergeet niet, dat naar Russisch ge
bruik, onder den adel van Rusiand geen
verloving kan plaats hebben, zonder bewilii-
kornuiten niet lang behoeven te zoeken I
De afneming der bevolking.
In 1907 is de bevolking van Frankryk
met 20.000, zegge ^twintig duizend, zielen
achteruitgegaanterwijl in dat zelfde jaar
die van Duitschland toenam met 700.000 en
die van Italië met 400.000.
En toch is het sterftecUfer in Frankryk
niet zeer hoog in vergeiyking met dat der
andere natieszoo is byv. het sterftecyfer
onder de kinderen heneden 1 jaar, 13.5 percent,
veel lager dan dat in Dnitschland en Oos
tenrijk in 1907 zyn er 110.000 kleintjes
overleden, tegen 140.000 in 1906.
Doch daartegenover is het geboortecyfer
afgenomen en bereikt niet eens meer het
gsmiddelde der laatste honderd jaren. In
1907 kwamen 774.000 geboorten voor, tegen
867.000 in 1906 en 927.000 in 1886.
Japan.
De ondergang der oudJapansche zeden.
Meer en meer worden in Japan klachten
geuit over het verval der goede oude zeden,
over het hand over hand toenemen van
weelde en zedeloosheid.
Zoo waarschuwde oniaugs de minister van
handel, baron Oura, in dringende bewoor
dingen het volk, toch niet in kleeding en
gewoonten dien nieuwen geest vau verkwis
tende weelde te volgen. >Tot aan den grooten
oorlog', zeide hy, >was het Japansche volk
ernstig, viytig, van strenge zeden, nu is het
ongedurig, weelderig en volgt alle stroomin
gen der mode. Want de dames der hoogere
klassen dragen tegenwoordig op hnn klee
deren niet alleen meer ryke borduursels,
doch ook kostbare juweelen. Zulk een ver
kwisting is zinneloos. Daarhy klagen de
handwerkslieden, dat eerlijke arbeid niet
meer zooals vroeger wordt geacht, en dat al
te veel geld wordt uitgegeven voor lichtzin
nige genoegens en de gemakken des levens'.
De dagbladen betreuren den ondergang
van de oudJapansche levenswijze; zij con-
stateeren met angst en vrees, dat de licht
zinnigheid en de gonddorst groeien, en wyzen
als teeken van dezen achteruitgang op het
Bteeds toenemende aantal zelfmoorden.
•In vroeger tyden was de zelfmoord het
allerlaatste gevolg van een diep gevoel van
schaamte of een boete voor een bedreven
misdaad', zegt een dezer bladen•tegen
woordig echter zyn de meesten van hen, die
zelfmoord plegen, jonge mannen en vrouwen,
die lafhartig hunne plichten van zich af
werpen en zich te zwak voor den stryd om
het bestaan voelen. Zwakheid en slechtheid
dringen in alle klassen der maatschappy door
en tasten zelfs de kringen der soldaten en
der onderwyzers aan'.
Hoezeer de sociale gewoonten van het
vroegere Japansche leven reeds ondergraven
ging des keizers. Doch wy mogen nog hopen I
Reken op mij wat vorst Orlowitsch doen
kan, zal hy voor u doen'.
Hij drukte den jongen officier de hand
en verwyderde zich.
Langsaam vervolgde Alexis zyn weg. In
zyn ooren klonk het klokgelui aller torens
van de vele kerken in Petersburg, voor de
lijkplechtigheden der keizerin.
't Was hem, of zyn eigen geluk ten grave
werd uitgeluid. Hij gevoelde zich zeer ter
neergeslagen en 't was hem, of hy zelf
neer zou dalen in het donkere graf, om te
rusten, te vergeten.
ZESDE HOOFDSTUK.
Acht dagen waren vervlogen. De begrafe
nis van Katharina II had met den grootst
mogelijken luister plaats gehad. Paul had
den laatsten eereplicht als zoon en troon
opvolger volbracht, nu echter was hy de
alleenheerscher en in zijn band rustte het
wel en wee van millioenen menschen.
De grondslag vau het karakter des nieu
wen keizers was ongetwyfeld goed. Paul I
was een trouwe echtgenoot, een voorbeeldig
huisvader, en niet zonder goedhartigheid
alleen de afzondering waarin hij steeds ge
leefd had, de geringe sympathieën, die tus
schen zijn voelen en handelen en die zyner
moeder hadden bestaan en die hem van haar
vervreemd hadden zyn voorliefde voor het
militairisme met zyn yzeren wet en disci
pline dit alles had een slechten invloed
op hem uitgeoefend.
