ygiop, t VERIJEN, KL Bath. Nieuws- en Advertentieblad voor Noord-Holland. L aar. „Kranenbroek" M en het Volksonderwijs. Zaterdag- 19 October 1912. 6"' Jaargang- haren aat 39. FEUILLETON. |Uo. Ill AAR, en Internationale oerenstand. ON, Hekelstraat 33. del, Hofplein 53. '«""I 0roe,! ILicht, meer licht! ml 3«5n immxng, ;1.439. itenland' ZEN. eid. ricot Onder- i en Petten, Oct. 1912, esa gezamenlijk >00. 0 en f 1 -. \LKMAAR. LE~ collectie k uit. Verschijnt DINSDAG. DONDERDAG en ZATERDAG. S 15 cent p stuk, Tel. 598' BUITENLAND. BINNENLAND. [ALF 2 UUR, 3ET BESTUUR. rantie geslepen, rijgbaar, aan de omslijperij van n, Lakken, Poll en en Beitsen. BEST! ONS BLAD. ABONNEMENTSPRIJS: Ij5 ct pw 3 maanden franc» huis; 105 et met geïllustreerd Zondagsblad. Te betalen In het begin van ieder kwartaal Jüfzonderlijke nummers van de courant3 cent Ij'm hei Zondagsblad 5 cent Uitgave van de Naaml. Vennootschap „ONS BLAD1'. BUREAUBreeditraat 12, tegenover de R. R. Kerk, te Alkmiu. Telefoon No. 433. ADVERTENTIEN: Van 1—5 regels30 cent Elke regel meer6 Reclames per regel15 Ui Kleine advertenties van 1—30 woorden, bij vooruitbet: 29 1 i. 't |s een overbekend feit, dat in onze [jagen d« openbare onderwijzers zich het Ireïit aanmatigem „volksonderwijs" te ge iten; zij enkel en niemand anders schij- L den aliéénverkoop' van „volksonder wijs" te hebben verkregen tenminste veiluidt het En om dat te bewijzen schetteren zij rond „dat de Katholieke Kerk tegen de Wetenschap is, dat het katholiek geloof {.durende vele eeuwen geheersdit heeft [ronder aan hel lager onderwijs te denken". Het ligt [heiden niet in ons bestek het ■sle verwijt op uitgebreide wijze te weer- jgen, doch wij zullen met de weerlegging [van de tweiede aantijging tegelijk aaintoo- jnen, dal de Kath. Kerk steeds getoond Biedt de verstandelijke ontwikkeling van [Hen mensch te willen. Inderdaad, geen enkel feit der gescihie- Kienis is beta- bewezen dan dat van de der Kerk voqr het onderwijs van het volk. in de eerste Christentijden richt- Itro de bisschoppen scholen op, later on- jtier keizer Constantijn kwamen er parochiale scholen bij. Om zich te overtuigen van de belang- hielüng-, die de Kerk altijd voor het on- nemcht van het volk getoond heeft, ga men slechts de besluiten der kerkvergade- ingen na. In de 6e eeuw wees de kerkvergade- van Vaison den priesters op de stren- fee verplichting, die hun was opgelegd om [tie jeugd te onderwijzen en op te voeden. In de 8e eeuw werd door den bis hop van Orleans een voorschrift uitge vaardigd, dat de priesters scholen moes ten houden in gehuchten en op' hiet plat- leland, dat zij niet mochten weigeren de |leine kinderen aan te nemen, en te onder- rijzen. En dat zij geen betaling modhten lischen. (Het voorschrift is te vimden voor pie aan de waarheid hiervan twijfelt in de -apitularia of kerkelijke verordering van Wand). ■Wij zouden een menigte andere kerkver- faderingen kunnen aanhalen tot staving on- jier bewering b.v. die van Aken in 789, J'an Thionville in 805, van Maimz in 813, ian Rome in 826, van Parijs in 829, van Valencia in 855, die alle op gelijke wijze reken, I Karei de Groote, de Christen keizer, wil ls dat er scholen zouden zijn in alle «jers en bisdommen, opdat de kind e- fen der vrije mannen evengoed fis die der lijfeigenen onderwijs Puden genieten. [(Wie het onderzoeken wil, 't is te vin- in de verzameling der capitularia van |arel den Grooten. En als dit te oud, te "oeilijk is ie onderzoeken, het volgende wellicht gemakkelijker na te gaan), [li den 18en canon van de algemeene vergadering van Laterainen, die ind e F'uw is gehouden, lezen wij: [»^e Kerk van God is als een godvruch- j tige moeder verplicht te zorgen, dat de armen, die in het vermogen hunner ouders j geen voldoende middelen vinden, toch niet verstaken blijven van de gelegenheid om te leeren en vorderingen in de. letteren en