iar.
TOBT,
fliturei.
E. Kath. Nieuws- en Advertentieblad
voor Noord-Bolland.
iel,
Alkmaar.
„Vermorel."
rit 1.
isiazijn
iöERS.
Onschuldig vefsardseld of een
slachtoffer der wraak.
^ÖiLLKtblT
No. 58.
Zaterdag- 15 Juni 1912.
6de Jaargang-
age's.
oeden
ver-
Ikmaar
sigaren
Weken van Angst
zijn van
idekens.
is de
•den.
igt ons:
Gratis! Gratis!
De Vrije School.
idrank
eken, zijn
OLBERS,
icum.
alle deelefl.
roorraad.
rten
leien.
jatuumnaaisteïs,
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
icliines
ig- en degelijk*
te verkiezen
arische en Duit-
ergelijk deze
andere merken
koopen. Geen
n noodig daar
dikke als dunne
zijn.
it k 3 cents,
100 en van 50 stok®1
ONS
BLAD.
ABONNEMENTSPRIJS
75 ct p. 3 maanden franco buis; 105 ct. met geïllustreerd
Zondagsblad. Te beialen in het begin van ieder kwartaal,
Afzonderlijke nummers van de courant 3 cent.
y«n het Zondagsblad 5 cent
Uitgave van de Naam!. Vennootschap „ONS BLAD".
BUREAU.: Breedstraat 12, tegenover de R, K. Rerk, te Alkmaar,
Telefoon No, 433.
ADVERTENTJEN:
Vim 1—5 regels30 cent,
Eike regel meer6 ti
Reclames per regel15
Kleine advertenties van 1—30 woorden, bij vooruitbet, 2S g
De volgende week vangen wij
aan met een nieuw feuilleton van
bovenstaanden titel.
Dit hoogst boeiende feuilleton
is origineel en expresselijk voor
„Ons Blad" geschreven.
De inhoud is verdeeld in de
volgende hoofdstukken
1. De Familie To-lk'mar.
2. Eene Verloving.
3. Verlaten.
4. Neef William 'en Baron Zieriack.
5. Donkere V^olken.
6. Een vriend in den nood.
7. De gevangenis Veldhuizen.
8. Opduikende twijfel.
9. In staat van beleg.
10. Doorbrekende wolken.
11. Waarom?
12. Slot.
Wie zich per i Juli a.s. op
„Ons Blad" abonneert, ontvangt
de tot dien datum verschijnende
nummers gratis en francokan
dus het feuilleton geheel volgen.
La justice sur tout.
(V eree ïnvoud igd e s p e Ifing)
II.
We eindigden, ons vorig opstel met 'de
toezegging de schrijnende ongelijkheid in
een volgend artiekel aan te tonen.
Alvorens hiertoe over te gaan, wensen
'we men vergeve de uitweiding enige
opmerkingen te weerleggen, die ons ter
ore kwamen. De eene hield verband met
de inhoud, de ander met de aankleding Van
het artiekel^ nj. de spelling.
Om eerst het tweede te nemen men
kwam met ide oude bezwaren; 1®. de nieu
we spelling is .een verarming, ja een be
derf van de schone Nederlandse taal1, 2o'.
ze is zo' 'foei4el:ik. (Schrik niet van dit
woord zelf).
Tot de e eisten richten, de vereenvoudi-
ge-ris in de regel dit antwoord: Oa eerst
eens goed het spelfingvataagstuk na, en zorg
vonnis1 spelling niet aan te zien voor taai.
Aangezien deze katego-rie mensen in dere
gel a priori Bevooroordeeld zijn ten. op
zichte van de nieuwe spelling, volgen ze
de gegeven raad nooit op en blijven sput
teren en schelden op' 'die anarchistiese spel
ling tot hun laatste snik.
Met de tweede kategonle is meestal veel
te beginnen 't Zjjn degenen, die de nieu
we spelling Ielik en ongemakkel-ik bij 't
lezen vinden.
