Eü Kath. Nieuws- en Advertentieblad
voor Moord-Bolland.
Be Openbare School.
Mo. 45.
Zaterdag 19 April 1913.
7e Jaargang
Kruis en Halve Maan.
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
Vennootschap
28 April, des avonds te 8 uur, in het
C.
I
ïen kijken bij
moet weer frisob,
ONS
BLAD.
ABONNEMENTSPRIJS
J 75 ct. p. 3 maamjdieini franco huis; 105 ct met geïllustreerd
Zondagsblad. Te betalen in het begin wam letdier kwartaal.
I Afzonderlijke nummers van tie courant3 oenl
Van het Zondagsblad 5 cent
Uitgave van de Naam). Vennootschap „ONS BLAD*'.
BUREAU: Breedstraat 12, tegenover de R. K. Kerk, te Alkmaar.
Telefoon No. 433.
ADVERTENTIEN:
Van 1,-5 regels.31
E3ke regel meer ö1
Recjames per regel 15
Kleine advertenties van 130 woorden, bij vooruitbet, 29
AGENDA:
Vaststelling van de Balans en de
l Winst- en Verliesrekening over liet
[jaar 1912.
Verkiezing van een bestuurslid en
1 een commissaris wegens periodieke af
treding van de Heeren H. KENTER
en H. KLAVER.
De aftredenden zijn herkiesbaar.
[N.B. De exploitatierekening, de winst
en verliesrekening, de balans, als
mede het verslag daarover van
Heeren commissarissen liggen ter
inzage op het kantoor van de
Vennootschap.
Het Bestuur:
Mr. H. P. M. KKAAKMAN.
H. KENTER.
J. F. QUAX.
Nu met die grondwetsherziening weer onze
trijdkiwet bij de a.s. ■verkiezingen zal, zijn:
I „Maakt front voor de bijzondere school!"
mllen wij pogen in een paar1 artikelen op
<te mieest e envo'Uidige wijze uiteen te zetten
jhet goed recht van den Katholiek om tie
■strijden voor zij n school daarbij aaintoo-
tende, dat hij geeii genoegen kan en mag
nemen niet de openbare school.
Terzake jdus:
Overal heerscht ide strijd ,en wel juist als
jfe strijd onzer dagen, de strijd! n.l,
gen de godsdienstige school. Het is
Iwaar, er is moeilijk een' gevaarlijker strijd
jdenkbaar. Al is 't zeker, dat 't Katholieke
doof er niet mede staat of valt, toch
|(iangt deze kwestie inrijg samen .met de
opvoeding der jeugd, der toekomst^ immers
©1 ieder kent het gezegde:
f „Geef mij de jeugd en ik heb die toe
komst in handen," met het voorde-
en en 't voortbestaan van den KaltjliQi-
Jieken godsdienst.
Het gevolg hiervan is, dat de Kathol:e-
jken alle ijver aan jden dag leggen, omi jdie
atholieke school Te verdedigen, terwijl
■an den anderen leant (die aanvallers van
pi de {taatdragers tegen het Christendom
riet stilzitten, (hlet Christendom, te bestrij
den.
16
dus officier en edelman", ging.
■Tököly kalm voort.
«Zou ik nu eenige nadere inlichtingen!
wogen verzpekeii omtrent uw persoon en
|0V:1' datgene wat gij opi ons gebied' hebt
feedaan
l),Die zal ik n geven. Ik ben graaf GuMo
T°n Stajthemberg en cornet in het dia-
pnd.ersregiment van Savoye. Wat iklhier
f a" ®leb, daarover- ben ik alleen pan
pijn overheden rekenschap verschuldigd,
Bvant jhet is hier keizerlijk gebied,"
r ,ji denk er niet aan, met mijne gevange-
te twisten over staatrecht Gij staat op
5'ongaarsdh gebied, de keiler heeft de
pongaarsche grondwet geschonden en
parvoor a-ijn redht op de Hoiwaarsche
proon verloren.
1Dm mij verzamelen zidh juist de patriot
ic Hongarije, maar daarvan is geen
T\m Wat Was uvv bedoeling?"
anneer dat het geval is, wanneer gij
n, 1' aa,.s bekleedt, van den koning van
fcrrL-31"1^' waa^om 'aa^ §"jj clan- aan Idie kei-
Éiet'! n tr?,eTen over> de arme lieden op
L 'ei|and Sidhütt te beschermen tegen
p r Ooltodhten der Turken?"
mOrraaf Quid^ ik vraag,maar ik ant
woord niet."