Hy, de zoolang miskende, de verachte,
waande zich, nu met onbeperkte macht be
giftigd, de hoogste aller stervelingen en ver
langde blinde onderwerping. De beschaafde
maar ongedwongen beleefdheid van Katha-
rlna's hof veranderde reeds den eersten dag
zijo, volgt hieruit, dat de gedurende drie
eeuwen lang volgehouden scheiding van het
volk in vier klassen, die tot dusver zeer
streng werd in acht genomen, hoe langer
hoe meer wordt opgegeven. De scheiding
begint hoe langer hoe meer te verdwynen.
Vroeger dacht geen enkel lid der laagste
klasse eraan de grenzen van zyn stand te
overBchryden en in een hoogere klasse te
leven. Op dit oogenblik streven de armen
naar rykdom en eerzij voelen, dat bun
de weg naar macht en geluk open staat,
en zoo heeft zich een reusachtige beweging
van de massa meester gemaakten een
geweldige concurrentie is in de hoogere stan
den ontstaan.
Natuurlijk bieden ook van den anderen
kant al deze verschijnsels vele voordeelen
voor den algemeenen vooruitgangde kiemen
van een nienwe beschaving zyn gelegd en
doordringen langzaam het geheele lichaam
van het sociale leven.
Amerika.
De nieuwe President.
Woensdag konden wy juist nog mededee-
len, dat Taft tot president der Ver. Staten
was gekozen.
Natuuriyk heerscht er groote vreugde in
de Repnblikynsche party, welke haren candi-
daat met zoo schitterende meerderheid ge
kozen zag.
Wanneer de voorteekenen niet bedriegen,
schynt met Taft, afgezien van partykwestiee,
eene goede keuze te zyn gedaan.
Met Taft zal in het Witte Huis een man
binnentrekken, die getoond heeft o.a. op den
moeilyken post van gouverneur der Philip-
pynen, iets te kunnen, een stoere werker,
in het bezit van groote begaafdheden. Hy
werd op 15 Sept. 1857 te Cincinnati geboren,
studeerde in da rechten, werd in 1892 bonds-
rechter voor een viertal staten en vier jaar
later hoogleeraar in de rechtswetenschap aan
de Universiteit van Cincinnati.
Na den veroveringsoorlog tegen Spanje
werd Taft in 1900 benoemd tot bnrgeriyk
gouverneur van de Phillippynen, welke functie
hij bleef waarnemen tot 1904 en waarhij hy
zich door zijn tact, zijn harden arbeid, patrio-
tischen ijver en organiseerend talent, zelfs
de erkentelijkheid wist af te dwingen der
democraten. Wat de Fhilippynen betreft,
regelde hy persooniyk te Rome met den
Paus de moeiiyke en delicate quaestie der
kloosterbezittingen op die eilanden. Zyn be
noeming in 1904 tot staatssecretaris
voor oorlog legde tevens den grondslag voor
een hechte vriendschap tusschen hem en
Roosevelt. In het vorige jaar maakte Taft
een reis om de wereld waarby hij o.a. ook
de hoven te Tokio, Pekin en Sint Petersburg
bezocht.
zyner regeering in een styf, byna bespotte-
lp ceremonieel. Keizermantel, scepter en
kroon mochten op de audientiedagen niet
ontbreken en de deemoedigste, de meest
slaafsche bewonderaar der keizeriyke majesteit
kon vast rekenen op de gunst van den lieht
gevleiden heerscher.
De keizer vertoefde in zijn kabinet. Dit
was een tameiyk rnlm vertrek met donkere
ledertapyten en zonder eenigen opsmuk.
Boven de keizerlijke schryftafel, die met
geschriften en boeken overladen was want
Paul was een viytig werker hing het
levensgroot portret van Peter III, zyn be
minden, onvergetelyken vaderhy scheen
ernstig op zyn zoon neer te zien, als wilde
hy hem waarschuwen voor een zelfde lot,
eenzelfde plotseling afsterven, gelijk dat
Peter III getroffen had.
Doch Panl keek niet op met groote pas
sen liep hy in de kamer op en neder, druk
bezig met een dictaat, dat een officier aan
een zytafel yverig opschreef.
Deze was niemand anders dan de vroe
gere luitenant Gregorowitsch, thans adjudant
des keizers. Niet dat Paul door de bevry-
ding van zyn gunsteiiDg, als eerste keizer
iyke daad, het aandenken zyner moeder in
het stof wilde vertredenmaar Gregorowitsch
bad zich voor hem onontbeerlijk weten te
maken en als een goed soldaat vieide hy
den soldatenhartstocht des keizers. Hy had
zich voor de voeten van den nieuwen keizer
geworpen, had hem verzekerd, dat haat en
nyd zijn vergryp hadden overdreven en
dan bestond zya vergryp nog slechts hieriD,
dat hy gewenscht had dat Paul aan de
regeering kwam en zoo had de tsaar hem
gaarne genade geschonken en hem tot zyn
adjudant benoemd. (Wordt vervolgd).