Nu is ert in de spelling geen sprake
van mooi of klik, maar' enkel van ge
woonte. Waailom. toch is vis zonder ch
lelik, teitwijl b.v. kras, dat geen eb krijgt,
mooi is.
Esthetica komt en niet bij te pas, enkel
4e macht der gewoonte. Als men. na le
zing van enkele hrtosj-uurtjes, van het rede-
l'ike en zeer' gewenste van de invoering
der nieuwe spelling weiker regels zijn
vastgesteld door1 een kommissie vati bij
uitstek 'bevoegde taalgeleerden overtuigd
is en men leest wat meer in deze spel
ling', 'dan men gewoomliik onder de ogen
krijgt, zal men ras bemerken, dat alle z,g.
bezwaren verdwijnen.
Mais revenons a no-s moutons.
De andere opmerking was ongeveer:
Waartoe dient het een. kwestie aan te roe
ren, die oorzaak kan. worden van ontevre
denheid, van. verwijdering, tussen die bur
gers want ook in. andere plaatsen is of
woridt de zaak der gelijkstelling aanhangig.
De gemeenten toch mogen krachtens 'de
wet niets geven aan biezomdere lagere scho
len. Bovendien, de overheid stelt 'die open
bare schoot toch' toegank'eliik voor ieder
een
Wjit ge daar. nu geen. gebruik van ma
ken en. zelf scholen stichten, 't is uw
zaak, maar eis dan van die Overheid niet
vergoeding van al uw kosten. W;ees dubbel!-'
blij, dat Rechtse ministeries all zooveel sub
sidies hebben weien doen vloeien en ze
door latere Linkse ministeries getolereerd
.zijn
Geachte lezers, deze opmerker was uit
stekend katoliek, voorstander van het bie-
zonder onderwijs maar hij was even
min als de speUingbedillers van de vorige
opmerking op de hoogte.
Laten we de zaak eens nader bezien..
Allereerst de Vraag Aan wie Tcornt de
37)
Door M. KRAMER,
HOOFDSTUK XlV.
Besluit. Herinneringen.
Voor de ons sympathiek geworden fami
lie Duineveid is een tijd aangebroken van
vreedzaam, hoewel dan ook zorgelijk leven
voor ons, geachte' lezers en lezeressen,
den tijd om. van deze zwaar bezochte
mensdien afscheid He nemen. Nu. de we
ken van angst en ellende voorbij zijn, is
een einde gekomen aan het verhaal, dat
eer' schildering 'trachtte te geven van den
rampvolle» tijd, dien dit huisgezin heeft
doorleefd. t
We drukken ze dan tot afscheid hartelijk
de hand, Duineveid en zijn vrouw, K(ees
en Ant, ook Jantje en Maartje, en weni-
schen 'hun allen Gods besten zegen toe
in de komende tijden.
En nog eenmaal brengen wij in den
geest een bezoek aan den kleinen graf
heuvel te B-akkum, waar een jeugdige doo-
de slaapt. Naast het eenzame grafje heeft
de bedroefde vadler 'een meidoorn geplant,
die in de volgende lente bloesems zal
strooien opi deze stille plek. i
Wie schrijven thans 1912. Ruim- honderd
jaren zijn voorbijgegaan, na de ellendige na
jaarsdagen 'van 1799. De m-enschen, die
de oorlogsrampen geleden hebben, zijn
:a"g reeds henen. Nieuwe geslachten zijn
gekomen en gegaan. Het geteisterde dorp
?elve is geheel van aanzien veranderd,
Maar vergeten zijn de jammerlijke oor
logsdagen niet en de herinnering ftan den
den angstvollen tijd leeft nog .voort in
den volksmond,, in geschriften, in eenige
gebouwen, in enkele namen,
t, Nog stevig en forsch staat de oude St.
Pancros-tore.n daar als concentratie-punt van
herinnering. Wat veranderde, of verdween
in wijde omgeving, hij bleef ien veranderde
niet als tartende de eeuwen. De k'anons-i
kogels, die met feilen slag geb'onsd heb
ben tegen zijn hechte muren, zij hebben
den 'forschen reus slechts lichte verwondin
gen toegebracht. En enkele projectielen
zijn tot den ihuidigen dag in het dSkke
muurwerk 'blijven zitten als somber s-o-u-
venht aan oorlogsgeweld'.