Men zij echter gewaarschuwd voor over
drijving. Het zooi verkeerd zijn te bewe
ren, dat op de Openbare School allies
verkeerd was, In plaats van die Katho
lieken, welke in hlet Openbaar Ouderwijs
geen kwaad zien, te winnen, zou men hen
afstooten en stijven in hun gevoelens.
Er zijn vooral 3 soorten van sdholen, n.l.
ide ongodsdienstige school, de z.g.
neutrale school en de godsdien
stige scjhiool.
I. DE ONGODS,DIENSTIGE SCHOOL.
iEenongodsdienstige sdhool is dezul
ke, welke aan den Katholieken godsdienst
of aan de goede zedien stellig, positief
nadeel toebrengt. i,
Aan drie oorzaken kan dit naldeel te
wijten zijn: a aan de boeken; b aan het
optreden vann den onderwijzer; c aan hlet
gedrag der m e di «.leerlingen.
■Wat betreft het laatste punt, dit ligt
wet juist niet aan de sdhool, maar het
doet er weinig toe, want een feit is,
't gebeurt, dat het gedrag ider mede
leerlingen een gevaarlijke gelegenheid is
voor de Katholieke kinderen, Wanneer tnu
om ééne dezer drie redienen het bezoek
aan zulk eene ongodsdienstige schoolgroot
gevaar oplevert voor het geloof of de
zeden van het kind, dan is het bezoek
aan de school volstrekt ep algeheel
verboden. Het amendement der gezannelijke
bisschoppen van de Kerkprovincie Utrecht
van 22 Juni 1868 zegt:
„Wfear wezenlijk gevaar zou wezen, dat
de kinderen in een verkeerde richting van
denken en handelen wondien gestuurd, jdlan
zou het volstrekt verboden zijn van zulk
êen sdhool gebruik tb maken."
Dit gevaar is des te grooter voor kin
deren en wel: le omdat een. kirndi zeer vat
baar is voor indrukken; 2e omdat een,
kind zoo goed als geen weerstandsvermogen
bezit; 3e omdat aan een kind van nature
een (airgeloosheid eigen is, waardoor Wet
geen onderscheid kent tusschen goed, en
kwaad. Een kind immers heeft wog geen
Christelijk karakter.
De indrukken als van zelf zonder on
derscheid van goed of kwaad vestigen zich
daar zoo diep, en vast, dat ze moeilijk, ja
bijna in het geheel niet meer zijn uit te
wissdhen.
DE NEUTRALE SCHOOL.
Neutraal beteekent onzijdig, onpartijdig.
Eene mogendheid b.v. dient 'hare neu
traliteit in een oorlog te handhaven.
Nederland zond daartoe in 'dien Rus-
sisdh-Japjansch'en oorlog schiepen naar Oost-
Indië.
De neutrale school nu is een school
zonder godsdienst gelijk onze openbare
schoten in het beste geval ,zijn.
1, Praktisch en in werkelijkheid be
schouwd is zulk ®en neutrale school som
wijlen onder een of meer opzichten een
„In mijn waag ligt mijn antwoord. Nog
is de oorlog niet verklaard, eni plunder
aars zijn d.e vijanden van iedereen.
Uwe lieden echter vallen hen aan, die
hun zwaard getrokken' hebben ter bescher
ming van vreedzame en mishandelde land
bewoners. Wanneer d,at uw land is, heer
graaf, Iaat het d,an niet plunderen door
d,e Turken e» mishandel tenminste niiet
hen, d,ie uwe lieden beschermen1!"
j,G:oed!" sprak Tököly niet zonder iro
nie; ,,ik zal er aan denken. Hoe sterk is
uw regiment en yvaar staan' die verschil
lende vendels?"
De gevangene zweeg.
„Hebt gij mijn vraag gehooid?" her-
hiaaldie graaf Tököly 'scherpi.
„Ja", a,nitwoomdidie graaf Gnjdio; „maar
zulke vragen stelt men niet aan een' man
van eer; en als men ze stelt ontvangt men
er geen antwoord' op."
„Maar graaf Emeridh", vti'el Alapjj Woe
dend1 uit,kunt gij u zoo iets van' een jon
geling laten welgevallen, die nauwelijks aan
de roede van zijn hofmeester ontgroeid
is?"
„Dat gaat bij ons als volgt toe?', ver
klaarde G,U'id|o, terwijl hij dien baron een
veradhtelijken blik toewierpi:
„Wanneer iemand bij ons de roede van
zijn hofmeester ontgroeid is, dan Weet
men, dat men zidh voortaan als een man
gedraagt."
