H. Kath. Nieuws- en Advertentieblad
voor Noord.-llolla.ncL
No. 60.
Zaterdag 29 Juli 1911.
5"° Jaargang
Verschijnt Woensdag en Saterdag,
De zorg der gemeente
lijke overheid.
FEUILLETON;
„Toetie Walther."
Dit nummer bestaat uit 8 bladz
J. F. M. ENDEL.
J. F. M. ENDEL.
BLAD.
ABONNEMENTSPRIJS s
60 ot. per 3 maanden franoo huis90 et. mei geïllustreerd
Zondagsblad. Te betalen in hei begin van ieder kvartaal.
Afzonderlijke nummers van de courant 3 cent.
Van het Zondagsblad5 cent.
Öltgave van Ca Naaml. Vennootschap „Ons Blad".
BUBEAU: Breedstraat 12, tegenover de B. K. Éerk, te Alkmaar.
Telefoon No. 483.
ADVERTENTIËN:
Van 1K regels
Elke regel meer
Beolames per regel
i f i
30 eeat.
IK
Kleine advertenties van 130 woorden, bij vooruitbet 2K
Het is opmerkelijk, dlat zoo-velen inden
tegenwoordigen tijd, nu van verschillende
zijden wordt aangedrongen op het uitvaardi
gen van sociale wetten, nu de balans van
een ministerie wordit opgemaakt naar het
aantal sociale wetten, dat zij tgt standi brachit,
van meening zijn, dat zulks alleen de taak
is van de staatsoverheid1. En toch de ge
meentelijke overheid1 is evengoed' overheid,
zelfs kan zij nog beter dan de staat dezen
taak vervullen en wel om verschillende re
denen.
Immers de gemeente kan veel beter dan
de staat zorgen voor de totstandkoming
van sociale verordeningen. Het gebied, dat
zij te overzien heeft, is veel kleiner dan
dat van de staat; de gemeentelijke overheid
zal zich dus gemakkelijker op de hoogte
kunnen stellen van die bestaande nooden.
Bovendien: de staat heeft bij het maken
van wetten rekening te hbud'en met de
verschillende eigenaardigheden van de ver
schillende gewesten.
Qerdens: de uitvoering van sociale maat
regelen kan veel beter bewaakt worden door
die gemeente dan door den staat.
Ten vierde; wijziging van sociale bepa
lingen, die toch van tjjd tot tijd noodig zijn,
kunnen veel lichter en veel beter geschieden
door de gemeente; aanpassing aan deprac-
tijk is dus van de gemeente veel meer te
hopen dan van den staat. Een groot terrein
ligt er in dit opzicht nog braak voor de
gemeenteraden.
Somtijds spreekt men id'e vrees uit, dat het
gevaarlijk is, op overheidsbemoeiing aan
te dringen en vraagt men zich af, of het
maar n,iet beter is, de maatschappij eerst
christelijk te maken en dan pas de taak der
overheid aan te geven? Die vrees is echter
ongewettigd!, want juist de overtuiging, dat
ook u;jj overheidszorg ten bate van het
volk wenschen, is een middel om het volk
christelijk te maken. Daden wil het volk
zien, met woorden all een is het niet
tevreden. Bovendien, wij wenschen ook niet
dat de overheid volgens atheïstische begin
selen haar taak vervullen; wij propagee-
ren juist de Christelijke beginselen en moe
ten er daarom naar streven, dat wij naai
den gemeenteraad afvaardigen
personen, van wie wij weten dat
zij in onzen geest zullen besturen
Wij moeten christelijke mannen naar Idlen-
gemeenteraad zenden, opdat het volk zien
kam dloor dladen, hoe onze gemeente naar
christelijke beginselen behoort te worden
ingericht.
In eene burgerlijke maatschappij heeft die
19)
Toetiie hadl Thomas a Kempjs en het
boekje van Mgr. die Ségur als reislectuur
meegenomen, mg$r gpolangi die treiin stil
stond, keek ze onrustig naar het perron:,
fljso'f ze iets zocht.