wetenschappen te maken; daarom bevelen j wij, dat in alle kathedrale kerken een be- hoorlijke prebende verleend wonde aan een meester, die belast moet worden om de toekomstige geestelijken dier kerk ein alle scholieren kosteloos te onderwijzen." En de heer Rendu, generaal-inspecteur der Universiteit in Trankrijk, schrijvende over de tijden, die aan de Her vorming vioioraf gingen, zegi het volgende: „De katholieke Kerk had Duitsch- land evenals het overige gedeelte van Eu ropa met volksscholen bedekt; (wij. oitee- ren) zij had voorgeschreven, dat de gees telijkheid de kinderen zoowel der lijfeigenen als der vrije mannen die scholen zou doen bezoeken; dat iedere priester, met de lei ding der zielen belast, zelf onderwijs zou geven of het door een geestelijken per soon zou laten doen; dat de bisschoppen op fiun rondreizen zouden' zorgen, dat er scholen opgericht werden in alle plaatsen, waar er geen bestonden; dat de pastoor van iedere gemeente aan de arme® koste loos onderwijs zou geven. Die zelfde Kerk had nog meer gedaan, wamt in de leer lingen van Geert Groote gaf zij aam de armen ijverige en bekwame onderwijzers. Van de Nederlanden, waar zij ingesteld waren, hadden deze kloosterlingen deken nis met hun liefdevoller geest langs de beide oevers, van den Rijn, in Wjestgjhalen; Saksen, Pom meren, Pruisen en Silezië ver spreid. Tegelijkertijd hadden de vrouwen kloosters aan de meisjes van het volk onderwijzeressen gegeven, die haar door de Hervorming ontnomen wordea.. Zoo had de Katholieke KerkÜen hoek steen gelegd voor het onder wijs jzoowel aan het volk als van de geletterden. Den laatsten zin spatieerden wij, hij bevat een uitspraak niet van ons doch van een onpartijdige en een deskundige. Inde 16e eeuw stelde de kerkverga dering van Trente nog een maatregel in tot verbetering van het volksonderwijs n.l., door het instellen van klejin-seminariën. In ons land had nadien de Hervorming plaats, de Kath. Kerk werd het onderwijs ontnomen, priesters ,en kloosterlingen was het verboden onderwijs .te geven, zoodat wij naar andere landen moeten uitzien, hoe 't daar in de 17e en 18e eeuw: met het volksonderwijs gesteld was. In Frankrijk waren, zooals blijkt uit eene verhandeling van Daniël Jousse, in de .17e eeuw in iedere kerke^jke gemeente twee liefdadigheidsscholen voor de arme kin deren, een voor de jongens een: voor de meisjes". En Allain schrijft o.a. ov.t de Kerk in Frankrijk: „De verzameling der voorschrif ten in de verschillende bisdommen gedu rende de twee laatste eeuwen zijn een on vergankelijk giedenkteeken van den, ijver, waarmede de Kerk de belangen van het on derwijs behartigde; zij toon en, hoezeer zij ik-tentoonstellinS n hoogsttin pr'js |i>Hè blijf jij dan ook thuis? Zijn jullie 3»n allebei gek geworden? riep Marij woe- uit". „Mary bedaar toch na tafel is n opwinding zeer nadeelig, je gaat te .verhit uitzien, het helpt je niets heb verleden week al bedankt." I schend zei Louise: „Denkt er toch aan r- dat rimpels oud maken." Vlug keek 'ez«n in de spiegel en wreef de rimpels Jteg. Juist werd de deur geopend en rvamen de kinderen binnen: „O, o, mama Is js u mooi, heeft u een nieuwe japon »;b Vt>Cr®' kleine aanvallige meisje, bent veel mooier dan de Koningin" ^gde zij er met een diepen zucht aan toe. t n ik vind mama's japon afschuwelijk" Jl ^do: „als mama nu een stier te- inkomt stoot hij haar dood," „Och" riep Dora: „toe Otto zeg niet zul- Bfjdtelige dingen anders droom ik ervan" w'lde haar moeder omhelzen, maar c» maakt? een afwerend gebaar terwijl zij zeide: „Niet doen baby, vraag jullie aan papa maar bonbons en gaat gauw naar "bed." „Kom maar bij me", zei Felix, die me delijden met de teleurgestelde kleinen had In een sprong was Dora bij hem', terwijl Otto blijde naar Oom Freddy toeging. „Wanneer is ,u gekomen oom, hoe lang blijft u loge-aren, gaan we weer samen paardjerijden?" „Ho! hoi