Tököly stonnd op. „W|ij zullen later
met 'den gevangenis spreken", geide hiy
ongodsdienstige school; de oorzaak hier
van kan liggen aan de boeken en mede
leerlingen, maar meestal ligt ze aan de on
derwijzers.
Wat zijn de onderwijzers onzer open
bare sdhool
Helaas onder de jongeren vooral, zijn
Üe meeste doortrokken van die wijsbegeerte
van Multatuli, verkondigd in zijne ^idee-
en". Hoevelen zijn niet halve soms ge-
Iheele socialisten. Wij wijzen u slechts opi den
rooden Nederlandsdhen Bond van Open
bare Onderwijzers, op| hun agaeren van den
laats ten tijd tegen de hoofden, waardoor
ze dus reeds verder aan het afzakken zijn
en anarchistische neigingen toornen, „Geen
'hoofden, geen dwingend gezag. De on
derwijzers de baas opi de sdhool I"
De meeste jongere openbare onderwij
zers zoeken hun dagelijksdh' voedsel voor
geest en hart in die lezing van Mnlta-
tuli's ideeën. Aantrekkelijk door hun
nen vorm, maar allervederfelijkst vooral
voor personen, die niiet logisdh en wijsgee-
rig genoeg zijn onderlegd! Het natuur
lijk en onvermijdelijk gevolg dier lezing
voor dezulken is, dat zij zeker tot onver
schilligheid, maar meestal in eene zeer vij
andige gezindheid tegenover eiken gods
dienst komen te staan.
Mem behoeft slechts te weten, dat de
grondtoon der ideeën deze waarheid is:
„de godsdienst is het grootste kwaad."
Wij kunnen de veronderstelling maken,
dat dergelijke onderwijzers zoo goed mo
gelijk zijn, d.w.z., dat zij al hun best doen,
om neutraal, onzijdig te blijven. Maar mo
gen wij ook de vraag niet stellen: „Zal
hij, din riiagiplijtc jMkg&T met kinderen,
onderhevig aan alle indrukken, niet iets
hoe ongewild overigens ook van
zijn levensbeschouwing laten doorscheme
ren en merken?
Maar hoevelen, de goeden niet te na ge
sproken, willen wel wat invloed uitoefe
nen, willen zoo geheel onzijdig niet blij
ven, Zeker, de neutraliteit is., geboden door
de wet, maar men kan deze onzijdigheidi
■aardig schenden, zonder nog aangeklaagd
te wonden. Kinderen' immers merken zulk
een schenden niet dadelijk en vervolgens
kinderen worden op hun eerste woondniet
geloofd. In Art. 33 der wet opi het La
ger Onderwijs is wel een waarborg, dat
de o nderwijzer zich onthande van wat „in
strijd is met de godsdienstige begrippen
van andersdenkenden" maar iets anders
was het, als wij, die meer ontwikkeld'
zijn en meer volkomen onderscheid ken
nen tusschen goed en kwaad, eens opi de
banken der Openbare sdhool de lessen
mochten volgen.
Dus juist daarin ligt hief Ihiem
dat kinderen o pi (te Openbare Sdhool
Ieeren.
Een ander bezwaar, (niet het geringste!)
bestaat er nog in de verplichte vakken'
„brengt hiem voorloopig in (ten toren in
verzekerde bewaring!"
Graaf Guido werdi weggebracht
Zijn gevangenis was een duister hol,
dat door een kleine opening slechlts nu en
dan een lidhtstraal ontving. Een eigenlijke
gevangenis ,was er opi het jachtslot 'niet;
de plaats, Waar Guido' bewaard werd, was
|de niet opgevulde ruimte tusschen de grond
muren van den' trappentouen.
Deze had niet eens een deur, 'ein men
■moest er met een ladder inklimmen. On
dier de trap van Ihlet huis was een soort
valluik en daaronder bevond zich de ladder.
Soms zat daar een hout- of wilddief, tot
dat het gewoonlijk wreede vonnis aan hem
werd voltrokken. Nu richtte men inderhaast
dit vertrek iets beter in.
Men (jmadht een bundel stroo, een tafel,
een stoel en licht; dat was de woning, die
graaf Guido van Starihemberg voorloopig
onder hevig pjrotest betrok.
VJ,
(ONVERWACHTE HULP).