Toen de palfrenier die ontvangstblewij
zen van dia koffers bracht, vroeg ze hem'
een meisje te roepen, dlat met tuiltjes vi
ooltjes en enkele late herfstrozen op het
perrons to «dl.
Toetie kocht haar all die bloemen af, 'en ze
tot een bouquet rangschikkend, wenkte gij
dien palfrenier aam 't portier en ga:f hem
die bloemen met de opdracht:
„Breng die dadelijk aan mama, Koen, met
mijn bartelijken afsdbeiidfegroet."
„lk zal er voor zorgen, freule."
Naar haar plaats terugkeerertdl, moest Toe-
tie die oude dame passeereni en mompelde
een verontschuldiging. Toevallig haar oogen
ontihoetenldl, trof haar zooi'n hartelijke, dleel-
nemenidle bliik, Ü|at het haar weldadig aan
deed, en zij dien vriendelijk beantwoord -
de.
.Welk ,een innemend zacht gelaat 'hadl die
oudle .vrouw! Geen wondlej;, dat Kaar zoon
dol op ih'aiar scheen. Hoe hartelijk ktomk
diait „moedertje", waarmee hiij haar telkens
aansprak,
gemeente een dubbele taak te vervullen,
Deze dubbele taak noemt men tezamen ook
wel het algemeen welzijn. Daarmee wordt
niet bedoeld, (dat Ue overheid de zorg heeft,
voor het particulier welzijn van allen, neen,
de overheid heeft te zorgen, dat de in
dividuen en huisgezinnen bescherming en
aanvulling ontvangen van hetgeen zij zelf
niet kunnen bereiken. Ieder individu b.v.
moet zorgen voor zijn eigen gezondheid1,
doch zoovelen komen hierin zelf te kort,
daarom is het plicht in tijden van epidemie,
dlat de overheid ingrijpt en door eene ver
ordening bescherming verleent. Trad de over
heid niet beschermend op, liet zij alle in
dividuen vrij, dan zou die vrijheid duur
komen te staan, doordat de epidemie zich
uitbreidde.
Ten tweede heeft de gemeente tot taak
het particulier initiatief te steunen.
Kunnen die burgers soims zelf iets be
reiken, dlan late de overheid hen begaan,
kunnen zij het slechts gedeeltelijk, dlan geve
de overheid steun; zijn zij absoluut of mo
reel onmachtig om eene maatregel te stel
len, d'ie toch noodig is voor het alge
meen welzijn, dan neme de overheid die
taak zelf ter hand.
Zooals uit bovenstaande blijkt, staan wij
met onze opvatting omtrent die overheid
midden tusschen liberalen en socialisten.
De liberalen
erkennen als taak (dier overheid alleen rechts-
bescherming, Idiie zij dlan nog voor
het economisch (huishoudkundig terrein) ont
kennen.
De socialisten
willen niet alleen hulp en aanvulling van
het particulier initiatief, maar algeheele
regeling door d'e overheid.
De gemeentelijke 'overheid heeft dan hare
aandacht te wijden in de eerste plaats aan
een groep van algemeene belangen en te
vens aan drie groepen van speciale belan
gen n.l. idlie welke vallen onder: 1. het
midüenstandsvraagstuk 2. het arbeiders
vraagstuk en 3. het landbouwvraagstuk.
Hiertegen zou. men kunnen opmerken, diat
de zorg voor speciale belangen niet be
hoort tot 'die taak der overheid, omdat, zoo-
als wij zooieven aantoonden, de overheid
alleen heeft te zorgen voor het algemeen
welzijn. Men o-ndiersdieidle echter een, vol
strekt en een betrekkelijk algemeen welzijn
Ongetwijfeld valt die zorg voor het par
ticulier belang van individuen buiten het
terrein der overheid. Maar wanneer een be
langrijke groep van personen b.v. de mid
denstand in nood verkeert, dan is de over
heid verplicht dien stand als zoodanig te
helpen. Want wel niet absoluut zul;en ailen
direct dbor die maatregelen gejraat zijn:
maar toch wel indirect. De bloei van
den middenstand, de bloei van den arbei-
Toien die trein in beweging kwa|m, boog
hij zich bezorgd! tot zijn moeder óver, en
hoorde ze 'hem vragen:
„Zilt u wel -goedi, moedertje-? Hindert het
open raam u niet?"
