NG.
Payglop,
ür. Katb. Nieuws* ei& Advertentieblad
voor Noord-Bolland.
(ƒ0. 103.
Zaterdag 6 Sept. 1913.
7e Jaargang
v-winterciirsQs.
bestaat de
IB KOOP;
HAGEN, bij de R. i Kerk.
i- VmïbmT
Lmaar.
Aan den arbeid!
FEÜÏLLETÖÏ™
Ie parochie van de H. Maria Magdalena
te Zaandam in vice't Kalf.
ïM
Modes.
HINDERHOEDEN.
Fournituren.
Verschijnt DI8SDAS. DONDERDAG en ZATERDAG.
"binnenland.
ft;,"
roor 7^ ct». por stuk,
s, voor 30 ct. per 5
r stuk.
delaren te Alkmaar,
zij vanaf heden door
voor eiken Zak, die
f 0.»0 te heffen en
aat verkeerende) het
D. VEER.
J. DUBBELT.
H. GöDDEKE.
C. PORTEGIJS.
J. PASTOOR.
naar e. o. van den Pror.
ohd is voornemens in 't
iiar een landbouwoareua
jongelieden, niet jonger
ie voldoend lager onder-
abben.
twee lessen van 3 uren,
tens f 6.50, bij ruime
2e leerling uit een gezin
minvermogenden vrij.
heeren Sheets en Snel,
naam enz. dergenen, die
te nemen, moet gesehie-
Sept. a.s. aan een der
ommissieleden.
f ART, Z. en N. Sohermer,
URBIER, Alkmaar.
jAVER,
KA PT GIJN,
P.M.KRAAKMAN,
ran Manufacturen.
voordeeligst adres in:
eidenheid in alle prijzen.
in de eerste 4
direct een nieuw nummer,
G. ROSKAMP Gz.,
udestraat 51, Alkmaar.
rstrekt, door uitbreiding en
het kantoorwezen geëischt
eringmaatschappijen, Rijks-
groote Indische instellin-
Ii-maatschappij, Escompto.
ou" en „Trou" enz.
heeft vooral Plotgieter's
in vervulling gebracht: het
ij ven der kantoor- en han-
n der jonge kooplieden,
en om altijd te zeuren bij
en te trekken naar andere
Iddeelen. „Hou en trou"
e jongelui mooie plaatsen
deelen der wereld,
der handels; en kantoor-
n wèl bij voortduring ver-
hooger zijn die echter dan
meer overeenkomstig de
nderingen ontbreken niet.
met verontwaardiging ,n
dvertentiën waarbij x00t
een bediende die in drie
>ondeeren en gediplomeei
gevraagd wordt. Aan de
elsbedienden de taak daar-
te brengen en dergelijk
mbiedingen onmogelijk *e
ge raad daartoe is:
:N KANTOORBEDIEN-
ONS
BLAD.
ABONNEMENTSPRIJS
75 ct- pu 3 maanidieni franco hluis; 105 ct met geïllustreerd
Zondagsblad. Te Betalen in het Begin van ieder kwartaal.
Afzonderlijke nummers van de courant3 cent,
Van heit Zondagsblad! 5 cent^
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „ONS BLAD".
BUREAU: Breedstraat 12, tegenover de R. K. Kerk, te Alkmaar.
Telefoon No. 433.
ADVERTENTIEN:
Vain 15 regels30 oent
Elke regel meer6
Reclames per regel15
Kleine aidvertenties van 130 woorden, Bij vooruitbet 25
Be herfst is weer spoedig daar.
In het bosch ruischt en schuifelt het
reeds van het afgevallen loover en dorrend
hout.
'k Zie alle tinten in het loof ontwaken;
lichtbruin en rood tot groen en geel
vervloeien;
trilling van hoop nog even aan 't
herbloeien,
Zoo zingt Richard de Cneudt op den
schoonen herfstdag.
Maar, helaas, ze zijn zoo weinige die
schoone herfstdagen!
Dra, al te dra nadert met rassche schreden
de winter.
.Langs de stammen van het schier kale
geboomte sijpelt weldra het gedruppel van
de herfstregen.
,De aarde ligt doordrenkt tot een bodem,
waar de zwammen nu welig tieren.
Alle levenskiemen der natuur trekken zich
terug om er te sluimeren den winterslaap.