niet zooveel te gelijk vragen, ik blijf een maand logeeren en als 't goed weer is gaan wij, w^er samen rijden". Gaan wij, dan ook weer ping-pongen en ballen en croquelten" vroeg Dora bjjjde, „o lieve oom wat zijn wij blijde, dat u er weer is." „Nu naar bed kinderen!" kwam 't onhar telijk van Mary's lippen. Gehoorzaam gin gen de kinderen na goeden nacht ge- wensdhi te hebben met hun vader de ka mer uit. „Arme kinderen", zeide Louise in ge dachten. „Arme kinderen?" vroeg Mary boos. „Arme kinderen", maar wat bezielt jou toch vanavond, mijn inziens zijn er geen gelukkiger kinderen op geheel de wereld!" „Als 't alleen in rijkdom en weelde zat, hebben jou kinderen zeker niet te klagen!" zich et dat gewiditig werk bezighieldl en welke verstandige zorgen ziji daaraan besteedden (wij citeeren) zij, die durven beweren., dat, als er in Frankrijk iets voor het lager onderwijs gedaan is, dit zon der de Kerk en geheel buiten haar om heeft plaatsgehad, tobnen duidelijk, dat zij volstrekt onbekend zijn met haar wetge ving en instellingen", i Dat allesheeft de Kerk gedaan voor het volksonderwijs en nu mogen er wel- j licht vele tegenstanders, die dit lezen mok- kend zeggen: „'t Onderwijs in de Mid- j' deleeuwen was in de verste verte niet zoo goed als nu" best mogelijk maar het onderwijs kostte toen in de verste verte niet zoo veel als nu. De Kerk gaf het onWerwijs kosteloos,, nu is het z.g. kosteloos onderwijs slechts schijnbaar kosteloos: armen en rijken moe ten1 (er aan betalen in den vorm van be lasting. In de Middeleeuwen verschafte de Kerk kosteloos anderyyijs, terwijl nu de begroo- iing van het onderlijs ieder jaar in de verschillende landen van Europa millioenen eisdht Wij eindigen deze weerlegging van de beschuldigingen, die tegen de Kerk worden ingebracht alsof zij het volk wil „dom houden" met eene erkenning, die toch waar achtig niet als die van eene partijdige zal worden gehouden n.1. met hetgeen de Fransohe Revolutie in haar befaamde inlei ding der wet van 18 Augustus 1792 heeft verklaard n.l. dat „de Broeders (der Chris lelijke Scholen) zich jegens hlet vaderland zeer verdienstelijk hebben gemaakt. Een 'volgende maal over wat Voltaire, die nog als een afgod der socialisten inclusief de roode openbare onderwijzers wordt vereerd, over „volksonderwijs" dacht. D« orde dsr Goede Tempelieren. De Beiersche Minister van Eeredienst heeft een besluit uitgevaardigd, waarbij aan autoriteiten wordt opgedragen de pro- paganda der Orde va® de Ooede Tem pelieren onder de leerlingen der scholen te doen ophouden. De Minister is er niet tegen, dat de schooljeugd alcoholvrij wor de opgevoed, maar hij heeft, zoo lezen we fn de W)d. L. Z., ernstige bezwaren er tegen, dat „de schooljeugd tot dit doel zonder meer overgegeven wondt aan een internationale vereeniging met een ri tueel, dat om disciplinaire redenen wordt geheim gehouden, en met strenge ge- hoorzaamheid van een geheime interna tionale leiding." Er bestaan niet voldoende waarborgen dat in de kinderloges de beginselen van school- en familieopvoeding geen geweld wordt aangedaan. j In die Jgges wordt de jeugd niet al leen onthouding geleerd, maar wordt ze ook opgevoed tot een interconfessioneele moraal, waarvan naastenliefde en phcShts- gevoel als grondslag gesteld worden. antwoordde Louise droevig, ,,'t Is eigenlijk altijd onverstandig om gedachten hardop uit te spreken." Luister Mary je rijtuig is voor, heerlijk nu ben je vrij af hé" plaagde zij lachend. „Nu, zoo is 't niet gemeend schat!" antwoordde de spoedig geraakte doch goed hartige Mary. Toen zij weg waren, zei Freddy „Zeg Louise, wat meende je met dat gezegde: Arme kinderen?" I „Och Freddy herinner mij daaraan niet, wat was die Mary boos. Mijn woorden waren ook ondoordacht, maar die kleinen zagen er ook zoo teleurgesteld uit want Dora had haar mooie mama zoo gaarne om helsd en