„Dank je, mijn join gen, iik zit uitmun
tend, en nu het zonnetje door de nevelen
heendringt, doet de morgenlucht me goed.
Als bet de freule maar n.iiet hindert", zei
ze Toetiie aiamziendl.
Deze haidl met welgevallen n-aair dien aan
gen-aimen klank idler stemmen, -geluisterd', zich
afvragend, hoe 't todh konij, dat er van
sommige stemmen zoo'n machtige bekoring
en aantrekkingskracht uitgaat, en, andere
daarentegen ofstooten.
Bij die vraag keek ze verrast opi, en,
weer dien, moedierlijken blik ontmoetend,
bloosde ze lielhit en antwoordde:
„Toch niet, mevrouw, ik hbudl, net ails u,
heel veel van fossche lucht, en als die
zon h eelemaai doorkomt, zal 't een warme
dag worden."
„Dat vrees ik ook", antwoordde de oude
dlarne, „en w'e hebben nog een heele reis
.in 't vooruitzicht."
Toetie, niet wetenidl, of hiaar vaider wel
goedkeurde, dat zij qaJer kenniis maakte
met haar medepassagiers, greep naar haar
boeken., dbd^, dioor een verkeerde bewe
ging, vielen zij op dien grondt
De jonge man, d)iie naast Waar zat, haast
te ziiChl ze op te rapjen, en ze hoffelijk
aan Toetie overreikendl, viel toevallig zijn
blik op het titelblad) van het bovenste en
dersstand1, de bloei van den landbouwers
stand, dat alles is van zooveel belang voor
het algemeen wel zijn, dat alle standen er in
dlirect de gevolgen van ondervinden.
Zorgt de gemeente b.v. voor een goed
marktwezen op zich zelve een speci
aal belang voor den boerenstand dan
werkt zij indirect voor den middenstand:
hoe m.eeir boeren jniaar viooral boerinne-ni)
er in de stad komen, hoe beter de winke
liers er bij varen.
Of gevoelt de winkelstand niet direct de
gevolgen van malaise in de bouwvakken,
waaronder de arbeidersstand gebukt gaat?
Zal het niet van invloed! zijn op dekoop'-
kracht van het publiek, op het credlietwezen.
van -dien middenstand, als de arbeiders flink
verdienen, als de gemeente door werkloo-
zenverzekering en arbeidsbeurzen idle spe
ciale belangen van; 'de arbeiders goed be
hartigt?
Hieruit blijkt, duidelijk, dat de gemeen
telijke overheid door goed te behartigen
de speciale belangen van sommige standen,
hiet algemeen welzijn, den bloei der ge
meente bevordert.
Wat dan dient de gemeente te doen
voor den middenstand
We onderscheiden: een industriëelen en
een handeldrijvend en middenstand.
Ondier den industrieëlen middenstand val
len de ambadrtsbazen, bakkers, slagers, za
delmakers, schoenmakers, loodgieters, enz
enz.
Deze z.g. klein-industrie is in de klem
geraakt door tal van uitvindingen, terwijl de
machine is inplaats getreden van het één
voudig arbeidswerktuig.
Nu luidt de (theorie der sociaal-democraten
wel, dat door een maatschappelijk proces
van concentratie de industrie in handen van
enkele vertegenwoordigers van het kapitaal
zal komen.
Nu zoggen de socialisten wel, dat de
middenstand toch zal verdwijnen en
kunnen zij derhalve weinig gevoelen
voor de belangen van den middenstand
Het bestaan va,» een middenstand is ech
ter v-ain te groot belang: er zijn ook la
gere standen noodig;: de tussdhënscihakel is
een prikkel om vooruit te komen. De mid.
denstand bestaat uit zelfstandigemen
schen; Idle gemeente is er veel aan gelegen,
dlat het dezen welga; immers; meer dain
wie ook hebben de middenstanders belang
bij een rustige en geleidelijke ontwikkeling.