-jKaal is het strand, verlaten zijn de bos-
schen, naar de huizen zijn ze verdreven de
menschen.
Buiten hebben ze licht en lucht bij volle
teugen genoten, de vacanties zijn voorbij,
thans breekt weer eenie periode van ver
nieuwde werkzaamheid aan.
JHet korten van de dagen, het lengen
van de avonden brengt ook eigenaardige
veranderingen mee.
jVlen is er op uit om de lange avonden
zoo „gezellig" mogelijk te maken.
J3och (en nu zijn we terzake) zoo die
winteravonden alléén „gezellig" zijn, dan is
er gevaar, dat zoodoende een kostbare tijd
verloren gaat. Dit is b.v. het geval, wanneer
men alle avonden den tijd „doodslaat" met
kaartspelen, of wat erger is, wanneer men
in de herberg (ook „sociëteit!') uren zoek
brengt met potjes bier te drinken en de
nieuwtjes van den dag te bespreken. Indien
er ooit een tijd geschikt is om het nuttige
met het aangename fe verbinden, dan zijn
het wel de lange winteravonden.
De winteravonden leenen zich bijzon
der tot vergaderingen en vergaderd
1
Van hooggeachte zijde ontvingen wij de
volgende geschiedenis der parochie van 't
Kalf bij Zaandam ter plaatsing:
De parochie der H. Maria Magda'lena
van 't Kalf, ook wel genoemd van Oost-
Zaandam „in vico 't Ca'lf", welke thans
bevat een gedeelte der burgerlijke ge
meenten Zaandam (Oost-zijde), Oost-Zanen,
aan de Zaan, Wiijde-Wornier en het
geheele dorp Zaandijk, behoorde vóór
de zoogenaamde hervorming tot de Ker
kelijke gemeente van Oost-Zanen, wier pa
rochiekerk aan de H, Maagd-Martelapes
Catharina toegewijd was.
De dorpen Koog a. Zaan en Zaandijk
tijn van latere dagen, terwijl die Wjijde
Wormer destijds nog een vischrijk meer
Was, 't Kalf en de Braak 1) zijn onte-
gensprekelijk twee volkrijke buurten van
zeer ou'de dagteekening.
De bewoners dezer streek moesten zich
alzoo
eene verrp en lastige kerkreize ge-
^EENIGT U!"
ElNDB,
5 Jj
'roosten om hunne godsdienst-pligten te
vervullen.
Nog heden wijst men u bij de olie-mo-
ens „de dood en de strijd" op de Braak
'J .het onlangs afgebroken Oost-Zaner
suisje in de rigting van Oost-Zanen
s rookjes rietland aan, algemenen bekend
en er den naam van Kerkweg, welke, als
nsschen Edam en Volendam lieden nog,
met losse planken verbonden' waren, om
e doorvaart niet te beletten, waarlangs
°nze voorvaderen met ijver heen togen,
^'eze buurt ontleent haren naam van
I 5ene doorbraak, welke bij hevügen storm
1 eens dezen weg vermelde en Oostzanen
met ondergang bedreigde.
wordt er zeker al genoeg, Maar men spreke
dan op die vergaderingen over Katholieke
Staatkunde. Men make de mannen be
kend met onze meening, onze houding over
sociale wetgeving. Men toone hun aan,
hoe juist en alléén de christelijke beginse
len aan eiken stand zijn rechtmatig aan
deel toekennen zoowel in plichten als in
rechten. Men leere hen, dat waar rech
ten zijn ook immer plichten zijn, en
dat men om éénen stand of éene klasse
te helpen den anderen .geen onrecht mag
aandoen. Toegejuicht dienen hierom te wor
den de volksvoordrachten én over godsdien
stige én over politieke vraagstukken.
JDe wintertijd moet benut worden voor
de ontwikkeling, het onderricht des volks.
Dit moet nog veei leeren over Liturgie,
over de nadeelige gevolgen van den Al
cohol, over het nut en de noodzakelijkheid
van het yereenigingsleven.
De Volksbond met zijne vakorganisaties,
de Hanze met zijne vakgilden moeten in
den komenden winter worden uitgebreid.
De k i e z e r s 1 ij s t dient nu reeds te
worden nagezien om tusschen 1 en 15
Februari alles in gereedheid te hebben.