Oo'k\i.n een der woonhuizen van de Buurt
is nog een kogel te zien, |3ie half in den
voormuur gemetseld is.
Te Bakkum- moet zich nog 'vrijwel on
veranderd de k'eldler bevinden, waarin
het ongelukkige meisje^ Neeltje Groentjes,
door een Rus werd doodgeschoten. En fn
een oud woonhuis bij de k'erik (wijlst men
nog een kamer aan, die als paardenstal
dienst deed tij-diens, de inkwartiering.
Op de doodenlijs-t in -die R. K. k'erik te
Castricum- wordt nog altijd afgelezen den
naam- van C-or'nelis S-chrama, die o-ogge-
iuige geweest is van het overhandigen-
der geheimzinnige kistjes, op den 7-den
October 1799.
Irli et gemeente-archief van Castricum
bevindt zich -een -oud „resolutieboek", waar
in -de sch-o-ut, J. Nulhomt v-, |1 Veen, die
destijds aan het ho-o-fd dier' gemeente stond,
de treurige gebeurtenis aanteekende, be
schreven ijl het zevende hlo-ofdstuk. Hier
onder volgt de bedo-el-dle a-anteekening:
„b October.
„Aangegeven het lijk van Neeltje Oro-en-
„tjes, Do-chter van Jan Groentjes,, door
„denzelfden (aangegeven) onder die onver-
taak der: opvoieding- toe?
Aan de ouders, natuurlik!
Deze stelling- opgezet, gaan vv-e verder en
zeggen Deze ouders kunnen zelf hun kin
deren ni,et -vo-Hledig die opvoeding geven,
wélke de huidige tijdsomstandigheden eisen
bovendien zouden ze er de tij-dl voor mis
sen. Wat willen, ze nu?
Zie willen een school hebben die een
deel hunner taak overneemt. Dat is hun
recht.
Maar ze mogen natuurlik eise|n, dat die
school beantwoordt aan hun inzichten, dat
die scho-o-l een opvoeding geeft, zoals ze
die zelf zouden geven, als ze er de ge
schiktheid en de tijd voor hladlden. Deze
opvoeding is voor katolieken. natuurlik een
ro-omse, dus volgens de beginselen 'der
Katol-ieke K-erk, die: de opvoedster der mens
heid is.
Voor ons staat dus vast, dat niet de,
overheid van rechtswege de opvoeding toe
komt, maar de ouders.
Sticht de Overheid nu toch zelf schoten
fiat als ze dan maar beantwoorden aan
de inzichten der ouders.
Doet de openbare school zulks?
V-oor een gedeelte der burgers well Zie
vragen van de school in hoofdzaak o n-
d e r w ij sgeen o p vo- e:d in g Als hun
kndeern fatso-enlike -mensen worden, zoo
als ze zelf zijn, is hun dat genoeg.
Een katoliek ouder, wil! van. zijn kind
echter een katoliek maken en daar is meer
vo-o-r nodig dan fatsoen all-een.
Katolieken en kristel,iken kunnen dus de
openblare school NIET aanvaarden.
Moeten ze -nu zelf maar op eigen kosten
scholen b-o-uvven en onderhouden
Behoeft de Staat naar hen niet verder
om te zien?
Driedubbel JA!
Hij richt scholen in voor één jjro-ep
burgers, maar de anderen zijn ook de kin
deren van -vader Staat, ook de- kin-déren
van moeder O-emeente. Zie beialen in alles
hun kostgeld tn-ee en willen dus oo-k op
gelijke voet behandeld worden.
Kortom», ze willen vo-or hun schoo-l even
vee! uit de publieke kassen hebben als de
andersgezinde burgers voor hun school,
die nu nog de openbare is krijgen.