De middenstand vormt de kern
de r b u r g er ij.
De klein industrie beeft nog een uitge
strekt arbeidsveld, idat zjj behouden kaïn
onder voorwaarde echter, dat haar product
beter zij dan d'at van de groot-industriq
De klein-nijvere zoeke het niet in het ter
markt brengen van massa-artikelenhij leg-
ge zich toe op het vervaardigen van degelijk
en soiled werk. Dan zijn er nog tal van
riep hij onwillekeurig verbaasd!:
„Thomas a Kempfe! Moedertje's lieve
lingsschrijver. Wat een ernstig'e reislec
tuur, freule."
Verward keek Toetiie den spreker aan.
Zijn Kik ontmoetend, nam Kaar verwarring
zichtbaar toe, en t erwijl zij hevig bloos
de, stamelde ze werktuigelijk: „Dank li".
Wat een aantrekkelijk, knap mannenge-
lalat 1
Regelmatig, idlönker getint, als van
iem and, die veel i.n de buitenlucht .werkzaam
was, met diepliggende staalblauwe oogen,
idiie met een zaichte uitdrukking op' haar
gericht waren. Zijn gestalte was lang, hreedl
geschouderd, en maakte een forschen indruk
Elegant stond hiemi zijn reispak- van, grijs
flanel met zwarte streepjes, en zijn ge-
Iheele voorkomen verr.iedl die zekere Üistine
tie, diie onbetwistbaar van een goede af
komst getuigt.
In één oogenblik -nalmi ze dlat alles dui
delijk iin zic'hl op, „zich verbazend! dezen
interessanten kop nooit in Den Haag of
Scheveningien gezien te hebben.
„Foei, Herman, je zij.t onbescheiden 1"
zei |dLe oiudle dalme, en opziende ontmoette
Toetiie weer haar welwillenden blik. Wat
lsjgü er toidhl in dlie oogen, dlat haiar zooi
weldadig aandeed, en vreemid, de oogen
van moeder en zoon weerspiegelden, dezelf
de uitdrukking.
„Pardlon, freule, ik bbdfoelde niets indis
creets", zei die laatste verschrikt.
Eer Toetie kon antwoordlen, dleed het:
bedrijven, die zich bezig houden met het
vérvaardiigen van waren, die spoedig aan
bederf onderhevig zijn en dus niet in het
I groot kunnen wordlen opgeslagen. Tenslotte
zal de klein-industrie werk vinden in het
herstellen van goederen als rijwielen, tuig-
werk, enz.
Maar dlan is Wet noodig, dat üe gemeente
het particulier initiatief steune dloor:
lo. zorg voor goed vakonderwijs.
2o bevordering van de klein-nijverheid.
30'. steun aan het vereenigingsleven der
industrieële middenstanders.
4o goede regeling der aanbestedingen zicoJat
Biet meer in andere plaatsen werk behoeft
te worden aanbesteed o-f inkoopen gedaan.
Wat geldt ten opzichte van dien in-
dustrieelen middenstand, dat geldt ook voor
den hanéeldrijvenden middenstand, ook de
ze kan in eene gemeente niet gemist wor
den door de overheid op de wijze zooeven
genoemd. Ook wat betreft dén
belastingen
dient de gemeente te zorgen, dat ieder
naar draagkracht bijdraagt. Nauwkeurig toe
zien bij de aanslagen van dien middenstand
is noodig, opdat deze niet langer het kind
der rekening zij ter profijte van het groot
kapitaal.
Voor den midld-en stand isi het van; belang,
dat gemeentebedrijven als gasfabriek goed
en' zuinig worden geexploiteerdl, want de
middenstand betaalt aan deze indirecte belas
ting in den vorm van gasgeld Wel het meest.