Men late het niet op het laatste jaar
vóór de verkiezingen aankomen. Nu
reeds moet worden nagegaan: die kan op
de lijst komen, als hij op de spaarbank
f 50 plaatst, een ander kan gemeenteraads
kiezer worden, als hij aangeslagen wordt;
een derde, een inwonende zoon, „kan er
ook op" enz. enz.
Zoo zijn er in alle gemeenten nog wel
tientallen te vinden!
Dus, nu a;l aan 't werk voor over vier,
drie, twee misschien wel een jaar denk
er om: we hebben een „extra"parlemen
tair kabinet ook reeds „extra-ordinair" ge
noemd, we konden dus weieens „extra
ordinair" vroeg voor nieuwe verkiezingen
staan!
Septemoer is in 't land, de vacanties
zijn voorbij, een periode van vernieuwde
werkzaamheid is thans aangebroken.
Gewerkt moet er weer worden op so
ciaal en politiek terrein.
W|e gaan niet, gelijk de dieren, den
winterslaap in; neen integendeel, dat rui-
schen van den wind tusschen het veel-
als de gewijde kerkklok hen. tot 's Hee
ren tempel riep.
Diie toestand op den duur onhoudbaar,
vooral ,bij overstroom,ingen en in het na
jaar, kon n.iet nalaten nadeelige gevolgen
na zich te slepen, daar grijsaards, huis
moeders, zwakke lieden en kinderen vaak
verstoken bleven van de troost onzer he.w
lige godsdienst.
U.it 'dien hoofde rigtten de buren van
Zaandam, die 't Kalf, de Braak en de.
Meer- of Wiormerdam bewoonden een oot
moedig smeekschrift tot hunnen pastoor S.yi
mon .Laan, of hij in hunne geestelijke'
nood zou gelieven te voorzien en schet
ste op eene eerbiedige wijze den ook
hem bekenden toestand af. Het antwoord
op dit schrijven is bewaard gebleven en
nagenoeg van den volgenden inhoud.
„Allen, die deze Ietteren zullen zien^
zij bekend, dat ik Symon Laan, pastoor
en parochiale Curator van- het Sticht
Utrecht, ontvangen, hebbende een smeek-,
schrift en- ootmoedig verzoek van mijne
parochianen, die binnen de Meerdam, da
Braak, 't Kalf en, de W;erver of Wormer-,
dam tot aan Wiorrner wonen, en alzoo
ver verwijderd zijn van de Oostzanerkerk,
na rijp beraad en overweging tot lof
van God tot eer en uitbreiding van
de diensten des Heeren, aan genoemde
parochianen, die thans in bovengemelde
buurten gevestigd zijn, of aan hen, die
zich bij vervolg van tijd aldaar zullen ves
tigen, omdat mijne kerk' te verre van hen
gelegen is, welke zij zonder groote bezwa
ren, niet kunnen bezoeken, ja ook zulks dik
werf geheel a chterlaten, waaruit geen ge
ring nadeel voor het zielenheil voortspruit,
genadig toegestaan heb, gelijk ik bij de
zen toesta en vergun:
la Dat de buren van Zaandam, die het
bovenvermeld gebied bewonen, eeni door
den Bisschop bekwaam erkenden pries
ter mogen kiezen, die in, hunne kapel
alle bedieningen, welke ik in, mijne kerk
van Oost-Zanen doen kan, vrijelijk doen en
uitoefenen mag, uitgenomen het Doopsel
kleurige gebladerte fluistert ons als 't ware
in het oor: „Ziezoo, een poos lang heeft
de natuur om u heen uw levenslust onder
steund en gedragen; thans is het aan u te
toonen wat ge zonder dien behagelijken
steun vermoogt. Als mensch hebt gij toch
over andere krachten te beschikken dan
dieren, die den winter verslapen."
Neen, we moeten in het komende winter
halfjaar doen gelijk de planten, die zoo
aanstonds heur voedsel, heur kracht ver
zamelen tot nieuwen bloei.
Edward Bernard Koster zegt het zoo
heerlijk in „Tonen en Tinten" als hij,zingt:
Sterf rustig, zomer, prijk uw leven uit
Met droeven dos van bruin en
glans van rood,
Bekrans met vallend geel uw eigen dood.