En als eerst eens de financiële gelijk
stelling er is, .als 'de biezondere school
evenveel, als de openbare krijgt, dan zul
len evengoed liberalen, socialisten "en an
deren hun -biezondere sch'o-o-l stichten al-s
„tn-ogenjden, dus een acte p-ro- Deo.
,,'N. B. Voorn. Neeltje Groentjes, oud!
„14V2 jaar, is -op den 6 October 1799,
,,-den dag waarop -de berugte S-lagi tus-
..schen, He Bataaf sell e en Fransdhie en En-
„gelsche en Russische Armeen voorgeva-1-
„len is, door een Rus in |den kelder, waar-
„in zij gevlugt was, doodgeschoten, en
„wegens de tijdsomstandigheden, door ha-
„ren -vader bij zijjn huis in het Duijm van
„den, Burger Geelvinck o-p den dag dlaar-
„aan begraven."
In Ihet archief van -de R. tK. kérk te C.
bewaart imen een o-u-d doopboek, waarin Ide
toenmalige -pastoor, Nico-laas Bomm-er, als
ooggetuige een dagverhaal van den oorlog
heeft geschreven. Van diie zeer belang
rijke aanteekeningen is bij' de samenstelling
van id-it verhaal -een flink gebruik gemaakt.
O-ok' is op 'het raadhuis nog een schrij
ven aanwezig uit 1807, waarin gesproken
wordt van de oorlogsrampen in 1799, „die
men misschien nooit geheel zal te boven
komen." Het plunderen moet dus wel ver
schrikkelijk zijln geweest.
Nog anïdere herinneringen zijn in- het
geteisterde dorp overgebleven. Zoo w-eten
cu-den van dagen nog te vertell-en van ge
raamten, die men voor .een halve eeuw-
terug in de duinen vond. O-o-k' spreken zij
van een „Russenvlak", een plaats, waar
veel Russen zouden begraven zjjp. En bij;
de afgraving van een duinterrein om
zand te krijgen vo-or spoorwegaanleg
werden- veel geraamten gevonden van men
schen, en paarden. O-ok' kwamen wapens-
vo-or den dag 'en kogels-, en fnunten. Nog
komen bij grondwerk vaak beenderen en
oorlogsmateriaal te- voorschijn.
Worden 'de najaarsdagen van 1799 ter
sprake [gebracht, dan ho-o-rt men nog tal
rijke bijzonderheden vertellen, di-e in die
herinnering van het volk voortleven. Hier
vo-Jgen er eenige, die niet in o-ns- verhaal
wij het reeds lang gedaan hebben.
j Nu het hun nog te veel kost, vinden ze
de openbare school nog goed, hun be
ginselen vragen van -de opvoeding niet
zoveel als de onze maar (komt de fi
nanciële gelijkheid, dan zal de openbare
school zelfs als aanvullend, instituut heus
niet veel meer te betekenen hebben. -Trou
wens er zijn reeds in de grote steden
biezondere neutrale scholen, aan welker
oprichters de -openbare neutraliteit niet
ineer kan voldoen.
In het voorgaande hebben we o.i. dui-
deiik aangetoond, le. het richt en de glidht
orn biezondere soholen.^op tp richten
men vergete niet, dat van it te dit voor
de -wet van 1848 zelfs geen, vrij gebruik
mocht worden gemaakt, wijl 3e oprich
ting' van biezondere scholen 'door de (Re
gering m-o-est worden, toegestaan 2-e. Ue
plicht -van de .Overheid "dm- de biezondere
scholen -te -bekostigen op "dezelfde -voet
als de openbare.