De gemeente wake tegen oneerlijke con
currentie, tegen vliegende winkels, zij zorge
er voor, dat het marktwezen de venterij enz.
in het belang, van dén middenstand wordt
geregeld, zoodat het geld, dat de boeren
hier verteren, niet kome in die zakken van
kramers en vensters van buiten
Zoo zijn er tal van punten, te noemen,
■die aangeven in welke richting d'e gemeente
het middenstandsbelang dient te behartigen.
Maar dan is het ook noodig, da,t jde
gemeente go-ed ingelicht is, idlait in den
Raad mannen zetelen, die verstand hebben
van speciaal het mi-ddenstandsvraagstukdat
die burgerij zulke mannen kiest, ergo-: dat
de kiezers hun stem uitbrengen opi den
middenstander maar meer nog: op den per
soon, die reedte jaren lang ini hét vereeni
gingsleven zijne krachten heeft gewijidl aan
die belangen van Id'en Alikmaarschen, midden
stand1, op dien heer
Wat dient de gemeente te doen
voor den arbeidersstand
Wij wezen er reeds op, dat de gemeente
er belang bij heeft, dht ook dleze stand
bloeit, dat het speciaal arbeidersbelang
is een algemeen belang.
Drie groepen vragen hier de aandacht.
Vooreerst de gemeente-ambtenaren, wier
rechtspositie een billijke regeling eischt, en
„So-adlai allemaal apenkooi!" van dien Weer
W-alther allen verschrikt opkijken. Aandach
tig hadl hij: van achter zijn nieuwsbladieni
Wat gesprek gevolgd! e;n zijn medepassagiers
gadegeslagen. Zij imponeerden hem' door
hun distinctie, en ziende, dat zij! Toetie
aardig vonden, besloot Ihij kennis niet hen
te maken.
„U hio-eft niet zoo' vormelijk te zijn tegen
mijn kl.eiin prinsesje", ging hij voort. „Mag
ik me maar eens voorstellen? Walther,Cor
nells Walther,- bezitter van suikerfabrieken
bij S-oerabaia, en mijn dochtertje Toetie."
Verbaasd! keken moeder en, zoom hem
aan. Diien eersten uitroep begrepen zehëe-
lemaai niet, dtoch' zich terstond herstellend,
e,n met die gemakkelijkheid van hen, die ge
woon zijn, zich in go-edle kringen te be
wegen, boog Idle oudle dame vriendelijk, ter
wijl de zoom zeidie:
„Mijne mo-eder, Douairière van Velz,en
ten Ziiedhorst; Herman van- Velzen, luite
nant ter zee."
De -Weer Walther .boog,' en ri^p dhik doend
„Veel eer, veel genoegen", terwijl Toetiie
bevallig boog.
„Mag ik zoo v.rjj zijn, te vragen, of u
op hiet Plein 1813 woont?" vroeg Her
man van Velzen, zicjhl tot dien- heer Wal-
flfer richtend.
De aiaing-espr-okene knikte toestemmend.
„Dain heb ik ongeveer twee jaa:r gele
dien eenige dagen opi uw bezittingen nabij
Soeraibaia bij uw administrateur gelogeerd,
die een oude schoolkennis vialni me is."
die gemeentewerklieden, wier arbeidsloon en
arbeidsduur een model moeten zijn voor par
ticuliere patroons.
Ten tweedie zal de gemeente Waar zorg
moeten wijden aan de arbeiders, d'ie in
direct bij haar in dlienst zijn, d.w.z. de
arbeiders, diie in dienst zijn van aannemers
en concessio,narissen van werken en dien
sten ten behoeve dier gemeente; waarbij
zich dus idle quaestie voordoet over d'e bepa
lingen van minimumloon pn maximum ar
beidsduur in bestekken. Ten laatste zal zij
zoo-veel mogelijk ook voor die overige ar
beiders iih 1de -gemeente zorgen door Wet
oprichten van werkloozenverzekering en ar
beidsbeurzen.
Hierboven Webben wij reedb aangetoond
welke verHoiuiding er bestaat tussclhen den
middenstand ein den arbeiderstand.