Geef willig de aarde uw bladertooi
ten buit,
Der voedster, uit wier schoot
in 't jonge jaar
Oij schoon zult rijzen van uw stervensbaar
Moogt ook gij, stoere werkers: propagan
disten,, bestuursleden van sociale en poli
tieke vereenigingen, enz. enz. uw arbeid,
gedurende dezen winter verricht, in ,,'t
jonge jaar" beloond zien.
Dus nog eens: werkers hebben, we noo-
dig! Werkers, die, trots alle kritiek blij
ven arbeiden in het welbegrepen belang
onzer zaak d.i. de Katholieke zaak,
Een kern van waarheid ligt er in, wat
Theodoor Roosevelt, eeijs heeft gezegd:
„W ij z ij n ons bewust, dat de
doener meer waard is dan de
beoordeelaar: dat de man, die
zijn best doet om iets tot stand
te brengen, veel. hooger moet
worden geacht dan de toeschou
wer."
De roode opvoeders der jeugd
Een overzicht-schrijver van „de Maas
bode" heeft opgemerkt, dat er Maandag
bij de H'aagsche openbare onderwijzers,
d'ie dien feestelijken kinderstoet aan de
Voorhout begeleidden, sommigen waren,
d'ie, terwijl hun kindertjes luide juichten
en begrafenisplechtigheden..
2o. Vergun ik voornoemden parochianen
in de buurt van Zaandam, dat zij alle
inkomsten, visitatiën, offers, giften enz.,
welke in vermeld gebied geofferd worden,
tot opbouwing, onderhoud, versiering en
gebruik van gemelde kapel doen strekken,
onder nadrukkelijke voorwaarde: dat aan
mij en mijne opvolgers de toekomstige
pastoors der kerk van Oost-Zanen, jaarlijks
negen onzen (zilver) worden toegekend,
ais een regtmatig ons toekomend deel,
waarvan de eene helft met het feest van
Kerstmis, en de andere met Paaschfeest
zal uitgekeerd worden, zooals overeenge
komen is.
Ik Symon Laan priester beloof alzoo
fer goeder trouwe voor mij en mijne op
volgers, die met de geestelijke zorg der
parochie van Oost-Zanen zullen belast wor
den, dit alles ten allen tijde vastelijke
en onkreukbaar te zullen nakomen, zonder
heimelijk of in. het openbaar ooit inbreuk
op deze overeenkomst te maken. En op
dat deze godvruchtige verordening hare
eeuwige kracht behoude, zoo bidde ik oot
moedig onzen Eerwaarden Vader in Chris
tus, den Hoogwaardigen Bisschop van
Utrecht, dat hij zich gewaardige deze over
eenkomst met zijn Bisschoppelijk gezag
en macht van Ordinarius goed! te keuren
en te bekrachtigen.
Tot bewijs van echtheid dezer oorkonde
heb ik er mijn zegel aan gehangen op den
23en April 1440."
Walraven van Meurs, die als Episcopus
electus ,het tijdelijke beheer over het bis
dom van Utrecht ten dezen, tijde had,
bekrachtigde deze overeenkomst, alsook
Bisschop Rudolf van Diepenheim. De on-
middelijke opvolger van pastoor Symon
Laan, Nicolau's, de zoon van Jan Pieterzoon
gaf door een schrijven van 8 Mei 1441
te kennen, dat tiiji met zijnen voorganger
hierin overeenstemde. Soeteboom in| zijne
Zaanlandsche Arkadia en Hi, van Rhijn
in Zijne Oudheden van Kennemerland, enz.
passen dit schrijven toe, als eene uitbrei-
ter eere der Koningin-Moeder, stil en kop
pig naar den grond keken. En in de Koe
kamp waren er weer, die bij het bezoek
van Hare Majesteit met het Prinsesje aan
de schoolkinderen, lang tevoren hun hoed
in de hand namen of op een paal hingen
om niet in de noodzakelijkheid te komen
voor hun Vorstin het hoofd te moeten
ontblooten.
Zulke onderwijzers moeten nu volgens
de wet de kinderen opleiden „tot alle
christelijke en maatschappelijke deug
den"
Afgescheiden van de vraag, of het niet
op den weg ligt van een onderwijzer eer-'
bied te toonen voor eene Vorstin, geeft
hij toch al een bijzonder slecht voorbeeld
van de maatschappelijke deugd van beleefd
heid. om, ais iemand voorbijgaat, naar
den grond te kijken of zijn hoed boven op
een paal te hangen!