Bij 1de droevige gedachten, die zijn eigen
persoon betroffen, kwam nog het lot zijner
dragonders. Guido wist niét eens, hoeveel
er van de vijf- en twintig krachtige mannen
overgebleven waren. Dat hij hen echter
nutteloos opgeofferd had, daaromtrent kon
voor hem geen twijfel bestaan.
van het Lager Onderwijs. Hiertoe inyners
bebooren de beginselen der Vaderlandsdhe
Geschiedenis, de beginselen der natuurken
nis, Het is' nu vlak weg onmogelijk som
mige ppinten van geschiedenis gieheel on
zijdig te geven. Hoe toch zal iemand, die
opgaat in de Hervorming, de geschiede
nis, de strekking, de oorzaken daarvan
geheel onzijdig kunnen onderwijzen? Ein bij
het onderwijs in de beginselen der ken
nis iter natuur is daar de gelegenheid
niet zeer geschikt om wat al te ongeloo-
vig te werk te gaan bij de verklaring en uit
legging.
Een voorbeeld apj beiderlei gebied zal u
dat duidelijk maken.
2. Ofschoon meestal dan een zoogenaam
de neutrale sdhool min of meer ongods
dienstig je, todh kan bet geval zich voor-
doen, dat er een wa r e neutrale sdhool bei-
staat, zulk een sdhool n.l., waar niets te
gen den godsdienst wordt gedlaan of ge
zegd, waar dus de godsdienst „er geheel
wordt buiten gelaten", zooals onze open
bare sdhool dus eigenlijk moet zijn. Wie
zullen dus eens nagaan, of het geen kwaad
kan, onnae kinderen naar zulk eene school
te sturen.
Volgens het onfeilbare woord des Plau-
sen (Pius IX stelling 43 der (Syllabus)
is de leer der Kerk aangaande zulk een
sdhool: „deze sdhool is gebrekkig en
mag door een Katholiek niet worden
goedgekeurd." Zij is gebrekkig en wel
hierom, omdat zij voor een groot gedeelte
de opvoedende en vormende
kracht mist, welke eene goede sdhool moet
hebben.
wiai is apivoöcL<-n 9 OnMoted cti is niets
fenders dan de voortdurende zorg voor
alles wat noodig is om een kind licha
melijk, geestelijk en zedelijk zoo
te ontwikkelen, dat het in staat wordt
gesteld zijn doel hier en hiernamaals
te bereiken. Bij1 die drievoudige ontwik
keling verstaat men onder geestelijke opvoe
ding hef mededeelen van de noodjzake-
Jijke kundigheden en de opleiding tot een
passend, vak of beroep. Zedelijke opvoe
ding onderstelt en sluit in den godsdienst
en bestaat hierin, dat men 't kind leert zijne
plichten jiegens God, jegens zich' zelf en
zijne naasten en het tegelijk gewoon ge
maakt; die plichten te beoefenen.
Da zedelijke opvoeding is 't voornaam
ste en het moeilijkste. Is zij het voor
naamste, (en daar komt het vooral op] aan,
lezers!) dan moet al het overige daaraan
ondergeschikt worden gemaakt; is zij het
moeilijkste, öa,n mag geen middel van eeni-
ge beteekenis, hetwelk tot die zedelijke
opvoeding kan medewerken, ongebruikt ge
laten worden.
Wiat is het doel of roeping der sdhool?
De opvoeding is van nature zaak der ou
ders, maar op eenigszins hooger stand
punt van beschaving is het meereudeel der
Vertwijfelend' lag. de jonge graaf opj zij»
bundel stroo, toen hij boven zich ge-
ruisch vernam. Hij hoonde de grendels
va» het valluik wegschuiven, het slot
knarste en het luik werd opgeheven'. Graaf
Guido sprong; vlug in de hoogite. Bo
ven aan de» rand van het valluik verscheen
het jonge meisje, dat reeds ten zijnen gun
ste het losmaken zijner boeien had ge-
ëischt Wat gestalte en houding betreft;
geleek de gesluierde gedaante tenminste oj|
het beeld; dat hem nog bij Was gebleven-
Nu echter ,was het meisje veel, eenvoudiger
gekleed. Een lang bruin gewaad hing tof
op (hare voeten; in de hand' droeg zij 'een
lantaarn en ,bij den schijn daarvan liet een
haiduak de tamelijk zware ladder in zijn
gevangenis nederzakken, j
Guido had er geen denkbeeld van; wat
er eigenlijk gebeuren moest. Toen de lad
der ie indelijk stond, klom de haidluck met
een pakje onder den arm naar beneden!
Hij .overhandigde het aan den graaf, die
het nieuwsgierig bekeek en tot bet besluit
kwam, dat .het kleederen moest bevatten.
Met ,veel jnoeite maakte hein de haiduck,
wiens woorden jdie graaf niet verstond;
begrijpjelijk, dat Jhij de kleederen aan moest
trekken ,en nadat de graaf het begrepjen
had, kjorn de man vlug weider naai- boven
en sloot op een wenk zijner gebiedster
het valluik.