Het behoeft geen verder betoog, wanneer
wij beweren, tdlait het de middenstand vooral
is O ie schaidle lijdt, wanneer het dén ar
beiders slecht giaat, wanneer er groo-te wer
keloosheid heerscht. De kapitalisten, zij voe
len dlaarvan weinig, maar wel die midden
standers, dlie veel én lang crediet moeten
veriaenen in die diagen van werkeloosheid!
bij lage loonen, bij slapte in die bouw
bedrijven enz.
Bovendien; de middenstander zal er wel
voor waken, dlat dien arbeiders geen con
currentie- wordt aangedaan door uitbeste
den 'van werk buiten de gemeente, door par
ticulier werk te doen verrichten dooir ge
meente werklieden enz., -omdat hij voor de
belangen van zijn imdustrieelen cotlegai-mid1-
dlenstander zal opkomen.
Deze nu heeft werklieden in dienst en
dloor (hlern te steunen, steunt 'de midden
stander indirect den arbeidersstand.
Arbeiders
hieruit volgt, dlat gij' in den middens tand er
dien h'eor J. F. M. Endlel, iemand vindt, die
ook voor uwe belangen zal opkomen.
Maar idan is hét ook noodig,. dat gij
Dinsdag a.s. uw stem uitbrengt op den
heer
Wat dient de gemeente te do-en voor den
landbouwersstand
Wij hebben hierover niet veel meer te
zeggen. Belangrijke plannen zijn bij der
Raad ingediend of zullen spoedig ingediend
worden. We noemen o.a'. die verbetering van
de ,Ka,naalkadle als (aanlegplaats, de dem
ping van den Kooltuin^ de verbetering v- -
het verkeer over het Kanaal bij Vlot- e.
Frieschie brug. Dat zijn maatregelen, diie
in -het belang van het verkeer en dlat van
het marktwezen dienen te worden geno-
ïner^. En wie heeft het meeste belang bij
eein goedi verkeers- en marktwezen? In d'e
eerste plaats 'die landbouwers, die hier to
men markten. Maar dlan toch zeker in. d'e A
tweede plaats d'e middenstanders.
„Wel drommels 1 K%t is aardig! 1 daar moe j
u mij eens alles van vertellen." Weldra wa
ren beide ibeeren in dlruk gesprek'. w
„Oaia-t u een pleiizier,reisje maken, freu-
le?" yroeg! idle oudle dame.
„Half en half, mevrouw. We gaan eerst
dien Rijn opi, en door Zwitserland naar Mar
seiile, waar we vrienden, diie met de Wil
lem I uit Batavia komen, giaan afhaler
Zij komen echter om treurige redlenen, f fc
Dr. die Raat is zeer ziek, wie weet, in welk
nare omistandiigheden wij Ihen aantreffen.' A
„Dr. idie Raat zegt u?" riepj mevrouw var.
Velzen levenid'jg. „OcW, Herman par-D
don, ipijnheer Walther, dat ik uw gesp
«ven stoor freule Walther 'zegt,- t
die Raat zeer ziek ,is en op weg i jj
Holland". Nu volgde een explicatie en bl
Wet, ,dlat die van Velzens verwant war.
aan 'mevrouw die Raat, en dat Herman ge
durende zijn verblijf in Inldië veel gasttri
faeiidl Ibijlhen had genoten. Hierdoor was mi
op meer bekend terrein en het galf r
toenadering. Moeder en zoom wareri S|
den opgetogen over, Toetie. Walt een m
teer zieltje! H-oie 'heel- anders idbn, de j
ge meisjes, idiie zij' gewoon waren te o ,-
moeten! De reis verliep) recht aöngena'if
en gezellig, Toetie idleeldle van, haar li.'
kernijen mee, en mevrouw va-n Velzen h
een maindlje idhuiiven bij' zichl, dat, naamai
de zon Ihooger. steeg en de warmte toenan
een heele verkwikking was,
(Wotdt vervolgdj.
r