Deze plicht -wordt des fe gebiedender,
als -men kennis neemt Van de voorwaarden
waaraan iedere -biezondere school tn-oet vol
doen,
Deze voorwaarden zijn, vo-or 'het open
baar en biezo-nder onderwijs vrijwel gelijk
Op dit punt bestaat er feitelik reeds
gelijkstelling. -i
Zo moeten -er o-jj 'de biezopdere scho
len dezelfde vakken, genoemd "in art. 2 dier
L. O. wet onderwezen, Worden als op' de
openbare en wel gedurende minstens 20
uren per vv-eek met uitzondering dan van
het vak j: de vrije- en ordeoiefening-en der
gymnastiek'. Hierbij valt echter op te mer
ken, dat het nut van dit vak in meerde
re kringen vrij problematies wordt geacht
oö-k Minister Heemskerk toonde zich in
de 2e Kamer in 't geheel geen aanbidder
van vak het 'opi meerdere biez. scholen,
onverplicht wordt onderwezen en 'de open
bare s.cholen ontheffing kunnen krijgen.
De biezomdere scholen, zijn o-ndervvorpen
aan dezelfde voorschriften, wat bouw, i'n-
richiitng enz. betreft, als He openbare.
De onderwijzers der 'biezondere scholen
moeten dezelfde bewijzen van bekwaamheid
bezitten als dit der djpenbare. Ze zijn
geëksamineer-d door dezelfde Staatskommis-
sies en -men beho-eft 'heus nitet te den
ken, dat ze ,er gemakkei,iker doorgeko
men zijn dan hun openbare kollega's.
Ooik het toezicht ils Voor beide kategoriën
scholen heizelfde. Zoals men. ziet |h!eeft
zijn opgenomen.
Eenig-e Fransche ruiters waren ingekwar
tierd in een kleine woning. (Deze is nog
aanwezig) Een 'der 'twee vertrekken was
als paardenstal in gebruik gèn-oimen. In
het andere vertrek huisden -de soldaten en
ook het talrijk gezin. De ruiters bezetten
bij 'de koude Ootober-avonden die beste
plaatsen bij den haard en lieten het ar
me gezin koude 'lijden. Maal een der sol
daten kr'eeg medelijden 'met die moeder
en haar bibberend, kindje en stond voor
dirt .weetal zijn plaatsje af bij 'het vuur.
Bij al de ruwheid -der Fransche sol
daten 'do-et het goed ook' een edel moedig
feiir Ite kunnen vermelden, i
Vermakelijk eeniigszins is de volgende bij
zonderheid
Een arm boertje had, één varken. Hij
wist, ÉL-at, zo-oi de soldaten bij hem:
ingekwartierd, het beest vonden, het ge
slacht zo-u 'worden en opgegeten. Wat do-et
hij? i
Het kleine varkenshok gaat hij dekken
met riet, zoodat het geheel een irietschelf
gelijkt, 's Nachts gaat hij het rliier voe
den, Maar de knorrende schelfbewoner
verraadt ziich zeiven en moet zjjn onvoor
zichtigheid met den doodi boeten. Arme
boer! Arm- varken!
Omtrent het vluchten der ingezetenen
in ons verhaal naar Beverw-ijk, Uitgeest en
Haarlem -verneemt -men nog, -dat som
mige Castricummers zich "tijdens het he
vige gevecht opi 6 October' verscholen in
het riet langs die Die, een waterloop, bij
Castricum en Limmen.
Oaan we buiten Castricum o-p- onderzoek
uit, -dan vin-den w-e talrijker herinneringen
aan den gruwelijken oorlogstijd. 1
Te Limmen -wordt in een smederij nog
altijd het aanbeeld bewaard, waarop naar
men wil, door den vijand het voorlooipig
verdrag tot ontruiming van Noord-Holland
de Overheid wel dezelfde c te en gesteld^
zodat, gelijk we reeds op-merkten, hierdoo-r
de plicht om- de kosten te vergo-eden, dies
te gebiedender w-ewdt. 1
Al beweren -dus oo-k de tegenstanders der
biezondere school duizend maal, dat de
katolieken en kristeliken pen snode aanslag
v-c.orbereiden op de Staatskas, dat ze die
Staatsruif willen plunderen, oun kloosters en
kerken vet te maken, w-e blijven pal staan
en eisen en zullen blijven eisen, omdat het
is - ONS RECHT-
J-a eigenlik zijn we no-g ie edelmoedig!