OH» hoopte met jou te spelen, Maar dat bedoelde ik toch eigenlijk niet, 't kan mij zoo treuirg maken, als ik be denk, dat die kinderen niet eens gedoopt zijn en nooit iets van God en godsdienst hooren. Kan je me dat navoelen?" „Zeker Louise, zeker, va® jou geloovig Standpunt begrijp ik dat zeer goed. Maar dan moogt ge tegen mij wel „arme Fred dy" zeggen, want ik ben ook niet ge doopt en Mary evenmin." Verbaasd riep zij uit: „Jelui ook niet? Dat wist ik niet! Ja dan ook „arme Fred- Drankbestrijding onder de jeugd is heer lijk werk, dat we gaarne bevorderd zien met alle middelen, maar zóó, dat geen lqisel wordt gedaan aan een goede Chris teljjke ordening. En da.t doen de lqges der Goede Tempelieren wel. Daarom jui chen wij dat ingrijpen door den Beier- schen Minister zeer toe. De invloed van kerk, familie en schoot wordt in de kin derloges geweld aangedaan, te meer als men bedenkt, dat niet minder dan 500 jeugdlogp' met ongeveer 20000 leden van 10 tot :7 jaar over Duitschland verspreid zijn. i R. Onderwijzers-drankbestrijders, ook ten ongent, ziet toe! (Kath. Sdhoal). VIER TEGEN ÉÉN. Wanneer je in je jeugd wel eens „vech ten" ging, wanneer je het met woorden niet afkon maar tot daden overging en het ten slotte .door het reUit van de sterkste werd beslist, dan was het altijd jongen tegen jongen en o wee, als er dan een of meer makkers bij sprongen om eene der partijen „bij te staan", dan klon ken die woordenl getuigende dat er onder „die jongenskief', die Hildebrand over de schouders laat „glijden", nog een hart stak, dat het begrip eerlijkheid naar boven bracht. Dan schreeuwde het uit aller mond: „Dat 's gemeen, vier tegen één." En nu in de „hoogere politiek"! Mon tenegro, Servië, Bulgarije en thans nog Griekenland, met hun vieren dus, tegen Turkije alleen. „Vier tegen één." Wij kunnen gerust profeteeren, dat Tur- Jcipe het loodje er bij neer zal leggen. Maar dat zal niet zoo spoedig gaan! De"Tujk heeft jjjn handen vrij gekregen in Tripoli door bijtijds vrede te sluiten jmet Italië en zal nu eenhardnekkigen strijd voeren net als de jongen, die eerst door een knaap .werd aangevallen welke later werd bijgestaan door drie kameraden. Zieker, wij erkennen het fanatiek karakter dat den Turk kenmerkt, doch, al moge die Turk voortdurend haat tegen de chris tenen koesteren, dat geeft geen recht om met z'n vieren tegen één te vechten, temeef nu hef er blijkbaar om te doen is dat Üe Balkan-s laten de buEt verdeelen, tenminste de Bulgaarsche gezant te Wjeenen hoeft verklaard, dat het tegenwoordig militair! verbond ook een economische vereeniging zal worden. Na afloop der crisis n.L zullen de verworven gebieden niet worden prijs gegeven. L Dan ware een ingrijpen der mogend heden beter geweest. De Europeesobo conferentie zal ook wel weinig Uithalen tegen Tur kije in deze omstandigheden. Wiel worden de gedachtewisselingen tusschen de mo gendheden betreffende het voorstel van iPoincaré (zie ons vorig nuimmer) voortge zet en heeft de Fransche regeering eelrt nieuwe nota aan ide gezanten der groote mogendheden gericht, maar wat zal dat uilhalen? 't Ware beter, dat ze er nu reeds voor zorgden, dat de buit aanstonds niet zoo dy". Maar, giing zij op luchtigen toon voort, in een van die snelle overgangen die haar zoo interessant maakten: „Wil arme Freddy een kop thee met veel suiker en bonbons, en zal arnje Fred dy dan tevreden zijn?" „Graag een kop thee, doch zonder sui ker en ook geen bonbons, Freddy is uit zich zeiven zoet genoeg." antwoordde hij, op denzelfden toon, „Toe Louise, vertel mij nu toch eens, waarom of je ongedoopfen zoo beklaag?" „Maar arme Freddy weet je dan niet eens wat doopen beteekent?" vroeg Louise nu heel ernstig. „Ik weet wèl, dat 't een gewoonte uit den tijd van Christus is, maar, wat 't eigen lijk beteekent, weet ik niet. Mary en ik hoorden nooit iets van geloof of gods dienst, vader