Eerste Kamer. Bij Kon. besluit is
benoemd tot voorzitter van de Eerste Ka
mer der Staten-Generaal J. E. N. baron
Schimmelpenninck van der Oye van Hoe
velaken, lid van die Kamer.
Het Christusbeeld in het Vre
despaleis. H. M. de Koningin heeft
aan mevrouw Angela de Oliveira Cesar
de Costa, de ini 's-Oravenhage nog
steeds vertoevende presidente van
den Argentijnschen Vredebond, die het in
het Vredespaleis geplaatste beeid van den
Christus van den Andes aangeboden en
onthuld heeft, de bijzondere en zeldzame
onderscheiding betoond óm haar Harer Ma-
jesteits portret t e schenken, voorzien niet
alleen van de handteekening der Koningin
maar waarop H. M. ook eigenhandig de
woorden gesteld heeft: „Christ avanttout"
(d.b. Christus vóór alles).
Exclusie. De Haagsche correspon
dent van „de Tijd" meldde dezer dagen,
dat de directeuren van de Carnegiestichting
de onbillijkheid hebben begaan van wèl
uit te noodigen een deputatie van „Vrede
door Recht", maar voorbij te gaan de wel
jongere, maar zeker niet minder verdienste-
ding van r'egten, op de reeds ten jar,e
1411 bestaande Sinte Maria Magdalena-
kapel té Zaandam Dit schijnt echter
in strijd, lo. met den inhoud der akte
van pastoor Laan, waarin gesproken wordt
over de „buren van Zaandam", die aan de
„Meer- en Wormendam, de Braak, 't Kalf
„tot aan Wormer wonen, wijd zittende
„van de Oost-Zaner kerk"; 2o. met den
afstand: wat toch zouden deze lieden met
de Zaandammer kapel gebaat zijn geweest,
welke verder van hen afgelegen was, dan
de eigenlijke Oostzaner parochiekerk, waar
voor zij minder offers op te brengen had
den dan voor da nieuwe kapel, terwijl d e
kerkgang nog. ellendiger was., naar Zaan
dam dan naar Oostzaan. Ook zwijgt de
plaatselijke overlevering der katholieken van
eenen tijd ten eenemaal, waarin de lieden
van 't Kalf en .den Braak te Zaandam
zouden ter kerk gegaan: zijn,
De scïirijveT .der Maria-Magdalena-kapel
van Zaandam' hecht zich aan de woorden
der akte „buren van Zaandam" enz. en
zegt dat dit schrijven geldt „de andere
„kapel van de H. Maria Magdalena aan het
Kalf gebouwd." Hiertegen valt aan te mer
ken: lo. d^t tot dusverre geen monumen
taal gebouw, overblijfsel enz., ja zelfs de
plaats of het erf dier zoogenaamd vroe
gere kapel1 is aan, te wijzen, terwijl de
veel vroeger Oostzaner kerkweg tot heden
oog in de gedachten is blijven voortleven,
ofschoon er sedert drie eeuwen geen meer
bestaat; 2o. Ook geen enkele naam der aan
die kapel verbonden priesters, vicarissen,
kapelaans, kerk- of kapelmeesters, of an
dere bijzonderheid kan worden aangegeven.
Misschien kwam deze vergunning nooit in
uitvoering, bij gebrek aan fondsen als an
derzins, zoodat deze deerniswaardige toe
stand voortduren bleef. Hoe het zij, met
zekerheid valt er niets te bepalen, totdat
daarover meer licht verspreid wordt. Dit
alleen is zeker volgens „Soeteboom", dat
er op 't Kalf vóór de „reformatie" eene
kleine bid- of vergaderplaats aanwezig was,
alwaar dei buren gezamenlijke gebeden, en
stelijke ,,R. K. Ver. tot bevordering van
■den Wereldvrede", ofschoon daarop nog
tijdig attent gemaakt. Bij informatie bleek
dat „Vrede door Recht" gevraagd
was, omdat...... zij een cadeau had
gegeven.