Toen graaf Guide het pak opende; vond
hij er een kleeding in, die, in kleur en snede
nauwkeurig geleek op die van den haijduck,
ouders niet in staat zonder vreemde hulp
hun kinderen op te voeden en daartoe
heeft het hulp noodig o.a. van de school
Dus het doel der volksschool is de
ouders behulpzaam te zijn bij de opvoe
ding van de kinderen; de pogingen dier
ouders te ondersteunen en aanvullen. W|at
eenige bijzonderheden aangaat; zoo heb
ben de ouders de school yoocal noo
dig voor 't onderricht in de elementaire,
algemeen noodige kundigheden en moet
dus de sdhool dit onderricht voor alles
geven, ii
Is 't nu voldoende dat de school zich!
daartoe bepaalt? Neen, in de verste verte
niet Het is eene groote dwaasheid het
schoolonderwijs van de overige opvoeding
te scheiden, integendeel het moet ook be
hulpzaam zijn bij de godsdienstige, zede
lijke ontwikkeling. Waarom
Hef schoolonderwijs kan een ;eer voor
naam hulpmiddel zijn ter zedelijke (ont
wikkeling, dus moet het ook jals zoo
danig worden gebruikt Met recht eischen
dek ditde ouders en niemand betwist
't feitelijk. De school is dus uit
muntend hulpjmiddel ter zede
lijke opvoeding.
De geestesopvoeding is derhalve in de le
plaats aan de ouders, zij zijn ooik i» de
eerste plaats verantwoordelijk tegenover God
God zal hun rekenschap vragen over hunne
kinderen.
in de tweede plaats aan de school.
Over de lichamelijke opvoeding een vol
gende maal.
BINNENLAND.
1 W C 'C (U IC Kaïuvii
H 1 v n 1 u K v f
De R, K. Gentr, Kiesvereeniging te Be
verwijk heeft den hr. W|. C, J, Passtoors
met algemeene stemmen candidaat gesteld
voor de Tweede Kamer.
17 Afdeelingen waren vertegenwoordigd,
Prov. Bond van R, K, Kiesver-
e enig in gen in Noord-Holland.
De Prov, Bond van R. K. Kiesvereni
gingen in Noord-Holland houdt Woensdag
30 April des namiddags kwart voor 2 uur
in het Bondsgebouw „St Bavo", Smeden
straat 23, te Haarlem, eene algemeene ver
gadering. De heer G. Bruna, te Utrecht,
zal een rede uitspreken over „De Tarief,
wet" v
Examen hoefbeslag. Dinsdagen
Woensdag werd vanwege de afdeeling
Haarlem en omstreken van de HoUandsche
Maatschappij van Landbouw het examen
in hoefbeslag afgenomen. Van de 8 can
didate» slaagden er 7, al. de heeren G,
van Drie], file Hoofddorp (met lof); O,
Omis, te Wiieringen (met lof)K. Bos te
Koedijk; E. v. Amersfoort, te Wijk-aan-
Zee; J. Vermeulen te Akersloot; F- A,
Tamber, te Oud-Karspel; en Pl Groen, te
Sint Piancras.
en hij aarzelde geen oogenblik, om ze
aap te trekken. Binnen vijf minuten geleek
hij met zijn hooge gestalte geheel pp een
haiduck van gjaaf Tököly. Slechts één
ding onderscheidde hem van d|e anderen;
zijn gelaat was wel eenigzins gebruind door
het weder, maar men, zag hem aain, dat
het niet de oorspronkelijke donkere huid
kleur was. Buitendien was zijn haar blond;
niet zwart of donkerbruin, zooals biji de
Magyaren. i
Toen het luik weder geopend en Guido
op een .wenk van den haiduck naar bo
ven was geklommen, bleek het, dat men
ook daaraan had gedacht, De haiduck (hiaidL
een pot met een zwarte vloeistof, waar
mede hij ihiet haar verfde. Aangenaam,
was deze behandeling niet en ide geslui
erde dame, fdie met de lantaarn bijlichtte,
ladhtte herhaaldelijk gedurende, de zondler-
linge procedure.
Een paar .streken in het gelaat, (die de
graaf daarop rondveegde, gaven ook daar
aan de nood (ge donkerheid.
Tioen de gedaanteverandering voltooid
was, nam de haiduck de lantaarn uit de
hand der, dame en hing haar aan den wanidj.
Daarop kruiste hij de armen en bleef be-
wegeloos staan naast de deur methet oog
op zijn gebiedster gericht.
j'Wxwdt vervolgd