W,aar jaren en jarenlang Het biezouder
onderwijs in. de verdrukking heeft gezeten,
de goe gemeente gezucht 'heeft onder de,
zware Jasten om het 'biezonder onderwijs
te bekostigen, z'n dienaren, de onderwij
zers m-o-esten zwoegen, voor yeel te grote
klassen en op een salaris, te veel om
te sterven en te weinig om te le
ven, zooals d-e vox populi het uitdrukt, al
leen inaar. om te 'hebben de vrijheid van
de school, een recht 'dat niet te betwisten
valt, daar, KONDEN we eisen: terugwer
kende kracht over die lange reeks, van
jaren, teruggave der milliioenen, gevloeid
uit de zakken van het kristelik volksdeel
We do-en dat echter niet! We eisen al
leen., maar met klem, ons recht voor de
toekomst: volko-men financi-ëeie gelijkstel
ling van de biezo-ndere school met de
openbare
In het volgend artiekel de sijfers, ide
onwraakbare getuigen van de ergerlfke be
voorrechting van het ppenbaar hovel.,'...
biezo-nder onderwijs, door dé "eTk^Jr'"op
volgende liberale ministeries in de wet
vastgelegd. 'i
A. B. TEN BERGE.
N°S slechts één jaar.
Wjj schrijven-thans 15 Juni 1912, 1
Als wij schrijven 15 Juni 1913 zal waar
schijnlijk het pleit beslist 'zijn
Nederland zal weder vier achtereenvol
gende jaren geregeerd wo-rden 'dio-o-r een
Christelijk Ministerie ofplaats moeten
maken voor -een Vrijzinng.
Nog slechts één jaar dus!
De meeste onzer lezers herinneren zich
zeker nog wel den strijd van 19091
Is dat ,nu ai 'drie jaar geleden? Waar blijft
de tijd?
En wat is in vergelijking daarmede
slechts één jaar? Niets!
geteekend is.
-Bij de Egnio-riden wijst men u een soort
do-odenyaUei aan, waar: .vele doodsbeende
ren, gebleekt ido-or zon en regen, tit vol
afgrijzen het hoofd, doen .afwen-den.
Vooral te -Bergen, waar 19 September
1799 h evig gevochten werd, wordt men
aan d,en oorlog herinnerd. Nier door de
keck-rui-ne in hef doirpi zooals velen,
meenen welke rui-ne reeds dagteekent
van 1573, -maar door het fraaie monu
ment, dat -in 1901 met eenige plechtigheid
onthuld is. -Het is gewijd aan de nage
dachtenis der: gevallen Russen.
Ten onrechte -wordt liet monument in de
duinen bij -Beverwijk vaak voor een her
innering gehouden aan den oorlog. Om een
herhaling van die gebeurtenissen van 1799
t-e voorkom-enk heeft men in 1800 een rij
versterkingen aangelegd, die ten doel had
den een voortrukken van den vijand on
mogelijk t-e maken. In de laatste batterij
werd het- monument geplaatst met het mo
nument geplaatst met het o-psenrift: Si vis
pacetn para bellum, d.vv.z. zoo gij den
vrede wilt-, bereidt u ten oorlóg. Het heeft
zelfs aanleiding .gegeven tot het praatje,
dat een Engelsch generaal- Siverpaeem, daar
begraven lag.
De batterijen zijn nooit gebruikt. -
Te Casiricum zoekt men tevergeefs naar
eenig gedenkteeken. En toch, zoo 'één plaats
-van Noo-rd-Kennemerland voor een mo
nument in aanmerking kan kómen, is het
Casiricum, waar èen einde kwam aan den
gruwelijken oorlog. Op het liooge duin,
den z.g. Papenbe-rg, in welks nabijheid
de Bataafsche held Quaita den bes'.iss-endlen
aanval uitvoerde, die tot de algeheele over
winning leidde, -moest- een reusachtig- mo
nument verrijzen, dat in treffende symbo
liek de zegeningen uitbeeldde van 'dien vre
de, de ellenden: van dien oorlog. -
EINDE,.
••-.Ml
v