Op doel en strekking der vredesvereeni-
gingen schijnt dus niet zoozeer gelet te
zijn. Zonderlinge opvatting voorwaar. Een
en ander moet in betrokken kringen nog
al wat ontstemming gewekt hebben.
Koninklijk bezoek aan de
Hoofdstad.
Voor het bezoek van het Koninklijk Gezin
aan de hoofdstad van 945 September a.s.,
is het volgend officieël programma vast
gesteld
Dinsdag 9 September, voormiddag on
geveer half 12, aankomst te Amsterdam,
nam. 2 uur audiëntie militaire autoriteiten,
half 5 audiënte civiele autoriteiten, half 8
diner. 1
Woensdag, 10 September, half 11 uur
voormiddag audiëntie 2e gedeelte civiele
autoriteiten en le gedeelte commissiën, nam
half 2 audiëntie 2e gedeelte commissiën,
van 4 tot 5 uur rijtoer en bezoek aan het
Sportfeest, half 8 uur diner.
Donderdag 11 September, voormiddag
half 11 audiëntie particulieren, nam. half 2
tot 3 uur rijtoer.en bezoek aan tentoon
stelling van „Arti et Arnicitlae", 6 uur di
ner, 9 uur bal.
Vrijdag, 12 September voormiddag half
11 uitrijden, boottocht en bezoek aan de
E.N.T.O.S., 12 uur terug ten paleize, nam.
3 uur uitrijden, van 3.25 tot 4.15 bezich
tiging van de kleederdrachten-optocht in
het Vondelpark, half 5 terug ten paleize,
half 8 diner.
.Zaterdag, 13 September, voormiddag 9.15
uitrijden en hezoek aan de grafische ten
toonstelling en aan het hoofdbureau van
politie, half 12 terug ten paleize, huldebe-
tooging op den Dam, nam. 3.15 uitrijden
en bezoek aan de Nederl. Hervormde Dia-
conesse-inrichting, half 5 terug ten paleize,
6 uur diner, 8 uur vertrek naar de voor
stelling in den stadsschouwburg door de
Kon. Ver. „Het Nederlandsch Tooneel",
half 11 terug ten paleize.
Zondag, 14 September, voormiddag 10
oefeningen hielden zonder tegenwoordig
heid eens priesters.
Uit de latere oprigting der Statie aan
't Kalf, welke twee, eeuwen daarna plaats
had, zou men kunnen opmaken, dat de
bewoners dezer streek standvastig in het
katholiek geloof gebleven zijn. Ja nog meer
wint dit gevoelen veld, als men nagaat,
dat de katholieken alhier ook naderhand
geen deelnamen aan de Jansenistische woe
lingen hunner buren, maar stil en vergeten
in d,ezel afgelegen buurt hun heilig geloof
betrachtten, "Waarom zij ook steeds met
minachting bejegend werden.
Na id/en afval van den laatsten Oost
zaner pastoor Bartel Jacobsz. kwamen ver
moedelijk priesters uit de naburige plaatsen
de bewoners dezer buurten in hunnen gees
telijken noodi bijstaan. Zestig droevige ja
ren hebben zij moeten doorworstelen,
eer de toestand eenigszins verbeterde, zoo
dat zekere berigten geheel ontbreken.
De volksoverlevering spreekt hier nog
van zekeren Mr. Francois, meer bekend
onder den naam van Pater Francis, die uit
Purmerend da geloovigen van tijd tot tijd
bezocht en bijstond, en| wel moeie-
lijk iemand anders geweest kan zijn als
Mr. Francois Peteri een Keulsch godge
leerde, vroeger dienstdoende geestelijke in
de Streek, en aanlegger, van, de fameuse
„Carsa Strecana", die van 162814 Au
gustus 1637 in de, parochie van den H:,
Nicolaas te Purmerend werkzaam: geweest
en op genoemden dag aldaar overleden is.
Alles geschiedde evenwel in helgroot
ste geheim: de priesters bezochten ver
momd als koop- en arbeidslieden de ver
strooide kudde en poogden ze tot eene ge
meente of Statie te vormen Aan het waak
zame oog der kwaadwillige vervolgzieke
Baljuws was het moeielijk te ontsnappen.
Toch lieten deze Hollandsche Mandarij
nen zich) somtijds voor grof geld vinden
om oogluikend iets toe te laten.
(Wordt vervolgd.)
Raa