wilde volstrekt niet, dat er over gesproken werd, doch' moeder vertel de ons wel eens tersluiks iets, wat ik gaarne hoorde Wat een aantrekkelijk mensch moet Hij geweest zijn, wél de beste die er ooit leefde! Als Hij tenminste bestaan heeft?" - „Arme, arme Freddy, riep Louise on willekeurig meelijdend. „Wat weet je nog weinig» Hoe zal ik je antwoorden, met wordt verdeeld, dat uit dezen Balkan-strijd een groote strijd tusschen hen zeiven ont staat. Want daar is veel kans op! Dc strijd zelve. Onder „Laatste berichten" in ons vorig nummer meldden wij reeds dat ojj de Servische en Bulgaarsche grens de vij andelijkheden jjeopend rijm. Het schijnt dat er vooral op de Ser- (yische grens hevig wordt gevochten. De Serviërs zijn tot Vranje en Zibefsteh: voortgerukt. De Twksche bevolking wapent zidh en trekt naar de grenzen. De Turksche generaal Hassan Bey is| met een 'krijgsmacht van 5000 infanterie te Prichtina aangekomen. Hij denkt Servië met een leger van 15000 man aan te vallen. flfi de omgeving van Touzi worden de gevechten voortgezet. DeMont e negi'ij- n e n deden herhaaldelijk aanvallen op de Turksche ppgities bij Sipiptsjanik en Pan- helim. i 1 iDe Bulgaren deden een aanval op de Turksche blokhuizen van Dewlen. Bij Teberiepe had even eens een gevecht plaats. De Bulgaren vielen ook de Turksche blok huizen in de omgeving van Dosjiat aan, doch moesten ook daar wijken. t Twee Grieksche kanonneer boot en drongen de straat tusschen Pre- vesa en Aclium binnen; ze kwamen om 4 uur 30 te Vonitza ondanks den tegen stand kjer Turksche forten. Zoo wordt Turkjje dus van alle zjjden bestookt1 De aanslag op Roosevelt. Dq ligging van den kogel in het lidhaam van Roos e,velt is definitief vastgesteld kun- mein worden met behulp van Roentgen-stra- ten. Hij is gedeeltelijk doorgedrongen in hef gewricht van de vierde rib op vier duim van het borstbeen en de punt ervan is erg afgestompt. Verschillende kleine splinters waren bij den kogel merkbaar. De dokters verklaarden officiee^ dat de wondq normaal geneest zonder infectie; geen spoor van verzwering doet zich voor Op hpt oogenblik zal men geen enkele poging doen om den kogel te verwijde- ten en Ijgt zal niet noodig zijn de ge kneusde rib in orde te brengen^ Dq qyitsiering onzer steden en dorpen. De Staten van Noord-HoHand stelden in hun laatste zitting een veror dening vast op het weren van inbreuken op natuurschoon. Deze verordening is thans Koninklijk goedgekeurd en door Ged. Staten afgekon digd. De voornaamste artikelen luiden als volgt Art. 1. Het is den eigenaar of gebruiker van eenig onroerend goed verboden: lo. daarop of daaraan te hebben mu ren, getimmerten, borden of andere voor werpen, bestemd en gebezigd tot reclame 2o, h et onroerend goed Op eenig andere wijze te bezigen tot reclame. je alles te vertellen, wat in mij opkomt? Het is zóó veel, zóó diep Hoe zal ik 't je duidelijk maken, wat 't H. Doopsel eigen lijk voor ons is? Dat is het leven zelve, zonder het Doop sel is de ziel dood en „Ja maar, viel Freddy haar snel in de rede; „wat is de ziel" „en hoe kan die dood zijn, als men toch leeft en denkt?" „Och hemel!" klaagde Louise „Hoe zal ik je dat ooit alles klaar en duidelijk ma ken? Je bent zoo vreeselijk onwetend". Ze steunde 't hoofd in de handen. O, ze wilde zoo graag antwoorden, maar de woorden wilden niet komen, en zij be- greep^ dat zij er Freddy zooveel goed mee kon doen. Zij durfde niets te zeggen, uit vrees iets te vaag of onjuist te vertel len, het was zoo lang, geleden, dat rij die wagen geleerd had! Wat voelde ze nu, hoe weinig ze meer aan al die dingen dacht in de laatste jaren, te midden van 't we- reldsdhe leven. Owat wilde zij graag goed antwoorden, en o, God! rij kon gpen, woorden vinden» (Stooft vervolgd),

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Ons Blad : katholiek nieuwsblad voor N-H | 1912 | | pagina 1